Nguyễn Hải Hà
Học viện Chính trị, Bộ Quốc Phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Liêm chính trong học tập của học viên có ý nghĩa quan trọng đối với chất lượng giáo dục, đào tạo trong các nhà trường nói chung, trong nhà trường quân đội nói riêng. Để đạt hiệu quả liêm chính trong học tập, trước hết, mỗi học viên cần có ý thức tự giác trong học tập. Bài viết chỉ ra những yêu cầu về nâng cao ý thức tự giác, liêm chính trong học tập của các học viên trong nhà trường quân đội hiện nay, từ đó, góp phần quan trọng xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu” trong quân đội.
Từ khóa: Ý thức; liêm chính trong học tập; xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện; “Mẫu mực, tiêu biểu”; học viên; nhà trường quân đội.
1. Đặt vấn đề
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã có chỉ đạo: “Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị” và được xác định trong Chỉ lệnh số 971/CT-TM ngày 04/12/2020 của Tổng tham mưu trưởng về công tác quân sự, quốc phòng năm 2021. Để thực hiện nghiêm túc, hiệu quả chỉ đạo trên, trong môi trường quân đội đặc biệt chú trọng vấn đề liêm chính trong học tập của học viên, qua đó, giữ vị trí, vai trò quan trọng, quyết định đến kết quả hoàn thành mục tiêu, yêu cầu giáo dục, đào tạo của các nhà trường góp phần xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu” theo Chỉ thị số 79/CT-BQP ngày 22/7/2022 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Để nâng cao ý thức liêm chính trong học tập của học viên ở các nhà trường quân đội hiện nay, trước hết, phải chú trọng củng cố niềm tin, ý chí quyết tâm thực hiện liêm chính trong học tập của học viên, giúp họ khắc phục khó khăn, giữ gìn phẩm chất “Bộ đội cụ Hồ” phát huy tinh thần trách nhiệm thực hiện tốt các yêu cầu và nhiệm vụ thắng lợi mục tiêu trong tình hình mới.
2. Một số yêu cầu và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao ý thức liêm chính trong học tập của học viên ở các nhà trường quân đội hiện nay
Một là, quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng, nghị quyết của Quân ủy Trung ương về vấn đề liêm chính.
Đây là yêu cầu quan trọng, có tính nguyên tắc trong học tập của học viên ở nhà trường quân đội hiện nay. Yêu cầu thể hiện rõ mục tiêu cần đạt được và định hướng mọi hoạt động của chủ thể vào quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng, Nghị quyết của Quân ủy Trung ương về vấn đề liêm chính cần phải được cụ thể hóa trong nghị quyết lãnh đạo, chương trình, kế hoạch công tác đảng, công tác chính trị; được tổ chức triển khai và kiểm tra, giám sát chặt chẽ. Hằng năm, xây dựng kế hoạch học tập, quán triệt bắt buộc đối với mọi học viên gắn với việc kịp thời phổ biến thông tin, cập nhật những nội dung mới trong quan điểm của Đảng, nghị quyết của Quân ủy Trung ương về liêm chính, bảo đảm phù hợp với đơn vị và từng đối tượng học viên. Tổ chức chỉ huy các cấp cần xây dựng, tổ chức thực hiện kế hoạch khoa học, cụ thể phù hợp với từng đối tượng học viên và thực tiễn nhiệm vụ của đơn vị; thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở trong quá trình thực hiện nhiệm vụ “rèn luyện đức tính liêm khiết, xây dựng văn hóa tiết kiệm”1; đồng thời, “Nâng cao ý thức tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng suốt đời, thường xuyên “tự soi”, “tự sửa” và nêu cao danh dự, lòng tự trọng của người đảng viên”2.
Đặc biệt, coi trọng việc giáo dục, phổ biến, quán triệt sâu sắc Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị (khóa XIII) về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW; Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; Quy định số 37-QĐ/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) về những điều đảng viên không được làm; Chỉ thị số 855-CT/QUTW ngày 12/8/2019 của Thường vụ Quân ủy Trung ương về đẩy mạnh thực hiện Cuộc vận động phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới; Nghị quyết số 847-NQ/QUTW ngày 28/12/2021 về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới; Quy định số 144-QĐ/TW ngày 09/5/2024 của Bộ Chính trị về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới. Quy định số 08-QĐi/TW ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên; Quy định số 646-QĐ/QUTW ngày 06/11/2012 của Thường vụ Quân ủy Trung ương về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp trong quân đội.
