TS. Phan Hải Hồ
Học viện Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh
(Quanlynhanuoc.vn) – Trung tâm phục vụ hành chính công được thí điểm thành lập trực thuộc Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh, là cơ quan hành chính có chức năng tiếp nhận, giải quyết và kiểm soát, theo dõi, đánh giá thực hiện thủ tục hành chính, cung ứng dịch vụ công trên địa bàn Thành phố theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông. Đây là chủ trương đúng đắn, là bước đi tất yếu nhằm nâng cao chất lượng giải quyết thủ tục hành chính, phục vụ người dân và doanh nghiệp trong bối cảnh mới. Trong phạm vi bài viết, tác giả tập trung phân tích cơ chế thí điểm và những thuận lợi, khó khăn, thách thức của Trung tâm, từ đó đưa ra một số khuyến nghị, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Trung tâm.
Từ khóa: Cơ chế; thí điểm; tổ chức và hoạt động; Trung tâm Phục vụ hành chính công; Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh; thách thức; giải pháp.
1. Đặt vấn đề
TP. Hồ Chí Minh, trung tâm kinh tế, văn hóa, xã hội của khu vực phía nam, nơi có hơn 9 triệu cư dân sinh sống1, đang thực hiện cơ chế phân cấp, ủy quyền, thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù từ Trung ương2.
Để thực hiện tốt các chức năng, nhiệm vụ của chính quyền đô thị và các cơ chế, chính sách đặc thù, Thành phố thành lập Trung tâm Phục vụ hành chính công (sau đây viết tắt là Trung tâm) như một yêu cầu tất yếu để phục vụ tốt hơn nhu cầu của Nhân dân.
Với đầy đủ chức năng, thẩm quyền của cơ quan hành chính, vừa thực hiện chức năng quản lý nhà nước, như: giải quyết công việc hành chính, tham mưu chính sách, chiến lược cải cách, kiểm soát thủ tục hành chính, chuyển đổi số cho Ủy ban nhân dân (UBND) Thành phố…, vừa thực hiện chức năng cung ứng dịch vụ công (là bộ phận một cửa, một cửa liên thông để nhận hồ sơ cung ứng dịch vụ công theo một đầu mối, có chi nhánh quận, huyện…). Trung tâm được kỳ vọng là tổ chức thể hiện tư duy cải cách, tư duy đổi mới, tư duy phục vụ của chính quyền Thành phố, cải thiện các chỉ số: PAR INDEX, SIPAS, PAPI, PCI…, có liên quan đến nền công vụ Thành phố.
Tuy nhiên, với cơ chế thí điểm trong bối cảnh xây dựng chính phủ điện tử, chính phủ số, thực hiện mô hình chính quyền đô thị, áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù tại Thành phố, bên cạnh những yếu tố thuận lợi, trong quá trình hoạt động sẽ không tránh khỏi những khó khăn, hạn chế trong quá trình tổ chức, thực thi cần có những nghiên cứu, đánh giá chuyên sâu, sớm có những khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Trung tâm thời gian tới.
2. Cơ chế thí điểm và những thuận lợi, khó khăn, thách thức của Trung tâm phục vụ hành chính công TP. Hồ Chí Minh
2.1. Cơ chế thí điểm
Theo Đề án về thành lập Trung tâm hành chính công của Thành phố được xây dựng, cơ chế thí điểm thành lập Trung tâm gồm các nội dung cơ bản sau:
(1) Cơ sở chính trị – pháp lý và thực tiễn: với đầy đủ cơ sở chính trị gồm Nghị quyết số 17-NQ/TWngày 01/8/2007 của Hội nghị Trung ương 5 (khóa X) về đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước; Nghị quyết số 18/NQ-TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII); Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Kết luận số 14-KL/TW ngày 22/9/2021 của Bộ Chính trị; Chương trình hành động số 02-CTrHĐ/TU ngày 31/12/2020 của Thành ủy về thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2025.
