Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên góp phần xây dựng các trường chính trị tỉnh ở đồng bằng sông Cửu Long đạt chuẩn

ThS. Nguyễn Phú Nhân 
Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang

(Quanlynhanuoc.vn) – Chất lượng đội ngũ giảng viên là một yêu cầu cơ bản để xây dựng trường chính trị chuẩn theo Quy định số 11-QĐ/TW ngày 19/5/2021 của Ban Bí thư, đòi hỏi các Trường Chính trị tỉnh ở đồng bằng sông Cửu Long phải triển khai thực hiện đồng bộ và hiệu quả các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên. Bài viết đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên đáp ứng yêu cầu xây dựng trường chính trị đạt chuẩn và đáp ứng yêu cầu “huấn luyện cán bộ” trong tình hình mới. 

Từ khóa: Đội ngũ giảng viên; trường chính trị tỉnh; đồng bằng sông Cửu Long; giải pháp; nâng cao chất lượng.

1. Đặt vấn đề

Chất lượng giảng viên đóng vai trò then chốt, là nền tảng xây dựng trường chính trị tỉnh ở đồng bằng sông Cửu Long đạt chuẩn. Tuy nhiên, chất lượng đội ngũ giảng viên các trường chính trị tỉnh ở đồng bằng sông Cửu Long hiện nay còn một số hạn chế, bất cập so với Quy định số 11-QĐ/TW ngày 19/5/2021. Vì vậy, yêu cầu xây dựng đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn cao, kỹ năng sư phạm tốt và am hiểu thực tiễn luôn được các trường chính trị tỉnh ở đồng bằng sông Cửu Long quan tâm và tổ chức triển khai thực hiện. Đây là một trong những yêu cầu, nhiệm vụ cấp thiết để xây dựng trường chính trị đạt chuẩn theo quy định, vừa đáp ứng mục tiêu nâng cao hiệu quả công tác “huấn luyện cán bộ” trước yêu cầu phát triển bền vững của đất nước hiện nay.

2. Yêu cầu chất lượng giảng viên trong xây dựng Trường Chính trị đạt chuẩn theo Quy định số 11-QĐ/TW ngày 19/5/2021

Ngày 19/5/2021, Ban Bí thư ban hành Quy định số 11-QĐ/TW về Trường Chính trị chuẩn. Theo đó, trường chính trị chuẩn có 2 mức độ: mức độ 1 và mức độ 2; đối với từng mức độ chuẩn, yêu cầu về chất lượng đội ngũ giảng viên được quy định rất cụ thể:

(1) Chuẩn mức độ 1, trường chính trị phải bảo đảm ít nhất 90% giảng viên có trình độ thạc sỹ trở lên phù hợp với chuyên môn giảng dạy; ít nhất 60% giảng viên chính; giảng viên giảng dạy lý luận chính trị phải có trình độ trung cấp chính trị hoặc tương đương trở lên; ít nhất có 80% giảng viên có chứng chỉ bồi dưỡng kiến thức kinh điển Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; 100% giảng viên có chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm hoặc chứng chỉ phương pháp giảng dạy tích cực; 100% giảng viên áp dụng hiệu quả phương pháp dạy học tích cực, tham gia thao giảng cấp khoa, cấp trường và đạt yêu cầu trở lên; 100% giảng viên hoàn thành nhiệm vụ giảng dạy và nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế theo quy định. 

