Nguyễn Thanh Hưng
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Đạo đức cách mạng là hệ thống giá trị, chuẩn mực đạo đức mới, mang bản chất giai cấp công nhân, thể hiện ở thái độ, hành vi ứng xử của người cách mạng đối với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân, với đồng chí, với bản thân, với công việc. Việc xây dựng, hoàn thiện chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên nói chung, đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh trong giai đoạn mới là yêu cầu khách quan, làm cơ sở để đội ngũ cán bộ, đảng viên trong quân đội phấn đấu tu dưỡng, rèn luyện và hoàn thiện phẩm chất đạo đức cách mạng, thực sự tiền phong, gương mẫu, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ”.
Từ khóa: Chuẩn mực; đạo đức cách mạng; bí thư cấp ủy; sư đoàn bộ binh.
1. Đặt vấn đề
Đạo đức cách mạng là tổng hòa quan điểm, thái độ, hành vi ứng xử của mỗi cá nhân và xã hội trong sự nghiệp đấu tranh cách mạng, xây dựng một cuộc sống mới dân giàu, nước mạnh, mọi người dân đều được sống tự do, ấm no, hạnh phúc. Đạo đức cách mạng là đạo đức mới, đạo đức được gắn liền với sự nghiệp đấu tranh cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng. Những giá trị đạo đức cách mạng là sự kết tinh những giá trị tốt đẹp của dân tộc và nhân loại, không ngừng được phát triển, hoàn thiện trở thành những giá trị văn hóa tiêu biểu của đất nước, con người Việt Nam trong thời đại mới.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, đạo đức cách mạng “là đạo đức mới, đạo đức vĩ đại, nó không phải vì danh vọng của cá nhân mà vì lợi ích chung của Đảng, của dân tộc, của loài người”1. Người nhấn mạnh: “Đạo đức cách mạng là bất kỳ ở cương vị nào, bất kỳ làm công việc gì, đều không sợ khó, không sợ khổ, đều một lòng, một dạ phục vụ lợi ích chung của giai cấp, của Nhân dân đều nhằm mục đích xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đạo đức cách mạng là đạo đức tập thể, nó phải đánh thắng và tiêu diệt chủ nghĩa cá nhân”2. Vì vậy, người cách mạng phải coi đạo đức là cái “gốc”, là nền tảng, động lực thúc đẩy người cách mạng nỗ lực phấn đấu vươn lên, nhờ có đạo đức cách mạng nên được trọng dụng, được Nhân dân tin tưởng và quý mến, giúp người cách mạng hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ vẻ vang của Đảng, của cách mạng.
Bí thư cấp ủy các cấp ở các sư đoàn bộ binh trong Quân đội Nhân dân Việt Nam là người tiêu biểu cho bản lĩnh chính trị, phẩm chất và năng lực trí tuệ, là linh hồn và đầu tàu trong các hoạt động của cơ quan, đơn vị, nhất là ở các đơn vị cơ sở – nơi trực tiếp quản lý, giáo dục, rèn luyện bộ đội. Với cương vị được giao và vai trò, trách nhiệm của mình, bí thư cấp ủy các cấp ở các sư đoàn bộ binh phải thực sự là người tiêu biểu về phẩm chất đạo đức cách mạng, tạo được dấu ấn sâu rộng trong việc đề ra những chủ trương, quyết sách, khởi xướng những phong trào thi đua, chăm lo công tác đảng, công tác chính trị trong đơn vị. Theo đó, bí thư cấp ủy “lãnh đạo bằng lời nói chưa đủ, phải lãnh đạo bằng hành động nữa…”3, “phải cụ thể, phải kịp thời, phải thiết thực, phải có trọng điểm và nắm điển hình. Phải chống tư tưởng ngại khó khăn, tư tưởng ỷ lại”4; đồng thời, “phải đoàn kết, tập trung, thống nhất, kiên quyết, mưu trí và sáng tạo”5.
