ThS. Trần Xuân Ban
Học viện Báo chí và Tuyên truyền
(Quanlynhanuoc.vn) – Quản lý tài sản công là một phần trong công tác quản lý tài chính công. Vì vậy, để đáp ứng yêu cầu về nâng cao chất lượng quản lý tài chính công tại các cơ quan nhà nước thì việc quản lý tài sản công hiệu quả đặc biệt quan trọng. Đối với Học viện Báo chí và Tuyên truyền công tác quản lý tài sản công đã được phân định cơ chế quản lý tài sản như đối với các đơn vị sự nghiệp nhưng do chức năng, nhiệm vụ của Học viện có một số đặc thù nhất định nên vẫn còn những bất cập, khó khăn cần được nghiên cứu để quản lý việc giao tài sản công hiệu quả hơn.
Từ khóa: Quản lý tài sản công, tài chính công, Học viện Báo chí và Tuyên truyền.
1. Đặt vấn đề
Quản lý tài sản công là một bộ phận, một khâu của quản lý kinh tế. Thực chất của quản lý tài sản công là các chủ thể quản lý sử dụng phương pháp, công cụ tác động tới đối tượng quản lý nhằm thực hiện những mục tiêu nhất định trong lĩnh vực quản lý tài sản công. Quản lý tài sản công tại đơn vị sự nghiệp công lập là sự tác động của các cơ quan quản lý nhà nước thông qua cơ chế, chính sách do Nhà nước ban hành, tài sản công được giao cho các cơ quan, đơn vị quản lý, sử dụng nhằm bảo đảm tài sản công và nguồn kinh phí ngân sách nhà nước được đầu tư, mua sắm, khai thác, sử dụng và xử lý hiệu quả, tiết kiệm, phục vụ tốt cho hoạt động của các cơ quan.
Học viện Báo chí và Tuyên truyền là đơn vị trực thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (gọi tắt là Học viện), là cơ sở đào tạo, bồi dưỡng giảng viên lý luận chính trị, cán bộ làm công tác tư tưởng – văn hóa, cán bộ báo chí, biên tập viên xuất bản, cán bộ một số ngành khoa học xã hội và nhân văn; là cơ sở nghiên cứu khoa học về lý luận Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về lĩnh vực tư tưởng – văn hóa, lĩnh vực báo chí – truyền thông. Học viện thực hiện quản lý tài sản công theo cơ chế, chính sách, quy định của pháp luật.
2. Thực tiễn công tác quản lý tài sản công tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền
Tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Phòng Quản trị và Quản lý Ký túc xá là đơn vị đầu mối xác định kế hoạch mua sắm trang thiết bị phục vụ cho toàn Học viện. Hằng năm, các đơn vị trực thuộc đều thực hiện kiểm tra, rà soát, báo cáo tình trạng tài sản hiện có và tình hình sử dụng niên hạn cho Phòng Quản trị và Quản lý Ký túc xá quản lý và tổng hợp. Căn cứ vào nhu cầu mua sắm trang thiết bị, tài sản của các đơn vị, dựa vào nguồn kinh phí ngân sách được phân bổ, nguồn Quỹ Phát triển hoạt động sự nghiệp và thực trạng nhu cầu cần sử dụng của từng đơn vị, Phòng Quản trị và Quản lý Ký túc xá sẽ đề xuất các phương án ưu tiên mua để ra quyết định phê duyệt danh mục thiết bị sử dụng cần thiết.
Kế hoạch đầu tư, mua sắm, sửa chữa dựa trên cơ sở kiểm tra rà soát nhu cầu thực tế của các bộ phận trong đơn vị. Việc quản lý, sử dụng tài sản nhà nước theo quy chế được thực hiện từ khâu mua sắm đến việc quản lý, sử dụng, chế độ bảo quản bảo trì, chế độ báo cáo… đã góp phần minh bạch, công khai việc sử dụng tài sản, từ đó tiết kiệm đáng kể chi ngân sách, tạo nguồn kinh phí để thực hiện nhiệm vụ chính trị khác của đơn vị.
