Thượng tá, ThS. Đỗ Đức Quân
Hệ 5, Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
Trung tá, ThS. Đinh Đức Thắng
Học viện Biên phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Các tỉnh biên giới Tây Bắc (Điện Biên, Sơn La, Lào Cai, Lai Châu) với 51 đồn biên phòng giữ vị trí địa chiến lược ở khu vực Tây Bắc của Tổ quốc. Do vậy, việc tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia của đồn biên phòng ở các tỉnh Tây Bắc nhằm nâng cao giác ngộ cách mạng, xây dựng bản lĩnh chính trị, ý chí quyết tâm khắc phục khó khăn cho cán bộ, chiến sĩ thuộc các đồn biên phòng. Phát huy vai trò các tổ chức, các lực lượng, xây dựng đồn biên phòng có chất lượng tổng hợp, trình độ sẵn sàng chiến đấu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia. Đồng thời, bảo đảm cho mọi hoạt động quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia của các đồn biên phòng luôn đi đúng định hướng chính trị. Bài viết đánh giá khái quát thực trạng và đề xuất một số giải pháp tăng cường công tác đảng, công tác chính trị trong nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia của đồn biên phòng ở các tỉnh Tây Bắc hiện nay.
Từ khóa: Công tác đảng, công tác chính trị; các tỉnh Tây Bắc; đồn biên phòng; quản lý, bảo vệ biên giới.
1. Đặt vấn đề
Thực tiễn xây dựng và chiến đấu của lực lượng Bộ đội Biên phòng đã chứng minh hiệu lực to lớn và sức sống mãnh liệt của công tác đảng, công tác chính trị trong việc củng cố tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng Bộ đội Biên phòng, tạo cơ sở chính trị, tinh thần vững chắc cho nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của Bộ đội Biên phòng, bảo đảm cho Bộ đội Biên phòng hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao, trong đó có nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia – nhiệm vụ chính trị thường xuyên quan trọng nhất của Bộ đội Biên phòng. Vì vậy, tăng cường công tác đảng, công tác chính trị trong nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia của đồn biên phòng ở các tỉnh Tây Bắc hiện nay là đòi hỏi tất yếu, là nguyên tắc trong xây dựng lực lượng và thực hiện nhiệm vụ của các đồn biên phòng.
2. Thực trạng tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia của đồn biên phòng ở các tỉnh Tây Bắc hiện nay
a. Những kết quả đạt được
Một là, thường xuyên làm tốt việc quán triệt đường lối chính trị, quân sự của Đảng, từng bước nâng cao nhận thức trách nhiệm, xây dựng bản lĩnh chính trị, phẩm chất chiến đấu và công tác cho cán bộ, chiến sĩ các đồn biên phòng.
(1) Thường xuyên giáo dục, quán triệt cho cán bộ, chiến sĩ thấm nhuần sâu sắc các quan điểm, nghị quyết của các cấp ủy đảng, nhiệm vụ quân đội, của lực lượng và đơn vị. Qua công tác đảng, công tác chính trị trong nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia của đồn biên phòng ở các tỉnh Tây Bắc đã giúp cho cán bộ, chiến sĩ “tuyệt đối trung thành với Đảng, với chế độ xã hội chủ nghĩa, có bản lĩnh chính trị vững vàng, yên tâm gắn bó với biên giới, phát huy trách nhiệm, hoàn thành tốt nhiệm vụ”1.
(2) Hoạt động công tác đảng, công tác chính trị còn trực tiếp nâng cao trình độ giác ngộ chính trịcho cán bộ, chiến sĩ và Nhân dân trên tuyến biến giới, hiểu rõ bản chất âm mưu thủ đoạn của kẻ thù và đối tượng tác chiến của quân đội, của Bộ đội Biên phòng. Từng bước khắc phục các biểu hiện mơ hồ mất cảnh giác, động viên cán bộ, chiến sĩ tự giác chấp hành nghiêm các chế độ, quy định sẵn sàng chiến đấu. Khảo sát ở các đồn biên phòng trên địa bàn các tỉnh Tây Bắc về vai trò của công tác đảng, công tác chính trị trong nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia, có 86,5% ý kiến khẳng định: hoạt động công tác đảng, công tác chính trị góp phần nâng cao nhận thức chính trị, giác ngộ cách mạng cho cán bộ, chiến sĩ đồn biên phòng2.