2. Yêu cầu xác định những chuẩn mực đạo đức cách mạng của đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh
Với tính cách là yếu tố nền tảng trong phẩm chất, nhân cách người cách mạng, đạo đức cách mạng có tính phổ quát, phản ánh mối quan hệ đạo đức cơ bản của người cách mạng đối với Đảng, Tổ quốc, Nhân dân; đối với nhiệm vụ được giao và với chính bản thân mình. Do đó, ở mỗi đối tượng khác nhau, đạo đức cách mạng có những yêu cầu cụ thể không giống nhau. Đạo đức cách mạng của đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội là tổng hòa những phẩm chất, đức tính cơ bản, cốt lõi được quán triệt, cụ thể hóa theo những chuẩn mực đạo đức mới phù hợp với cương vị, chức trách của đội ngũ này, thể hiện ở bản lĩnh, lập trường, thái độ, hành vi đúng đắn đối với Đảng, Tổ quốc, Nhân dân, đồng chí, đồng đội, đối với bản thân, công việc và sự nỗ lực vượt qua khó khăn, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên, đạo đức cách mạng của bí thư cấp ủy các sư đoàn bộ binh không phải là một phép cộng đơn thuần. Những phẩm chất đạo đức chung của người cách mạng, người cán bộ quân đội và những phẩm chất riêng của đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội thống nhất hữu cơ với nhau trong nhân cách của đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội, tạo nên những giá trị riêng, phản ánh yêu cầu, đặc thù nhiệm vụ của họ.
Việc xác định những chuẩn mực đạo đức cách mạng của đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội là yêu cầu quan trọng, tạo cơ sở để các chủ thể, lực lượng cũng như cho chính bản thân họ tiến hành giáo dục, tự giáo dục, rèn luyện, tu dưỡng và phấn đấu hiện thực hóa đạo đức cách mạng trong thực tiễn của mỗi bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh. Đây cũng là yêu cầu chung đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới. Chính vì vậy, trên cơ sở kế thừa, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng; từ thực tiễn công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên của Đảng những năm qua, đồng thời, xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới, Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 144-QĐ/TW ngày 09/5/2024 về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới. Đây là cơ sở trực tiếp để các cấp, các ngành cụ thể hóa chuẩn mực đạo đức cách mạng cho các đối tượng cán bộ, đảng viên thuộc quyền, trong đó có đội ngũ bí thư, cấp ủy các sư đoàn bộ binh. Bộ Chính trị yêu cầu: “Các cấp uỷ, tổ chức đảng, người đứng đầu có trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện Quy định này phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, tình hình của địa phương, cơ quan, đơn vị. Cán bộ, đảng viên nêu cao tinh thần gương mẫu, thực hiện nghiêm Quy định này”6.
Những năm qua, các cấp ủy tổ chức đảng ở các sư đoàn bộ binh đã quán triệt và thực hiện nghiêm quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về công tác cán bộ, xây dựng đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên, trong đó, trọng tâm là Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín ngang tầm nhiệm vụ; Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị, Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Quy định số 144-QĐ/TW ngày 09/5/2024 của Bộ Chính trị về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới; Nghị quyết số 109-NQ/QUTW ngày 11/02/2019 của Quân ủy Trung ương về xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội, nhất là cấp chiến dịch, chiến lược đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới; Chỉ thị số 87-CT/QUTW ngày 08/7/2016 của Thường vụ Quân ủy Trung ương về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong Đảng bộ Quân đội và toàn quân; Nghị quyết số 847-NQ/QUTW ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới…
Bên cạnh đó, các cấp ủy tổ chức đảng ở các sư đoàn bộ binh chủ động nghiên cứu, cụ thể hóa hệ thống chuẩn mực đạo đức cách mạng của đội ngũ bí thư cấp ủy các cấp phù hợp với tình hình mới, góp phần quan trọng xây dựng đội ngũ bí thư cấp ủy các cấp cả về phẩm chất và năng lực. Tuyệt đại đa số “có phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống tốt, tiên phong trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ; đội ngũ cấp ủy viên, cán bộ chủ trì lãnh đạo, chỉ huy các cấp tự giác nêu gương tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng; hình ảnh, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” tiếp tục được giữ vững và làm sâu sắc hơn trong lòng nhân dân”7.