(2) Chuẩn mức 2, các trường chính trị phải có ít nhất 50% lãnh đạo khoa có trình độ tiến sỹ về khoa học chính trị, khoa học quản lý hoặc khoa học xã hội và nhân văn; lãnh đạo khoa phải giữ ngạch giảng viên cao cấp hoặc tương đương (hoặc có trình độ quản lý nhà nước theo tiêu chuẩn chức danh nghê nghiệp hạng I); chỉ đạo, đề xuất thành công ít nhất 1 đề tài khoa học cấp tỉnh trở lên; chỉ đạo, điều hành khoa đảm nhận được các nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng theo chức năng, nhiệm vụ được lãnh đạo trường phân công, phân cấp; xây dựng được mô hình đào tạo, bồi dưỡng, nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn và các mặt công tác được lãnh đạo trường hoặc cấp trên công nhận; bảo đảm ít nhất 80% giảng viên chính trở lên trong tổng số giảng viên của trường, trong đó có ít nhất 1 giảng viên cao cấp; 100% giảng viên có trình độ chuyên môn từ thạc sỹ trở lên phù hợp với chuyên môn giảng dạy, trong đó mỗi khoa có ít nhất 1 tiến sĩ (không kể lãnh đạo khoa).

Như vậy có thể thấy, Quy định 11-QĐ/TW yêu cầu chất lượng đội ngũ giảng viên trong xây dựng trường chính trị đạt chuẩn một cách toàn diện từ việc phải bảo đảm các yêu cầu về trình độ chuyên môn, trình độ lý luận chính trị; kiến thức và các kỹ năng đặc thù của giảng viên dạy lý luận chính trị đến yêu cầu đội ngũ giảng viên phải bảo đảm mức độ hoàn thành nhiệm vụ (giảng dạy; nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế) theo quy định.

3. Thực trạng chất lượng đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh ở đồng bằng sông Cửu Long hiện nay

Hiện nay, đồng bằng sông Cửu Long có 12 trường chính trị tỉnh, bao gồm: Tôn Đức Thắng tỉnh An Giang, Bến Tre, Hậu Giang, Tiền Giang, Sóc Trăng, Châu Văn Đặng tỉnh Bạc Liêu, Phạm Hùng tỉnh Vĩnh Long, Trà Vinh, Cà Mau, Kiên Giang, Đồng Tháp, Long An.  Xác định chất lượng đội ngũ giảng viên là nhân tốt quyết định – nền tảng góp phần xây dựng trường chính trị đạt chuẩn, thời gian qua các trường chính trị tỉnh đồng bằng sông Cửu Long đã tập trung xây dựng đội ngủ giảng viên bảo đảm về số lượng và chất lượng, thể hiện ở một số khía cạnh cơ bản sau:

Một là, về số lượng, ngạch, bậc, trình độ đội ngũ giảng viên, các trường chính trị tỉnh đồng bằng sông Cửu Long hiện nay có 344 giảng viên trên tổng số 482 viên chức (đạt tỷ lệ 71,4%). Trong đó, có 04 giảng viên cao cấp (tỷ lệ 1,2%); 167 giảng viên chính (tỷ lệ 48,5%); 173 giảng viên (tỷ lệ 50,3%). Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị có: 35 tiến sĩ (tỷ lệ 10,2%); 294 thạc sĩ (tỷ lệ 85,4%); 15 cử nhân (tỷ lệ 4,4%). Trình độ lý luận chính trị: 328 cao cấp (tỷ lệ 95,3%); 16 trung cấp (tỷ lệ 4,7)1. Với cơ cấu số lượng, ngạch bậc, trình độ như trên, về cơ bản đội ngũ giảng viên trường chính trị đã đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ đào tạo trung cấp lý luận chính trị và các loại hình bồi dưỡng theo quy định.

Hai là, về lập trường chính trị, tư tưởng, phẩm chất đạo đức, đội ngũ giảng viên trường chính trị có bản lĩnh chính trị vững vàng; phẩm chất đạo đức, lối sống trong sáng, lành mạnh; nắm vững và tuyệt đối trung thành với chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, thực hiện nghiêm túc đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; là những chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng, lý luận; tích cực kiên quyết đấu tranh phê phán những quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. 

