(Quanlynhanuoc.vn) – Sáng ngày 29/12/2025, tại Học viện Hành chính và Quản trị công, Ban chủ nhiệm chương trình “Quản trị phát triển xã hội của Việt Nam trên nền tảng số” đã tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Cơ sở khoa học về quản trị phát triển xã hội trên nền tảng số”. GS.TS. Nguyễn Quốc Sửu, Phó Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công, Phó Chủ nhiệm đề tài chủ trì Hội thảo.
Tham dự Hội thảo, về phía đại biểu, khách mời, có: GS.TS. Trần Thị Vân Hoa, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương; GS.TS Trần Thọ Đạt, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương; GS.TS. Nguyễn Minh Tâm, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội; PGS.TS. Phạm Hồng Thái, nguyên Trưởng Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội; PGS.TS. Lê Minh Thông, Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương; GS.TS. Nguyễn Minh Đoan, giảng viên cao cấp, Trường Đại học Luật Hà Nội; GS.TS. Nguyễn Tuấn Anh, Tổng Biên tập Tạp chí Khoa học Xã hội và Nhân văn; TS. Nguyễn Nhật Quang, Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ; TS. Lê Văn Chiến, Viện trưởng Viện Lãnh đạo học và Hành chính công, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; TS. Nguyễn Thị Thục, Viện Nhà nước pháp luật, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
Về phía Học viện Hành chính và Quản trị công, có lãnh đạo các Khoa, đơn vị cùng cán bộ, giảng viên, nghiên cứu viên, sinh viên Học viện.
Phát biểu đề dẫn Hội thảo, GS.TS. Nguyễn Quốc Sửu nhấn mạnh, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và quá trình chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, nền tảng số ngày càng giữ vai trò trung tâm trong tổ chức, vận hành và phát triển xã hội. Ở Việt Nam, chuyển đổi số không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là yêu cầu chiến lược nhằm đổi mới mô hình tăng trưởng, hiện đại hóa quản trị quốc gia và thúc đẩy phát triển xã hội bền vững, bao trùm.
Thực tiễn cho thấy, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo và các nền tảng số đã làm thay đổi sâu sắc cấu trúc các quan hệ xã hội, phương thức tương tác giữa Nhà nước, thị trường và xã hội, cũng như cách thức người dân tham gia vào đời sống kinh tế – xã hội. Điều đó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải đổi mới tư duy, phương thức và công cụ quản trị phát triển xã hội theo hướng hiện đại, linh hoạt, dựa trên dữ liệu và lấy con người làm trung tâm.
Quản trị phát triển xã hội trên nền tảng số không đơn thuần là ứng dụng công nghệ vào quản lý xã hội mà là quá trình tái cấu trúc toàn diện từ nhận thức lý luận, thiết kế thể chế đến tổ chức thực thi và giám sát trong không gian số. Vì vậy, việc làm rõ cơ sở khoa học của quản trị phát triển xã hội trên nền tảng số có ý nghĩa quan trọng cả về lý luận và thực tiễn.
Hội thảo mong nhận được các ý kiến trao đổi của các chuyên gia, nhà khoa học về các vấn đề, như: làm rõ khung lý thuyết về quản trị phát triển xã hội trên nền tảng số; cơ sở pháp lý, chính sách về quản trị phát triển xã hội của Việt Nam trên nền tảng số; phân tích kinh nghiệm của một số quốc gia trên thế giới trong quản trị phát triển xã hội trên nền tảng số, qua đó nhận diện những mô hình, cách tiếp cận và giải pháp tiêu biểu đã được triển khai hiệu quả; bài học và giá trị tham khảo phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam nhằm góp phần nâng cao hiệu quả quản trị phát triển xã hội trên nền tảng số trong thời gian tới.