3. Những giá trị cơ bản chuẩn mực đạo đức cách mạng của đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh
Hiện nay, trước yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân, binh chủng tiến thẳng lên hiện đại cũng như yêu cầu xây dựng các sư đoàn bộ binh “tinh, gọn, mạnh”. Để tiếp tục xây dựng đội ngũ bí thư cấp ủy đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao, cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện chuẩn mực đạo đức cách mạng của đội ngũ này phù hợp với giai đoạn mới. Theo đó, chuẩn mực đạo đức cách mạng của đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh giai đoạn hiện nay cần bao hàm những giá trị cơ bản sau:
Một là, trung thành tuyệt đối với Đảng, với Tổ quốc và Nhân dân; sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội.
Đây là chuẩn mực cơ bản, phản ánh quan hệ chủ yếu nhất của người cách mạng nói chung, đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội nói riêng, đó là quan hệ giữa đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội với Đảng, với Tổ quốc, với Nhân dân. Đồng thời là biểu hiện cao nhất về ý thức đạo đức của người cán bộ, đảng viên trong quân đội. Bởi lẽ, lòng trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với Nhân dân là cơ sở định hướng cho nhận thức và hành động của đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội, chi phối quá trình hình thành, phát triển và hoàn thiện các phẩm chất khác. Phẩm chất này biểu hiện ở lòng trung thành tuyệt đối với lý tưởng cách mạng của Đảng, suốt đời hy sinh phấn đấu cho lý tưởng đó. Sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của Nhân dân, có niềm tin vững chắc và sức mạnh to lớn để đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội hoàn thành chức trách, nhiệm vụ của mình trên từng cương vị công tác. Trong giai đoạn hiện nay, chuẩn mực đạo đức cách mạng của đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội được thể hiện ở bản lĩnh chính trị kiên định vững vàng, “Suốt đời phấn đấu cho mục đích, lý tưởng cách mạng của Đảng; nêu cao tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với sự nghiệp cách mạng của Đảng; hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân”8.
Hai là, hết lòng, hết sức thương yêu đồng chí, đồng đội, yêu thương con người, tiêu biểu mẫu mực về phương pháp, tác phong dân chủ, sâu sát tỉ mỉ, “nói đi đôi với làm”.
Bí thư cấp ủy là người trực tiếp tiến hành công tác đảng, công tác chính trị, chăm lo đến đời sống chính trị, tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ thuộc quyền. Do đó, họ phải thực sự “Sống có nghĩa tình, chân thành, thương yêu, đối xử, giúp đỡ đồng chí, đồng nghiệp và mọi người theo lẽ phải, phù hợp với đạo lý dân tộc, cùng nhau tiến bộ”9; “có tác phong làm việc khoa học, cụ thể, sâu sát, gần gũi, thương yêu bộ đội, gắn bó với đơn vị”10, nói và làm theo đúng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; luôn giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất cao về ý chí và hành động trong đơn vị. “Kiên quyết đấu tranh, phê phán mọi hành vi né tránh, đùn đẩy, hoặc có tư tưởng trung bình chủ nghĩa, làm việc cầm chừng, sợ trách nhiệm, không dám làm”11.
Ba là, có lối sống trong sạch, lành mạnh, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, luôn gương mẫu tự phê bình và phê bình, kiên quyết, kiên trì đấu tranh với những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
Đây là chuẩn mực quan trọng, phản ánh mối quan hệ tự thân của chính đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh hiện nay. Trong giai đoạn mới, đòi hỏi mỗi bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh cần có tâm huyết, trách nhiệm, dấn thân, nỗ lực hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao, có ý chí, quyết tâm thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới do Đảng lãnh đạo. Trong phạm vi thuộc quyền, cần quản lý, sử dụng tài sản công đúng mục đích, đúng quy định; tiết kiệm và hiệu quả; không xa hoa, lãng phí thời gian, tiền bạc, công sức và các nguồn lực vật chất khác của tập thể và cá nhân. Đặc biệt, mỗi bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh phải thực sự là những cán bộ quân đội trong sạch, không tham ô, tham nhũng, tiêu cực, không gây phiền hà, sách nhiễu. Chủ động phòng ngừa, đấu tranh ngăn chặn tham nhũng, tiêu cực, suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, chủ nghĩa cá nhân, lợi ích nhóm, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
Bốn là, ham học hỏi, cầu tiến bộ, tích cực tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu vươn lên, có tinh thần trách nhiệm cao đối với công việc, hăng hái, chủ động sáng tạo hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao.