Cơ sở pháp lý gồm Luật Tổ chức Chính phủ năm 2015; Nghị định số 158/2018/NĐ-CP ngày 22/11/2018 của Chính phủ quy định về thành lập, tổ chức lại, giải thể tổ chức hành chính; Nghị quyết số 142/2024/QH15 ngày 29/6/2024 của Quốc hội về việc triển khai thí điểm mô hình bộ phận Một cửa theo hướng kết hợp cung cấp dịch vụ hành chính công của các đơn vị hành chính trên địa bàn một số tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trong năm 2024; Nghị quyết số 108/NQ-CP ngày 10/7/2024 và Nghị quyết số 122/NQ-CP ngày 08/8/2024 của Chính phủ giao UBND các tỉnh, thành phố: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Quảng Ninh triển khai thí điểm mô hình Trung tâm Phục vụ hành chính công một cấp trực thuộc UBND cấp tỉnh là cơ quan hành chính; Công văn số 5343/VPCP-KSTT ngày 27/7/2024 của Văn phòng Chính phủ về tài liệu hướng dẫn tổ chức thí điểm mô hình Trung tâm phục vụ hành chính công một cấp trực thuộc UBND cấp tỉnh. Công văn số 6540/VPCP-KSTT ngày 13/9/2024 của Văn phòng Chính phủ về góp ý dự thảo Đề án thí điểm thành lập Trung tâm Phục vụ hành chính công TP. Hồ Chí Minh và thực tiễn, Trung tâm đã được Hội đồng nhân dân Thành phố đồng ý quyết nghị bằng Nghị quyết số 73/NQ-HĐND ngày 27/9/2024 về thí điểm thành lập Trung tâm phục vụ hành chính công TP. Hồ Chí Minh.
(2) Cơ cấu tổ chức, biên chế và hoạt động: Trung tâm là cơ quan hành chính được tổ chức, hoạt động theo ba giai đoạn với 56 biên chế, 38 vị trí việc làm3, cụ thể:
– Lãnh đạo Trung tâm có 1 giám đốc và không quá 3 phó giám đốc với thẩm quyền bổ nhiệm thuộc về chủ tịch UBND Thành phố; có 4 phòng chuyên môn gồm: Phòng Kiểm soát thủ tục hành chính, Phòng Tiếp nhận, số hóa hồ sơ, giải quyết thủ tục hành chính, Phòng Quản lý hệ thống và phát triển ứng dụng và Văn phòng.
– Nhân sự gồm công chức, viên chức thực hiện nhiệm vụ kiểm soát thủ tục hành chính; quản lý, vận hành, giám sát, hỗ trợ hoạt động giải quyết thủ tục hành chính; quản lý Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính Thành phố; công tác văn phòng, tài chính, kế toán thuộc biên chế của Trung tâm. Một bộ phận nhân sự trên kế thừa nhân sự hiện có của Phòng Kiểm soát thủ tục hành chính thuộc Văn phòng UBND Thành phố, bộ phận quản lý Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của Trung tâm Chuyển đổi số Thành phố.
– Nguồn biên chế được thực hiện từ 2 nguồn cơ bản: (1) Biên chế chuyển từ các cơ quan, đơn vị khác sang(Phòng Kiểm soát thủ tục hành chính – Văn phòng UBND Thành phố; một bộ phận của Trung tâm chuyển đổi số sang Phòng Quản lý hệ thống và phát triển ứng dụng); (2) Biên chế được UBND Thành phố giao Trung tâm trên cơ sở vị trí việc làm gắn với chức năng, nhiệm vụ, phạm vi hoạt động và nằm trong tổng biên chế của Thành phố.
(3) Chức năng, nhiệm vụ: theo hướng dẫn của Văn phòng Chính phủ tại Công văn số 5343/VPCP-KSTT ngày 27/7/2024, Trung tâm có 3 chức năng chính: tham mưu, giúp UBND Thành phố về kiểm soát thủ tục hành chính; tổ chức triển khai thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên. Hướng dẫn, hỗ trợ thực hiện thủ tục hành chính; tiếp nhận, số hóa hồ sơ và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính. Theo dõi, giám sát, kiểm tra, đánh giá chất lượng phục vụ cá nhân, tổ chức trong thực hiện thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công trên địa bàn Thành phố.
