Trung tá Lê Đình Lâm
Hệ 5, Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Phong cách ứng xử Hồ Chí Minh là một bộ phận quan trọng trong hệ thống phong cách của Người, bao gồm một chỉnh thể các cách thức có tính nền nếp và đặc sắc trong quá trình tương tác và giải quyết các mối quan hệ nhằm thực hiện mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; có giá trị lý luận và thực tiễn to lớn đối với thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Do vậy, việc xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân là một việc làm cấp thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc.Bài viết đánh giá khái quát thực trạng và đề xuất những nguyên tắc xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ tại Học viện Lục quân hiện nay.
Từ khóa: Đội ngũ sĩ quan trẻ; Học viện Lục quân; Hồ Chí Minh; phong cách ứng xử.
1. Đặt vấn đề
Phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân là tổng hoà các cách thức ứng xử riêng có, tiêu biểu, ổn định, cần có của người sĩ quan trẻ, biểu hiện trong hoạt động sinh hoạt, học tập, công tác, rèn luyện của sĩ quan trẻ gắn liền với yêu cầu, nhiệm vụ của Học viện đã được xác định. Chính vì vậy, xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ tại Học viện Lục quân nhằm hình thành, củng cố và phát triển ở họ phong cách ứng xử phù hợp với phong cách lãnh đạo, quản lý, thực hiện các nhiệm vụ của người sĩ quan trẻ tại Học viện, bảo đảm cho họ luôn hoàn thành tốt các yêu cầu, nhiệm vụ được giao.
2. Thực trạng xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân
a. Những kết quả đạt được
Một là, Đảng ủy, chỉ huy các cấp; các cơ quan, đơn vị trong toàn Học viện đã nêu cao trách nhiệm thể hiện qua những nội dung và việc làm cụ thể theo chức trách, nhiệm vụ, phạm vi, quyền hạnđược giao. Đảng bộ Học viện xác định: “Tổ chức tốt việc học tập, quán triệt Nghị quyết Đại hội của Đảng, Quân đội… khơi dậy niềm tự hào, nâng cao trách nhiệm trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ, trong đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, gắn với cuộc vận động phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ thời kỳ mới…”1. Cùng với đó, Đảng ủy Học viện, Đảng ủy, chỉ huy các cấp đã: “… kịp thời ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn đơn vị thuộc quyền tổ chức triển khai thực hiện học tập phong cách Hồ Chí Minh và tích cực xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh một cách chặt chẽ và khoa học, phù hợp với điều kiện, tính chất đặc thù, nhiệm vụ của từng đơn vị…”2. Tính riêng trong năm học 2022 – 2023, Học viện tổ chức 1 buổi tọa đàm sĩ quan trẻ, 11 buổi nói chuyện thời sự cho đối tượng sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp (trong đó có sĩ quan trẻ); 1 Hội thi Bí thư Chi bộ giỏi; 1 Hội thi Cán bộ giảng dạy chính trị giỏi; 1 Hội thi Cán bộ Hậu cần giỏi3… Qua đó kịp thời bồi dưỡng kiến thức toàn diện, kiến thức chuyên ngành và phong cách ứng xử Hồ Chí Minh cho đội ngũ sĩ quan trẻ.
Hai là, nội dung, hình thức được đổi mới và ngày càng phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ phát triển của Học viện. Mục tiêu bồi dưỡng cho đội ngũ sĩ quan trẻ toàn diện nhưng có trọng tâm, trọng điểm theo phương châm: cần nội dung gì, xây dựng, bồi dưỡng nội dung ấy; thiếu nội dung gì, xây dựng, bồi dưỡng nội dung ấy; yếu nội dung gì, bồi dưỡng nội dung ấy… Nội dung linh hoạt, phong phú, đa dạng, từng bước được đổi mới, trực tiếp góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp của sĩ quan trẻ, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của Học viện trong tình hình mới.