Trong tình hình hiện nay, trước yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng, yêu cầu xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại đòi hỏi đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội cần phải luôn nêu cao tinh thần ham học hỏi, cầu tiến bộ, nắm vững và làm chủ kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ trên từng cương vị, chức trách được giao. Mặt khác, trước diễn biến phức tạp của tình hình, sự chống phá của các thế lực thù địch, sự tác động tiêu cực từ mặt trái của cơ chế thị trường đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn, thường xuyên, liên tục, bền bỉ của bản thân mỗi đội ngũ bí thư cấp ủy. Mỗi bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội cần “Chủ động nâng cao kiến thức, kỹ năng; năng lực công tác, làm việc trong môi trường quốc tế”12. Đồng thời, trong thực hiện nhiệm vụ, phải “Dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thách thức, hành động vì lợi ích chung, vì nước, vì dân”13.
Năm là, có tinh thần trách nhiệm cao trong xây dựng cấp ủy, tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện, có ý thức tổ chức kỷ luật cao, gương mẫu, tự giác chấp hành kỷ luật Đảng, kỷ luật quân đội.
Tinh thần trách nhiệm trong xây dựng tập thể vững mạnh và ý thức tổ chức kỷ luật của đội ngũ bí thư cấp ủy ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội được thể hiện ở việc thường xuyên thực hành dân chủ, đấu tranh phê bình và tự phê bình trong sinh hoạt, đóng góp ý kiến trong xây dựng tổ chức đảng; luôn có tính chủ động cao trong công việc, có biện pháp, tác phong làm việc khoa học, cụ thể, tỉ mỉ, sát với yêu cầu, nhiệm vụ thực tiễn của từng cơ quan đơn vị. Từng cương vị công tác, dù trong bất kỳ công việc gì, hoàn cảnh nào cũng luôn có tinh thần, thái độ, trách nhiệm và quyết tâm cao nhất để hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ được giao.
4. Kết luận
Bí thư cấp uỷ ở các đảng bộ sư đoàn bộ binh là đội ngũ cán bộ lãnh đạo nòng cốt, hạt nhân đoàn kết, trung tâm xây dựng cấp uỷ, tổ chức đảng ở các đơn vị trong sạch vững mạnh, đơn vị trực thuộc sư đoàn bộ binh vững mạnh toàn diện, mẫu mực tiêu biểu. Để đội ngũ bí thư cấp uỷ thực sự có “tâm”, có “tầm”, có bản lĩnh chính trị, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách vì lợi ích chung, đòi hỏi trong mỗi người phải có nền tảng gốc rễ vững chắc là đạo đức cách mạng. Thực tiễn cách mạng luôn vận động, phát triển, các biểu hiện của chuẩn mực đạo đức cách mạng ở bí thư cấp uỷ cũng có sự thay đổi. Do đó, mỗi người phải thực sự tự tu dưỡng, rèn luyện một cách nghiêm túc, nghiêm khắc và suốt đời.
Chú thích:
1. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 292.
2. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 13. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 90.
3. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 14. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 159.
4. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 10. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 213.
5. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 15. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 314.
6, 8, 9, 11, 12, 13. Bộ Chính trị (2024). Quy định số 144-QĐ/TW ngày 09/5/2024 về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới.
7. Tổng cục Chính trị (2020). Tài liệu nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2025. H. NXB Quân đội.
10. Quân ủy Trung ương (2021). Nghị quyết số 847-NQ/QUTW ngày 28/12/2021 về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới.