(4) Cơ chế tài chính: Trung tâm hoạt động theo quy định tại Nghị định số 130/2005/NĐ-CP ngày 17/10/2005 của Chính phủ quy định chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm về sử dụng biên chế và kinh phí quản lý hành chính đối với các cơ quan nhà nước; Nghị định số 117/2013/NĐ-CP ngày 07/10/2013 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 130/2005/NĐ-CP ngày 17/10/2005 của Chính phủ quy định chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm về sử dụng biên chế và kinh phí quản lý hành chính đối với các cơ quan nhà nước.
2.2. Thuận lợi
Thứ nhất, đây là bước đi tất yếu, có sự kế thừa những thành tựu về mô hình, tổ chức và hoạt động của mô hình bộ phận Một cửa hiện đại từ Trung tâm hành chính công Thủ Đức, Phòng Kiểm soát thủ tục hành chính, Trung tâm chuyển đổi số và các bộ phận khác từ Văn phòng UBND Thành phố nên việc triển khai thuận lợi trên các phương diện thực hiện.
Thứ hai, với mục đích chuyên nghiệp hóa, số hóa giải quyết thủ tục hành chính, tăng cường chất lượng phục vụ, tạo thuận lợi cho người dân tiếp cận và không phân biệt địa giới hành chính cấp tỉnh khi thực hiện giải quyết thủ tục hành chính, mô hình này được sự đồng thuận từ các cơ quan có thẩm quyền trung ương, sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Thường trực Thành ủy, Hội đồng nhân dân (HĐND), UBND Thành phố và sự phối hợp, ủng hộ và chung tay xây dựng của các sở, ngành, quận – huyện và thành phố Thủ Đức nên việc triển khai xây dựng, đánh giá, góp ý và hoàn thiện thông qua Đề án nhanh chóng, thuận tiện.
Thứ ba, mô hình này phù hợp với xu hướng quốc tế, khu vực, đặc biệt là thực tiễn trong nước thời gian qua vìhướng đến là mô hình cải tiến toàn diện trên cơ sở khắc phục những tồn tại, hạn chế của mô hình Trung tâm dịch vụhành chính công (đơn vị sự nghiệp công lập, chỉ làm nhiệm vụ nhận và trả hồ sơ)4. Trung tâm vừa tiếp nhận, vừa giải quyết hoặc tham mưu giải quyết, vừa hoàn trả hồ sơ nên chắc chắn sẽ nhận được sự đồng thuận khi triển khai thực hiện.
Thứ tư, phù hợp với xu thế cải cách hành chính hiện nay của Thành phố và cả nước vì giảm số lượng bộ phận một cửa, góp phần tối ưu hóa nguồn lực, góp phần nâng cao chất lượng giải quyết hồ sơ thủ tục hành chính; giảm chi phí cho cơ sở hạ tầng, bảo trì và các chi phí vận hành khác, góp phần tiết kiệm ngân sách.
Thứ năm, việc triển khai cơ chế một cửa, một cửa liên thông theo hướng một cấp trong giải quyết thủ tục hành chính có đủ cơ sở khoa học, có tính chính trị – pháp lý (có các văn bản của Đảng, của Quốc hội, Chính phủ cho phép thực hiện, có công văn hướng dẫn của Văn phòng Chính phủ….); có tính hợp lý (phù hợp với thực tiễn cải cách hành chính của Thành phố và xu thế cải cách hành chính của cả nước).
Thứ sáu, việc triển khai thực hiện phù hợp với nguyên tắc “lấy người dân, doanh nghiệp là trung tâm”, loại bỏ được “rào cản thẩm quyền địa hạt cấp tỉnh”, bước đệm của chính phủ điện tử để tiến đến thực hiện chính phủ số…
Thứ bảy, được tin tưởng, giao cho vai trò điều phối chung, là công cụ hiệu quả để phục vụ công tác điều hành, chỉ đạo của lãnh đạo UBND Thành phố, tháo gỡ các điểm “nghẽn” và giải quyết tình trạng “ách tắc” trong giải quyết thủtục hành chính… nên sẽ có thẩm quyền rộng, địa vị pháp lý rõ ràng, có hiệu lực, hiệu quả trong quản lý nhà nước và cung ứng dịch vụ công (tối đa hóa phạm vi tiếp nhận thủ tục hành chính tại một địa điểm, cung ứng dịch vụ công không phụ thuộc vào địa giới hành chính trên địa bàn cấp tỉnh; tạo điều kiện cho việc ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, sử dụng thống nhất các nền tảng, dịch vụ, cơ sở dữ liệu dùng chung để tránh lãng phí; thực hiện hiệu quả việc số hóa, khai thác, tái sử dụng dữ liệu…).