Về hình thức và biện pháp được tiến hành thông qua việc tổ chức các hoạt động cuộc sống, hoạt động giao tiếp, thông qua học tập và đặc biệt là thông qua các hình thức của công tác tư tưởng, như:giáo dục chính trị, tuyên truyền cổ động, công tác văn hóa quần chúng, công tác thi đua, khen thưởng, nghe các câu chuyện kể về phong cách ứng xử Hồ Chí Minh qua các buổi sinh hoạt tại các cơ quan, đơn vị… Những việc làm này đã phát huy hiệu quả cao trong tuyên truyền, giáo dục làm cho đội ngũ sĩ quan trẻ nhận thức ngày càng sâu sắc giá trị của việc bồi dưỡng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh; thể hiện sâu sắc tình cảm trân trọng, lòng biết ơn, tự hào về Người, luôn đề cao ý thức tự học, tự bồi dưỡng theo phong cách ứng xử của Người. Đồng thời, tích cực viết bài đấu tranh trên blog của cơ quan, đơn vị, chống lại các quan điểm sai trái xung quanh nội dung bồi dưỡng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh. Tính riêng trong năm học 2022 – 2023, Học viện có 1.523 tin, bài viết tuyên truyền, đấu tranh đưa lên blog4.
Ba là, tạo dựng môi trường thuận lợi để xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân hiện nay. Ở Học viện, môi trường chính trị tốt, tuyệt đại đa số sĩ quan trẻ có bản lĩnh chính trị vững vàng, an tâm công tác, có văn hóa, lối sống, đạo đức tốt. Dân chủ mọi mặt được phát huy cao độ, nhất là trong học tập, công tác, “đội ngũ sĩ quan trẻ được dân chủ bày tỏ chứng kiến, dân chủ trong hoạt động nghiên cứu khoa học, là thuận lợi để đội ngũ sĩ quan trẻ xây dựng, phát triển phong cách ứng xử trên các mối quan hệ”5. Đồng thời, môi trường văn hóa sư phạm trong sạch, lành mạnh, thuận lợi cho sĩ quan trẻ học tập, rèn luyện, xây dựng và hoàn thiện phẩm chất, nhân cách, đạo đức, phong cách, lối sống.
Bốn là, kết quả thực hiện phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ, Học viện Lục quân ngày càng đạt được những kết quả tích cực. Đội ngũ sĩ quan trẻ đảm nhiệm nhiều chức vụ khác nhau, về cơ bản có bản lĩnh chính trị vững vàng, chủ động khắc phục khó khăn, tích cực học tập, rèn luyện công tác, không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ; giữ vững phẩm chất đạo đức của người quân nhân cách mạng, chấp hành nghiêm pháp luật nhà nước, kỷ luật Quân đội, quy định của học viện, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Tính đến năm 2023, sĩ quan trẻ toàn Học viện có 8/396 tiến sĩ = 2,02%, thạc sĩ 152/396 đ/c = 38,38%. Kết quả, từ năm 2020 – 2023 có hơn 92% sĩ quan trẻ hoàn thành tốt nhiệm vụ trở lên.6 Trong đó:
(1) Đội ngũ sĩ quan trẻ ở khối khoa giáo viên, là lực lượng đông đảo nhất đảm nhiệm công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học; tuyệt đại đa số giảng viên đều yên tâm công tác, gắn bó với nghề; luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, luôn phát huy tốt phong cách ứng xử Hồ Chí Minh trong công việc, trong quan hệ với cấp trên, đồng nghiệp và học trò. Từ năm 2020 – 2023 đã nghiên cứu 109 đề tài, sáng kiến, có 155 giáo trình, tài liệu được biên soạn; đạt danh hiệu Nhà giáo giỏi cấp Khoa có 33 đ/c, đạt danh hiệu Nhà giáo giỏi cấp Học viện là 25 đ/c, đạt danh hiệu Nhà giáo giỏi cấp Học viện lần thứ 2 trở lên có 12 đ/c7.
