(Quanlynhanuoc.vn) – Phát huy vai trò của Nhân dân trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân là một trong những nội dung căn bản, quan trọng trong tiến trình xây dựng, bảo vệ và hội nhập quốc tế ở nước ta. Bài viết vận dụng quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của Nhân dân trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, từ đó, đề xuất một số biện pháp phát huy vai trò của Nhân dân trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân hiện nay.
Tư tưởng Hồ Chí Minh trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân
Quốc phòng toàn dân (QPTD) là nền quốc phòng mang tính chất “vì Nhân dân, do Nhân dân, của Nhân dân”, phát triển theo hướng toàn dân, toàn diện, độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường và ngày càng hiện đại; kết hợp chặt chẽ kinh tế với quốc phòng và an ninh dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của Nhà nước, sẵn sàng đánh bại mọi hành động xâm lược và bạo loạn lật đổ của các thế lực đế quốc và phản động, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ, Nhân dân có vai trò to lớn trong xây dựng nền QPTD: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại càng sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”1.Vì vậy, việc phát huy vai trò của Nhân dân trong xây dựng nền QPTD có vị trí, ý nghĩa, vai trò vô cùng quan trọng trong củng cố vững chắc và phát triển mạnh mẽ nền QPTD, nhất là trong thời đại hiện nay.
Kế thừa và phát huy truyền thống, kinh nghiệm quý báu của dân tộc, xuyên suốt cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn khẳng định: “Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”2. Vì vậy, Người luôn quan tâm, chăm lo phát huy sức mạnh to lớn của Nhân dân trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng nền QPTD vững mạnh để bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, nền quốc phòng của nước ta là nền QPTD, do toàn dân xây dựng, dựa vào sức mạnh tổng hợp của toàn thể Nhân dân đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đồng thời theo Người, chỉ khi nào động viên, tổ chức đông đảo quần chúng tham gia thì sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc mới trở nên vững chắc. Người khẳng định: “Không quân đội nào, không khí giới nào có thể đánh ngã được tinh thần hy sinh của toàn thể một dân tộc”3. Điều đó có nghĩa là sức mạnh giữ nước vô địch chính là sức mạnh của toàn thể quần chúng nhân dân, của cả quân sự, chính trị, kinh tế, văn hóa,… chứ không chỉ đơn thuần là sức mạnh quân sự, sức mạnh của các lực lượng vũ trang.
Trong tình hình mới hiện nay, nhiệm vụ xây dựng nền QPTD, xây dựng Quân đội nhân dân chịu tác động bởi nhiều yếu tố. Hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn của thời đại, nhưng tình hình chung sẽ có nhiều diễn biến phức tạp, bất trắc, khó lường. Chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang; hoạt động can thiệp lật đổ, ly khai, khủng bố, tranh chấp lãnh thổ, biển đảo có chiều hướng gia tăng. Các yếu tố đe dọa an ninh phi truyền thống tăng lên. Kinh tế thế giới đã có dấu hiệu hồi phục nhưng vẫn còn nhiều khó khăn. Đại dịch Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp ở nhiều nước. Các nước lớn tiếp tục duy trì quan hệ “hợp tác, thỏa hiệp, nhưng đấu tranh, kiềm chế lẫn nhau gay gắt hơn”4 vì lợi ích dân tộc; xu hướng hình thành thế giới “đa cực” ngày càng rõ nét.
Thực tế hiện nay, còn không ít những vấn đề đặt ra, đáng chú ý là bên cạnh sự xuyên tạc, chống phá của các thế lực thù địch, phản động, ngay trong nội bộ cũng có những quan điểm chưa đúng, những nhận thức lệch lạc về sức mạnh tổng hợp bảo vệ Tổ quốc; về đường lối xây dựng nền QPTD. Do nhận thức lệch lạc, chưa đầy đủ và hiểu chưa đúng nên quá trình thực hiện đường lối xây dựng nền QPTD còn nhiều tồn tại, hạn chế. Đáng chú ý là trong thực hiện chủ trương phát triển kinh tế – xã hội đi đôi với xây dựng, củng cố quốc phòng – an ninh, nhiều cơ quan, đơn vị, địa phương chỉ nhấn mạnh hiệu quả kinh tế mà xem nhẹ yếu tố quốc phòng – an ninh. Do quá trình triển khai cơ quan chức năng, chủ đầu tư và các tổ chức, cá nhân có liên quan không chú ý tới những tác động đến bảo đảm quốc phòng – an ninh và an toàn cộng đồng, nên không ít công trình, dự án phải đình chỉ. Đặc biệt, nhiều khu rừng, cánh rừng từng “che bộ đội”, “vây quân thù” trong kháng chiến, tạo vành đai xanh bảo vệ biên giới trong hòa bình, nay đang bị tàn phá. Để đấu tranh phòng, chống có hiệu quả với biểu hiện ấy, Ban Chấp hành Trung ương Đảng xác định tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện đồng bộ, toàn diện, có hiệu quả nhiều giải pháp. Một trong những giải pháp quan trọng, phải làm thường xuyên là tuyên truyền, phổ biến, giáo dục, bồi dưỡng cho nhân dân, trước hết là cán bộ, đảng viên hiểu đúng, nhận thức đầy đủ về xây dựng nền QPTD.