Ba là, về năng lực chuyên môn, giảng dạy các chương trình đào tạo, bồi dưỡng do trường chính trị đảm nhận, sử dụng thành thạo các phương pháp, phương tiện dạy học hiện đại, qua công tác đánh giá hoạt động thao giảng, dự giờ đều đạt yêu cầu 100%. Giảng viên các trường chính trị đồng bằng sông Cửu Long trong giảng dạy không chỉ dừng lại việc trang bị hệ thống tri thức, kỹ năng, phương pháp mà quan trọng hơn phải bồi dưỡng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng trước mọi khó khăn, thử thách. Dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thách thức; có khả năng vận dụng sáng tạo, hiệu quả chủ trương, đường lối vào thực tiễn.

Đội ngũ giảng viên các trường chính trị tỉnh đồng bằng sông Cửu Long thực hiện tốt hoạt động nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn với 70 đề tài khoa học được nghiệm thu, trong đó có 10 đề tài cấp tỉnh; nhiều nội dung tham mưu tư vấn chính sách cho tỉnh được triển khai thực hiện với nhiều hình thức, như: dự thảo, góp ý nghị quyết, đề án, chương trình, quy định… góp phần xây dựng Đảng, hệ thống chính trị, phát triển kinh tế, văn hóa – xã hội ở địa phương.

Tuy nhiên, để đáp ứng tiêu chí trường chính trị chuẩn theo Quy định số 11-QĐ/TW ngày 19/5/2021 thì chất lượng đội ngũ giảng viên các trường chính trị tỉnh đồng bằng sông Cửu Long còn một số hạn chế cần khắc phục, như: tỷ lệ giảng viên có trình độ chuyên môn tiến sĩ còn thấp (chiếm 10,2%); trình độ thạc sĩ chưa bảo đảm đạt 100%; số giảng viên giữ ngạch giảng viên cao cấp, giảng viên chính chính còn thấp (tỷ lệ 49,7%); chủ yếu tập trung ở đội ngũ cán lãnh đạo, quản lý; trong khi đó giảng viên chiếm tỷ lệ đến 50,3%…

Hiện nay, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau ảnh hưởng đến chất lượng giảng viên các trường chính trị tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, như: chưa có cơ chế đặc thù, đủ mạnh để giảng viên học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, lý luận chính trị, đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ; số lượng biên chế đội ngũ giảng viên ở một số trường còn thiếu, trong khi thừa biên chế viên chức hành chính; số ít giảng viên chưa thực sự tích cực, hăng say trong nghiên cứu khoa học, nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn… 

4. Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên đáp ứng yêu cầu xây dựng trường chính trị chuẩn hiện nay 

Nhằm đáp ứng các yêu cầu về chất lượng đội ngũ giảng viên theo Quy định số 11-QĐ/TW ngày 19/5/2021 đòi hỏi các trường chính trị tỉnh ở đồng bằng sông Cửu Long phải có giải pháp “nâng chất” đội ngũ giảng viên một cách đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả vừa đáp ứng yêu cầu“chuẩn hóa, nâng cao chất lượng hoạt động đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn và các hoạt động khác của trường chính trị”2vừa xây dựng trường chính trị đạt chuẩn; trong đó, tập trung vào một số giải pháp trọng tâm sau:

Một là, về đào tạo và bồi dưỡng, kinh nghiệm các trường chính trị tỉnh đồng bằng sông Cửu Long nói riêng và cả nước nói chung cho thấy, đào tạo, bồi dưỡng là một trong những biện pháp hiệu quả nhất nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên. Trong công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giảng viên cần chú ý hai hình thức cơ bản sau:

(1) Các trường chính trị cần quan tâm đào tạo sau đại học, trong đó tập trung đưa đi đào tạo nghiên cứu sinh; các khóa bồi dưỡng kiến thức về kinh điển Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; phương pháp giảng dạy lý luận chính trị; phương pháp nghiên cứu khoa học… để đáp tỷ lệ giảng viên có trình độ chuyên môn và kiến thức bồi dưỡng theo Quy định số 11-QĐ/TW ngày 19/5/2021. Để công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ cho đội ngũ giảng viên thật sự hiệu quả, đòi hỏi có “cơ chế, chính sách đặc thù” về vật chất và tinh thần cho đội ngũ giảng viên, nhất là giảng viên tham gia các khóa đào tạo tiến sĩ để tạo động lực tham gia đào tạo, bồi dưỡng.