(2) Đội ngũ sĩ quan trẻ làm nhiệm vụ ở khối các cơ quan, trên cương vị, chức trách của mình đã tích cực nghiên cứu các chỉ thị, văn bản, hướng dẫn của cấp trên; chủ động tham mưu, đề xuất với cấp ủy, chỉ huy các biện pháp triển khai thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, góp phần xây dựng cơ quan vững mạnh toàn diện, “mẫu mực tiêu biểu”, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Từ năm 2020 -2023: 100% sĩ quan trẻ khối các cơ quan hoàn thành tốt và xuất sắc nhiệm vụ, có 26/95 đ/c đạt chiến sĩ thi đua cơ sở 1 lần; 15/95 đ/c đạt chiến sĩ thi đua cơ sở 2 lần; có 5/95 đ/c đạt chiến sĩ thi đua cơ sở 3 lần8.
(3) Đội ngũ sĩ quan trẻ làm công tác quản lý, rèn luyện học viên, chiến sĩ, đã nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò của người cán bộ quản lý. Thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, năng lực, phương pháp, tác phong chỉ huy, thực sự quan tâm, gần gũi đối với bộ đội. Luôn xây dựng cho mình phong cách ứng xử Hồ Chí Minh, nhiều sĩ quan trẻ là tấm gương mẫu mực cho học viên, chiến sĩ noi theo. Từ năm 2020 – 2023, có 21/83 đ/c đạt chiến sĩ thi đua cơ sở 1 lần; 12/83 đ/c đạt chiến sĩ thi đua cơ sở 2 lần; 6/83 đ/c đạt chiến sĩ thi đua cơ sở 3 lần9.
b. Những hạn chế, bất cập
Bên cạnh những kết quả tích cực, việc xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân cũng còn một số hạn chế, bất cập. Đó là:
(1) Một số chủ thể là lãnh đạo, quản lý chưa nhận thức đúng vị trí, vai trò và đặc biệt là sự cần thiết phải xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ hiện nay10. Do vậy, trong triển khai các hoạt động xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ chưa sâu sắc, chưa chú trọng vào những nội dung trọng tâm, trọng điểm và chưa sát đối tượng.
(2) Nội dung triển khai còn chưa phong phú, đa dạng; chưa cụ thể hóa vào thực tiễn; thiếu kiểm tra, giám sát trong quá trình thực hiện cuộc vận động, chỉ thị ở một số nơi vẫn còn tồn tại11. Việc đưa nội dung học tập và làm theo phong cách ứng xử Hồ Chí Minh vào nội dung học tập, sinh hoạt chưa thường xuyên. Một số sĩ quan trẻ chưa tự giác, chưa thường xuyên tự bồi dưỡng, học tập phong cách ứng xử Hồ Chí Minh; việc nhân rộng điển hình tiên tiến trong ứng xử còn hạn chế.
(3) Sự chuyển biến về phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ ở Học viện còn có mặt còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng phát triển của Học viện. Cụ thể: “Số ít sĩ quan trẻ còn biểu hiện ứng xử thiếu trách nhiệm với tập thể và với chính bản thân mình gây ra nhiều lãng phí trong sinh hoạt, cá biệt có sĩ quan trẻ còn biểu hiện ứng xử không khiêm tốn, nhã nhặn thậm chí còn vi phạm các quy định của Học viện”12 và “xác định động cơ, thái độ trách nhiệm xây dựng phong cách chưa cao, từ đó có những ứng xử chưa chuẩn mực, mang tính chất bột phát, chưa gắn hoặc không chịu gắn mình vào tập thể, thích làm theo ý mình…”13. Những biểu hiện này làm ảnh hưởng lớn đến kết quả hoàn thành nhiệm vụ chung của cá nhân và đơn vị. Từ năm 2020 – 2023, có 5 đồng chí là sĩ quan trẻ bị xử lý kỷ luật14 .