Trên cơ sở các nghị quyết, quy định, kế hoạch thực hiện mà chủ thể quán triệt xác định phương thức phù hợp; phương thức quán triệt phải phong phú, đa dạng, linh hoạt, cụ thể, sáng tạo; kết hợp chặt chẽ giữa phương thức trực tiếp và gián tiếp; truyền thống và hiện đại; giữa tổ chức sinh hoạt, học tập, công tác và tổ chức hoạt động đời sống tại đơn vị. chú trọng các hoạt động ngoại khóa, bổ trợ, diễn đàn, tọa đàm, thông tin khoa học, sinh hoạt học thuật; thông qua đấu tranh tư tưởng lý luận… để phát huy vai trò báo cáo viên, tuyên truyền viên; nâng cao hiệu quả ngày chính trị, văn hóa, tinh thần ở cơ sở, ngày thực hiện pháp luật, ngày thành lập Đảng…
Hai là, nâng cao ý thức liêm chính trong học tập của học viên phải toàn diện, đồng bộ, có chiều sâu và mang tính bền vững.
Đây là yêu cầu quan trọng nhằm vừa phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, các lực lượng; vừa làm cho quá trình nâng cao ý thức trong học tập của học viên ở các nhà trường quân đội hiện nay được bảo đảm cả về chiều rộng, chiều sâu, độ vững chắc. Yêu cầu này cho thấy, trong những năm qua, nhiều nhà trường trong quân đội đã có những yêu cầu, giải pháp thiết thực nhằm nâng cao ý thức liêm chính trong học tập của học viên, điển hình là Học viện Lục quân xác định: “thực hiện tốt “3 đột phá, 3 không, 3 thực chất” và thực hiện đồng bộ các giải pháp đánh giá kết quả học tập của học viên; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, bảo đảm chất lượng giáo dục, đào tạo được đánh giá một cách khách quan, thực chất, vững chắc”3; Học viện Phòng không – Không quân cũng đã “đẩy mạnh đổi mới hình thức, phương pháp thi, kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học bảo đảm thực chất, kiên quyết chống bệnh thành tích và tiêu cực trong giáo dục, đào tạo”4; Học viện Chính trị đưa vào quy định cụ thể trong Quy định số 2432/QyĐ-HV ngày 02/8/2024 của Học viện Chính trị về tuyển sinh và đào tạo thạc sĩ (Điều 46) và tuyển sinh và đào tạo tiến sĩ (Điều 35). Tuy nhiên, quá trình này còn những hạn chế, như: “hiệu quả công tác nghiên cứu khoa học gắn với nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo chưa cao. Học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội tốt nghiệp ra trường một số đồng chí chưa thích ứng nhanh với điều kiện, môi trường công tác mới. Cán bộ đào tạo cấp trung đoàn, sư đoàn và tương đương kiến thức về quản lý nhà nước, kinh tế – xã hội, pháp luật, động viên, tuyển quân có nội dung còn hạn chế”5. Vì vậy, các nhà trường cần phải kiểm tra, giám sát, kịp thời điều chỉnh, bổ sung biện pháp lãnh đạo cho phù hợp với thực tiễn đơn vị; tổ chức chỉ huy các cấp phải xây dựng kế hoạch khoa học và triển khai tổ chức thực hiện chặt chẽ, đồng bộ; thường xuyên duy trì, kiểm tra, đôn đốc, xử lý các trường hợp vi phạm; phát huy vai trò nêu gương của cán bộ chỉ huy, quản lý trong thực hiện nhiệm vụ.
Yêu cầu về nâng cao ý thức liêm chính trong học tập của học viên ở các nhà trường quân đội cần toàn diện, đồng bộ cả về nội dung và phương thức. Trong đó, nâng cao tri thức, đạo đức trong học tập của học viên phải bảo đảm tính toàn diện từ sự hiểu biết về liêm chính nói chung đến sự hiểu biết về liêm chính trong học tập nói riêng; từ sự hiểu biết ở tầm vĩ mô quan điểm của Đảng, nghị quyết của Quân ủy Trung ương về vấn đề liêm chính đến sự hiểu biết cụ thể về liêm chính trong học tập ở các nhà trường quân đội, trong đó nêu cao tinh thần đoàn kết, nhân ái đối với đồng chí, đồng đội với nhiệm vụ và các hoạt động nâng cao ý thức liêm chính. Đồng thời, phải có thái độ kiên quyết phê phán, đấu tranh với những nhận thức lệch lạc, biểu hiện, hành vi sai trái đối với quá trình nâng cao ý thức liêm chính trong học tập của học viên ở các nhà trường quân đội hiện nay. Ngoài ra, cần động viên, khích lệ, tạo điều kiện thuận lợi để nâng cao ý thức tự thân, giúp cho học viên biết tự giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện và chuyển hóa thành nhu cầu tự thân nâng cao ý thức liêm chính trong học tập.
