Nâng cao chất lượng đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội hiện nay

ThS. Mai Thúc Định
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng

(Quanlynhanuoc.vn) – Đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị trong Quân đội có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng, là những người đứng đầu, giữ trọng trách cao nhất trong chi bộ. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các chi bộ phụ thuộc một phần quan trọng ở chất lượng của đội ngũ bí thư chi bộ. Chính vì vậy, các cấp ủy, cán bộ lãnh đạo, chỉ huy trong các đơn vị quân đội cần đánh giá một cách khách quan, toàn diện thực trạng chất lượng đội ngũ bí thư chi bộ và đề xuất giải pháp khả thi nhằmnâng cao chất lượng đội ngũ bí thư chi bộ hiện nay.

Từ khóa: Bí thư chi bộ; nâng cao chất lượng chi bộ; các học viện, trường sĩ quan quân đội.

1. Đặt vấn đề

Đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị cơ sở trong Quân đội là một bộ phận trong đội ngũ cán bộ lãnh đạo của Đảng, có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng, là những người đứng đầu, giữ trọng trách cao nhất trong chi bộ, đại diện cho chi bộ, chi ủy trước chính quyền và các tổ chức quần chúng, là hạt nhân đoàn kết, tạo sự thống nhất ý chí và hành động trong tổ chức đảng và đơn vị. Chất lượng đội ngũ bí thư chi bộ là nhân tố giữ vai trò quyết định kết quả hoàn thành nhiệm vụ của chi bộ và chất lượng, hiệu quả công tác của bản thân.Để đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội trong tình hình mới, lấy xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị làm cơ sở đòi hỏi cần nghiên cứu, đánh giá một cách khách quan, toàn diện thực trạng chất lượng đội ngũ bí thư chi bộ, đồng thời đề xuất những giải pháp khả thi nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội trong giai đoạn cách mạng mới.

2. Thực trạng chất lượng đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội

Quán triệt và thực hiện nghiêm túc đường lối, quan điểm của Đảng; những năm qua, Đảng bộ Quân đội đã triển khai tích cực, toàn diện trên các mặt công tác xây dựng đảng; trong đó, đã gắn kết công tác tổ chức xây dựng đảng với công tác cán bộ, chú trọng vào khâu then chốt là xây dựng cấp ủy, tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh và xây dựng đội ngũ bí thư chi bộ mạnh cả về phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong mọi tình huống. Do vậy, trước diễn biến phức tạp của tình hình quốc tế, khu vực, trong nước, đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội luôn vững vàng về chính trị, thực sự là hạt nhân lãnh đạo, lực lượng nòng cốt trong sự nghiệp xây dựng quân đội “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”1, góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao.

Thực hiện Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viênsuy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới; Hướng dẫn số 59-HD/BTGTW ngày 16/6/2022 của Ban Tuyên giáo Trung ương thực hiện chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ công tác Đảng dành cho Bí thư chi bộ và cấp ủy viên cơ sở; Nghị quyết số 109-NQ/QUTW ngày 11/02/2019 của Quân ủy Trung ương về xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cấp chiến dịch, chiến lược đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới; Nghị quyết số 847-NQ/QUTW ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới ở các cấp ủy, tổ chức đảng trong quân đội. Đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị có năng lực, trình độ, nắm chắc nguyên tắc sinh hoạt đảng3

Thực tiễn công tác xây dựng đảng trong quân đội những năm qua cho thấy, bồi dưỡng đội ngũ bí thư chi bộ là cơ sở để nâng cao hiệu lực lãnh đạo và xây dựng đội ngũ này bảo đảm cả về số lượng, chất lượng. Mặt khác, đội ngũ bí thư chi bộ đủ về số lượng, có chất lượng cao là nhân tố rất quan trọng góp phần kiện toàn tổ chức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các cấp ủy, tổ chức đảng. Do đó, gắn kết chặt chẽ công tác tổ chức xây dựng đảng với công tác cán bộ; xây dựng đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội là đòi hỏi khách quan, là nội dung cốt lõi và là một trong những bài học kinh nghiệm quan trọng trong xây dựng Đảng bộ Quân đội.