Ngoài ra, tăng cường chương trình đào tạo chuyên môn khác và kỹ năng sư phạm, như: giảng viên cần được tiếp cận với các chương trình đào tạo nâng cao chuyên môn trong lĩnh vực lý luận chính trị, về quản lý, kinh tế và các lĩnh vực liên quan đến công tác của Đảng và Nhà nước; các khóa bồi dưỡng kỹ năng sư phạm, đặc biệt là phương pháp giảng dạy hiện đại, ứng dụng công nghệ vào giảng dạy và áp dụng được các phương pháp tiên tiến.

Khuyến khích giảng viên tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng liên kết với các đơn vị có uy tín trong khu vực và quốc tế; tham dự hội thảo, tọa đàm quốc tế… Từ đó, giúp giảng viên mở rộng tầm nhìn, học hỏi những xu hướng giáo dục mới nhất trên thế giới nhằm cải thiện chất lượng bài giảng và có cách nhìn nhận thực tiễn linh hoạt hơn.

(2) Đẩy mạnh kết hợp một số hình thức khác để nâng cao năng lực cho giảng viên, trong đó hoạt động trải nghiệm thực tế là giải pháp cần được thực hiện nghiêm túc. Đối với các hoạt động trải nghiệm thực tế, các trường chính trị cần phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan để đa dạng các hình thức nâng cao năng lực, kiến thức thực tế cho giảng viên thông qua tham gia các hội nghị tổng kết, sơ kết của ngành, địa phương, đơn vị; họp chất vấn đại biểu Hội đồng nhân dân; họp tiếp xúc cử tri; tham gia các đoàn thanh tra, kiểm tra, giám sát của tỉnh, địa phương… Qua đó, giảng viên sẽ được trải nghiệm, tiếp xúc và nằm bắt nhanh tình hình thực tiễn, có thêm kinh nghiệm và vận dụng tốt vào công tác giảng dạy.

Hai là, rà soát, đánh giá năng lực chuyên môn, giảng dạy, tiến hành phân nhóm đối với giảng viên để từ đó lựa chọn, bồi dưỡng. Hoạt động rà soát, đánh giá năng lực chuyên môn, năng lực nghiên cứu của giảng viên cần được tiến hành thường xuyên, đúng quy định của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, của trường chính trị. Trên cơ sở đánh giá, các trường chính trị tiến hành phân nhóm đối với giảng viên và có định hướng chăm bồi, đào tạo, bồi dưỡng đáp ứng “ngang tầm” nhiệm vụ. Việc phân nhóm cần tiến hành nghiêm túc, khoa học phù hợp với năng lực, sở trường của từng giảng viên; có thể chia thành 2 nhóm sau: Nhóm 1, nhóm giảng viên chất lượng cao, là nhóm hoàn thành tốt, có chất lượng cao tất cả các nhiệm vụ chuyên môn (giảng dạy, nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế) và hỗ trợ nhóm 2. Nhóm 2, là nhóm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ở mức khá, chịu hướng dẫn, hỗ trợ từ nhóm 1 trong các hoạt động chuyên môn.

Ba là, về chính sách đãi ngộ và thu hút nhân tài, nghiên cứu chế độ khen thưởng, đãi ngộ để tạo động lực và giữ chân giảng viên, cần có khen thưởng linh hoạt, hợp lý với công sức, cống hiến của mỗi giảng viên và các chế độ phúc lợi khác, như: hỗ trợ học tập và nghiên cứu… Đặc biệt, giảng viên cần có chế độ bảo đảm về cơ hội phát triển nghề nghiệp và thăng tiến.

