Trung tá Phạm Tất Đạt
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ chiến lược, có vai trò quan trọng nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Trong quá trình triển khai, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng là yếu tố then chốt. Bởi vì, Mặt trận Tổ quốc không chỉ thực hiện chức năng tuyên truyền, vận động Nhân dân tham gia mà còn thực hiện giám sát và phản biện xã hội nhằm bảo đảm các dự án được triển khai đúng mục tiêu, hiệu quả và bền vững.
Từ khóa: Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Đảng lãnh đạo; Chương trình mục tiêu quốc gia; nông thôn mới.
1. Đặt vấn đề
Nông nghiệp, nông dân và nông thôn luôn là nền tảng quan trọng của phát triển kinh tế – xã hội và ổn định chính trị của Việt Nam. Xây dựng nông thôn mới được Đảng xác định là nhiệm vụ chiến lược, nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, đồng thời thu hẹp khoảng cách phát triển giữa nông thôn và đô thị. Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đòi hỏi cần phải sự phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức, lực lượng. Trong đó, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giữ vai trò quan trọng trong tập hợp, vận động, giám sát và phản biện xã hội, bảo đảm chương trình triển khai đúng mục tiêu.
Đảng Cộng sản Việt Nam, với vai trò lãnh đạo toàn diện, đã chỉ đạo Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát huy vai trò chủ thể, huy động sức mạnh toàn dân tham gia xây dựng nông thôn mới. Điều này vừa thể hiện nguyên tắc “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”, vừa củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng. Tuy nhiên, trong thực tiễn, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam còn nhiều khó khăn, thách thức, đòi hỏi nghiên cứu, đánh giá toàn diện để rút ra bài học kinh nghiệm nhằm phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong xây dựng nông thôn mới, góp phần phát triển bền vững nông thôn Việt Nam.
2. Cơ sở lý luận về xây dựng nông thôn mới và vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong xây dựng nông thôn mới dưới sự lãnh đạo của Đảng
Trong suốt tiến trình xây dựng và phát triển đất nước, nông nghiệp, nông dân và nông thôn luôn giữ vị trí chiến lược. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Việt Nam là nước sống về nông nghiệp. Nền kinh tế của ta lấy canh nông làm gốc. Trong công cuộc xây dựng nước nhà, Chính phủ trông mong vào nông dân, trông cậy vào nông nghiệp một phần lớn. Nông dân ta giàu thì nước ta giàu. Nông nghiệp ta thịnh thì nước ta thịnh”1. Theo đó, Đảng xác định: “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn có vị trí chiến lược trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là cơ sở và lực lượng quan trọng để phát triển kinh tế – xã hội bền vững, giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm an ninh, quốc phòng – an ninh; giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái của đất nước”2. Đây là sự quan tâm đặc biệt của Đảng đối với đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân, đồng thời, củng cố mối quan hệ mật thiết giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân.
Xuất phát từ nhu cầu phát triển bền vững nông thôn, nâng cao đời sống Nhân dân, giảm khoảng cách phát triển giữa nông thôn và thành thị, đồng thời thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng trong việc phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân. Ngày 22/02/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 263/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025 với mục tiêu tổng quát: “Tiếp tục triển khai Chương trình gắn với thực hiện hiệu quả cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, quá trình đô thị hóa, đi vào chiều sâu, hiệu quả, bền vững; thực hiện xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu và nông thôn mới cấp thôn, bản. Nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn, thúc đẩy bình đẳng giới. Xây dựng hạ tầng kinh tế – xã hội nông thôn đồng bộ và từng bước hiện đại, bảo đảm môi trường, cảnh quan nông thôn sáng, xanh, sạch, đẹp, an toàn, giàu bản sắc văn hóa truyền thống, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững”3.