Hiện nay, đa số bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội đã được đào tạo cơ bản với trình độ đại học nên quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm của Đảng, có nhận thức chính trị đúng đắn, nhận thức đầy đủ về vị trí, vai trò là người chủ trì về chính trị, là người trực tiếp chỉ đạo và tổ chức hoạt động công tác đảng, công tác chính trị ở đơn vị. Trình độ học vấn của đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội ngày càng được nâng cao đáp ứng yêu cầu “đại học hóa” đội ngũ sĩ quan. Tuyệt đại đa số bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội có phẩm chất đạo đức, lối sống trong sạch, lành mạnh, giản dị, thật sự là hạt nhân trung tâm đoàn kết2. Trên cương vị chức trách, nhiệm vụ được giao, đội ngũ này cơ bản giữ được vai trò tiên phong gương mẫu, sống có lý tưởng đúng đắn, yên tâm gắn bó với nghề nghiệp và sự nghiệp xây dựng quân đội; luôn nắm và thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn, góp phần giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong mọi hoạt động của đơn vị.  

Từ việc triển khai thự hiện các văn bản, chỉ đạo, khả năng tổ chức hoạt động thực tiễn, tiến hành công tác xây dựng Đảng của đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội đã có sự chuyển biến tiến bộ và hiệu quả. Thực hiện có hiệu quả nền nếp hoạt động công tác đảng, công tác chính trị, đủ phẩm chất chính trị, năng lực toàn diện đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao4. Trong tổ chức các hoạt động, đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội đã tích cực, chủ động, linh hoạt, sáng tạo, bám sát các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của cấp trên, vận dụng cụ thể, linh hoạt, sáng tạo vào điều kiện của đơn vị mình nhằm xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Trong quá trình giáo dục, rèn luyện bộ đội, đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội nhiều đồng chí năng nổ, trách nhiệm, nắm chắc chức trách, nhiệm vụ được giao5.

Công tác tuyên truyền, cổ động, văn hóa – văn nghệ, các phong trào thi đua, thể dục thể thao, kết nghĩa và hoạt động phối hợp với các đoàn thể địa phương cũng được duy trì có nền nếp, chất lượng, hiệu quả. Khảo sát về chất lượng công tác đảng, công tác chính trị ở đơn vị, có tới 92,50% số người đánh giá chất lượng khá trở lên, trong đó 45,35% đánh giá tốt6. Trong công tác xây dựng Đảng, đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội đã nắm vững các khâu, các bước của quy trình ra nghị quyết lãnh đạo, giữ vững nguyên tắc, chế độ sinh hoạt của chi bộ.

Cơ bản đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội có phương pháp, tác phong công tác tốt. Phong cách làm việc khách quan dân chủ, đoàn kết thống nhất trong chi ủy, chi bộ và đại đội, ít có trường hợp biểu hiện độc đoán, chuyên quyền, quan liêu. Đa số trong đội ngũ này nêu cao tinh thần trách nhiệm, có ý thức tổ chức kỷ luật tốt; tác phong cụ thể, tỉ mỉ, sâu sát; luôn dùng hành động gương mẫu để giáo dục, thuyết phục cán bộ, học viên. Trong các hoạt động xây dựng Đảng, đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội làm việc luôn theo kế hoạch, biết phân công phối hợp, kết hợp được các mặt công tác; giải quyết khá tốt các mối quan hệ với cấp trên, cùng cấp, cấp dưới và mối quan hệ giữa đơn vị với cấp ủy, chính quyền địa phương.

Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn những hạn chế trong công tác nâng cao chất lượng đội ngũ bí thư chi bộ trong các đơn vị quân đội, cụ thể:

(1) Một số cán bộ bí thư chi bộ ở các đơn vị chưa thực sự vững vàng về bản lĩnh chính trị, đạo đức lối sống chưa thực sự đúng mực, còn thể hiện tính toán thiệt hơn giữa giữa cống hiến và hưởng thụ, giữa lợi ích cá nhân và tập thể, lơ là trong công việc. Cá biệt còn có đồng chí vi phạm các tệ nạn xã hội, bị sự tác động của đời sống kinh tế thị trường và viết đơn xin phục viên7

(2) Trình độ, kiến thức của một số bí thư chi bộ ở các đơn vị còn một số mặt hạn chế chưa ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ. Năng lực tiến hành công tác đảng, công tác chính trị của một số cán bộ chưa theo kịp sự phát triển tình hình8. Năng lực lãnh đạo đơn vị, điều hành hoạt động của chi bộ một số đồng chí còn hạn chế. Việc chuẩn bị dự thảo nghị quyết có đồng chí còn rơi vào tình trạng nội dung chung chung, trùng lặp, các chủ trương, biện pháp lãnh đạo xác định không rõ ràng. Trong quá trình tổ chức thực hiện nghị quyết việc kiểm tra, đánh giá, khắc phục những vấn đề phát sinh chưa phù hợp hoặc vấn đề bất cập trong thực tế của một số bí thư chi bộ tiến hành chưa thành nền nếp, chưa kịp thời.

(3) Năng lực nghiên cứu, quán triệt, cụ thể hóa đường lối, quan điểm của Đảng, nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của cấp trên vào thực tiễn cấp mình của một số bí thư chi bộ có mặt còn hạn chế. Một số bí thư chi bộ còn có biểu hiện giản đơn, chủ quan, trong việc nắm bắt tình hình tư tưởng của bộ đội. Khi có vụ việc xảy ra thường bị bất ngờ dẫn đến xử lý tình huống một cách lúng túng, kém hiệu quả, tính giáo dục thuyết phục không cao. Công tác lãnh đạo chi đoàn thanh niên của đơn vị thực sự còn là khâu yếu, tình trạng khoán trắng cho ban chấp hành chi đoàn và cán bộ đoàn là hiện tượng phổ biến. Một số đồng chí thiếu tính quyết đoán, phương pháp, tác phong công tác còn hạn chế9.

3. Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội

Thứ nhất, nâng cao chất lượng khâu lựa chọn, bố trí bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội.

Đây là giải pháp quan trọng, có liên quan chặt chẽ đến tất cả các khâu, các bước của công tác cán bộ. Vì vậy, phải quan tâm đến việc lựa chọn cán bộ lãnh đạo, lựa chọn bí thư của các chi bộ ở các đơn vị. Đó phải là những người thực sự có đức, có tài, làm được việc, lấy thước đo là tinh thần vì dân, vì nước: “hết lòng phục vụ nhân dân, phục vụ giai cấp, phục vụ cách mạng”10. Do đó, các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan chính trị ở các đơn vị cần căn cứ vào nhiệm vụ chính trị và yêu cầu cụ thể xây dựng đơn vị; căn cứ vào thực trạng đội ngũ bí thư chi bộ của từng đơn vị, chiều hướng phát triển của từng cán bộ để xây dựng kế hoạch và đề nghị cấp có thẩm quyền sắp xếp, lựa chọn, bố trí bí thư chi bộ phù hợp, bảo đảm tính kế thừa, chuyển tiếp liên tục, tránh được khoảng trống và sự hẫng hụt nguồn nhân lực bí thư chi bộ. 

Ngoài ra, phải thực hiện nghiêm túc các quy định về tiêu chuẩn chức danh cán bộ của Đảng, quân độitrong lựa chọn, đề nghị bổ sung, bổ nhiệm, bố trí bí thư chi bộ ở các đơn vị. Đồng thời, quán triệt, thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ, có hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị về lựa chọn bí thư chi bộ theo tiêu chuẩn những người có đủ phẩm chất, năng lực, những cán bộ có đức, có tài, có uy tín vào nguồn cán bộ để bố trí bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội. Chủ động đấu tranh, kiên quyết khắc phục mọi biểu hiện tiêu cực, hạ thấp tiêu chuẩn, tiêu chí khi sắp xếp, lựa chọn, bổ nhiệm bí thư chi bộ ở các đơn vị.