2.3. Khó khăn, thách thức
Thứ nhất, về cơ chế thí điểm. Mặc dù có đầy đủ cơ sở chính trị – pháp lý, thực tiễn để thành lập Trung tâm (như trên đã đề cập) nhưng với mô hình chính quyền đô thị đồng thời phải thực hiện song hành với cơ chế, chính sách đặc thù thì hành lang pháp lý chưa đủ rộng cho Trung tâm triển khai hoạt động vì các lý do như sau:
(1) Do việc thí điểm từ nghị quyết của Quốc hội (điều chỉnh các vấn đề chung, áp dụng thí điểm các vấn đề quan trọng…) nên cơ chế song hành nêu trên và thẩm quyền giải quyết hầu hết các thủ tục hành chính, cung ứng các dịch vụ công thiết yếu trên địa bàn Thành phố chưa được quy định trong các luật, đồng thời nghị định chuyên ngành chỉ được quy định chi tiết và các biện pháp thi hành trong phạm vi khuôn khổ của luật, ví dụ: nghị quyết chỉ quy định chung về cho phép thí điểm thành lập Trung tâm là cơ quan hành chính, các luật và nghị định chuyên ngành không quy định thẩm quyền của Trung tâm và giám đốc Trung tâm (Luật Đất đai, Luật Công chứng; Luật Xây dựng… và các nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành). Do vậy, khi Trung tâm đi vào hoạt động với tư cách là giải quyết thủ tục hành và cung ứng dịch vụ công sẽ vướng các luật và nghị định vì không có các quy định cụ thể, chuyên ngành để áp dụng.
(2) Thành phố trong bối cảnh hiện nay, đa số các lĩnh vực liên quan đến thủ tục hành chính thì thầm quyền giải quyết đều phải thực hiện trong cơ chế thí điểm, chính sách đặc thù, chính quyền đô thị. Tuy nhiên, thực tế chưa có quy định mang tính “đồng bộ liên thông” mà mỗi ngành, lĩnh vực lại quy định cách thức, phương thức khác nhau, ví dụ: nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù chưa liên thông với nghị quyết về chính quyền đô thị và cả 2 văn bản này lại chưa liên thông với các luật, nghị định chuyên ngành (Nghị quyết số 73/NQ-HĐND ngày 27/9/2024 về việc thí điểm thành lập Trung tâm Phục vụ hành chính công TP. Hồ Chí Minh và Công văn số 5343/VPCP-KSTT ngày 27/7/2024 về việc hướng dẫn tổ chức thí điểm mô hình Trung tâm phục vụ hành chính công một cấp trực thuộc UBND cấp tỉnh).
Do vậy, Trung tâm khi đi vào hoạt động sẽ vướng các quy định đặc thù này, cần thiết phải có các nghị định của Chính phủ hướng dẫn chi tiết hoặc liên thông về thủ tục hành chính, thẩm quyền thực hiện.
Thứ hai, về cơ cấu tổ chức, bộ máy, nhân sự (số lượng biên chế, kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ, tầm của lãnh đạo…). Với việc phân chia tổ chức và hoạt động của Trung tâm thành ba giai đoạn và phân định thẩm quyền như sau: HĐND Thành phố quyết nghị thành lập, UBND Thành phố phê duyệt Đề án, các sở, ngành và quận, huyện, thành phố Thủ Đức phối hợp thực hiện. Tiến tới giải tán bộ phận một cửa các cơ quan là điều phù hợp với xu thế cải cách hành chính, lợi ích người dân. Tuy nhiên, vẫn xuất hiện các khó khăn, thách thức:
(1) Trung tâm là nơi mà công tác nhân sự phải đạt được tầm cao về kiến thức, thái độ phục vụ và trình độ chuyên môn, kỹ năng giải quyết công việc. Giám đốc phải là người có tâm, có tầm, công chức, viên chức phải là người có kiến thức chuyên môn sâu rộng, bao quát các lĩnh vực (có trình độ về công nghệ thông tin, về các lĩnh vực quản lý nhà nước chuyên ngành…), thông thạo về thủ tục hành chính, có tư duy đổi mới, sáng tạo, có tư duy hệ thống.
