(Quanlynhanuoc.vn) – Công nhân trong các doanh nghiệp của Quân đội nhân dân Việt Nam là một bộ phận của giai cấp công nhân Việt Nam, là lực lượng quan trọng tạo ra tiềm lực kinh tế, an ninh quốc phòng, nâng cao sức chiến đấu của quân đội. Do đó, xây dựng lối sống trong sạch, lành mạnh, giản dị “mình vì mọi người”, “mọi người vì mình” có vai trò quan trọng trong việc hình thành tác phong công nghiệp của công nhân trong doanh nghiệp quân đội, góp phần tạo động lực để nâng cao năng suất lao động, phát triển kinh tế – xã hội gắn với củng cố quốc phòng, an ninh, tạo giá trị bền vững để phát triển nhân cách cho mỗi người lao động là rất cần thiết.
Một số khái niệm liên quan đến nội dung xây dựng lối sống xã hội chủ nghĩa
Chủ tịch Hồ Chí Minh khi nghiên cứu về lối sống đã đề cập chủ yếu đến các phương diện “tư cách”, “lề lối”, “tác phong” làm việc, sinh hoạt, hay “phương thức ứng xử” của con người hoặc trong nội hàm khái niệm “đời sống mới”.
Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta cũng rất coi trọng việc xây dựng lối sống của con người. Ngay từ Đại hội IV (năm 1976), Đại hội V (năm 1982), khái niệm “lối sống”, “nếp sống mới” đã được Đảng ta sử dụng trong các văn kiện và việc xây dựng lối sống, nếp sống mới đã được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của nền văn hóa xã hội chủ nghĩa (XHCN). Khái niệm “lối sống có văn hóa” bắt đầu được Đảng ta sử dụng trong Văn kiện Đại hội VI (năm 1986) để chỉ rõ những yêu cầu cơ bản trong chiến lược xây dựng con người mới ở nước ta. Vấn đề lối sống có văn hóa tiếp tục được đề cập rõ hơn trong Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương (khóa VIII) (năm 1998) và các Đại hội của Đảng ta: Đại hội IX (năm 2001), Đại hội X (năm 2006), Đại hội XI (năm 2011), Đại hội XII (năm 2016) và Đại hội XIII (năm 2021).
Theo đó, “Lối sống” là khái niệm phản ánh các hoạt động sống cơ bản của chủ thể (cộng đồng, nhóm xã hội hoặc cá nhân) trong quá trình thích nghi và biến đổi hoàn cảnh. Các hoạt động này được xem xét trong mối quan hệ với những điều kiện khách quan của một hình thái kinh tế – xã hội và thể hiện ra thông qua các hành vi, thói quen hoạt động, sinh hoạt, ứng xử của con người. Vì thế có thể quan niệm, lối sống là tổng hòa các hoạt động sống cơ bản của con người (cộng đồng, nhóm xã hội, cá nhân) được vận hành theo một hệ thống các chuẩn mực, giá trị trong mối quan hệ với những điều kiện của một hình thái kinh tế – xã hội.
Lối sống XHCN là tổng hòa phương thức hoạt động sống cơ bản của nhân dân lao động, thể hiện trong toàn bộ nhận thức, thái độ hành vi của các cá nhân và các nhóm xã hội trong điều kiện chính trị, kinh tế, văn hóa-xã hội và quá trình thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ cơ bản của cách mạng XHCN, trong thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Lối sống XHCN là một giá trị phản ánh đặc trưng bản chất của hình thái kinh tế – xã hội XHCN, phản ánh nhu cầu và lợi ích của nhân dân lao động do giai cấp công nhân đại diện thông qua sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản.
Tình hình triển khai xây dựng lối sống xã hội chủ nghĩa cho công nhân trong doanh nghiệp Quân đội
Thực hiện Quyết định số 339/QĐ-TTg ngày 31/3/2008 của Thủ tướng Chính phủ, ngày 29/5/2008, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ra Chỉ thị số 75/2008/CT-BQP về việc triển khai thực hiện Quyết định số 339/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt phương án sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp (DN) 100% vốn nhà nước thuộc Bộ Quốc phòng giai đoạn 2008 -2010. Theo Quyết định này, đã có 84 DN 100% vốn nhà nước thuộc Bộ Quốc phòng quản lý chuyển thành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên (bao gồm 73 DN quốc phòng – an ninh và 11 DN kinh tế – quốc phòng). Ngoài ra, còn có 12 DN chuyển sang hoạt động theo mô hình tập đoàn, công ty mẹ – công ty con; 12 DN thực hiện cổ phần hóa và hơn 10 DN sáp nhập, giải thể hoặc phá sản.
