Hoàng Thị Lan Anh
Học viện Báo chí và Tuyên truyền
Đào Thị Hoa
Quận ủy Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội
(Quanlynhanuoc.vn) – Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn tập trung xây dựng, hoàn thiện cả về phương thức và nội dung lãnh đạo. Trong đó, công tác kiểm tra, giám sát của Đảng được coi là “thanh gươm” giúp cho Đảng trong sạch, vững mạnh đúng với định hướng đã đề ra. Một trong những yếu tố bảo đảm cho sự thành công là phải xây dựng được đội ngũ cán bộ “vừa hồng, vừa chuyên”, có bản lĩnh chính trị vững vàng, đủ năng lực thực hiện tốt mọi nhiệm vụ của thời kỳ mới. Trong giai đoạn hiện nay, công tác kiểm tra Đảng là một trong những nhiệm vụ có vai trò quan trọng đối với sự nghiệp xây dựng và chỉnh đốn Đảng cũng như xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Từ khóa: Cán bộ kiểm tra của Đảng; bản lĩnh chính trị; năng lực; xây dựng đội ngũ.
1. Đặt vấn đề:
Những năm qua, Đảng ta đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị nhằm đổi mới và nâng cao chất lượng kiểm tra, giám sát, đặc biệt trong công tác cán bộ của Đảng. Đại hội XIII của Đảng đánh giá công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng đã được tăng cường, có nhiều đổi mới và đạt được những kết quả quan trọng. Chất lượng, hiệu lực và hiệu quả từng bước được nâng cao; kỷ luật, kỷ cương trong Đảng được siết chặt, góp phần cảnh báo, cảnh tỉnh, răn đe và phòng ngừa sai phạm đối với các tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên.
Tuy nhiên, công tác kiểm tra, giám sát về cán bộ vẫn còn những hạn chế, như: hoạt động kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với cán bộ chưa cao; giám sát đối với cấp ủy viên cùng cấp và cán bộ cấp dưới còn nhiều hạn chế; ở một số nơi, việc kiểm tra, giám sát còn mang tính hình thức, né tránh, ngại va chạm, chưa mạnh dạn nói thẳng, nói thật; việc lắng nghe ý kiến của quần chúng để phát hiện khuyết điểm, vi phạm của cán bộ, đảng viên chưa được thực hiện đầy đủ… Vì vậy, cần xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra có đủ bản lĩnh chính trị, phẩm chất, năng lực nhằm xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ hiện nay.
2. Quan điểm, chủ trương của Đảng Cộng sản Việt Nam trong xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng công tác cán bộ nói chung và cán bộ kiểm tra nói riêng, Người từng căn dặn: “Đảng không phải là nơi để thăng quan, tiến chức, để phát tài. Vào Đảng là để phục vụ nhân dân, phục vụ giai cấp, đảng viên phải trở thành người con hiếu thảo của Tổ quốc, của giai cấp”1. Tuy nhiên, thực tế hiện nay vẫn tồn tại một số cán bộ, đảng viên lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để tư lợi cá nhân… Chính vì vậy, nhiệm vụ của công tác kiểm tra là phải ngăn chặn, phòng ngừa những biểu hiện tiêu cực đó.
Đảng luôn chỉ đạo thường xuyên phải học tập, thực hiện nghiêm tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác kiểm tra Đảng, đặc biệt là xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra, giám sát của Đảng. Người đã chỉ rõ vai trò của đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp của Đảng, chỉ ra những yêu cầu, nhiệm vụ mà cán bộ kiểm tra phải rèn luyện, phấn đấu: “Mỗi đảng viên, mỗi chi bộ, mỗi cấp ủy đảng phải luôn luôn tăng cường công tác tư tưởng của Đảng, nâng cao đạo đức cách mạng, bảo đảm chặt chẽ kỷ luật và tổ chức của Đảng. Các ủy ban kiểm tra phải góp phần xứng đáng vào công tác đó. Muốn làm được như vậy, các ủy ban và cán bộ kiểm tra phải học tập và thấm nhuần đường lối, quan điểm của Đảng, phải luôn luôn chú ý nâng cao khả năng chuyên môn, phải cố gắng công tác, phải trau dồi đạo đức cách mạng. Đặc biệt là phải nâng cao ý thức tổ chức và kỷ luật, phải thật thà phê bình và tự phê bình để làm gương mẫu trong việc chấp hành kỷ luật của Đảng. Phải chí công vô tư, không thiên vị, không thành kiến. Như thế thì mới làm tốt được công tác kiểm tra”2.