(2) Khi thực hiện xóa bỏ bộ phận một cửa tại các sở, ngành, quận, huyện, xã, phường, thị trấn thì biên chế sẽ dôi dư nhiều. Hiện nay, bộ phận một cửa là 360 bộ phận, giảm còn 23 chi nhánh và 312 điểm tiếp nhận; nhân sự tại bộ phận một cửa là 2.644 công chức, viên chức; dự kiến giảm chỉ còn khoảng 148 biên chế của Trung tâm và khoảng 312 biênchế của các điểm tiếp nhận tại bộ phận một cửa cấp xã5. Do vậy, ảnh hưởng đến tâm lý, thái độ, tư tưởng về an tâm công tác của một bộ phận những người đang làm việc trong các đơn vị này.
Thứ ba, về pháp luật đối với thẩm quyền địa hạt. Hiện nay, các luật chuyên ngành đều quy định về thẩm quyền địa hạt các cấp đối với việc giải quyết các yêu cầu hành chính, dịch vụ công như: đất đai, hộ tịch, công chứng… Do vậy, khó khăn, thách thức là phải có kiến nghị, đề xuất và Quốc hội phải có đủ thời gian để sửa đổi các luật này về thẩm quyền điạ hạt, tạo hành lang pháp lý cho công mô hình này hoạt động và là bước đệm quan trọng cho tiến trình chuyển đổi số trong thời gian tới của cả hệ thống chính trị nước ta.
Thứ tư, cải cách hành chính muốn thành công thì cần đồng thời thực hiện tốt các vấn đề: cắt giảm thủ tục hành chính, tinh giản và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thực thi công vụ, nhiệm vụ; xây dựng thành công chính phủ điện tử, chính phủ số… Yêu cầu của chính quyền và người dân Thành phố đặt ra là Trung tâm phải giải quyết được đồng thời các vấn đề trên mới đáp ứng được kỳ vọng và đạt được mục tiêu khi thành lập. Tuy nhiên, xét trên nhiều phương diện thì yêu cầu, kỳ vọng này vượt quá khả năng của Trung tâm trong bối cảnh hiện nay, cần thiết phải có sơ kết, tổng kết, nghiên cứu đánh giá với các giải pháp chuyên sâu thời gian tới.
Thứ năm, cơ chế phân cấp và điều phối giữa Trung tâm với các chi nhánh trong giai đoạn 3 (đã thành lập chi nhánh) nhưng chưa được pháp luật quy định mà chỉ điều chỉnh bằng Đề án (thẩm quyền do UBND Thành phố phê duyệt) nên hiệu lực pháp lý chưa cao, thực tiễn sẽ vướng mắc khi triển khai thực hiện (cơ chế chiều ngang, chiều dọc…). Đồng thời, việc xóa bỏ các bộ phận một cửa tại các sở, ngành, quận, huyện trong thời gian ngắn trước mắt sẽ tạo ra áp lực lớn cho Trung tâm về số lượng vụ việc, hồ sơ giải quyết, bố trí nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, chuyên môn, kỹ năng giải quyết công việc… Các vấn đề này đặt ra yêu cầu về hành lang pháp lý, cơ chế chính sách về nguồn nhân lực, tài chính, đào tạo, bố trí nhân sự…
3. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Trung tâm
Thứ nhất, sơ kết, tổng kết, đánh giá và hoạch định chiến lược triển khai thời gian tới. Trên cơ sở báo cáo của các địa phương thí điểm (đặc biệt là Thành phố Hồ Chí Minh), trung ương cần có sơ kết, tổng kết, đánh giá, đúc rút kinh nghiệm và xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện, cụ thể:
(1) Quốc hội sớm sửa đổi, bổ sung các luật có liên quan về chủ thể, thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ liên quan đến Trung tâm, bảo đảm có sự thống nhất các vấn đề trên, chú trọng đến yêu cầu của tiến trình chuyển đổi số. Trong đó, chú trọng đưa vào các luật chuyên ngành thuộc thẩm quyền của Trung tâm và Giám đốc Trung tâm trong giải quyết thủ tục hành chính, cung ứng dịch vụ công. Theo đó, làm cơ sở cho Chính phủ ban hành nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành trong từng lĩnh vực quản lý nhà nước và giao thẩm quyền cụ thể phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm và giám đốc Trung tâm.