Ba là, tạo sự chuyển biến tích cực chất lượng, kết quả học tập, nghiên cứu của học viên.
Yêu cầu này là cơ sở, động lực, tiêu chuẩn để đánh giá sự nâng cao ý thức liêm chính trong học tập của học viên ở các nhà trường quân đội hiện nay. Đồng thời, cũng đòi hỏi tất cả các khâu, các bước và giải pháp nâng cao ý thức liêm chính trong học tập của học viên ở các nhà trường quân đội hiện nay phải hướng vào tạo sự chuyển biến tích cực chất lượng, kết quả học tập, nghiên cứu, đáp ứng mục tiêu, yêu cầu, chuẩn đầu ra chương trình đào tạo đối với từng đối tượng học viên góp phần xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”.
Từ thực tiễn cho thấy, trong các nhà trường quân đội, đã có nhiều học viên đạt được thành tích tốt trong học tập, nghiên cứu khoa học, là thành viên các đội tuyển Olympic của các nhà trường trong quân đội tham gia kỳ thi quốc gia đạt giải cao, như: học viên Vũ Thanh Hải – Học viện Kỹ thuật quân sự, người đầu tiên trong lịch sử thi Olympic Cơ học đạt giải Nhất trong ba năm liên tiếp (2022, 2023, 2024); học viên Đào Trọng Quang, Nguyễn Đình Tuấn – Học viện Phòng không – Không quân, đạt giải ở cả hai nội dung Đại số, Giải tích trong kỳ thi Olympic Toán học sinh viên và học sinh toàn quốc lần thứ 30 năm 2024; học viên Lê Đỗ Đức Anh – Trường Sĩ quan Chính trị giành giải nhì bảng sinh viên trong Hội thi Olympic tiếng Anh học sinh, sinh viên toàn quốc lần thứ V năm 2023; học viên Dương Huy Hoàng – Học viện Kỹ thuật Quân sự, giải thưởng “Sao tháng Giêng” do Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam trao tặng, là một trong mười gương mặt trẻ tiêu biểu toàn quân năm 2023… Đây là những tấm gương sáng trong học tập và nghiên cứu khoa học cho đồng chí, đồng đội học tập noi theo.
Vì vậy, yêu cầu nâng cao ý thức liêm chính trong học tập của học viên ở các nhà trường quân đội hiện nay phải hướng vào tạo sự chuyển biến tích cực chất lượng, kết quả học tập và nghiên cứu của họ. Đặc biệt, cần nhân rộng ý thức tự giác trong nghiên cứu khoa học, chấp hành nghiêm Luật Sở hữu trí tuệ, quy chế, quy định giáo dục – đào tạo và kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện vị phạm liêm chính trong nghiên cứu khoa học (đạo văn, gian lận, bịa đặt, hỗ trợ hành vi không trung thực…); tích cực, tự giác, đam mê nghiên cứu khoa học, trở thành nhu cầu tự thân đối với học viên ở các nhà trường quân đội hiện nay góp phần tạo sự chuyển biến tích cực chất lượng, kết quả nghiên cứu của họ.
Bốn là, yêu cầu nâng cao ý thức liêm chính trong học tập của học viên góp phần củng cố đạo đức nghề nghiệp.
Có ý thức liêm chính trong học tập thì đạo đức nghề nghiệp của học viên mới ngày càng được củng cố vững chắc. Nhận thức rõ điều này, đội ngũ học viên ở các nhà trường quân sự sau khi tốt nghiệp, trên các cương vị công tác lãnh đạo, chỉ huy, quản lý, giảng viên, giáo viên, nghiên cứu viên tại các đơn vị trong toàn quân luôn phát huy tốt phẩm chất “liêm chính”, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên, vẫn có số ít những cán bộ, đảng viên trong quân đội vi phạm đến nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức và ý thức liêm chính, bị xử lý nghiêm minh, điển hình là các vụ việc tại Học viện Quân y, Cảnh sát biển. Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đến năm 2022 đã “thi hành kỷ luật 20 sĩ quan cấp tướng”6; “xử lý hình sự 13 sĩ quan cấp tướng”7, trong đó có sĩ quan là cấp tướng quân đội. Do đó, các giải pháp đưa ra phải mang tính toàn diện, đồng bộ hướng đến củng cố vững chắc đạo đức nghề nghiệp của học viên.
