(Quanlynhanuoc.vn) – Sáng ngày 04/11/2025, Khoa Lưu trữ và Quản trị văn phòng, Học viện Hành chính và Quản trị công đã tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: “Lưu trữ số – Lý luận và thực tiễn”. PGS. TS. Nguyễn Thị Thu Vân, Trưởng Khoa Lưu trữ và Quản trị văn phòng; TS. Trần Thị Loan, Phó Trưởng khoa đồng chủ trì Hội Thảo. Hội thảo được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến tới các điểm cầu của các Phân hiệu của Học viện.
Đại biểu, khách mời dự Hội thảo, có: TS. Hoàng Ngọc Hải, Phó Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công; ông Bùi Công Cường, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo hiểm và Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ, Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng; ông Nguyễn Đình Lợi, Phó Trưởng phòng Kiểm soát Thủ tục hành chính khối kinh tế ngành, Văn phòng Chính phủ; ông Phạm Tuấn Anh, Giám đốc Trung tâm Lưu trữ Lịch sử thành phố Hà Nội; TS. Cam Anh Tuấn, Trưởng Khoa Lưu trữ học và Quản trị Văn phòng, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội; bà Trần Thị Mai Hương, Giám đốc Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước; bà Nguyễn Thị Thu Hoài, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước, cùng cán bộ, giảng viên, học viên, sinh viên của Khoa tham dự Hội thảo.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Hoàng Ngọc Hải nhấn mạnh, công tác lưu trữ và quản lý thông tin đóng vai trò hết sức quan trọng, không chỉ trong việc bảo tồn tri thức và giá trị lịch sử mà còn là nền tảng dữ liệu phục vụ cho công tác hành chính, quản trị công hiện đại. Việc chuyển đổi từ lưu trữ truyền thống sang lưu trữ số là xu thế tất yếu nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức mới về pháp lý, kỹ thuật, chuẩn hóa quy trình, bảo mật và đào tạo nhân lực. Chính vì vậy, Hội thảo khoa học hôm nay với chủ đề “Lưu trữ số – Lý luận và thực tiễn” có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nhằm trao đổi, chia sẻ và làm sáng tỏ các vấn đề lý luận, mô hình và kinh nghiệm thực tiễn trong xây dựng, quản lý và khai thác lưu trữ số. Ông tin tưởng rằng,
các chuyên gia, nhà khoa học tham dự Hội thảo sẽ đưa ra những đề xuất đột phá, tìm ra giải pháp công nghệ tiên tiến và kiến nghị chính sách khả thi nhằm thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình số hóa.
Phát biểu đề dẫn Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Vân khẳng định, Lưu trữ số là bộ phận trọng yếu trong hệ sinh thái chuyển đổi số, là nền tảng dữ liệu tin cậy cho chính phủ số, kinh tế số và xã hội số, góp phần xây dựng nền hành chính hiện đại; đồng thời, lưu trữ số còn bảo đảm an toàn thông tin, gìn giữ ký ức số và khẳng định vai trò của ngành lưu trữ trong phát triển quốc gia số. Hội thảo được tổ chức nhằm tạo diễn đàn khoa học để các chuyên gia, nhà quản lý, giảng viên trao đổi về cơ sở lý luận, pháp lý, thực tiễn triển khai, cũng như khó khăn, thách thức trong quản lý tài liệu lưu trữ số. Đồng thời, hội thảo hướng tới đề xuất các giải pháp và định hướng phát triển, nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực lưu trữ, góp phần xây dựng chính phủ số, kinh tế số và xã hội số tại Việt Nam.
Tại Hội thảo, ông Bùi Công Cường nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải thay thế mô hình lưu trữ thủ công bằng hệ thống lưu trữ số hiện đại, nhằm đáp ứng yêu cầu bảo quản lâu dài, toàn vẹn và khai thác hiệu quả tài liệu điện tử. Ông cho biết, việc xây dựng kho lưu trữ số mà trọng tâm là phát triển phần mềm kho lưu trữ số phải tuân thủ mô hình tham chiếu OAIS (ISO 14721) (tiêu chuẩn phổ biến về bảo quản lâu dài tài nguyên số). Mục tiêu là thực thi các hoạt động nghiệp vụ lưu trữ theo Luật Lưu trữ năm 2024, đồng thời, tích hợp và chia sẻ dữ liệu với các cơ sở dữ liệu quốc gia. Ông cũng đề xuất các phương án phát triển phần mềm, tiêu chuẩn dữ liệu, kiến trúc công nghệ nhiều tầng, cùng các giải pháp bảo mật, xác thực, sao lưu và đồng bộ dữ liệu, hướng tới mục tiêu hiện đại hóa công tác lưu trữ, góp phần xây dựng nền hành chính số và quản trị công hiệu quả, chuyên nghiệp, hội nhập quốc tế.