Tại Hội thảo, PGS. TS. Lê Minh Thông, cho rằng, khi bàn về cơ sở khoa học của phát triển xã hội trên nền tảng số, cần nhận diện 4 trụ cột lớn đang làm thay đổi căn bản phương thức quản trị và vận hành xã hội: (1) Trụ cột triết học và chính trị học; (2) Trụ cột pháp lý; (3) Trụ cột xã hội học và tâm lý học hành vi. Từ đó, PGS. TS. Lê Minh Thông nhấn mạnh, xã hội số đang đặt ra những thách thức lớn, như: thiếu minh bạch và thiên kiến thuật toán, nguy cơ chủ nghĩa kỹ trị và sự xói mòn quyền riêng tư, đòi hỏi phải được nhận diện và xử lý một cách khoa học, toàn diện.
GS.TS. Nguyễn Minh Tâm cho biết, về bản chất, quản trị phát triển xã hội số không đơn thuần là ứng dụng công nghệ mà là quản trị chiều sâu các quan hệ xã hội với triết lý lấy con người làm trung tâm. Mục tiêu cốt lõi của mọi mô hình quản trị vẫn là hiện thực hóa các giá trị nền tảng: công bằng, dân chủ, công lý và tự do, thay vì các hình thức áp đặt hay ràng buộc. Trong tiến trình này, công nghệ dù đại diện cho một nền văn minh mới, suy cho cùng vẫn là phương tiện phục vụ con người. Quản trị xã hội số đòi hỏi sự dung hợp hài hòa giữa “văn minh” (công nghệ) và “văn hóa” (giá trị bền vững). Sự tích hợp này phải được pháp điển hóa để điều chỉnh các quan hệ xã hội mới và giải quyết các xung đột phát sinh. Bên cạnh đó, việc hoàn thiện cấu trúc pháp luật, từ chính sách, thể chế đến hệ thống quy phạm pháp luật là điều kiện tiên quyết để vận hành hiệu quả mô hình quản trị này.
Theo GS.TS. Nguyễn Minh Đoan, để bảo đảm tính khoa học, nghiên cứu quản trị phát triển xã hội trên nền tảng số cần tập trung vào các lĩnh vực cụ thể thay vì dàn trải. Ông nhấn mạnh việc phân định rõ khái niệm “quản trị” và “quản lý”, xác định chủ thể và hệ thống công cụ bổ trợ, như: pháp luật, đạo đức. Trong bối cảnh nền tảng số đầy biến động, năng lực thích ứng và dự báo trước những tác động đa chiều là yếu tố sống còn. Để bảo đảm ổn định và công bằng, các hành vi và tư duy mới nảy sinh từ không gian mạng cần sớm được đưa vào khuôn khổ thể chế và pháp luật.
Tại Hội thảo, TS. Lê Văn Chiến đề xuất, cần tiếp cận khái niệm quản trị phát triển xã hội theo nghĩa hẹp, coi đây là quá trình hoạch định, tổ chức thực thi và đánh giá chính sách nhằm giải quyết các vấn đề xã hội với mục tiêu cuối cùng là nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho Nhân dân. Quá trình này cần có sự tham gia của nhiều chủ thể, bao gồm: Nhà nước, thị trường và xã hội, trong đó Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, điều phối và bảo đảm định hướng phát triển. Ông Chiến cũng nhận định, việc đánh giá quản trị phát triển xã hội cần có sự kết hợp giữa quy trình và kết quả. Về quy trình, cần dựa trên các chuẩn mực quản trị quốc tế của UNDP và WB, như: tính minh bạch, pháp quyền và trách nhiệm giải trình. Về kết quả, cần đo lường qua các chỉ số thực tế, như: HDI, chỉ số hạnh phúc và sự hài lòng của công dân.