Theo đó, đến hết quý II năm 2011, sau khi sắp xếp, tổ chức lại, quân đội hiện có hơn 100 DN với hai loại hình đó là: DN quốc phòng – an ninh và DN kinh tế – quốc phòng1. DN quốc phòng – an ninh bao gồm chủ yếu là những nhà máy sản xuất, sửa chữa vũ khí, khí tài, trang thiết bị quốc phòng. Đây là những DN giữ vai trò nòng cốt xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, trực tiếp thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Như vậy, từ năm 2001 đến nay, qua sắp xếp lại, Bộ Quốc phòng đã tổ chức lại các DN quân đội, từ hơn 300 DN (trước năm 2000) còn lại 88 DN (đến năm 2016) có 100% vốn nhà nước thuộc Bộ Quốc phòng và 21 công ty cổ phần có vốn nhà nước do Bộ Quốc phòng quản lý. Hiện nay, để thực hiện thắng lợi Đề án cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DN quân đội đến năm 2020, ngày 18/5/2017, Quân ủy Trung ương ban hành Nghị quyết số 425-NQ/QUTW về sắp xếp, đổi mới nâng cao hiệu quả hoạt động của DN quân đội đến năm 2020 và những năm tiếp theo. Theo đó, ngày 04/10/2017, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt “Đề án cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DN quân đội đến năm 2020”. Vì vậy, thực hiện đề án đó thời gian tới, Bộ Quốc phòng sẽ tiếp tục duy trì đối với 17 DN quân đội 100% vốn nhà nước2.
DN quân đội là một bộ phận của doanh nghiệp nhà nước (DNNN) do Bộ Quốc phòng quản lý nhằm thực hiện hoạt động sản xuất-kinh doanh phục vụ nhiệm vụ quân sự, quốc phòng và tham gia phát triển kinh tế – xã hội; là những tổ chức kinh tế được đăng ký sản xuất, kinh doanh theo Luật Doanh nghiệp. Hiện nay, các DN quân đội có quy mô lớn nhỏ khác nhau nhưng đã từng bước đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ chính trị đặt ra, thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. Các DN quân đội không chỉ thực hiện tốt nhiệm vụ quốc phòng, an ninh mà còn luôn gắn chặt với nhiệm vụ sản xuất – kinh doanh, phát triển kinh tế – xã hội. Đội ngũ công nhân trong các DN quân đội là một bộ phận của đội ngũ công nhân Việt Nam.
Công nhân trong DN quân đội mang những đặc điểm về phẩm chất, năng lực của công nhân nói chung; song đội ngũ này lao động làm việc, công tác trong môi trường có tính đặc thù của hoạt động quân sự, đòi hỏi độ chính xác cao, tính tập thể thống nhất trong hiệp đồng, diễn ra trong điều kiện hoàn cảnh khó khăn, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.
Những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng uỷ các DN quân đội, xây dựng lối sống XHCN cho đội ngũ công nhân được cấp ủy, tổ chức đảng các cấp chú trọng, quan tâm, có nhiều đổi mới về nội dung, hình thức, biện pháp xây dựng nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, phương pháp, tác phong công tác cho công nhân đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Tổ chức quán triệt đầy đủ cho công nhân quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước, Quân uỷ Trung ương, Bộ Quốc phòng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với giai cấp công nhân, xây dựng giai cấp công nhân thời kỳ mới, những quy định, nhiệm vụ, yêu cầu cho giai cấp công nhân trong quá trình làm việc giữ nghiêm kỷ luật Quân đội, kỷ luật lao động; đồng thời nêu cao tinh thần đoàn kết, sáng tạo, khắc phục khó khăn, gian khổ hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao của từng cá nhân và của DN quân đội… Qua đó, đã tạo động lực cho công nhân phấn khởi yên tâm trong quá trình làm việc, khơi dậy ý chí, khát vọng phấn đấu vươn lên, lòng quyết tâm xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện của giai cấp công nhân.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả trên, việc xây dựng lối sống cho công nhân ở các DN quân đội còn một số hạn chế. Đó là, một bộ phận công nhân chưa có ý thức cao trong làm việc, tính kỷ luật chưa cao, tính sáng tạo trong đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả công việc cho cấp trên chưa có, làm việc theo nhiệm vụ được phân công; công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp trên đối với xây dựng lối sống XHCN đối với giai cấp công nhân chưa thường xuyên, kịp thời; chưa có những kế hoạch, biện pháp cụ thể để công nhân căn cứ vào đó xác định rõ hơn chức trách, nhiệm vụ của mình; điều kiện, hoàn cảnh gia đình của một số công nhân còn khó khăn, nhất là quan hệ ứng xử, giải quyết các mối quan hệ trong công việc, cuộc sống chưa thật sự sâu sắc, hiệu quả, ảnh hưởng phần nào đến lối sống XHCN của công nhân trong DN quân đội.