Để huy động được mọi nguồn lực, phát huy trách nhiệm của từng người, của tổ chức, và lực lượng cùng tham gia xây dựng nền QPTD, chúng ta phải làm cho Nhân dân hiểu rõ nền QPTD mà Đảng ta chủ trương xây dựng đó là nền quốc phòng mang tính chất “của dân, do dân và vì dân”, phát triển theo phương hướng toàn dân, toàn diện, độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường và ngày càng hiện đại, kết hợp chặt chẽ kinh tế với quốc phòng – an ninh, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của Nhà nước, do Nhân dân làm chủ, nhằm giữ vững hòa bình, ổn định của đất nước, sẵn sàng đánh bại mọi hành động xâm lược và bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch; bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Phát huy vai trò của nhân dân trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân hiện nay
Một là, nâng cao nhận thức của các chủ thể, các lực lượng về phát huy vai trò của Nhân dân tham gia xây dựng nền QPTD vững mạnh.
Là giải pháp cơ bản, quan trọng hàng đầu và xuyên suốt quá trình vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của Nhân dân trong xây dựng nền QPTD hiện nay. Trong đó, việc nâng cao nhận thức của các chủ thể nhất là nhận thức, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị trong lãnh đạo, chỉ đạo về phát huy vai trò của Nhân dân trong xây dựng nền QPTD, toàn diện. Việc cao nhận thức, trách nhiệm không chỉ dừng lại ở hệ thống chính trị mà còn đối với các tổ chức ở các cấp chính quyền địa phương và các đơn vị cơ sở:
(1) Nâng cao nhận thức, trách nhiệm về phát huy vai trò của Nhân dân trong xây dựng nền QPTD đối với các cấp ủy, tổ chức Đảng các cơ quan, đơn vị là điều vô cùng quan trọng. Muốn xây dựng được nền QPTD, trước hết cần xây dựng từ cơ sở, lấy đơn vị cơ sở làm gốc làm nền tảng, dựa vào tình hình thực tế của từng đơn vị, địa phương để phát huy thế mạnh, phát huy vai trò của Nhân dân trong xây dựng nền QPTD hiện nay.
(2) Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, Nhân dân trong xây dựng nền QPTD là điều cần thiết và phù hợp với xu thế khách quan hiện nay. Cần tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho Nhân dân, thực hiện tốt tư tưởng “ngụ binh ư nông” trong thời bình, tích cực giáo dục chính trị, tư tưởng cho Nhân dân để Nhân dân hiểu, nắm chắc, thực hiện tốt việc xây dựng khu vực phòng thủ tại địa phương, góp phần xây dựng nền QPTD hiện nay.
Hai là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước trong phát huy vai trò của Nhân dân xây dựng nền QPTD.
Tiếp tục thực hiện nghiêm nguyên tắc, cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với sự nghiệp quốc phòng – an ninh và xây dựng nền QPTD. Đồng thời, tiếp tục bổ sung, tổng kết, hoàn thiện chính sách, pháp luật của Nhà nước để tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho việc phát huy vai trò của Nhân dân trong xây dựng nền QPTD hiện nay, gắn với công cuộc xây dựng và đổi mới đất nước trong thời kỳ hội nhập sâu rộng, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Cùng với đó, cần đẩy mạnh công tác đấu tranh, phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, lãng phí trong một bộ phận cán bộ, đảng viên và Nhân dân về việc phát huy vai trò của Nhân dân trong xây dựng nền QPTD. Nhất là việc thực hiện Kết luận số 44/KL-TW ngày 22/01/2019 của Ban Bí thư về việc tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 09-CT/TW ngày 01/12/2021 của Ban Bí thư (khóa XI) về tăng cường sự lãnh đạo của đảng đối với phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc trong tình hình mới. Ðiều 16 Luật An ninh quốc gia năm 2004 ghi rõ: “vận động toàn dân tham gia phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc” là nội dung hàng đầu để xây dựng nền an ninh nhân dân và thế trận an ninh nhân dân. Chỉ thị số 04/CT-BCA-V28 ngày 21/4/2014 của Bộ Công an về tăng cường xây dựng, củng cố nền an ninh nhân dân, thế trận an ninh nhân dân đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới cũng nêu rõ: “nâng cao chất lượng, hiệu quả phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc làm nội dung nòng cốt của công tác xây dựng, củng cố nền an ninh nhân dân”.