Đảng luôn coi trọng và duy trì chặt chẽ hoạt động kiểm tra, coi trọng ý nghĩa nhiều mặt của công tác kiểm tra; công tác kiểm tra của Đảng phải đi trước một bước. Để công tác kiểm tra của Đảng được thực hiện hiệu quả, nhiệm vụ đầu tiên là cần phải xây dựng, củng cố, tăng cường đội ngũ cán bộ kiểm tra có đủ năng lực, phẩm chất. Bên cạnh đó, Đảng cũng nhiều lần khẳng định vai trò của công tác kiểm tra, giám sát; đồng thời, chỉ rõ yêu cầu phải tăng cường lãnh đạo xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn.
Đại hội VIII của Đảng nêu rõ: “… chú trọng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ kiểm tra về đường lối, quan điểm, pháp luật, kinh tế, về nghiệp vụ và phong cách làm việc. Xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra có phẩm chất chính trị tốt, công tâm, trong sạch, đủ năng lực, kể cả năng lực kiểm tra việc chấp hành đường lối chính sách của Đảng”3. Đại hội X của Đảng yêu cầu: “Kiện toàn tổ chức, tăng cường cán bộ có chất lượng, cải thiện điều kiện, phương tiện làm việc của ủy ban kiểm tra các cấp”4. Đến Đại hội XII, Đảng chỉ rõ: “Đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ kiểm tra các cấp”5; tiếp đó, Đại hội XIII Đảng nhấn mạnh yêu cầu: “Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện các quy định, quy chế nhằm giữ nghiêm kỷ luật, kỷ cương, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát”6.
Yêu cầu và nhiệm vụ công tác kiểm tra, giám sát của Đảng luôn đòi hỏi người cán bộ kiểm tra phải có tâm, có tầm và có tính nhân văn sâu sắc. Xây dựng chuẩn mực đạo đức, lối sống người cán bộ kiểm tra của Đảng là phát huy tinh thần trách nhiệm, tuyệt đối trung thành với Đảng, tận tụy với nhiệm vụ, trung thực, liêm khiết, đoàn kết, kỷ luật… Đồng thời, khắc phục khó khăn, đoàn kết, phấn đấu hoàn thành tốt chức trách nhiệm vụ được giao, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của Đảng.
3. Chất lượng đội ngũ cán bộ kiểm tra của Đảng hiện nay
Cán bộ kiểm tra của Đảng là cán bộ thực hiện chuyên trách về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng. Đây là nhân tố quyết định bảo đảm công tác kiểm tra, giám sát của Đảng luôn được thực hiện đúng và hiệu quả. Để hoàn thành tốt hoạt động kiểm tra, giám sát của Đảng, đội ngũ cán bộ kiểm tra cần tinh thông nghiệp vụ, am hiểu sâu sắc, toàn diện các lĩnh vực của đời sống xã hội, có tầm nhìn, năng lực dự báo để tham mưu thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền được giao. Vì vậy, đối với cán bộ kiểm tra yêu cầu đặt ra phải bảo đảm cả về đạo đức cũng như trình độ, năng lực. Vì chỉ khi nào đáp ứng được cả hai yêu cầu trên, cán bộ kiểm tra mới xây dựng được bản lĩnh chính trị, năng lực, trí tuệ để có thể vượt qua những cám dỗ trong thực thi nhiệm vụ.
Thực tiễn hiện nay cho thấy, đội ngũ cán bộ kiểm tra của Đảng luôn thể hiện được bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức cách mạng, gương mẫu, có ý thức tổ chức kỷ luật tốt. Về cơ bản, đội ngũ cán bộ này đã được chuẩn hóa về chuyên môn, nghiệp vụ và lý luận chính trị phù hợp tiêu chuẩn, chức danh ngạch công chức, chức danh nghề nghiệp. Bằng nhiều hình thức, phương pháp khác nhau, thông qua quá trình rèn luyện, học tập cũng như thực tiễn công tác, mỗi cán bộ kiểm tra đã giữ vững phẩm chất đạo đức cách mạng, đặc biệt, đã thể hiện được lòng trung thành và tính gương mẫu, không dao động trước những cám dỗ vật chất đời thường,…
Trong quá trình hoạt động thực tiễn, mỗi cán bộ kiểm tra đã không ngừng nâng cao trình độ năng lực chuyên môn, trau dồi trình độ, nghiệp vụ công tác, luôn bám sát thực tiễn, như: việc nắm vững, đúng và tham mưu trúng các phương pháp, hình thức trong quá trình tiến hành công tác kiểm tra, giám sát của Đảng. Đặc biệt, khả năng nắm bắt tình hình, phát hiện được các dấu hiệu vi phạm của tổ chức đảng, đảng viên; tư duy khoa học, khả năng tổng hợp, phân tích tình hình, nhìn nhận sự việc chính xác, rõ ràng,… của đội ngũ cán bộ đã được tôi luyện trong thực tiễn. Từ đó, đưa ra những kết luận kiểm tra một cách công tâm, chính xác nhằm mục tiêu đặt lợi ích của Đảng, lợi ích của sự nghiệp cách mạng lên hàng đầu, coi đó là phương châm để hành động.