Hai là, triển khai thực hiện toàn diện, có hiệu quả các nội dung, hình thức, biện pháp trong nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia của đồn biên phòng ở các tỉnh Tây Bắc.
(1) Đối với công tác tư tưởng, hằng năm, các đồn biên phòng đều thực hiện 100% kế hoạch về nội dung chương trình học tập chính trị và phổ biến giáo dục pháp luật cho các đối tượng. Từ năm 2020 – 2024, quân số tham gia đạt bình quân 97,34%, kết quả kiểm tra trung bình hằng năm đạt: giỏi 37,6%; khá 40,46%; đạt 21,94%3. Công tác tuyên truyền cổ động, văn hoá văn nghệ đã được duy trì thường xuyên, có nề nếp, tập trung vào các dịp kỷ niệm, các ngày lễ lớn, các sự kiện chính trị của Đảng, Nhà nước, quân đội, của Bộ đội Biên phòng và địa phương các tỉnh Tây Bắc, đồng thời, tổ chức tốt các hoạt động văn hóa – văn nghệ, thể dục – thể thao, giao lưu, tọa đàm… Khảo sát tại các đồn biên phòng trên địa bàn các tỉnh Tây Bắc về chất lượng hoạt động công tác đảng, công tác chính trị cho thấy, có 26% ý kiến khẳng định, hoạt động công tác đảng, công tác chính trị đạt tốt và 57,5% cho rằng đạt khá4.
(2) Đối với công tác tổ chức, thường xuyên củng cố, kiện toàn các cấp ủy, tổ chức đảng theo đúng quy định, thực sự là hạt nhân lãnh đạo ở đơn vị; tích cực xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch vững mạnh, tập trung củng cố xây dựng các chi bộ đơn vị chiến đấu; coi trọng bồi dưỡng đội ngũ bí thư, cấp ủy, cán bộ chủ trì cả về phẩm chất chính trị, năng lực lãnh đạo chỉ huy, quản lý, trình độ chuyên môn,nghiệp vụ và học vấn; thường xuyên chăm lo làm tốt công tác phát triển Đảng, chú trọng phát triển trong đội ngũ quân nhân chuyên nghiệp. Hiện nay, đã có 100% sĩ quan và trên 90% quân nhân chuyên nghiệplà đảng viên, đưa tỉ lệ lãnh đạo ở các đồn Biên phòng năm sau cao hơn năm trước5.
Ba là, phát huy mạnh mẽ vai trò của cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chính trị, đội ngũ cán bộ đảng viên và quần chúng trong nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia.
(1) Đảng ủy, Bộ chỉ huy và cơ quan chính trị Bộ đội Biên phòng ở các tỉnh Tây Bắc đã thường xuyên chú trọng việc bồi dưỡng nâng cao trình độ kiến thức kinh nghiệm và năng lực tiến hành công tác đảng, công tác chính trị cho đội ngũ cấp ủy viên, bí thư và cán bộ chủ trì đồn biên phòng, nhờ đó, đội ngũ cấp ủy viên và cán bộ chính trị đã phát huy tốt vai trò trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ: 100% các đồng chí cán bộ chủ trì được cấp ủy đương nhiệm giới thiệu đều trúng vào cấp ủy. Các chính trị viên đồn đều được bầu giữ chức bí thư6. Từ nghiên cứu và khảo sát ở các đồn biên phòng trên địa bàn các tỉnh Tây Bắc cho thấy, về vai trò của cấp ủy, cán bộ chính trị, có 83% ý kiến khẳng định phát huy tốt trách nhiệm7.
(2) Đội ngũ cán bộ, đảng viên các đồn biên phòng đã nhận thức rõ vị trí, vai trò trong thực hiện nhiệm vụ, đã phát huy tốt vai trò tiền phong gương mẫu đi đầu trong thực hiện nghị quyết lãnh đạo của cấp ủy, chi bộ và kế hoạch công tác đảng, công tác chính trị của đơn vị. Qua khảo sát về phát huy vai trò trách nhiệm của cán bộ, đảng viên trong thực hiện nhiệm vụ chính trị, có 43,5% ý kiến khẳng định phát huy tốt; 32,5% cho rằng phát huy khá8.