Do đó, để xây dựng “thế trận lòng dân” vững mạnh, theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, cấp ủy, chính quyền các cấp cần tập trung xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức để Đảng ta thực sự là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc. Giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong xây dựng “thế trận lòng dân”, củng cố lòng tin của Nhân dân đối với Đảng, mọi cán bộ, đảng viên cần thực hiện nghiêm túc quy định về trách nhiệm nêu gương tự giác, thường xuyên, gắn với việc thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Chú trọng xây dựng, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị các cấp theo hướng gần dân, chăm lo cho dân, tạo sức mạnh và uy tín để củng cố niềm tin trong Nhân dân.
Ba là, đa dạng hóa nội dung, hình thức phát huy vai trò của Nhân dân trong xây dựng nền QPTD.
Việc đa dạng hóa nội dung, hình thức trong phát huy dân chủ, thực hiện dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát và dân hưởng thụ theo đúng quan điểm của Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã nhấn mạnh về vai trò của Nhân dân trong hệ thống chính trị là hết sức cần thiết.
Trước tiên, điều quan trọng nhất chính là phải chăm lo được đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân, lấy dân làm gốc của quá trình đa dạng và đổi mới, mọi quyền lợi, lợi ích đều vì Nhân dân. Đồng thời, tích cực đẩy mạnh giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng, an ninh, tổ chức các hoạt động phong trào vì an ninh Tổ quốc và phong trào toàn dân tham gia xây dựng nền QPTD hiện đại góp phần vào công tác quốc phòng của đất nước, từ đó tạo niềm tin, định hướng cho Nhân dân tin vào đường lối quan điểm, sự lãnh đạo của Đáng trong thời kỳ đổi mới.
Cùng với đó, hiện nay các thế lực thù địch luôn tìm mọi cách và bằng nhiều hình thức khác nhau nhau để lợi dụng, lôi kéo, xúi giục Nhân dân phá hoại nền QPTD nói riêng, gây chia rẽ nội bộ, đoàn kết trong Nhân dân hòng thực hiện mưu đồ lật đổ, gây bạo loạn chính trị ở từng khu vực trong đất nước ta. Vì vậy, cần phải đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống suy thoái chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, củng cố niềm tin của Nhân dân.
Bốn là, đẩy mạnh đấu tranh làm thất bại âm mưu phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc và nền QPTD của các thế lực thù địch.
Đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn xuyên tạc, chống phá chính sách quốc phòng Việt Nam là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, của cả hệ thống chính trị. Các cấp, ngành, cơ quan, đơn vị tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền với hình thức, phương pháp đa dạng, linh hoạt, phù hợp với thực tiễn đất nước và bối cảnh quốc tế nhằm nâng cao nhận thức, hiểu biết, cách tiếp cận đúng cho nhân dân, kiều bào ta ở nước ngoài, cộng đồng quốc tế về chính sách quốc phòng Việt Nam. Luận giải, làm rõ cơ sở khoa học, nội dung cơ bản, khẳng định chính sách quốc phòng Việt Nam mang tính chất chính nghĩa, hòa bình và tự vệ, được xây dựng trên nền tảng sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Thông qua đó, tiếp tục củng cố vững chắc lòng tin của các quốc gia về đất nước, con người Việt Nam yêu chuộng hòa bình. Đồng thời, tích cực, chủ động tuyên truyền, cung cấp thông tin chính thống về lĩnh vực quốc phòng, an ninh đến quần chúng nhân dân một cách kịp thời, chính xác, khách quan, trung thực, định hướng dư luận, phân biệt rõ đúng sai, tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, tạo sức đề kháng, tự miễn dịch trước những thông tin xấu độc, quan điểm sai trái, thù địch.
Phát huy vai trò của Nhân dân trong xây dựng nền QPTD là vấn đề rất quan trọng trong tư tưởng lấy dân làm gốc và tư tưởng quân sự của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đó là kết quả của quá trình nghiên cứu, vận dụng đúng đắn sáng tạo lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện Việt Nam, kết hợp với tiếp thu, phát triển những giá trị tốt đẹp từ truyền thống của dân tộc, tinh hoa của nhân loại. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của Nhân dân trong xây dựng nền QPTD trong tình hình mới là vấn đề cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn, đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần xây dựng nền QPTD vững mạnh.