Công tác lập kế hoạch các năm đã được thực hiện theo đúng quy định của Nhà nước; đầu tư, mua sắm, quản lý sử dụng tài sản tuân thủ quy định của pháp luật. Phương tiện đi lại, như: xe ô tô phục vụ cho các chức danh đúng với tiêu chuẩn, định mức do Thủ tướng Chính phủ quy định cả về tiêu chuẩn chất lượng, kỹ thuật và giá mua.
Học viện đã thực hiện đồng bộ giữa đầu tư tài sản với việc đào tạo nguồn nhân lực tương ứng có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ phù hợp góp phần khai thác và sử dụng tài sản một cách tiết kiệm và hiệu quả. Phòng Quản trị và quản lý Ký túc xá được giao mua sắm tài sản đã tổ chức thực hiện mua sắm theo đúng quy định hiện hành của Bộ Tài chính, của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và hạch toán theo dõi đầy đủ theo quy định về quản lý tài sản.
Học viện thực hiện công khai chủ trương của nhà nước trong việc quản lý tài sản công, việc đầu tư và mua mới thực hiện đúng theo quy định của nhà nước. Thực hiện nghiêm túc chế độ quản lý, sử dụng tài sản nhà nước. Thực hiện đấu thầu chọn nhà thầu xây dựng, chọn nhà thầu cung cấp trang thiết bị máy móc, phương tiện vận tải, phương tiện làm việc tuân thủ các quy định của pháp luật về đầu tư xây dựng, về mua sắm tài sản. Đã áp dụng hình thức mua sắm đấu thầu đối với trang thiết bị, phương tiện làm việc trang bị cho cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức.
Cán bộ sử dụng tài sản công đã có tư duy thay đổi, sử dụng tài sản công tiết kiệm, hiệu quả hơn. Do đó, nhiều tài sản đã hết giá trị khấu hao nhưng vẫn được sử dụng và tái sử dụng. Đã áp dụng hình thức mua sắm tập trung đối với hệ thống thông tin; trang thiết bị tin học.
Việc thanh tra, kiểm tra công tác phòng chống tham ô, tham nhũng, lãng phí trong việc quản lý, sử dụng tài sản công đã có những chuyển biến tích cực, công tác kiểm tra, kiểm toán, thanh tra thường xuyên, nhiều cơ chế, quy chế, quy định được hoàn thiện hơn giúp cho việc quản lý sử dụng tài sản công ngày càng hiệu quả nhờ có hành lang pháp lý công tác quản lý tài sản công tại Học viện ngày càng hoàn thiện.
Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế trong thực tiễn quản lý tài sản công của Học viện hiện nay, như: có thời điểm sau khi mua sắm xong chưa thực hiện điều chuyển kịp thời để phục vụ cho công tác chuyên môn. Quy định về tiêu chuẩn, định mức tài sản công cho các chức danh lãnh đạo và cán bộ, công chức đã lạc hậu nên việc bố trí tài sản còn sai tiêu chuẩn chế độ vẫn còn xảy ra.
Chưa hoàn thiện cơ sở dữ liệu về tài sản công, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài sản công chưa được quan tâm đầu tư. Việc thực hiện mua sắm tài sản theo phương thức tập trung để bảo đảm hiệu quả, tiết kiệm trong đầu tư, mua sắm tài sản còn chưa được quán triệt rõ ràng cụ thể đối với từng loại tài sản. Một số tài sản hư hỏng không còn sử dụng được hoặc nếu có sửa chữa thì chi phí cao mà hiệu quả sử dụng thấp, tài sản không còn nhu cầu sử dụng, tài sản thu hồi khi tiến hành phá dỡ để xây dựng, cải tạo, sửa chữa công trình hầu như chưa có báo cáo đánh giá cụ thể về số vật tư, tài sản thu hồi của từng công trình và lập hồ sơ đề nghị xử lý theo quy định.