(2) Chính phủ sớm tổng kết, đánh giá, đưa ra các khuyến nghị, theo đó sớm dự thảo luật về lĩnh vực đã được thí điểm trình Quốc hội ban hành luật, trên cơ sở đó xây dựng nghị định để các địa phương triển khai thực hiện thống nhất trên cả nước; có văn bản hướng dẫn Thành phố: tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức và hoạt động của Trung tâm, như: cơ chế, chính sách của các thiết chế như chi nhánh, điểm tiếp nhận; quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Trung tâm; quy định tiêu chuẩn đối với các chức danh giám đốc, phó giám đốc Trung tâm; hỗ trợ công tác tập huấn, bồi dưỡng cho nhân sự của Trung tâm, chi nhánh và điểm tiếp nhận.
(3) Các bộ, ngành quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn, tạo điều kiện cho Thành phố triển khai tổ chức và hoạt động của Trung tâm có hiệu quả, phù hợp với tình hình thực tiễn của Thành phố. Các cơ quan trung ương đóng trên địa bàn Thành phố chỉ đạo các đơn vị trực thuộc phối hợp với Thành phố đưa các thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền vào thực hiện tại Trung tâm; cử nguồn nhân lực có trình độ, kỹ năng hỗ trợ Trung tâm tiếp nhận và giải quyết các vụ việc thuộc thẩm quyền.
Thứ hai, về giải quyết thẩm quyền trước mắt của Trung tâm và Giám đốc Trung tâm theo cơ chế thí điểm. Tại TP. Hồ Chí Minh, theo mô hình chính quyền đô thị, kết hợp với cơ chế, chính sách đặc thù, thực hiện phân cấp, ủy quyền như sau: (1) Chức năng, nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của UBND thành phố thì phân cấp cho Trung tâm thực hiện; (2) Thẩm quyền của Chủ tịch UBND Thành phố thì ủy quyền trực tiếp cho giám đốc Trung tâm giải quyết.
Thứ ba, về thẩm quyền địa hạt. Hoàn thiện pháp luật, chú trọng tạo hành lang pháp lý đủ rộng, tránh các “khoảng hở pháp luật”, sự mâu thuẫn, chồng chéo giữa chức năng, nhiệm vụ của các chủ thể theo luật định với chủ thể thí điểm; loại bỏ các quy định có liên quan về thẩm quyền địa hạt (thủ tục hành chính, dịch vụ công có thể được thực hiện ở bất kỳ địa phương nào trong toàn quốc) trong các luật chuyên ngành (Luật Đất đai, Luật Công chứng...).
Thứ tư, về cơ cấu tổ chức, bộ máy, nhân sự (số lượng biên chế, kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ, tầm của lãnh đạo…). Trung tâm có số lượng nhân sự phải trong biên chế Bộ Nội vụ giao là thách thức lớn về nhân lực hành chính, cần xây dựng định biên có sự bổ sung cho các địa phương khi thành lập Trung tâm. Đồng thời, HĐND nên có nghị quyết về giao trách nhiệm sắp xếp, tinh giản biên chế các sở – ngành, quận – huyện và cấp xã cho địa phương thực hiện theo giai đoạn và tiến độ công việc để tăng tính chủ động về nguồn nhân lực.
Thứ năm, đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao ý thức người dân, doanh nghiệp. Trong quá trình triển khai thực hiện, các cơ quan có thẩm quyền từ trung ương đến địa phương phải thường xuyên phổ biến cho người dân, doanh nghiệp các chính sách về cải cách hành chính, tính ưu việt của Trung tâm trong giải quyết thủ tục hành chính… Đặc biệt, tuyên truyền về hiệu quả triển khai các hoạt động của Trung tâm, thái độ phục vụ của công chức, viên chức trong quá trình thực thi công vụ, nhiệm vụ từ giải quyết yêu cầu của người dân, doanh nghiệp.