Tuy nhiên, thẳng thắn nhìn nhận trong đội ngũ cán bộ kiểm tra của Đảng hiện nay vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, như: còn có biểu hiện nể nang, né tránh, ngại va chạm; phương pháp làm việc chưa khoa học, thiếu hiệu quả, có mặt chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao… Bên cạnh đó, những diễn biến phức tạp và tiềm ẩn của tình hình thế giới và trong nước hiện nay ngày càng nhiều khó khăn, phức tạp. Trong đó, yếu tố gây mất ổn định, đặc biệt là sự chống phá của các thế lực thù địch, cơ hội chính trị tiếp tục đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hòa bình”; sự phát triển của nền kinh tế thị trường đã tác động không nhỏ đến mọi mặt của đời sống kinh tế, chính trị – xã hội.
Một số cán bộ kiểm tra lợi dụng chức vụ, quyền hạn dẫn đến vi phạm trên nhiều lĩnh vực một cách tinh vi, phức tạp hơn trước. Một số ít cán bộ làm công tác kiểm tra của Đảng tuy đã được đào tạo, bồi dưỡng về năng lực chuyên môn nhưng kinh nghiệm thực tiễn còn hạn chế, nhất là vấn đề về xây dựng uy tín trong thực thi nhiệm vụ còn yếu, khả năng phát hiện, dự báo cũng như giải quyết các vấn đề phát sinh từ thực tiễn còn hạn chế. Hơn nữa, trong xu thế hiện nay, khả năng làm việc trong môi trường hiện đại của đội ngũ cán bộ nói chung và cán bộ kiểm tra nói riêng còn hạn chế, thiếu tính chuyên nghiệp; đang chịu nhiều sức ép, sự chi phối, cám dỗ… dễ dẫn đến sai lầm, do vậy, nếu không có bản lĩnh thì rất khó vượt qua, nhất là cán bộ làm công tác kiểm tra ở cơ sở.
Đồng thời, mức phụ cấp hiện nay cho đội ngũ này hiện nay là tương đối thấp nên để bảo đảm nhu cầu cuộc sống của mình, một số cán bộ kiểm tra phải làm thêm nhiều công việc khác để tăng thu nhập để ổn định cuộc sống gia đình, khó có thể chuyên tâm cho việc thực hiện nhiệm vụ. Điều này đã ảnh hưởng đến tư tưởng của cán bộ kiểm tra, họ không yên tâm công tác, chưa thực sự chuyên tâm vào công việc nên hiệu quả công việc chưa cao…
4. Một số giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra đủ bản lĩnh chính trị, đủ năng lực và trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới
Một là, cấp ủy, tổ chức đảng cần tiếp tục quán triệt và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác cán bộ nói chung và xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra, giám sát của Đảng nói riêng. Nội dung giáo dục cần tập trung vào đường lối, quan điểm, nguyên tắc của Đảng về công tác cán bộ, trọng tâm là quan điểm, mục tiêu, yêu cầu, chủ trương, nội dung, giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ theo Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ.
Đồng thời, lấy kết quả việc thực hiện nhiệm vụ, rèn luyện, phấn đấu, tu dưỡng về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống làm căn cứ để đánh giá cán bộ định kỳ với kiểm điểm, tự phê bình và phê bình theo tinh thần Nghị quyết số 04/NQ-TW ngày 30/10/2016 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ; Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; triển khai có hiệu quả công tác tuyên truyền cũng như tổ chức, triển khai thực hiện nghiêm các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Trung ương, của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Ủy ban Kiểm tra các cấp về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng.
