ThS. Nguyễn Thị Yến
Học viện Hành chính Quốc gia
(Quanlynhanuoc.vn) – Những năm qua, tỉnh ủy ở các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng đã lãnh đạo công tác cải cách hành chính nhà nước đạt được nhiều thành tựu hết sức to lớn, góp phần làm cho nhân dân tin tưởng, hài lòng vào bộ máy cơ quan công quyền; tăng năng lực cạnh tranh và khả năng thu hút đầu tư của các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Tuy nhiên, với tiềm năng và lợi thế của vùng, công tác cải cách hành chính nhà nước ở một số địa phương vẫn còn có những hạn chế, bất cập. Bài viết rút ra một số kinh nghiệm trong lãnh đạo cải cách hành chính nhà nước của tỉnh ủy ở các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng; những hạn chế, bất cập và một số giải pháp để nâng cao sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng trong cải cách hành chính nhà nước hiện nay.
Từ khóa: Tỉnh ủy, các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng, cải cách hành chính, kinh nghiệm, lãnh đạo.
1. Đặt vấn đề
Các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng, gồm: Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hải Dương, Quảng Ninh, Hưng Yên, Ninh Bình, Hà Nam, Nam Định, Thái Bình. Nhìn chung, các tỉnh trong vùng đều có điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hóa – xã hội, giáo dục và dân trí tương đối đồng đều, thuận lợi cho tiến hành các nội dung cải cách hành chính. Với vị trí chiến lược đặc biệt về kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh của đất nước, những năm qua, các tỉnh ủy ở vùng đồng bằng sông Hồng luôn xác định nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ đạo công tác cải cách hành chính nhà nước là khâu đột phá chiến lược, có vai trò quan trọng đối với việc xây dựng nền hành chính dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, xây dựng vùng vững mạnh về mọi mặt, góp phần xây dựng đất nước phát triển nhanh và bền vững. Từ sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, sát sao và cụ thể của các tỉnh ủy, công tác cải cách hành chính của các tỉnh trong vùng đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, tác động mạnh mẽ đến công cuộc cải cách và phát triển kinh tế của cả nước.
2. Kết quả lãnh đạo cải cách hành chính nhà nước của các tỉnh ủy ở vùng đồng bằng sông Hồng trong thời gian qua
Một là, về cải cách thủ tục hành chính. Kết quả nổi bật là đã cắt giảm các thủ tục hành chính không cần thiết, giúp các cá nhân và tổ chức các tỉnh ở vùng đồng bằng sông Hồng tiết kiệm được thời gian, công sức, mức độ hài lòng của người dân ngày càng cao. Chất lượng, hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông bảo đảm chặt chẽ, công khai, minh bạch, đúng quy định và ngày càng được nâng cao.
Hai là, về sắp xếp tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả đạt được nhiều kết quả mới mang tính đột phá. Tổ chức bộ máy chính quyền, cơ quan hành chính ở các tỉnh đã giảm mạnh được các đầu mối, số lượng các phòng bên trong cơ quan. Công tác rà soát để xây dựng, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan được quan tâm và có sự cải thiện, khắc phục sự trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ. Đến nay, 100% các tỉnh đã hoàn thành việc xây dựng chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, cấp huyện và ủy ban nhân dân cấp xã; công tác tinh giản, biên chế đến nay đã cơ bản đạt yêu cầu đề ra.
Ba là, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có những chuyển biến rõ rệt. Kỷ luật, kỷ cương hành chính được siết chặt, đạo đức công vụ được tăng cường. Phong cách, lề lối làm việc của cán bộ, công chức được sửa đổi theo hướng dân chủ, phục vụ. Nhiều mô hình chính quyền thân thiện được xây dựng và thí điểm thành công, nhân rộng hiệu quả. Kỹ năng lãnh đạo, quản lý, các kiến thức về chuyển đổi số, đo lường, đánh giá cải cách hành chính, mức độ hài lòng của người dân, kỹ năng xử lý tình huống, phản ánh, kiến nghị của người dân trên môi trường mạng thường xuyên được tập huấn hằng năm.
Bốn là, công nghệ thông tin được áp dụng, triển khai đồng bộ. Chuyển đổi số được triển khai giúp cho việc điều hành, xử lý công việc của các cơ quan, đơn vị được nhanh chóng, tiết kiệm được thời gian, chi phí. Hạ tầng kỹ thuật, phần mềm quản lý văn bản, chữ kỹ số, thư điện tử, dịch vụ công trực tuyến được đầu tư, khai thác bước đầu cho thấy hiệu quả rất tích cực.