(3) Đoàn Thanh niên ở đồn biên phòng cũng thường xuyên bám sát nhiệm vụ chính trị, chủ động xây dựng chương trình hoạt động cụ thể. Nhiều phong trào hành động cách mạng, như: “Tuổi trẻ lập công tô hồng truyền thống”, “Tuổi trẻ Bộ đội Biên phòng sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại”, cuộc vận động “nghĩa tình biên giới”… đã lôi cuốn tập hợp, động viên tinh thần, giáo dục bồi dưỡng nâng cao bản lĩnh chính trị, năng lực hoạt động thực tiễn, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống cho đoàn viên thanh niên. Qua đó, góp phần quan trọng vào xây dựng đồn biên phòng vững mạnh toàn diện, đảng bộ, chi bộ đồn trong sạch vững mạnh. Cụ thể về phát huy vai trò xung kích của tổ chức đoàn thanh niên trong thực hiện nhiệm vụ chính trị, có 78% ý kiến khẳng định phát huy tốt9.
b. Những khuyết điểm, hạn chế
Một là, công tác giáo dục nâng cao nhận thức chính trị, giáo dục chủ trương, đối sách về công tác biên phòng còn có mặt hạn chế, chưa có chiều sâu. Nhận thức chính trị, nhiệt tình trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, chiến sĩ chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Trong thực tế, “Năng lực vận dụng tổng hợp các biện pháp, chủ trương, đối sách trong xử lý vụ việc cụ thể còn hạn chế. Có lúc, có đơn vị còn lúng túng, thiếu sáng tạo, thậm chí còn sai sót”10, nhất là trong đấu tranh phòng, chống buôn lậu.
Hai là, năng lực lãnh đạo toàn diện, sức chiến đấu của một số cấp ủy, tổ chức đảng còn hạn chế.Trong thực hiện chủ trương, biện pháp lãnh đạo của đảng ủy, chi ủy đồn biên phòng còn dàn trải; chưa xác định đúng, trúng những nội dung trọng tâm, những khâu có tính chất đột phá cần tập trung lãnh đạo giải quyết dứt điểm. Vì vậy, “thực hiện nhiệm vụ quản lý bảo vệ biên giới có thời điểm chưa chặt chẽ, vận dụng chủ trương đối sách xử lý một số tình huống còn lúng túng, có trường hợp chưa nhạy bén, đấu tranh chống buôn lậu hiệu quả thấp”11. Một số cấp ủy, chi bộ chưa quan tâm đúng mức lãnh đạo và chỉ đạo công tác quần chúng, “hoạt động của tổ chức quần chúng còn nặng về hình thức, thiếu chiều sâu”12. Khảo sát ở các đồn biên phòng trên địa bàn các tỉnh Tây Bắc về năng lực lãnh đạo của cấp ủy, chi bộ đối với nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia, có 12% ý kiến khẳng định, năng lực lãnh đạo trung bình, 5% ý kiến đánh giá còn hạn chế13.
Ba là, chưa phát huy hết sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, các lực lượng, phương tiện tiến hành công tác đảng, công tác chính trị. Công tác “phối hợp hiệp đồng giữa các lực lượng trên địa bàn với các tổ chức đoàn thể, lực lượng vũ trang địa phương có lúc, có việc chưa chặt chẽ đồng bộ và thống nhất trong tổ chức hoạt động”14. Kết quả khảo sát về công tác phối hợp, hiệp đồng trên địa bàn có 22% ý kiến cho rằng mức độ trung bình15. Hoạt động của tổ chức đoàn thanh niên, Hội đồng quân nhân còn chưa phát huy hết vai trò và tiềm năng to lớn; chưa thường xuyên tạo được sân chơi bổ ích, hấp dẫn để thu hút đông đảo đoàn viên tham gia. Trong phát huy vai trò các lực lượng tham gia tiến hành các hoạt động công tác đảng, công tác chính trị còn 16% ý kiến đánh giá trung bình, 6% cho rằng còn hạn chế16.
3. Một số giải pháp
Một là, giáo dục nâng cao nhận thức cho cán bộ, chiến sĩ về nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia trong tình hình mới.
Để thực hiện tốt giải pháp này, đòi hỏi công tác đảng, công tác chính trị phải được tổ chức tiến hành chặt chẽ, nề nếp và thường xuyên. Chú trọng nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị tư tưởng, quán triệt sâu sắc nhiệm vụ, bảo đảm cho mọi đường lối, quan điểm, chủ trương, đối sách, đối tượng tác chiến, tính chất đặc điểm và yêu cầu nội dung nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia thấu suốt đến cán bộ, chiến sĩ.