Các trường chính trị nên có chính sách thu hút các giảng viên có trình độ cao từ các trường đại học lớn trong và ngoài nước, các giảng viên có trình độ tiến sĩ cũng như mời các chuyên gia thực tiễn tham gia giảng dạy. Điều này không chỉ nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn giúp tạo sự kết nối giữa lý thuyết và thực tiễn.

Bốn là, xây dựng môi trường học thuật và nghiên cứu nghiêm túc, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động nghiên cứu khoa học. Các trường chính trị cần tạo môi trường thuận lợi để giảng viên tham gia vào các hoạt động nghiên cứu khoa học, bao gồm việc hỗ trợ tài chính, thời gian và cơ sở vật chất. Việc liên kết với các viện nghiên cứu, trường đại học khác cũng sẽ giúp giảng viên có thêm điều kiện để nâng cao khả năng nghiên cứu và ứng dụng vào giảng dạy.

Khuyến khích trao đổi học thuật, tổ chức các hội thảo, tọa đàm, chia sẻ kinh nghiệm giảng dạy giữa các giảng viên trong và ngoài trường sẽ giúp nâng cao khả năng hợp tác và học hỏi lẫn nhau. Đây cũng là cơ hội để giảng viên trao đổi những sáng kiến mới trong giảng dạy và nghiên cứu.

Tại Kết luận số 479-KL/HVCTQG ngày 26/9/2019 của Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã nêu rõ: “Xây dựng Trường Chính trị đạt chuẩn, trước mắt cần tập trung một số tiêu chí quan trọng sau: Chuẩn hóa chương trình, giáo trình, tài liệu phục vụ đào tạo, bồi dưỡng; chuẩn hóa phương pháp đào tạo, bồi dưỡng; quy chế quản lý đào tạo, bồi dưỡng; chuẩn hóa kết quả đào tạo bồi dưỡng; chuẩn về công tác nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn; chuẩn về đội ngũ quản lý lãnh đạo, cán bộ, giảng viên; về cơ sở vật chất kỹ thuật, tài chính”.

5. Kết luận

Xây dựng đội ngũ giảng viên có chất lượng cao, vừa đáp ứng yêu cầu xây dựng trường chính trị đạt chuẩn theo Quy định số 11-QĐ/TW ngày 19/5/2021 của Ban Bí thư, vừa góp phần nâng cao chất lượng công tác đào tạo cán bộ, công chức, viên chức của các trường chính trị, hướng đến mục tiêu chiến lược, lâu dài trong công tác “huấn luyện cán bộ” của Đảng trong tình hình mới.

Chú thích:
1. Báo cáo số 08-BC/CTĐ ngày 12/11/2024 của Cụm thi đua các trường chính trị khu vực đồng bằng sông Cửu Long.
2. Ban Bí thư (2021). Quy định số 11-QĐ/TW ngày 19/5/2021 về trường Chính trị chuẩn, tr. 2.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Bí thư (2018). Quy định số 09-QĐi/TW ngày 13/11/2018 về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
2. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (2021). Quy chế giảng viên ban hành kèm theo Quyết định số 6468-QĐ/HVCTQG ngày 21/12/2021 của Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
3. Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (2019). Kết luận số 479-KL/HVCTQG ngày 26/9/2019 tại Hội thảo khoa học cấp Bộ với chủ đề “Xây dựng trường chính trị chuẩn đáp ứng yêu cầu đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và nghiên cứu khoa học trong giai đoạn hiện nay”.
4. Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên Trường Chính trị tỉnh Tây Ninh đáp ứng yêu cầu xây dựng trường chính trị chuẩn. https://www.quanlynhanuoc.vn/2024/05/02/nang-cao-chat-luong-doi-ngu-giang-vien-truong-chinh-tri-tinh-tay-ninh-dap-ung-yeu-cau-xay-dung-truong-chinh-tri-chuan/.