Tại Điều 9 Hiến pháp năm 2013 (sửa đổi, bổ sung năm 2025) quy định: “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là bộ phận của hệ thống chính trị của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; thể hiện ý chí, nguyện vọng và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; giám sát, phản biện xã hội; phản ánh ý kiến, kiến nghị của Nhân dân đến các cơ quan nhà nước; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, hoạt động đối ngoại nhân dân, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện chức năng tập hợp, vận động Nhân dân tham gia các phong trào, chương trình phát triển kinh tế – xã hội, trong đó có Chương trình xây dựng nông thôn mới.
Vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là nhân tố quyết định sự thành công của chương trình. Đảng định hướng và chỉ đạo Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tập trung vào các chức năng then chốt: tập hợp Nhân dân, vận động nguồn lực, giám sát và phản biện xã hội, đồng thời đại diện, bảo vệ quyền lợi hợp pháp và chính đáng của người dân. Qua đó, Đảng bảo đảm mọi hoạt động của Mặt trận đều thống nhất, đồng bộ, hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế, nâng cao đời sống, hoàn thiện hạ tầng xã hội và bảo vệ môi trường nông thôn.
Sự lãnh đạo của Đảng không chỉ mang tính định hướng mà còn là cơ chế kiểm soát chất lượng và hiệu quả triển khai chương trình. Thông qua Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Đảng truyền tải các mục tiêu, tiêu chí và chính sách xây dựng nông thôn mới xuống từng cộng đồng, đồng thời giám sát quá trình tổ chức thực hiện tại cơ sở. Từ đó hình thành một hệ thống phản hồi liên tục để kịp thời điều chỉnh các giải pháp, phát hiện những tồn tại, hạn chế và đề xuất các biện pháp khắc phục. Nhờ vậy, các dự án và phong trào xây dựng nông thôn mới được triển khai một cách công khai, minh bạch, đồng bộ và tập trung vào trọng tâm phát triển, nâng cao hiệu quả và tính bền vững của chương trình.
Sự lãnh đạo của Đảng còn thể hiện ở việc định hướng đổi mới phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Thay vì chỉ tuyên truyền, vận động, Mặt trận được chỉ đạo tổ chức và điều phối các phong trào, dự án cụ thể, gắn kết giữa các cấp chính quyền, tổ chức chính trị – xã hội và cộng đồng dân cư. Điều này, không những nâng cao hiệu quả nguồn lực vật chất và trí tuệ của Nhân dân mà còn phát huy quyền làm chủ của cộng đồng, đồng thời tạo ra sự đồng thuận xã hội cần thiết cho việc phát triển bền vững nông thôn.
Như vậy, sự lãnh đạo của Đảng đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong xây dựng nông thôn mới vừa định hướng, vừa giám sát vừa tạo điều kiện để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát huy tối đa vai trò đại diện, vận động và tập hợp Nhân dân. Đây là nhân tố then chốt để chương trình đạt được các mục tiêu toàn diện: nâng cao đời sống, hoàn thiện hạ tầng, phát triển văn hóa và bảo vệ môi trường; đồng thời, bảo đảm nông thôn mới phát triển bền vững, hiện đại và giàu bản sắc.
3. Vai trò, cơ chế và phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong xây dựng nông thôn mới
Văn kiện Đại hội XIII của Đảng ghi rõ: “Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức hoạt động, vận động đông đảo nhân dân tham gia các phong trào thi đua yêu nước, phát huy ngày càng tốt hơn vai trò đại diện quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên và Nhân dân; chủ động tham gia giám sát và phản biện xã hội, làm tốt vai trò cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân, tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị, góp phần tích cực vào những thành tựu chung của đất nước”4.
Trong xây dựng nông thôn mới, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam không chỉ thực hiện chức năng vận động mà còn giám sát, phản biện và là cầu nối giữa cộng đồng dân cư với Đảng, Nhà nước. Từ đó, bảo đảm tính khả thi, phù hợp thực tiễn và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân. Trong cơ chế lãnh đạo của Đảng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện đồng thời nhiều chức năng quan trọng, tạo nên một hệ thống quản trị nông thôn dựa trên sự tham gia tích cực của cộng đồng, vừa nâng cao hiệu quả, vừa bảo đảm tính bền vững của chương trình.