Với nhiều hình thức và phương pháp tiến hành đồng bộ, đi sâu, đi sát vào từng đối tượng, từng tổ chức nhằm xây dựng động cơ, thái độ trách nhiệm, làm cho cán bộ, chiến sĩ nhận rõ tình hình nhiệm vụ, xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức, lối sống trong sáng, nâng cao cảnh giác cách mạng, chủ động đấu tranh chống những quan điểm sai trái xâm nhập nội bộ; chống âm mưu thủ đoạn tự diễn biến của các thế lực thù địch. Đồng thời, cần nâng cao giác ngộ chính trị, ý thức độc lập, tự chủ, tinh thần trách nhiệm, khắc phục khó khăn gian khổ, gắn bó máu thịt với Nhân dân, yêu thương đồng chí đồng đội, bám trụ vững chắc ở biên giới với tinh thần: “Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt”.
Hai là, thường xuyên củng cố kiện toàn, phát huy vai trò các chủ thể, các tổ chức, các lực lượng tiến hành công tác đảng, công tác chính trị; xây dựng các tổ chức, các lực lượng luôn trong sạch vững mạnh, hoạt động đúng chức năng, thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia.
Xây dựng đội ngũ cán bộ, đồn trưởng và chính trị viên đồn biên phòng có phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống trong sạch lành mạnh, có năng lực tham mưu và tổ chức tiến hành công tác đảng, công tác chính trị. Trong hoạt động thực tiễn luôn phát huy vai trò tiền phong gương mẫu, thống nhất giữa lời nói với việc làm, tăng cường hiệu lực giáo dục, thuyết phục, tập hợp quần chúng trong thực hiện nhiệm vụ chính trị.
Mặt khác, cần phát huy mạnh mẽ vai trò nòng cốt, chuyên trách của cán bộ chính trị trong tiến hành công tác đảng, công tác chính trị ở đồn biên phòng. Coi trọng củng cố, phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh ở đồn Biên phòng; thường xuyên đổi mới, cải tiến phương thức hoạt động của tổ chức đoàn nhằm tạo ra những sân chơi bổ ích thu hút đông đảo đoàn viên tham gia; hướng vào thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia trên địa bàn các tỉnh Tây Bắc.
Ba là, lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ việc phối hợp với cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể ở địa phương và các lực lượng vũ trang trong khu vực biên phòng thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia.
Bộ đội Biên phòng là lực lượng nòng cốt trong các lực lượng bảo vệ, quản lý giữ gìn an ninh trật tự biên giới của Tổ quốc. Để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ do pháp luật quy định, Bộ đội Biên phòngphải tích cực tham mưu cho cấp ủy, chính quyền và phối kết hợp chặt chẽ với lực lượng vũ trang địa phương và các lực lượng khác đứng chân trên địa bàn khu vực biên giới.
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia, cấp ủy, chỉ huy các đồn biên phòng cần tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên, coi đây là một trọng tâm của công tác đảng, công tác chính trị. Trong đó, chủ động xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ nhịp nhàng giữa các tổ chức của địa phương các xã, phường khu vực biên giới, các lực lượng, các đơn vị quân đội, công an đứng chân trên địa bàn khu vực biên phòng, khắc phục tình trạng đùn đẩy trách nhiệm hoặc chồng chéo nhiệm vụ.
Qua từng vụ việc, từng giai đoạn, thời gian cụ thể (cả định kỳ hoặc đột xuất) với vai trò chủ trì phối hợp hiệp đồng, cấp ủy, chỉ huy đồn biên phòng cần tổ chức sơ kết, rút kinh nghiệm với các lực lượng có liên quan về sự phối hợp thực hiện trong quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia. Đồng thời, phát huy vai trò lực lượng chuyên trách là trung tâm hiệp đồng thực hiện sự phối hợp giữa các đơn vị, các lực lượng có liên quan tạo ra sự đoàn kết thống nhất cao giữa các đơn vị, các lực lượng trong thực hiện nhiệm vụ. Chống mọi biểu hiện xem thường, hạ thấp vai trò của lực lượng này hay lực lượng khác hoặc chống tư tưởng dựa dẫm ỷ lại, tranh công, đổ lỗi.