Quá trình nâng cao ý thức liêm chính trong học tập của học viên góp phần tạo ra môi trường học tập dân chủ, công bằng, khích lệ họ phát huy hết tinh thần, trách nhiệm trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ, tích cực, tự giác, tu dưỡng, rèn luyện các chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp: đặc trưng phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới theo Nghị quyết số 847/NQ-QUTW ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương; chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên giai đoạn mới theo Quy định số 144-QĐ/TW ngày 9/5/2024 của Bộ Chính trị. Các giải pháp hướng tới đề cao hành vi chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp trong các hoạt động học tập, rèn luyện, công tác, nghiên cứu khoa học, đấu tranh tư tưởng, lý luận, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu” để họ chấp hành nghiêm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, điều lệnh, điều lệ của Quân đội, quy định của Bộ Quốc phòng, Bộ Giáo dục và Đào tạo và các quy chế, quy định của nhà trường.
Các giải pháp nâng cao ý thức liêm chính trong học tập của học viên ở các nhà trường quân đội hiện nay cần phải đặc biệt chú ý kết hợp chặt chẽ giữa “xây” và “chống”, bảo vệ và đấu tranh có hiệu quả với những biểu hiện lệch chuẩn đạo đức nghề nghiệp của họ. Các giải pháp đưa ra phải xây dựng môi trường đạo đức tạo “màng lọc” nhằm ngăn chặn, đẩy lùi với các phản giá trị, phản đạo đức xâm nhập vào đơn vị. Trong đó, đặc biệt chú trọng đến xây dựng ở học viên tinh thần, thái độ, trách nhiệm tự tu dưỡng, tự rèn luyện, tự phê bình và phê bình đạo đức thẳng thắn, chân thành; trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên trong tu dưỡng, rèn luyện đạo đức nghề nghiệp.
3. Kết luận
Nâng cao ý thức liêm chính trong học tập của học viên ở các nhà trường quân đội hiện nay là một quá trình phức tạp và lâu dài. Để làm được điều đó cần phải xác định và thực hiện tốt các yêu cầu đặt ra. Mỗi yêu cầu có vị trí, vai trò khác nhau hợp thành chỉnh thể thống nhất định hướng cho hoạt động thực tiễn của các chủ thể trong nâng cao ý thức liêm chính trong học tập của học viên ở các nhà trường quân đội hiện nay đạt được mục tiêu, yêu cầu, chất lượng và hiệu quả tốt như mong muốn, góp phần quan trọng thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”.
Chú thích:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 194.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập II. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 237.
3. Quán triệt Nghị quyết số 1657 của Quân ủy Trung ương, Học viện Lục quân nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa. http://tapchiqptd.vn/vi/quan-triet-thuc-hien-nghi-quyet/quan-triet-nghi-quyet-so-1657-cua-quan-uy-trung-uong-hoc-vien-luc-quan-nang-cao-chat-luong/
4. Quán triệt Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW, Học viện Phòng không – Không quân đổi mới công tác giáo dục và đào tạo. http://tapchiqptd.vn/vi/quan-triet-thuc-hien-nghi-quyet/quan-triet-nghi-quyet-so-1657nqqutw-hoc-vien-phong-khong-khong-quan-doi-moi-cong-tac-giao-/
5. Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương về lãnh đạo công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới.
6, 7. Nguyễn Phú Trọng (2023). Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 118, 120.
Tài liệu tham khảo:
1. Vũ Công Giao (2018). Liêm chính học thuật”: lý luận, thực tiễn và những yêu cầu đặt ra trên thế giới và ở Việt Nam. Tạp chí Nghiên cứu lập pháp số 6 (358), tr. 3 – 16.
2. Nguyễn Minh Tuấn, Nguyễn Thị Thùy Linh (2024). Liêm, Chính – Phẩm chất quan trọng hàng đầu của cán bộ, đảng viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Tạp chí Lý luận chính trị số 562, tr. 46 – 51.
3. Trần Thị Út, Huỳnh Thạnh, Nguyễn Thị Thanh Hòa (2016). Vấn đề liêm chính học thuật trong sự nghiệp “trồng người”. Tạp chí khoa học Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh số 2 (80), tr. 54 – 61.
4. Đặng Hùng Vũ, Nguyễn Thành Long (2020). Đánh giá liêm chính học thuật của sinh viên qua nhận thức của sinh viên về môi trường học thuật và hành vi không trung thực học thuật. Tạp chí Khoa học Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, số 16 (1), tr. 46 – 63.
5. Tư tưởng Hồ Chí Minh về huấn luyện cán bộ và vận dụng trong dạy học ở cá trường quân đội hiện nay. https://www.quanlynhanuoc.vn/2025/01/16/tu-tuong-ho-chi-minh-ve-huan-luyen-can-bo-va-van-dung-trong-day-hoc-o-cac-truong-quan-doi-hien-nay/