Năm là, cải cách thế chế tiếp tục được đẩy mạnh với việc tăng cường rà soát, nâng cao chất lượng ban hành các văn bản quy phạm pháp luật.Công tác tham mưu ban hành, thẩm định dự thảo, góp ý các văn bản đã được quan tâm hơn trước và có thống kê, đánh giá cụ thể. Cùng với đó việc theo dõi thực thi pháp luật và kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật ở các tỉnh cũng được coi trọng hơn, tập trung xác định trọng tâm để nâng cao hiệu quả. Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật được chỉ đạo, triển khai ngày càng rộng rãi.
Sáu là, cải cách tài chính công tiếp tục được đẩy mạnh.Việc thực hiện nghiêm các quy định về quản lý tài chính – ngân sách, quản lý, sử dụng tài sản công và thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập được tăng cường.Việc quản lý, sử dụng tài sản công được phân cấp rõ ràng; xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị. Tinh thần, trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan trong quản lý, sử dụng tài sản công có chuyển biến mạnh mẽ, hạn chế được việc sử dụng lãng phí, kém hiệu quả. Số lượng đơn vị sự nghiệp công lập được giao quyền tự chủ ngày càng tăng. Cơ chế tự chủ được xác định ngày càng rõ.
Với những kết quả nổi bật như trên cho thấy, vùng đồng bằng sông Hồng vẫn là điểm sáng về cải cách hành chính nhà nước. Mức độ hài lòng của người dân, năng lực cạnh tranh cấp tỉnh và khả năng thu hút đầu tư tương đối cao.
3. Một số hạn chế, bất cập cần khắc phục trong lãnh đạo cải cách hành chính nhà nước của tỉnh ủy ở vùng đồng bằng sông Hồng
Tuy nhiên, lãnh đạo cải cách hành chính nhà nước ở một số địa phương ở vùng Đồng bằng sông Hồng còn có những hạn chế. Kết quả cải cách hành chính vẫn chưa thực sự tương xứng với tiềm năng, điều kiện tự nhiên, kinh tế – xã hội và lợi thế của vùng, nhất là còn có nơi có biểu hiện đùn đẩy trách nhiệm, một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức thiếu chủ động trong công việc; sự phối hợp thiếu đồng bộ, thiếu chặt chẽ giữa một số cơ quan, đơn vị, địa phương; vẫn còn trường hợp kéo dài thời gian xử lý công việc, ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng công việc của cá nhân, tổ chức, trực tiếp làm giảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, gây cản trở công tác chỉ đạo, điều hành của chính quyền các cấp.
Năng lực lãnh đạo của cấp ủy, các tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên chưa được phát huy, tăng cường mạnh mẽ. Vẫn còn ở dạng tiềm năng, chưa được khai thác triệt để và hiệu quả. Việc xác định nội dung, đổi mới phương thức lãnh đạo của các tỉnh ủy chưa đồng bộ và chậm so với sự thay đổi nhanh chóng của tình hình thế giới và trong nước trong bối cảnh cách mạng thông tin. Việc đầu tư hạ tầng kỹ thuật, ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách hành chính trong Đảng chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển của vùng đồng bằng sông Hồng. Hai nội dung lãnh đạo quan trọng và then chốt là cải cách chế độ công vụ, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức và xây dựng chính quyền điện tử, chính quyền số còn nhiều hạng mục chưa đạt mục tiêu đề ra. Hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành chưa cao.
Những hạn chế đó xuất phát từ nhiều nguyên nhân và chịu sự tác động, chi phối của nhiều yếu tố, song một trong những nguyên nhân quan trọng, mang tính quyết định nhất đó là việc tăng cường sự lãnh đạo của tỉnh ủy đối với cải cách hành chính nhà nước và xác định những bài học kinh nghiệm, trong đó có cả kinh nghiệm về thành công, hạn chế trong lãnh đạo cải cách hành chính ở các tỉnh chưa được các tỉnh ủy thực sự quan tâm.
4. Những kinh nghiệm rút ra trong lãnh đạo cải cách hành chính nhà nước của tỉnh ủy ở vùng đồng bằng sông Hồng
Một là, giữ vững và tăng cường đoàn kết, thống nhất trong tỉnh ủy, và giữa các tỉnh ủy trong vùng.