Trước hết, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát huy vai trò nòng cốt trong công tác vận động và huy động sự tham gia của cộng đồng. Hoạt động này không chỉ dừng lại ở kêu gọi nguồn lực vật chất mà còn góp phần nâng cao nhận thức, bồi đắp trách nhiệm và khơi dậy tinh thần tự giác của mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng trong thực hiện xây dựng nông thôn mới. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức thực hiện các hình thức tuyên truyền, tập huấn, diễn đàn, hội nghị và các kênh truyền thông cơ sở nhằm phổ biến chính sách, kiến thức về nông thôn mới. Qua đó, Nhân dân hiểu rõ mục tiêu, tiêu chí và lợi ích của chương trình và chủ động tham gia các hoạt động phát triển hạ tầng, kinh tế, văn hóa – xã hội và bảo vệ môi trường. Trong suốt quá trình thực hiện, Nhân dân là chủ thể trực tiếp, tham gia đóng góp sáng kiến, công sức và nguồn lực, tạo ra sự đồng thuận xã hội và thúc đẩy phong trào xây dựng nông thôn mới đi vào thực chất.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện chức năng giám sát và phản biện xã hội là cơ chế quan trọng bảo đảm tính minh bạch, hiệu quả và công bằng trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam không chỉ dừng ở việc theo dõi việc triển khai các dự án hạ tầng hay sử dụng ngân sách mà còn đánh giá hiệu quả các chính sách hỗ trợ, các chương trình phát triển kinh tế – xã hội, từ đó phát hiện kịp thời những hạn chế hoặc sai lệch trong quá trình triển khai. Đồng thời, thông qua chức năng phản biện xã hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đề xuất, đóng góp ý kiến để điều chỉnh chính sách, quy hoạch và phương thức triển khai, bảo đảm các quyết định đi vào thực tế, phù hợp với nguyện vọng và lợi ích cộng đồng. Từ đó, duy trì sự cân bằng quyền lực giữa cơ quan Nhà nước và người dân, đồng thời củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và hiệu quả quản lý của chính quyền.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ động kết nối với các tổ chức chính trị – xã hội, đoàn thể quần chúng và cơ quan Nhà nước để triển khai các hoạt động xây dựng nông thôn mới một cách đồng bộ. Quá trình phối hợp không chỉ tận dụng nguồn lực, kiến thức và trí tuệ tập thể mà còn hình thành cơ chế đồng thuận xã hội, bảo đảm các dự án phát triển hạ tầng, kinh tế, văn hóa – xã hội, môi trường được triển khai liên thông và thống nhất. Bên cạnh đó, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam còn thúc đẩy sự tham gia của các nhóm cộng đồng tự quản, các mô hình tình nguyện và doanh nghiệp xã hội, giúp huy động nguồn lực toàn xã hội, tạo điều kiện phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống văn hóa, bảo vệ môi trường và bảo đảm an sinh xã hội.
Phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong xây dựng nông thôn mới mang tính linh hoạt, sáng tạo và hướng tới thực chất. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam kết hợp vận động quần chúng với tổ chức đối thoại trực tiếp giữa Nhân dân và chính quyền, trao quyền cho cộng đồng tham gia vào các quyết định liên quan đến đời sống, sản xuất và phát triển xã hội. Qua các diễn đàn, hội thảo, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam không chỉ nâng cao nhận thức và trách nhiệm xã hội mà còn hình thành các chuẩn mực cộng đồng, nề nếp tự quản và văn hóa hợp tác. Đồng thời, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với các cơ quan chuyên môn để hướng dẫn áp dụng khoa học – kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp, phát triển hợp tác xã, nâng cao năng lực quản lý cộng đồng và bảo đảm việc triển khai các chương trình phát triển nông thôn theo hướng bền vững.
Cơ chế kết hợp giữa vận động – giám sát – phản biện – phối hợp giúp Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện vai trò tổng thể, bảo đảm sự đồng bộ và hiệu quả của chương trình nông thôn mới. Qua đó, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam góp phần tạo ra một hệ thống quản trị nông thôn dựa trên sự tham gia thực chất của Nhân dân, thúc đẩy phát triển toàn diện về kinh tế, văn hóa – xã hội, môi trường và an sinh. Qua đó, vừa bảo đảm việc triển khai chính sách đi vào thực chất, vừa nâng cao năng lực tự quản, tinh thần cộng đồng và ý thức làm chủ của người dân.