3. Nguyên tắc xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân hiện nay
Thứ nhất, xây dựng phong cách ứng xử linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với thực tiễn, phát huy tốt vai trò của các chủ thể, các lực lượng.
Đây vừa là yêu cầu, vừa là vấn đề có tính nguyên tắc, quy định, định hướng nội dung, hình thức, biện pháp quá trình xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân. Bởi vì, con người là sản phẩm của hoàn cảnh, vừa là chủ thể sáng tạo ra lịch sử. Theo đó, cần dựa vào đặc điểm đối tượng sĩ quan trẻ và trên cơ sở quan điểm thực tiễn, đó là con người mới, môi trường mới, yêu cầu mới, nội dung, hình thức mới…
Xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ, Học viện Lục quân phải trên cơ sở phát huy tốt vai trò của các tổ chức, các lực lượng, phải gắn chức trách, nhiệm vụ của các tổ chức, các lực lượng bằng những quy chế, quy định cụ thể. Bên cạnh đó, phải tổ chức điều hành, phối hợp hoạt động một cách khoa học chặt chẽ, tạo ra sức mạnh tổng hợp trong việc rèn luyện phẩm chất, đạo đức, lối sống, phong cách ứng xử cho sĩ quan trẻ, có biện pháp hữu hiệu để phòng ngừa, khắc phục ảnh hưởng của phong cách ứng xử thực dụng.
Thứ hai, xây dựng phong cách ứng xử phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ của Học viện và mục tiêu xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa.
Xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ ở Học viện Lục quân hiện nay phải hướng tới bồi dưỡng tính khiêm tốn, nhã nhặn, lịch thiệp; chân tình, nồng hậu, tự nhiên; linh hoạt, chủ động, mẫu mực; phát huy tốt nhất phẩm chất, phong cách và năng lực của người sĩ quan trẻ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao của Học viện. Trong quá trình xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân, phải thường xuyên tiến hành quán triệt sâu sắc mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ của Học viện. Trên cơ sở đó, xây dựng hệ thống phẩm chất, năng lực cần được trang bị đáp ứng yêu cầu trong thực hiện các nhiệm vụ được giao, trong đó tập trung bồi dưỡng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh cho đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân hiệu quả, thiết thực.
Ngoài ra, xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân cần hướng tới mục tiêu chung: xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa. Đây là nguyên tắc phù hợp với mục đích nghiên cứu vận dụng phong cách ứng xử của Người. Đó là phát triển phẩm chất, nhân cách, đạo đức, phong cách, tác phong người lãnh đạo chỉ huy đơn vị, xây dựng và phát triển toàn diện con người quân nhân cách mạng, con người mới, có đạo đức, tác phong, phong cách làm việc, nghiên cứu khoa học, có tư duy khoa học và phong cách ứng xử phù hợp, hướng tới mục tiêu chung của Đảng là xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa trong lĩnh vực quân sự.
Thứ ba, xây dựng phong cách ứng xử phải thường xuyên, liên tục với nhiều nội dung, hình thức và biện pháp.
Quá trình xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân phải thông qua nhiều giai đoạn khác nhau tương ứng với mỗi đối tượng sĩ quan trẻ ở Học viện. Trong đó, mỗi giai đoạn cần xác định nội dung và hình thức, biện pháp phù hợp nhằm bảo đảm chất lượng, hiệu quả của việc xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh cho đội ngũ sĩ quan trẻ.