Đây là kinh nghiệm rất quan trọng trong lãnh đạo cải cách hành chính nhà nước của tỉnh ủy ở vùng đồng bằng sông Hồng những năm qua. Từ thực tiễn cho thấy, các tỉnh ủy trong vùng đồng bằng sông Hồng đã phát huy tốt dân chủ, đề cao trách nhiệm của từng tỉnh ủy viên, ủy viên ban thường vụ tỉnh ủy và những người đứng đầu các cơ quan tham mưu, giúp việc cho tỉnh ủy trong cải cách hành chính nhà nước; đồng thời, khẳng định sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, sự quyết tâm rất cao của cả hệ thống chính trị trong đề ra các chủ trương đúng đắn, tạo cơ chế, điều kiện thuận lợi cho cải cách hành chính nhà nước của vùng đồng bằng sông Hồng được thực hiện có hiệu quả.
Tỉnh ủy đã luôn đặt lên hàng đầu việc giữ vững và tăng cường sự đoàn kết, thống nhất trong tỉnh ủy, trước hết là ban thường vụ tỉnh ủy. Từng tỉnh ủy viên và nhất là từng ủy viên ban thường vụ tỉnh ủy phải có trách nhiệm đối với vấn đề này, xây dựng ban thường vụ tỉnh ủy đoàn kết, vững mạnh, cùng tỉnh ủy là hạt nhân đoàn kết và của đảng bộ tỉnh là bài học sâu sắc cần được phổ biến, tuyên truyền rộng rãi trong tỉnh. Đây là cơ sở để tỉnh ủy ban hành các nghị quyết, chỉ thị, quy định đúng đắn, phù hợp về cải cách hành chính nhà nước.
Trong lãnh đạo tổ chức thực hiện cải cách hành chính nhà nước, tỉnh ủy coi trọng xây dựng và củng cố quyết tâm chính trị của từng tỉnh ủy viên và tập thể tỉnh ủy, đề cao trách nhiệm của từng tỉnh ủy viên trên từng cương vị công tác và lĩnh vực phụ trách. Từng ủy viên ban thường vụ tỉnh ủy gương mẫu, đề cao trách nhiệm đối với nhiệm vụ được giao, đối với địa bàn, lĩnh vực phụ trách, chịu trách nhiệm trước cấp ủy cấp mình và cấp trên những vấn đề nảy sinh và kết quả cải cách hành chính nhà nước trên địa bàn, lĩnh vực phụ trách. Nhờ đó, từng công việc về cải cách hành chính nhà nước ở từng địa bàn, từng lĩnh vực đã có cấp uỷ viên chịu trách nhiệm và kiểm tra, đôn đốc nên tiến trình cải cách hành chính nhà nước đi đúng hướng và đạt kết quả.
Hai là, lãnh đạo cải cách hành chính nhà nước theo chương trình tổng thể, đồng bộ, có lộ trình hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm.
Trước đòi hỏi của sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế – xã hội trên địa bàn các tỉnh ở vùng đồng bằng sông Hồng đặt ra cho tỉnh ủy và chính quyền các tỉnh phải tháo gỡ và giải quyết hàng loạt vấn đề đối với nền hành chính. Song, không thể tháo gỡ và giải quyết những vấn đề đó một cách cục bộ, chắp vá, mà phải giải quyết một cách đồng bộ và có hệ thống, hướng tới từng bước xây dựng một nền hành chính hiện đại, chuyên nghiệp. Điều này đòi hỏi mỗi tỉnh ủy phải xây dựng nghị quyết tổng thể, đồng bộ để lãnh đạo cải cách hành chính nhà nước.
Thời gian vừa qua, các tỉnh ủy đã tập trung chủ yếu sử dụng phương thức lãnh đạo thông qua các ban cán sự đảng Ủy ban nhân dân tỉnh. Trên cơ sở đó ban cán sự đảng Ủy ban nhân dân chỉ đạo các tổ chức đảng ở các cơ quan chuyên môn xây dựng kế hoạch thực hiện chương trình tổng thể cải cách hành chính giai đoạn 2021 – 2030. Việc thực hiện các nội dung gắn với đánh giá thông qua chỉ số cải cách hành chính (Par Index), chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), chỉ số đánh giá mức độ hài lòng của người dân (SIPAS) đã góp phần quan trọng nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức, người dân về cải cách hành chính. Dựa theo các chỉ số đó có thể phân tích, đánh giá khách quan tác động của cải cách hành chính đối với hiệu quả quản lý nhà nước, kịp thời bổ sung chương trình, kế hoạch và các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cải cách hành chính.