Trước bối cảnh tình hình thế giới, khu vực và trong nước có nhiều diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường, thời cơ vận hội đan xen với khó khăn, thách thức. Đó là cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 với những thành tựu vượt trội; các thế lực thù địch, phản động lợi dụng những vấn đề dân tộc, dân chủ, nhân quyền, tôn giáo để chống phá cách mạng Việt Nam; vẫn còn tình trạng tham nhũng, tiêu cực, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên ở một số đơn vị Quân đội… trong khi đó, yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN; mục tiêu, “khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, đưa nước ta trở thành nước công nghiệp đang phát triển, có thu nhập trung bình vào năm 2025”3; nhiệm vụ xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân binh chủng tiến thẳng lên hiện đại đặt ra ngày càng cấp thiết.
Xây dựng lối sống xã hội chủ nghĩa cho công nhân trong doanh nghiệp quân đội nhân dân Việt Nam – vấn đề vừa mang tính trước mắt, vừa mang tính chiến lược lâu dài
Để bảo đảm cho Quân đội nhân dân Việt Nam luôn hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ, luôn xứng đáng với niềm tin cậy của Đảng, yêu mến của Nhân dân trong giữ vững độc lập chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc, chúng ta cần tập trung vào một số nội dung cụ thể như sau:
Một là, các chủ thể lãnh đạo, quản lý DN quân đội nâng cao nhận thức, trách nhiệm về tầm quan trọng của việc xây dựng lối sống XHCN cho giai cấp công nhân. Đây là giải pháp quan trọng có ý nghĩa hàng đầu để xây dựng lối sống XHCN của giai cấp công nhân trong DN quân đội. Các chủ thể lãnh đạo, quản lý DN quân đội bao gồm: Đảng ủy, chỉ huy DN, trưởng phòng, ban quán triệt sâu sắc những quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng, xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa; quyết tâm chính trị của Đảng ta trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên; quy định xử lý kỷ luật đối với cán bộ, đảng viên, tổ chức đảng vi phạm pháp luật, kỷ luật Quân đội; yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội nhân dân tinh, gọn, mạnh đến năm 2025; chủ trương, phương hướng tiếp tục sắp xếp, cổ phần hóa, tổ chức lại DN quân đội của Chính phủ…
Trên cơ sở đó, tuyên truyền, giáo dục đến công nhân, người lao động để họ nhận thức rõ hơn và nghiêm túc chấp hành mọi quy định của đơn vị; xác định rõ tư tưởng trong quá trình Đảng ủy, chỉ huy DN cụ thể hóa quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước, Quân đội vào từng đơn vị của mình, giúp cho công nhân, người lao động có bản lĩnh chính trị vững vàng, xác định nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm, đánh giá những thuận lợi, khó khăn của bối cảnh tình hình; thường xuyên quan tâm đến đời sống của công nhân; nhất là công nhân làm việc ở môi trường độc hại, khắc nghiệt để có những chính sách ưu đãi riêng… Những cách làm này sẽ trực tiếp, gián tiếp xây dựng lối sống XHCN của công nhân trong các DN Quân đội nhân dân Việt Nam; đội ngũ công nhân sẽ ý thức được sâu sắc hơn nhiệm vụ, ý thức cần có lối sống trong sạch, lành mạnh, có ý thức xây dựng tập thể đoàn kết vững mạnh về tư tưởng, hành động, hoàn thành tốt các công việc được giao.
Hai là, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho công nhân trong DN Quân đội nhân dân Việt Nam.