Đặc biệt, trong điều kiện hiện nay, dưới tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường và sự chống phá, xuyên tạc liên tục, quyết liệt với nhiều nội dung, hình thức, biện pháp khác nhau của các thế lực thù địch, đặc biệt trên lĩnh vực văn hóa, chính trị, tư tưởng, đạo đức. Sự chống phá, xuyên tạc trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng, bao hàm cả sự xuyên tạc, bôi nhọ, nói xấu, hạ bệ thần tượng, phê phán, phủ nhận phong cách ứng xử Hồ Chí Minh đã, đang tác động tiêu cực hằng ngày, hằng giờ đến nhận thức, tâm tư, tình cảm của đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân hiện nay. Thực tiễn đó đặt ra nhiều khó khăn và thách thức, đòi hỏi việc xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân phải được tiến hành thường xuyên, liên tục với nhiều nội dung, hình thức và biện pháp linh hoạt, sáng tạo, sát với tình hình thực tiễn, để đạt chất lượng và hiệu quả cao, qua đó xây dựng được đội ngũ sĩ quan trẻ “vừa hồng, vừa chuyên” đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao của Học viện trong tình hình mới.
4. Kết luận
Quá trình xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân không thể là một hoạt động mang tính ngẫu hứng, mà phải trên căn cứ khoa học, có chủ trương, nội dung, hình thức phù hợp, đặc biệt phải trên những nguyên tắc nhất định. Đó là hệ thống các nguyên tắc cơ bản trong quá trình xây dựng phong cách ứng xử Hồ Chí Minh của đội ngũ sĩ quan trẻ, Học viện Lục quân hiện nay. Những nguyên tắc này định hướng, chỉ đạo các chủ thể lãnh đạo, quản lý và đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân xây dựng phong cách ứng xử người sĩ quan trẻ, bảo đảm hiệu quả cao, góp phần xây dựng đội ngũ sĩ quan trẻ Học viện Lục quân đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của Học viện trong giai đoạn mới.
Chú thích:
1, 2, 5. Đảng bộ Học viện Lục quân (2022). Nghị quyết lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ năm học 2022 – 2023. Đà Lạt, tr.4, 4, 8.
3. Học viện Lục quân (2023). Báo cáo số 215/BC-HV ngày 03/6/2023 về tổng kết công tác Đảng, công tác chính trị năm học 2022-2023. Đà Lạt, tr. 5.
4. Tác giả tổng hợp số liệu từ Phòng Chính trị Học viện cung cấp, năm 2024.
6, 7, 8, 9, 14. Tác giả tổng hợp số liệu từ Báo cáo tình hình và kết quả thực hiện nhiệm vụ của đội ngũ sĩ quan trẻ ở Học viện Lục quân từ năm 2020 – 2023.
10, 11, 12, 13. Học viện Lục quân (2023). Báo cáo tình hình và kết quả thực hiện nhiệm vụ của đội ngũ sĩ quan trẻ ở Học viện Lục quân năm 2023. Đà Lạt, tr. 3, 4, 5, 5.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Chính trị (2016). Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.
2. Quân ủy Trung ương (2013). Chỉ thị số 788-CT/QUTW ngày 26/12/2013 về việc phát động Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”.
3. Quân ủy Trung ương (2016). Chỉ thị số 87-CT/QUTW ngày 08/7/2016 về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong Đảng bộ Quân đội và toàn quân”.
4. Quân ủy Trung ương (2019). Chỉ thị số 855-CT/QUTW ngày 12/8/2019 về đẩy mạnh thực hiện Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ thời kỳ mới”.
5. Bồi dưỡng phong cách làm việc Hồ Chí Minh cho đội ngũ sĩ quan trẻ ở Học viện Hậu cần. https://www.quanlynhanuoc.vn/2024/05/21/boi-duong-phong-cach-lam-viec-ho-chi-minh-cho-doi-ngu-si-quan-tre-o-hoc-vien-hau-can-2/
6. Văn hóa ứng xử Hồ Chí Minh – ý nghĩa đối với việc xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam hiện nay. https://www.quanlynhanuoc.vn/2024/03/21/van-hoa-ung-xu-ho-chi-minh-y-nghia-doi-voi-viec-xay-dung-va-phat-trien-van-hoa-con-nguoi-viet-nam-hien-nay/