Thứ hai, xác định và thực hiện đúng nội dung bồi dưỡng.

Nội dung bồi dưỡng nâng cao phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác cho bí thư chi bộ cần tập trung vào những nguyên lý, quan điểm, nguyên tắc cơ bản chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và của Đảng ta về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; về xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Trong đó, tập trung bồi dưỡng cho đội ngũ bí thư chi bộ có bản lĩnh chính trị, lập trường kiên định, vững vàng. Bồi dưỡng phẩm chất đạo đức trong sáng, “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”, có lối sống trong sạch, lành mạnh, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám đổi mới sáng tạo, dám hành động vì lợi ích chung của tập thể, của đơn vị. Bồi dưỡng cho đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị cơ sở năng lực chủ trì về công tác xây dựng Đảng, năng lực lãnh đạo, chỉ đạo và tiến hành hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong các nhiệm vụ. Đồng thời, chú trọng bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị, năng lực nghiên cứu, quán triệt, cụ thể hóa chỉ thị, nghị quyết, hướng dẫn của cấp trên vào cấp mìnhsát thực tế. 

Bồi dưỡng năng lực sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng Đảng, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực tiêu biểu”, xây dựng tổ chức đảng trong sạch vững mạnh. Bồi dưỡng phương pháp, tác phong công tác khoa học, dân chủ tập thể, sâu sát thực tiễn, gắn bó quần chúng. Bên cạnh đó, đặc biệt quan tâm bồi dưỡng kiến thức, tri thức, kỹ năng về quân sự, kỹ thuật, chiến thuật, tri thức khoa học nghệ thuật quân sự, khoa học xã hội nhân văn quân sự, kiến thức về lãnh đạo, quản lý, chỉ huy đơn vị, kinh nghiệm giáo dục thuyết phục bộ đội.

Thứ ba, vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, phương pháp bồi dưỡng.

Chú trọng lựa chọn các hình thức và phương pháp bồi dưỡng đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị phù hợp với hoàn cảnh thực tiễn của từng đơn vị cơ sở, vừa bảo đảm nâng cao hiệu quả của các hình thức, phương pháp bồi dưỡng hiện có, vừa tìm tòi, sáng tạo các hình thức, phương pháp mới. Trong đó tập trung vào các hình thức đang đem lại hiệu quả thiết thực ở đơn vị, như: tổ chức các hội thi bí thư chi bộ, bí thư cấp ủygiỏi; tập huấn bí thư chi bộ, bí thư cấp ủy, cán bộ chính trị; bí thư cấp ủy cấp trên trực tiếp bồi dưỡng cho bí thi chi bộ cấp dưới; thông qua sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm công tác xây dựng Đảng, hoạt độngcông tác đảng, công tác chính trị ở đơn vị. Trong đó chú trọng tập huấn bí thư chi bộ, bí thư cấp ủy, tổ chức đảng.

Các cấp ủy, cán bộ chủ trì, cơ quan chính trị ở các đơn vị căn cứ vào tình hình cụ thể và thực trạng phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ bí thư chi bộ để xác định nội dung, chương trình, kế hoạch tập huấn cho phù hợp với từng loại hình chi bộ. Đối với nội dung tập huấn cần quan tâm bồi dưỡng những kiến thức mới về nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc; về công tác xây dựng Đảng, hoạt động công tác đảng, công tác chính trị, yêu cầu nhiệm vụ chính trị của Đảng, Nhà nước, quân đội, đơn vị, nhiệm vụ công tác đảng, công tác chính trị của các đơn vị gắn với chức trách, nhiệm vụ của người bí thư chi bộ; tập trung khắc phục những khâu yếu, mặt yếu trong công tác của đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị. 

Thứ tư, phát huy tính tích cực, chủ động trong tự bồi dưỡng, học tập, rèn luyện nâng cao phẩm chất, năng lực.

Đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội luôn quán triệt và nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực, phương pháp tác phong công tác, phẩm chất đạo đức, lối sống để đáp ứng với đòi hỏi của tình hình nhiệm vụ đặt ra. Với tinh thần này, đội ngũ bí thư chi bộ phải tích cực, chủ động xây dựng kế hoạch tự bồi dưỡng, rèn luyện về mọi mặt; yếu ở khâu nào, mặt nào tự mình nghiên cứu, tìm hiểu những kiến thức, nội dung đó, không chỉ liên quan trực tiếp đến chức trách, nhiệm vụ được giao mà còn đối với các lĩnh vực, hoạt động khác; tự mình học hỏi, tìm hiểu các nội dung, kiến thức có liên quan đến trình độ, tay nghề kỹ năng xây dựng Đảng, hoạt động công tác đảng, công tác chính trị; thường xuyên đối chiếu, so sánh năng lực, trình độ của bản thân với việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ của chi bộ, đơn vị, của cấp trên giao để điều chỉnh, bổ sung việc tự bồi dưỡng, rèn luyện về năng lực, phương pháp, tác phong làm việc phù hợp, hiệu quả; đặt ra những yêu cầu cao cho bản thân trong quá trình làm việc, tất cả vì sự ổn định, phát triển của đơn vị.

Đội ngũ bí thư chi bộ cần xác định thái độ, động cơ phấn đấu trong tự bồi dưỡng, rèn luyện về năng lực, phẩm chất đạo đức, lối sống, tư cách người cán bộ, đảng viên; không ngừng tu dưỡng rèn luyện về mọi mặt đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ của thời kỳ mới. Chủ động, tích cực trong đấu tranh kiên quyết với âm mưu, thủ đoạn chống phá cách mạng nước ta, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với quân đội của các thế lực thù địch, phản động trong và ngoài nước. Bí thư chi bộ cùng với tập thể chi ủy, chi bộ thường xuyên xây dựng, củng cố và giữ vững trận địa chính trị, tư tưởng cho cán bộ, đảng viên, quần chúng và mọi quân nhân trong đơn vị; giáo dục nâng cao trách nhiệm, khắc phục mọi khó khăn, gian khổ, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

4. Kết luận

Vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị quân đội là nội dung quan trọng, góp phần trực tiếp nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các chi ủy, chi bộ trong giai đoạn hiện nay. Để hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ bí thư chi bộ có hiệu quả, cần đánh giá chính xác thực trạng và xác định đúng các nội dung, biện pháp cơ bản, có tính khả thi, sát thực tiễn của từng đơn vị. Tiến hành đồng bộ các giải pháp sẽ từng bước nâng cao chất lượng đội ngũ bí thư chi bộ ở các đơn vị, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo của Đảng trong quân đội đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và chiến đấu của quân đội trong tình hình mới.

Chú thích:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIIITập I. H NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 157 – 158.
2, 3, 5. Công tác chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị trong quân đội thể hiện qua cuốn sách một số vấn đề về đường lối quân sự, chiến lược quốc phòng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa thời kỳ mới của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/chinh-tri-xay-dung-dang/-/2018/853702/view_content
4. Trung đoàn 3, Sư đoàn 324, Quân khu 4 (2022). Báo cáo Tổng kết hoạt động công tác đảng, công tác chính trị từ năm 2018 – 2022, tr. 5.
6. Khảo sát về chất lượng công tác đảng, công tác chính trị ở Sư đoàn 3/Quân khu 1 (tháng 6/2023).
7. Sư đoàn 3, Quân khu 1 (2023). Báo cáo số 12/BC-SĐ ngày 15/5/2023 về tình hình học viên Trường Sĩ quan Chính trị về đơn vị công tác; chất lượng học viên thực tập năm 2023 và thực hiện phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, tr. 3.
8. Tổng cục Chính trị (2021). Báo cáo số 2250/BC-CT ngày 27/12/2021 về tổng kết công tác đảng, công tác chính trị năm 2021; phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm năm 2022,  tr. 10.
9, Sư đoàn 324, Quân khu 4 (2022). Báo cáo Tổng kết hoạt động công tác đảng, công tác chính trị từ năm 2018 – 2022, tr. 5.
10. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 15. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 292.