Đây giải pháp có ý nghĩa quyết định xây dựng lối sống văn hóa XHCN của thanh niên trong DN Quân đội nhân dân Việt Nam. Lối sống xã hội XHCN của công nhân chịu sự chi phối quy định của phương thức sản xuất, của môi trường sống. Do đó, Đảng ủy, chỉ huy các DN quân đội phải bảo đảm đầy đủ điều kiện làm việc cho công nhân để họ yên tâm công tác, toàn tâm, toàn lực cho công việc, phát huy được tinh thần, trách nhiệm cao hoàn thành các chỉ tiêu, nội dung đã được giao; đó còn là các chế độ, tiêu chuẩn theo quy định của trên và những chế độ, tiêu chuẩn của riêng các DN quân đội cho công nhân; Đảng ủy, chỉ huy các DN thường xuyên theo dõi nắm bắt tình hình hiện trạng sản xuất của các trang thiết bị máy móc làm việc, đời sống của công nhân ở các bộ phận, lực lượng có sự điều chỉnh về mặt cách thức tổ chức, bố trí lực lượng cho phù hợp; ngoài những giờ làm việc, cần tổ chức những hoạt động vui chơi giải trí, các cuộc thi tìm hiểu, phát động phong trào thi đua, qua đó cổ vũ, động viên, khích lệ công nhân hăng say làm việc, tự tin vào chuyên môn, nghiệp vụ của mình, thể hiện sự quan tâm chu đáo tận tình của Đảng uỷ, chỉ huy DN và những người quản lý trực tiếp ở các phân xưởng; Đảng uỷ, chỉ huy DN Quân đội luôn tôn trọng, lắng nghe ý kiến đề xuất, đóng góp về tình trạng sử dụng máy móc, về tiến độ của dự án, công trình, hay những khó khăn, băn khoăn trong các mối quan hệ, nhất là trong cuộc sống hằng ngày, từ đó, Đảng uỷ, chỉ huy DN có hướng giải quyết cho hợp lý, hài hòa, tạo được sự đồng thuận, thống nhất từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài.
Ba là, giáo dục giá trị truyền thống cách mạng của Đảng, của dân tộc, của quân đội, lối sống XHCN cho công nhân trong DN quân đội. Đây là giải pháp quan trọng để việc xây dựng lối sống XHCN của công nhân trong DN quân đội thêm ổn định, bền vững. Giá trị truyền thống cách mạng của Đảng, của dân tộc, của Quân đội là sản phẩm tất yếu của cuộc đấu tranh cách mạng do giai cấp công nhân lãnh đạo thông qua đội tiền phong là Đảng Cộng sản Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, giai cấp công nhân Việt Nam đã đoàn kết, tập hợp các lực lượng xung quanh mình dũng cảm đứng lên đấu tranh cách mạng giành độc lập dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội theo mục tiêu, lý tưởng mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lựa chọn độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Do đó, Đảng ủy, chỉ huy DN quân đội giáo dục giá trị truyền thống cách mạng của Đảng, dân tộc, quân đội cho đội ngũ công nhân thấy được chiến công oanh liệt của những thế hệ đi trước, từ đó thấy được niềm vinh dự, tự hào và trách nhiệm của mình hiện nay tiếp tục giương cao ngọn cờ cách mạng, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, giữ vững độc lập chủ quyền thống nhất toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, giữ gìn và phát huy giá trị truyền thống cách mạng lên một tầm cao mới; đồng thời, đa dạng hóa các hoạt động tuyên truyền, cổ động ở các DN quân đội, như: tu sửa, làm mới nơi ăn, trốn ở, cơ sở vật chất làm việc, đơn vị xanh, sạch, đẹp, thống nhất, chính quy… giáo dục công nhân tránh xa những cám dỗ của xã hội, luôn giữ mình ở mọi lúc, mọi nơi, không xa ngã vào các tệ nạn xã hội, âm mưu, thủ đoạn của những phần tử cơ hội, kẻ xấu lợi dụng khó khăn, thiếu thốn của một số công nhân để trục lợi cá nhân…
Xây dựng giai cấp công nhân hiện đại, lớn mạnh; nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ đại học, chuyên môn kỹ năng nghề nghiệp, tác phong công nghiệp, kỷ luật lao động thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư là góp phần cụ thể hóa quan điểm Đại hội lần thứ XIII của Đảng vào thực tiễn cuộc sống, tạo cơ sở, tiền đề vững chắc giữ vững sự lãnh đạo của Đảng đối với cách mạng Việt Nam, đại biểu trung thành của đội ngũ công nhân và toàn thể nhân dân lao động4. Mỗi bước tiến bộ, trưởng thành của công nhân lao động trong DN quân đội càng làm tăng lên sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam, là lực lượng chính trị tin cậy của Đảng, Nhà nước và Nhân dân trong giai đoạn hiện nay và mãi về sau.