Hai là, cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra các cấp xác định những nhiệm vụ trọng tâm, như: việc chấp hành Cương lĩnh, Điều lệ Đảng, việc thực hiện các nguyên tắc trong tổ chức và sinh hoạt đảng,… Trong quá trình đó, tiếp tục giáo dục chính trị tư tưởng để cán bộ kiểm tra luôn giữ vững niềm tin vào Đảng, vào chế độ; nâng nhận thức, tinh thần đề cao cảnh giác, kiên quyết chống lại các biểu hiện tham nhũng, tiêu cực, suy thoái, tha hóa phẩm chất đạo đức, lối sống. Quán triệt tinh thần trách nhiệm, đạo đức cách mạng và tính tiên phong gương mẫu trong việc chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, trong đó chú trọng việc chấp hành kỷ cương, kỷ luật và thực hiện các nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình.
Ba là, luôn nêu cao tinh thần tiên phong, gương mẫu nhất là cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng. Nêu gương chính là một trong những giải pháp giáo dục, rèn luyện đạo đức, bản lĩnh cho đội ngũ cán bộ kiểm tra, là quá trình “tự luyện vàng” và không ngừng hoàn thiện nhân cách, đạo đức, phẩm chất cách mạng như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: đạo đức cách mạng không phải ở trên trời rơi xuống mà do đấu tranh rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố.
Bốn là, cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp xây dựng, kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng cán bộ kiểm tra. Trong đó, cần bảo đảm yếu tố đồng bộ, cơ cấu hợp lý, khoa học, tinh gọn, hoạt động hiệu quả. Bên cạnh việc thường xuyên trau dồi về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, đội ngũ cán bộ kiểm tra cần phải xây dựng cho mình một bản lĩnh chính trị, liêm khiết, gương mẫu, luôn công minh, chính trực, dám đấu tranh, giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống; trong công việc phải luôn nêu cao tinh thần, trách nhiệm. Bên cạnh đó, cần thực hiện chính sách và công tác cán bộ một cách khoa học, đúng và trúng nhằm mang lại hiệu quả tố nhất; tập trung kiện toàn đội ngũ cán bộ kiểm tra theo kế hoạch,… từng bước sắp xếp cơ cấu đội ngũ cán bộ kiểm tra một cách hợp lý, có sự kế thừa giữa các thời kỳ. Đồng thời, tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ kiểm tra cho các giai đoạn tiếp theo cả về lý luận và thực tiễn, đặc biệt là gắn với công việc thực tiễn.
Như vậy, cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp cần tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra bảo đảm cả về số lượng và chất lượng một cách toàn diện, đáp ứng được yêu cầu về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cũng như năng lực chuyên môn. Đối với bản thân mỗi cán bộ kiểm tra của Đảng luôn phải ý thức được chức trách, nhiệm vụ được giao, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, xây dựng ý thức kỷ luật trong lời nói và việc làm.
5. Kết luận
Có thể khẳng định, công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng trong thời gian qua đã thể hiện rõ quyết tâm cao của Đảng, góp phần làm cho Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh; từ đó, củng cố vững chắc niềm tin của Nhân dân. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra những yêu cầu và nhiệm vụ mới, nặng nề hơn đối với công tác kiểm tra, giám sát của Đảng. Người cán bộ kiểm tra phải thực sự “nêu gương, công tâm, khách quan, chính trực”, đồng thời, phải giữ vững bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, liêm khiết và trong sạch, xứng đáng là những người cộng sản chân chính, không chỉ dũng cảm đấu tranh mà còn giàu lòng nhân ái để đáp ứng tốt nhất yêu cầu nhiệm vụ chính trị trong tình hình mới.
Chú thích:
1, 2. Hồ Chí Minh toàn tập (2021). Tập 10. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 9, 363 – 364.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 151.
4. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 303.
5. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 209.
6. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 188.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Bí thư (2018). Quy định số 109-QĐ/TW ngày 03/01/2018 về công tác kiểm tra của tổ chức đảng đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên.
2. Ban Chấp hành Trung ương (2017). Quy định số 105-QĐ/TW ngày 19/12/2017 về phân cấp quản lý cán bộ và bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử.
3. Bộ Chính trị (2019). Quy định số 205-QĐ/TW ngày 23/9/2019 về việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền.
5. Bộ Chính trị (2019). Quy định số 179-QĐ/TW ngày 25/02/2019 về chế độ kiểm tra, giám sát công tác cán bộ.