PGS.TS. Đặng Khắc Ánh nhấn mạnh, công nghệ về bản chất là công cụ, không phải mục tiêu tự thân. Do đó, quản trị phát triển xã hội trên nền tảng số đòi hỏi cơ chế kiểm soát chặt chẽ để bảo đảm yếu tố công nghệ luôn đóng vai trò hỗ trợ, thay vì lấn át vai trò trung tâm của con người. Theo ông, thay vì chỉ ứng dụng công nghệ để giải quyết các vấn đề hiện hữu, cần tầm nhìn xa hơn: sử dụng chúng như phương thức định hướng và dẫn dắt xã hội phát triển bền vững. Từ cách tiếp cận này, tác giả đề xuất khung nghiên cứu cần có sự kết hợp giữa tính trọng tâm và độ mở linh hoạt để bao quát trọn vẹn sự phức hợp của bối cảnh số hóa.
Các đại biểu chia sẻ tại Hội thảo.
Hội thảo cũng nhận được nhiều ý kiến góp ý của các chuyên gia, nhà khoa học về chủ đề “Cơ sở khoa học về quản trị phát triển xã hội trên nền tảng số”. Các ý kiến của các nhà khoa học đều thống nhất, cho rằng:
(1) Trên nền tảng số, quản trị phát triển xã hội cần đặc biệt chú trọng giải quyết các vấn đề xã hội mới, nhất là việc làm, an sinh xã hội. Vì vậy, mục tiêu của quản trị là phải bảo đảm cung cấp thông tin kịp thời, duy trì ổn định xã hội, kiểm soát quá trình phát triển, tận dụng tối đa các lợi ích do chuyển đổi số mang lại; đồng thời, hạn chế và khắc phục các tác động tiêu cực, qua đó định hướng và tạo điều kiện cho xã hội phát triển nhanh và bền vững vì con người.
(2) Quản trị trên nền tảng số mang tính hai mặt rõ nét, một mặt việc ứng dụng dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo và các công cụ số giúp nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị, mở rộng sự tham gia của người dân, tăng cường tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và tối ưu hóa nguồn lực xã hội. Mặt khác, quản trị số cũng đặt ra thách thức về an ninh mạng, bảo mật dữ liệu, bất bình đẳng số và nguy cơ kỹ trị hóa quản trị. Do đó, quản trị phát triển xã hội trên nền tảng số chỉ phát huy hiệu quả bền vững khi gắn với hoàn thiện thể chế, bảo đảm an toàn dữ liệu và kiên định lấy con người làm trung tâm.
(3) Lý luận phải làm rõ quản trị phát triển xã hội trên nền tảng số không chỉ là ứng dụng công nghệ vào quản lý xã hội mà là quá trình điều phối sự phát triển xã hội một cách có mục tiêu, có giá trị và bền vững trong môi trường số và Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, định hướng.
(4) Trọng tâm của cơ sở lý luận là quan niệm lấy con người làm trung tâm, coi quản trị phát triển xã hội không chỉ là công cụ điều tiết mà là quá trình tạo dựng các điều kiện xã hội để con người phát huy tối đa tiềm năng. Trong bối cảnh xã hội 5.0 và thế giới VUCA, quản trị phát triển xã hội trên nền tảng số phải vận hành theo mô hình mạng lưới đa trung tâm, dựa trên dữ liệu, tăng cường quản trị thích ứng và thúc đẩy sự tham gia, đồng kiến tạo của nhiều chủ thể trong không gian số. Đây là nền tảng khoa học quan trọng để nâng cao hiệu quả, tính bao trùm và tính nhân văn của chính sách xã hội trong kỷ nguyên số.
Kết luận Hội thảo, GS.TS. Nguyễn Quốc Sửu trân trọng cảm ơn các nhà khoa học đã chia sẻ nhiều ý kiến tâm huyết, sâu sắc. Những luận cứ khoa học thu nhận được từ Hội thảo sẽ là nguồn tư liệu quan trọng để Ban Chủ nhiệm hoàn thiện đề tài khoa học cấp Bộ, đồng thời cung cấp cơ sở lý luận cho việc hoạch định chính sách quản trị phát triển xã hội của Việt Nam trong kỷ nguyên số.
Nguyễn Thuỳ – Đinh Hương