Như vậy, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam không chỉ vận động và giám sát mà còn là trung tâm điều phối, phản biện và kết nối cộng đồng trong xây dựng nông thôn mới. Từ đó khẳng định quan điểm của Đảng về phát huy sức mạnh tổng hợp của Nhân dân trong phát triển nông thôn, đồng thời nâng cao hiệu quả, tính bền vững và giá trị nhân văn của chương trình nông thôn mới. Đây là chủ thể quan trọng bảo đảm chương trình nông thôn mới đi vào thực chất, phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng và quyền làm chủ của người dân.
4. Bài học kinh nghiệm phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong xây dựng nông thôn mới
Phát huy hiệu quả vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong xây dựng nông thôn mới không chỉ là yêu cầu khách quan của quá trình phát triển đất nước mà còn là đòi hỏi mang tính chiến lược trong hiện thực hóa mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Từ quá trình triển khai chương trình nông thôn mới thời gian qua, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm sau:
Thứ nhất, bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, thường xuyên và nhất quán của Đảng đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong thực hiện chương trình nông thôn mới. Chỉ khi nào cấp ủy đảng quan tâm đúng mức, cụ thể hóa chủ trương bằng nghị quyết, phân công trách nhiệm rõ ràng và coi trọng công tác kiểm tra, giám sát thì Mặt trận Tổ quốc Việt Nam sẽ phát huy được vai trò nòng cốt trong vận động Nhân dân. Cốt lõi là, sự lãnh đạo của Đảng phải gắn với việc tạo điều kiện về cơ chế, nguồn lực, thông tin và môi trường thuận lợi để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam triển khai nhiệm vụ. Sự lãnh đạo ấy không mang tính áp đặt hành chính mà được vận hành bằng phương thức dân chủ, khuyến khích sáng tạo, đề cao giám sát xã hội và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân.
Thứ hai, tăng cường công tác phối hợp đồng bộ giữa Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với chính quyền và các tổ chức chính trị – xã hội. Chương trình xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ tổng hợp, đòi hỏi sự tham gia của toàn bộ hệ thống chính trị. Do đó, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chỉ thực sự phát huy vai trò khi có cơ chế phối hợp rõ ràng, liên thông giữa các lực lượng; đặc biệt là sự chia sẻ thông tin, thống nhất trong tuyên truyền, đồng thuận trong vận động và nhất quán trong hỗ trợ người dân. Quá trình phối hợp cần bảo đảm sự ổn định, bền vững và hiệu quả lâu dài.
Thứ ba, chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Mặt trận Việt Nam các cấp theo hướng chuyên nghiệp và đáp ứng yêu cầu mới của chương trình xây dựng nông thôn mới. Công tác đào tạo cần được chuẩn hóa, tập trung vào kiến thức về quản trị phát triển nông thôn, giám sát và phản biện xã hội, kỹ năng truyền thông, đối thoại và phương pháp hỗ trợ các mô hình tự quản. Đồng thời, việc bố trí, đánh giá cán bộ phải dựa trên phẩm chất, uy tín và hiệu quả thực tiễn, bảo đảm đội ngũ cán bộ Mặt trận có đủ năng lực và bản lĩnh để thực hiện tốt vai trò cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân trong xây dựng nông thôn mới.
Thứ tư, bảo đảm phát huy đầy đủ vai trò của Nhân dân trong xây dựng nông thôn mới. Thực tiễn cho thấy, tính bền vững của chương trình xây dựng nông thôn mới phụ thuộc chủ yếu vào mức độ tham gia thực chất của người dân trong quá trình hoạch định, triển khai và giám sát. Vì vậy, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần thiết lập cơ chế để người dân được tham gia ngay từ khâu xác định nhu cầu, lựa chọn giải pháp đến kiểm tra việc tổ chức thực hiện, nhằm bảo đảm các mô hình phù hợp điều kiện từng cộng đồng. Đồng thời, việc cung cấp thông tin phải minh bạch, kịp thời để nâng cao trách nhiệm và năng lực tự quản của người dân.