Tham luận tại Hội thảo, ông Phạm Tuấn Anh cho rằng, việc quản lý và tổ chức sử dụng hiệu quả tài liệu lưu trữ điện tử, tài liệu lưu trữ số sẽ giúp cơ quan, tổ chức tiết kiệm thời gian, chi phí, không gian lưu trữ, bảo đảm tính bảo mật, toàn vẹn và tính sẵn sàng của thông tin; tăng cường hiệu quả và năng suất lao động phục vụ đắc lực cho công tác hoạch định chiến lược và phát triển kinh tế – xã hội. Từ thực tiễn quản lý tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Lịch sử thành phố Hà Nội, ông đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện nền tảng kỹ thuật – nhân lực – pháp lý – nhận thức để phát triển bền vững công tác lưu trữ số trong thời kỳ chuyển đổi số quốc gia, như: đẩy mạnh đầu tư đồng bộ hạ tầng, công nghệ; phát triển nhân lực số; bảo mật an toàn thông tin và nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vai trò của tài liệu lưu trữ số.
Từ tham luận “Thách thức trong quản lý tài liệu lưu trữ số trước bối cảnh thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW”, bà Nguyễn Thị Thu Hoài cho rằng, Nghị quyết số 57 đã tạo cơ hội nâng cao vị thế ngành lưu trữ thông qua ba trụ cột: thể chế, công nghệ và nhân lực, đồng thời thúc đẩy tiêu chuẩn hóa nghiệp vụ và khai thác tài liệu qua không gian mạng. Bà cũng chỉ ra các thách thức lớn, gồm: hạn chế về hạ tầng và kinh phí, nguy cơ mất an toàn thông tin, rủi ro an ninh mạng, sự thiếu hụt nhân lực số và tư duy quản lý truyền thống. Để khắc phục các hạn chế, bà đề xuất ba nhóm giải pháp chính: (1) Hoàn thiện thể chế và văn bản hướng dẫn thi hành luật; (2) Đầu tư đồng bộ công nghệ và bảo đảm an ninh dữ liệu; (3) Phát triển năng lực số và tư duy quản lý cho đội ngũ lưu trữ.
Khẳng định vai trò quan trọng của lưu trữ số, bà Trần Thị Mai Hương nhấn mạnh thêm, việc số hóa giúp mở rộng khả năng truy cập, tra cứu và khai thác thông tin cho người dùng, góp phần lan tỏa giá trị lịch sử – văn hóa tới cộng đồng. Bên cạnh đó, lưu trữ số còn hỗ trợ hiện đại hóa công tác quản lý, nâng cao hiệu quả nghiên cứu và minh bạch hóa thông tin trong xã hội. Vì vậy, để lưu trữ số phát huy tối đa giá trị, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức và xã hội, hình thành hệ sinh thái lưu trữ mở, nơi dữ liệu được bảo quản an toàn nhưng vẫn sẵn sàng chia sẻ và khai thác phục vụ phát triển đất nước.
Hội thảo cũng được lắng nghe ý kiến chia sẻ của các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học về chủ đề lưu trữ số, như: vấn đề an toàn bảo mật thông tin; kỹ năng làm chủ công nghệ; xây dựng kỹ năng tự học cho sinh viên; cần chuẩn hóa lại thông tin dữ liệu trong quá trình số hóa; cần xây dựng hệ thống lưu trữ; xây dựng dữ liệu số phải theo thời gian thật; ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý dữ liệu và lưu trữ số phục vụ chính phủ số.
Kết luận Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Vân trân trọng cảm ơn các ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài Học viện đã có tham luận và bài viết tham gia Hội thảo. Bà khẳng định, lưu trữ số không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là bước chuyển mang tính chiến lược trong việc bảo tồn và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ quốc gia. Về mặt lý luận, lưu trữ số đặt ra yêu cầu đổi mới tư duy, xây dựng hệ thống khái niệm, nguyên tắc và chuẩn mực mới phù hợp với môi trường dữ liệu và công nghệ hiện đại. Về thực tiễn, quá trình triển khai số hóa đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa con người, công nghệ và thể chế, nhằm bảo đảm tính chính xác, an toàn và khả năng khai thác bền vững. Các kết quả thu được từ Hội thảo sẽ là cơ sở quan trọng để Khoa Lưu trữ học và Quản trị văn phòng tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu, đổi mới nội dung đào tạo và tăng cường kết nối giữa lý luận và thực tiễn. PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Vân cũng bày tỏ mong muốn tiếp tục nhận được sự quan tâm, đồng hành và hợp tác chặt chẽ của các cơ quan, tổ chức và cá nhân trong và ngoài Học viện, nhằm thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa quá trình đổi mới toàn diện hoạt động nghiên cứu và đào tạo chuyên ngành Lưu trữ số trong thời gian tới.
Nguyễn Thùy