Bên cạnh đó, tỉnh ủy, ủy ban nhân dân các tỉnh chú trọng đầu tư, bố trí nguồn lực cũng như các điều kiện về tài chính, cơ sở vật chất, nền tảng số, phần mềm và các kỹ thuật cần thiết; xác định đúng khâu đột phá là xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, thực hiện chuyển đổi số để xây dựng chính quyền điện tử, chính quyền số. Nhờ vậy, đội ngũ cán bộ các cấp từng bước trưởng thành và có kinh nghiệm trong thực hiện cải cách hành chính nhà nước; cơ sở vật chất, trang thiết bị, kỹ thuật phục vụ cho cải cách hành chính nhà nước ngày càng đầy đủ, đồng bộ, thống nhất; tiến trình cải cách hành chính nhà nước ở các tỉnh theo đúng hướng và đạt kết quả khả quan. Tuy nhiên, do cải cách có nhiều nội dung, liên quan nhiều ngành, lĩnh vực, quy định ở nhiều văn bản, cho nên đôi khi sự phối hợp trong thực hiện các nội dung cải cách hành chính vẫn là khâu yếu, đòi hỏi tỉnh ủy phải có giải pháp cụ thể hơn đối với nội dung này.
Ba là, quan tâm chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ở các tỉnh có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín.
Trong thời gian qua, tỉnh ủy ở vùng đồng bằng sông Hồng đã thực hiện chặt chẽ việc tuyển dụng, đào tạo, sử dụng, bố trí đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức các cấp, bảo đảm đội ngũ này có năng lực, trình độ mọi mặt, có phẩm chất đạo đức tốt, lối sống trong sạch, lành mạnh, có khả năng đáp ứng được các yêu cầu cải cách hành chính nhà nước ngày càng cao trong giai đoạn hiện nay. Vì vậy, yêu cầu đặt ra là, trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, tỉnh ủy ở vùng đồng bằng sông Hồng phải tập trung công tác lãnh đạo, chỉ đạo để không ngừng nâng cao chất lượng công tác cán bộ, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức giỏi về chuyên môn, vững về chính trị, có phẩm chất đạo đức tốt, kỹ năng hành chính chuyên nghiệp là nhân tố quyết định đến sự thành công của cải cách hành chính nhà nước.
Bốn là, lãnh đạo, chỉ đạo một số cơ quan, đơn vị, địa phương làm điểm về cải cách hành chính nhà nước
Lãnh đạo cải cách hành chính nhà nước của các tỉnh ở vùng đồng bằng sông Hồng là vấn đề khó khăn, lâu dài, phức tạp, nhạy cảm; liên quan trực tiếp đến sự phát triển của tỉnh và lợi ích của nhân dân, động chạm đến địa vị, quyền lợi của nhiều cán bộ, công chức, đòi hỏi phải thận trọng, không chủ quan, nóng vội. Biện pháp quan trọng đem lại hiệu quả khá cao là các tỉnh ủy ở vùng Đồng bằng sông Hồng đã lãnh đạo, chỉ đạo một số cơ quan, đơn vị, địa phương làm điểm về cải cách hành chính nhà nước; đã khuyến khích các cơ quan, đơn vị, địa phương tích cực, chủ động nghiên cứu, áp dụng các mô hình, sáng kiến mới vào giải quyết thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính, xử lý nghiêm minh các sai phạm trong thực thi công vụ. Nhờ đó, công tác cải cách hành chính nhà nước trên địa bàn một số tỉnh ở vùng Đồng bằng sông Hồng đã có nhiều chuyển biến rất tích cực.
Quá trình làm điểm về cải cách hành chính nhà nước, các tỉnh ủy ở vùng đồng bằng sông Hồng cũng đồng thời coi trọng công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, qua đó khẳng định, nhân rộng những mô hình, cách làm hay đem lại kết quả cao và chỉ ra những hạn chế, vướng mắc, bất hợp lý, tìm ra nguyên nhân, biện pháp khắc phục trong thời gian tới.
Năm là, bám sát thực tiễn, đứng vững trên quan điểm của Đảng; vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Nhà nước, nền hành chính nhà nước, cải cách bộ máy nhà nước.