Nguyên nhân của những vấn đề nêu trên do quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công đã không còn phù hợp với thực tiễn, xuất hiện nhiều bất cập, chưa theo kịp với sự thay đổi trong quản lý tài sản công theo cơ chế thị trường. Các quy định trong luật còn khá chung chung nên gây khó khăn trong thực hiện.Hệ thống cơ chế, chính sách về quản lý, sử dụng tài sản công có nhiều hạn chế, chưa bao quát được được thực tế quản lý, sử dụng tài sản công và chưa theo kịp được sự phát triển của nền kinh tế thị trường; kinh phí ngân sách nhà nước đầu tư cho xây dựng, mua sắm tài sản còn hạn chế, chưa đủ điều kiện để đầu tư xây dựng, mua sắm tài sản đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ nên hiện trạng tài sản công còn nhiều bất cập, không đồng bộ, gây khó khăn cho công tác quản lý…
3. Một số giải pháp tiếp tục nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền
Một là, tiếp tục rà soát, kiện toàn tổ chức bộ máy và cán bộ. Căn cứ vào yêu cầu, nhiệm vụ và thực trạng đội ngũ cán bộ hiện có cần có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên và nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý tài sản công đáp ứng tốt yêu cầu về chuyên môn, nghiệp vụ trong giai đoạn mới và đặc biệt là yêu cầu về đổi mới công tác quản lý tài sản công.
Cần xây dựng quy định, tiêu chuẩn cụ thể về việc phân bổ kinh phí hỗ trợ công tác bồi dưỡng về kiến thức chuyên môn liên quan đến công tác quản lý tài sản công, như: chế độ đào tạo, bồi dưỡng, điều kiện bổ nhiệm đối với cán bộ lãnh đạo quản lý, yêu cầu về năng lực, chứng chỉ liên quan đến lĩnh vực công tác, yêu cầu về chuyên môn của vị trí làm việc.
Hai là, nâng cao chất lượng xây dựng kế hoạch trang cấp tài sản công. Quy trình lập dự toán cần thực hiện đầy đủ, đúng trình tự xây dựng dự toán; giao dự toán, trong đó quá trình lập cần chú ý đến hai bước quan trọng là hướng dẫn lập dự toán và ra số liệu thông báo để kiểm tra dự toán có đúng, có phù hợp các quy định của pháp luật, yêu cầu của thực tiễn đặt ra cho đơn vị, như: căn cứ vào các quy định tiêu chuẩn và định mức sử dụng tài sản; danh mục, dự toán mua sắm tài sản công được phê duyệt; nhu cầu sử dụng thực tế; danh mục hàng hóa thực hiện mua sắm tài sản công theo quy định; dự toán chi ngân sách nhà nước được giao…
Cần sớm triển khai việc giao dự toán tổ chức thực hiện mua sắm tài sản công với các loại tài sản được phân cấp. Thực hiện thí điểm lập ngân sách theo kết quả đầu ra (trong đó có kinh phí đầu tư, mua sắm tài sản) và tính toán hiệu quả khi quyết định đầu tư, mua sắm, giao tài sản công. Đồng thời, chủ động nghiên cứu, xây dựng các tiêu chuẩn, định mức kỹ thuật máy móc, thiết bị chuyên dùng phù hợp với đặc thù của ngành và thực tế để trình Bộ Tài chính phê duyệt theo phân cấp.
Ba là, nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý sử dụng tài sản công. Cần xây dựng Tổ chuyên trách về mua sắm tài sản, hàng hoá theo phương thức tập trung để bảo đảm tính chuyên nghiệp và phù hợp với các mô hình kế toán. Công tác quản lý theo dõi tài sản trên sổ sách kế toán và thống nhất quản lý tài sản cố định hữu hình. Kết thúc công tác đầu tư xây dựng công trình hoặc mua sắm tài sản công hoàn thành, kế toán nội bộ và quản trị tài sản phải tổ chức theo dõi tài sản trên sổ sách kế toán, chương trình quản lý tài sản và thẻ tài sản theo chế độ quy định; thực hiện hạch toán kế toán ghi tăng tài sản cố định và nguồn vốn cố định; theo dõi tính khấu hao tài sản. Tài sản cố định được đầu tư, mua sắm hoàn thành, kế toán nội bộ phải xác định đúng nguyên giá tài sản cố định và lập bảng tính khấu hao tài sản cố định theo chế độ quy định. Bán đấu giá, bán thanh lý nhằm quản lý tài sản công tiết kiệm, hiệu quả.