Thứ sáu, về tài chính, chế độ, chính sách. Xem xét, sửa đổi các nghị định có liên quan đến Trung tâm theo cơ chế tài chính đơn vị sự nghiệp công lập; bãi bỏ các quy định không còn phù hợp đối với cơ quan hành chính có đủ 2 chức năng: quản lý hành chính nhà nước và cung ứng dịch vụ công. Theo đó, bảo đảm nguồn lực về cơ sở vật chất, tài chính, con người cho Trung tâm nhằm thực thi tốt các nhiệm vụ quan trọng, kết nối chính quyền với Nhân dân, với nhiệm vụ chuyển đổi số và các nhiệm vụ khác.
Thứ bảy, về cơ chế, chính sách đặc thù, phân cấp, ủy quyền có liên quan. Tiến hành rà soát, thống kê, đánh giá các thủ tục hành chính, các công việc, lĩnh vực đã được phân cấp, ủy quyền theo Nghị định số 84/2024/NĐ-CP; các cơ chế, chính sách đặc thù theo Nghị quyết số 98/2023/QH15. Từ đó, xây dựng phương án triển khai phù hợp về thủ tục hành chính, cách thức cung ứng dịch vụ công; về việc dừng hay tiếp tục phân cấp, ủy quyền, cơ chế, chính sách đặc thù…; về các vấn đề khác (tính phù hợp hoặc không phù hợp) có liên quan đến Trung tâm.
4. Kết luận
Thời gian tới, Trung tâm là cầu nối cho chính quyền với Nhân dân, mắt xích quan trọng để cơ sở dữ liệu quốc gia, thành phố được kết nối với thực tiễn giải quyết thủ tục hành chính, cung ứng dịch vụ công.
Với những thuận lợi, cần phát huy và nhanh chóng tận dụng để triển khai có hiệu quả; ngược lại, với những khó khăn, thách thức, cần có cách thức nhìn nhận và giải quyết đúng bằng tư duy và tầm nhìn chiến lược. Thành công của Trung tâm thể hiện tư duy cải cách, đổi mới, tư duy phục vụ; hiệu quả công việc là sự hài lòng của người dân, góp phần cải thiện các chỉ số PAR INDEX, SIPAS, PAPI, PCI… của nền công vụ Thành phố.
Chú thích:
1. Thành phố Hồ Chí Minh. https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh
2. Chính phủ (2024). Nghị định số 84/2024/NĐ-CP ngày 10/7/ về thí điểm phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực cho chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh; Nghị quyết số 98/2023/QH15 ngày 24/6/2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hồ Chí Minh; Nghị quyết số 31-NQ/TW ngày 30/12/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 131/2020/QH14 ngày 16/11/2020 của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại TP. Hồ Chí Minh.
3, 5. Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh (2024). Dự thảo Đề án thành lập Trung tâm phục vụ hành chính công Thành phố Hồ Chí Minh.
4. Văn phòng Chính phủ (2024). Văn bản số 5343/VPCP-KSTT ngày 27/7/2024 về việc tài liệu hướng dẫn tổ chức thí điểm mô hình Trung tâm phục vụ hành chính công một cấp trực thuộc UBND cấp tỉnh.
Tài liệu tham khảo:
1. Chính phủ (2024). Nghị quyết số 108/NQ-CP ngày 10/7/2024 phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 6/2024 và hội nghị trực tuyến Chính phủ với địa phương và Nghị quyết số 122/NQ-CP ngày 08/8/2024Phiên họp chính phủ thường kỳ tháng 7/2024.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2022). Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII)tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.
3. Hội đồng nhân dân TP. Hồ Chí Minh (2024). Nghị quyết số 73/NQ-HĐND ngày 27/9/2024 về thí điểm thành lập Trung tâm phục vụ hành chính công Thành phố Hồ Chí Minh.
4. Quốc hội (2024). Nghị quyết số 142/2024/QH15 ngày 29/6/2024 về việc triển khai thí điểm mô hình bộ phận Một cửa theo hướng kết hợp cung cấp dịch vụ hành chính công của các đơn vị hành chính trên địa bàn một số tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trong năm 2024.
5. Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh (2020). Chương trình hành động số 02-CTrHĐ/TU ngày 31/12/2020 của Thành ủy về thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2025.