Thứ năm, đổi mới nội dung và phương thức tuyên truyền, vận động phù hợp với đặc thù từng vùng, từng nhóm đối tượng. Tuyên truyền càng gắn với lợi ích thiết thực của người dân thì càng thuyết phục. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần tăng cường truyền thông đa phương tiện, kể cả qua nền tảng số; vận động thông qua mô hình điểm, mô hình “Nhân dân làm – Nhà nước hỗ trợ”, mô hình “khu dân cư kiểu mẫu”; đồng thời đề cao vai trò già làng, chức sắc tôn giáo, người uy tín trong cộng đồng. Cách làm phải sinh động, linh hoạt, tránh hành chính hóa, xa rời thực tiễn.
Thứ sáu, tăng cường vai trò giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong xây dựng nông thôn mới. Giám sát và phản biện là công cụ quan trọng để bảo đảm chương trình được triển khai công khai, minh bạch và phù hợp thực tiễn. Công tác giám sát cần được tổ chức bài bản, với phương pháp, tiêu chí cụ thể, dựa trên dữ liệu thực tế và phản ánh đầy đủ ý kiến, nguyện vọng của nhân dân. Đồng thời, phản biện chính sách giúp địa phương điều chỉnh kế hoạch, cải tiến phương thức triển khai, hạn chế hình thức và chạy theo thành tích.
Thứ bảy, coi trọng yếu tố truyền thống và bản sắc văn hóa trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Chương trình nông thôn mới không chỉ là phát triển kinh tế, hạ tầng mà còn là chất lượng đời sống văn hóa, tinh thần của cộng đồng. Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, đồng thời thúc đẩy nếp sống văn minh, củng cố các chuẩn mực gia đình, cộng đồng, giúp chương trình đạt được sự đồng thuận xã hội và tăng tính bền vững. Sự gắn kết giữa phát triển vật chất và văn hóa tạo nên mô hình nông thôn hiện đại nhưng vẫn giữ được bản sắc địa phương, từ đó nâng cao chất lượng sống toàn diện, đồng thời làm nền tảng cho sự phát triển bền vững về kinh tế, xã hội và văn hóa.
5. Kết luận
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã phát huy vai trò nòng cốt trong huy động và tập hợp Nhân dân tham gia xây dựng nông thôn mới. Thông qua các phong trào vận động, giám sát và phản biện xã hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã nâng cao hiệu quả đầu tư hạ tầng, cải thiện đời sống Nhân dân, bảo vệ môi trường và phát triển văn hóa nông thôn. Ngoài ra, việc gắn kết hoạt động của Mặt trận với các chính sách phát triển địa phương giúp chương trình được triển khai đồng bộ, minh bạch và bền vững. Từ đó, xây dựng nông thôn mới không chỉ đạt tiêu chí về cơ sở vật chất mà còn nâng cao đời sống, văn hóa và sự hài lòng của người dân.
Chú thích:
1. Hồ Chí Minh toàn tập. Tập 4 (2011). H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 246.
2. Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2008). Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 05/8/2008 Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương (Khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn..
3. Thủ tướng Chính phủ (2022). Quyết định số 263/QĐ-TTg ngày 22/02/2022 phê duyệt Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025.
4. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 70.
Tài liệu tham khảo:
1. Phạm Quang Lộc (2017). Hoạt động giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
2. Một số kinh nghiệm lãnh đạo xây dựng nông thôn mới của Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc (nay là Phú Thọ) trong giai đoạn hiện nay. https://www.quanlynhanuoc.vn/2025/10/09/mot-so-kinh-nghiem-lanh-dao-xay-dung-nong-thon-moi-cua-dang-bo-tinh-vinh-phuc-nay-la-phu-tho-trong-giai-doan-hien-nay/