Bốn là, tăng cường kiểm tra và xử lý các vi phạm đối với tài sản công. Tăng cường công tác kiểm kê, kế toán tài sản công theo đúng quy trình, nội dung kiểm kê, kế toán tài sản công bảo đảm theo quy định pháp luật. Lực lượng kiểm kê, kế toán tài sản công phải đủ mạnh cả về số lượng và chất lượng, có tinh thần trách nhiệm cao, kiên quyết đấu tranh với những trường hợp sai phạm.
Kiện toàn bộ máy thanh tra, giám sát, nâng cao tính chủ động của thanh tra, giám sát hoạt động quản lý tài sản công; tăng cường hơn nữa vai trò của cơ quan thanh tra, giám sát trong chỉ đạo về chuyên nghiệp vụ thanh tra; nâng cao năng lực trình độ, trách nhiệm, đạo đức của cán bộ cơ quan; thực hiện có hiệu quả các quy định của pháp luật về công tác thanh tra, giám sát trong lĩnh vực quản lý tài sản công. Tiếp tục hoàn thiện quy định pháp luật làm cơ sở pháp lý cho hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm trong lĩnh vực quản lý về tài sản công phù hợp với thực tiễn và có hướng dẫn chi tiết, cụ thể để việc thực hiện được dễ dàng, thuận lợi.
Năm là, nâng cao vai trò, trách nhiệm trong công tác quản lý tài sản của các đơn vị trực thuộc và từng cá nhân cán bộ, công chức, viên chức của Học viện; hoàn thiện các tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản nhà nước; ưu tiên trang bị tài sản cho các bộ phận trực tiếp tác nghiệp quản lý ngân sách, các quỹ phát triển, bảo đảm thiết thực, tiết kiệm, hiệu quả, chống lãng phí trong việc quản lý, sử dụng tài sản nhà nước.
Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Giám đốc Học viện, kịp thời, linh hoạt có các chủ trương, biện pháp thiết thực hiệu quả; chủ động điều hành và chấp hành nghiêm dự toán ngân sách được giao. Đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống tham nhũng, lãng phí trong đầu tư, mua sắm tài sản công tại đơn vị; thực hiện đồng bộ các biện pháp, nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý tài sản, đặc biệt, cần chấp hành nghiêm quy chế quản lý tài sản, quy chế công khai, minh bạch tài chính, công khai mua sắm tài sản, phát huy dân chủ của cán bộ, công chức trong việc giám sát hoạt động đầu tư, mua sắm tài sản.
Thực hiện đồng bộ các giải pháp trong hoạt động đấu thầu mua sắm, đầu tư xây dựng cơ bản; theo dõi chặt chẽ mọi nguồn vốn trong thanh toán. Tăng cường phân cấp quản lý, sử dụng tài sản, gắn với việc nâng cao trách nhiệm của thủ trưởng đơn vị trong Học viện và người trực tiếp được giao quản lý, sử dụng tài sản.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Tài chính (2017). Thông tư số 144/2017/TT-BTC ngày 29/12/2017 hướng dẫn một số nội dung của Nghị định số 151/2017/NĐ-CP ngày 26/12/2017 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật quản lý, sử dụng tài sản công.
2. Dương Đăng Chinh (2019). Giáo trình quản lý tài chính công. H. NXB Tài chính.
3. Chính phủ (2017). Nghị định số 151/2017/NĐ-CP ngày 26/12/2017 về quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.
4. Quốc hội (2017). Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017.