Bốn là, tuyên truyền vận động Nhân dân tạo ra thế trận biên phòng toàn dân vững mạnh, phát huy vai trò của Nhân dân tham gia quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia.
Công tác vận động quần chúng không chỉ là một biện pháp nghiệp vụ cơ bản của Bộ đội Biên phòng, là cơ sở để tiến hành các biện pháp công tác khác mà còn là truyền thống của Bộ đội Biên phòng. Thế trận biên phòng toàn dân chỉ có thể được xây dựng và phát huy hiệu lực khi được quần chúng nhân dân khu vực địa bàn biên giới nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò của thế trận biên phòng toàn dân và trách nhiệm của mình trong xây dựng thế trận.
Quán triệt và thực hiện tốt yêu cầu này, đòi hỏi công tác vận động quần chúng của các đồn biên phòng trên địa bàn các tỉnh Tây Bắc phải không ngừng đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp tiến hành cho phù hợp với đặc điểm tâm lý, tập quán và trình độ của Nhân dân trên từng địa bàn. Trong điều kiện mới, công tác vận động quần chúng của các đồn biên phòng phải trực tiếp tham gia xây dựng củng cố cơ sở chính trị, phát triển kinh tế – xã hội, xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống mọi mặt cho quần chúng nhân dân trên tuyến biên giới Tây Bắc của Tổ quốc.
4. Kết luận
Tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia của đồn biên phòng ở các tỉnh Tây Bắc hiện nay đang chịu sự tác động của nhiều yếu tố cả thuận lợi và khó khăn. Xu thế quốc tế hóa mở rộng hợp tác và giao lưu quốc tế; đường lối, thành tựu của sự nghiệp đổi mới; những kết quả xây dựng quân đội, Bộ đội Biên phòng là những tác động thuận lợi. Những ảnh hưởng tiêu cực của mặt trái của kinh tế thị trường, âm mưu thủ đoạn chống phá cách mạng nước ta của các thế lực thù địch là những tác động xấu, cản trở việc tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia của đồn biên phòng ở các tỉnh Tây Bắc. Để tăng cường hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia của đồn biên phòng ở các tỉnh Tây Bắc hiện nay phải nghiên cứu nắm chắc thực trạng tiến hành công tác đảng, công tác chính trị và vận dụng linh hoạt các giải pháp nhằm góp phần quan trọng nâng cao trình độ sẵn sàng chiến đấu và sức mạnh chiến đấu của đồn biên phòng.
Chú thích:
1, 10. Đảng ủy Bộ đội Biên phòng (2020). Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ đội Biên phòng lần thứ XV. Hà Nội, tr. 19, 26, 25.
2, 4, 6, 7, 8, 9, 13, 15, 16. Tác giả điều tra, khảo sát thực tế tại các đồn biên phòng trên địa bàn các tỉnh Tây Bắc. Tháng 12/2024.
3, 5. Tác giả tổng hợp số liệu do Phòng Chính trị, Bộ đội Biên phòng các tỉnh Lào cai, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La cung cấp. Tháng 12/2024.
11. Đảng ủy bộ đội Biên phòng Sơn La (2020). Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ đội Biên phòng Sơn La, nhiệm kỳ 2020 – 2025, tr. 8.
12. Đảng ủy Bộ đội Biên phòng Lai Châu (2020). Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ đội Biên phòng Lai Châu, nhiệm kỳ 2020 – 2025, tr. 9.
14. Đảng ủy Bộ đội Biên phòng Điện Biên (2020). Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ đội Biên phòng Điện Biên, nhiệm kỳ 2020 – 2025, tr. 8.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Chính trị (2018). Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 28/9/2018về chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia.
2. Bộ Chính trị (khóa XII) (2016). Chỉ thị số 05 CT/TW ngày 15/5/2016 về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
3. Quân ủy Trung ương (2016). Chỉ thị số 87-CT/QUTW ngày 08/7/2016 về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong Đảng bộ Quân đội và toàn quân.
4. Nâng cao chất lượng công tác Đảng, công tác chính trị trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới tại các đồn biên phòng trên địa bàn tỉnh Lào Cai.https://www.quanlynhanuoc.vn/2025/02/06/nang-cao-chat-luong-cong-tac-dang-cong-tac-chinh-tri-trong-nhiem-vu-bao-ve-chu-quyen-an-ninh-bien-gioi-tai-cac-don-bien-phong-tren-dia-ban-tinh-lao-cai/