Trong quá trình lãnh đạo cải cách hành chính nhà nước, tỉnh ủy đã đứng vững trên quan điểm của Đảng về cải cách hành chính nhà nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân; vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Nhà nước và lý luận về xây dựng Nhà nước pháp quyền của các nhà tư tưởng trên thế giới phù hợp với điều kiện cụ thể của tỉnh. Điều này bảo đảm cho lãnh đạo cải cách hành chính nhà nước của tỉnh ủy ở vùng Đồng bằng sông Hồng đúng hướng, phù hợp với thực tiễn, có tính khả thi.
Tỉnh ủy ở vùng đồng bằng sông Hồng đã xác định và thực hiện tốt phương châm: bám sát thực tiễn, không giáo điều khi học tập, vận dụng những giá trị lý luận và kinh nghiệm xây dựng Nhà nước pháp quyền trên thế giới, kết hợp với phát huy tinh thần độc lập, tự chủ, sáng tạo trong lãnh đạo cải cách hành chính nhà nước. Đồng thời, kết hợp chặt chẽ việc tìm các chủ trương, giải pháp lãnh đạo cải cách hành chính nhà nước đạt hiệu quả, động viên những tập thể, cá nhân tiên tiến; phê phán những người nôn nóng, chủ quan, thoát ly thực tế và tư tưởng bảo thủ ngại cải cách, xáo trộn; cải cách hành chính nhà nước theo kiểu dập khuôn, máy móc theo mô hình hành chính của các nước tư bản.
Sáu là, tăng cường sự lãnh đạo và phát huy mạnh mẽ vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân tham gia vào quá trình quản lý và cải cách hành chính nhà nước ở các tỉnh.
Các tỉnh ủy ở vùng đồng bằng sông Hồng đã luôn coi trọng lãnh đạo xây dựng, củng cố tổ chức, bộ máy, cán bộ và nâng cao chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân trên từng địa bàn, phát huy có hiệu quả vai trò của các tổ chức này đối với cải cách hành chính nhà nước. Điều này được thể hiện rõ trong các hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân, như: tham gia vào các dự thảo nghị quyết của cấp ủy về cải cách hành chính nhà nước, giám sát các hoạt động của các cấp ủy, chính quyền, cán bộ, công chức trong thực hiện cải cách hành chính nhà nước; phản biện xã hội đối với các chủ trương, giải pháp của các tổ chức đảng, chính quyền về cải cách hành chính nhà nước; phát hiện những cán bộ, công chức hành chính gây phiền hà, sách nhiễu dân và những biểu hiện tham nhũng, lãng phí của cán bộ, công chức… Những hoạt động này thực sự đã góp phần phát huy dân chủ ở cơ sở, làm thay đổi phương thức lãnh đạo của tỉnh ủy, sự chỉ đạo, điều hành hoạt động của các cơ quan hành chính Nhà nước ở các cấp. Thông qua đó, kỷ luật, kỷ cương hành chính được tăng cường, cán bộ, công chức nêu cao ý thức trách nhiệm phục vụ nhân dân, khắc phục được tiêu cực, tạo nên sự đồng tình, ủng hộ và tin tưởng của Nhân dân.
Tài liệu tham khảo:
1. Chính phủ (2021). Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 15/7/2021 Ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước nhà nước giai đoạn 2021 – 2030.
2. Một số kết quả và kinh nghiệm về cải cách hành chính ở tỉnh Quảng Ninh. https://tcnn.vn/news/detail/35287.
3. Lê Văn Hạnh (2017). Xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên trách công tác Đảng trong Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương giai đoạn hiện nay. Luận án tiến sĩ chuyên ngành Xây dựng Đảng và chính quyền nhà nước, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
4. Một số vấn đề về phương thức lãnh đạo của tỉnh ủy các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng về giáo dục và đào tạo. https://www.quanlynhanuoc.vn/2024/04/18/mot-so-van-de-ve-phuong-thuc-lanh-dao-cua-tinh-uy-cac-tinh-vung-dong-bang-song-hong-ve-giao-duc-va-dao-tao.
5. Bồi dưỡng đội ngũ cán bộ kiểm tra đảng các cấp ở vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay. https://www.quanlynhanuoc.vn/2024/06/13/boi-duong-doi-ngu-can-bo-kiem-tra-dang-cac-cap-o-vung-dong-bang-song-hong-hien-nay.
