Đại úy Nguyễn Anh Tuấn
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Đảng bộ tỉnh Bắc Giang xác định thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài là nhiệm vụ chiến lược, tập trung vào công nghiệp công nghệ cao và công nghiệp hỗ trợ. Trong giai đoạn 2010 – 2023, Bắc Giang thu hút hơn 500 dự án FDI với tổng vốn trên 9 tỷ USD. Tuy nhiên, tỉnh còn đối mặt với một số hạn chế về hạ tầng, môi trường, chất lượng nhân lực chưa cao và cơ cấu ngành đầu tư trực tiếp nước ngoài chưa bền vững. Bắc Giang định hướng tiếp tục thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài có chọn lọc, ưu tiên công nghệ cao, thân thiện môi trường; đồng thời, cải thiện hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực, công nghiệp hỗ trợ và đẩy mạnh cải cách hành chính.
Từ khóa: Đảng bộ tỉnh Bắc Giang; công nghiệp công nghệ cao; đầu tư trực tiếp nước ngoài; thu hút vốn.
1. Đặt vấn đề
Là tỉnh thuộc vùng trung du miền núi phía Bắc, Bắc Giang từng đối mặt với không ít khó khăn, thách thức trong hành trình phát triển, đặc biệt là những hạn chế về hạ tầng giao thông, chất lượng nguồn nhân lực và môi trường đầu tư chưa thực sự đủ sức cạnh tranh. Tuy nhiên, với tầm nhìn chiến lược và quyết tâm chính trị cao của Đảng bộ tỉnh, đặc biệt là từ sau Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVIII đến nay, Bắc Giang đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ. Tỉnh đã triển khai hàng loạt giải pháp đột phá, cải thiện quyết liệt môi trường đầu tư kinh doanh, nhờ đó đạt được những kết quả ấn tượng trong thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Dòng vốn này không chỉ đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng GRDP mà còn thúc đẩy mạnh mẽ quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, góp phần thay đổi diện mạo kinh tế – xã hội của tỉnh và nâng cao đời sống cho Nhân dân.
2. Chủ trương của Đảng bộ tỉnh Bắc Giang trong thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài
Ngay từ đầu công cuộc đổi mới, Đảng bộ tỉnh Bắc Giang đã xác định việc thu hút vốn FDI là nhiệm vụ chiến lược nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế địa phương. Đẩy mạnh thu hút FDI được tỉnh Bắc Giang xác định là nhiệm vụ trọng tâm, giải pháp quan trọng trong quá trình chuyển dịch, cơ cấu lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh. Tại Đại hội Đảng bộ tỉnh Bắc Giang lần thứ XVIII nhiệm kỳ 2015 – 2020 xác định: “Thu hút và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn đầu tư cho phát triển. Sử dụng có hiệu quả nguồn vốn nhà nước, tạo nền tảng để thu hút các nguồn đầu tư ngoài nhà nước. Đa dạng hóa các hình thức huy động vốn theo hình thức công – tư để phát triển; đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến đầu tư cả trong nước và ngoài nước”1. Để thực hiện chủ trương đó, Tỉnh ủy Bắc Giang chủ trương tập trung phát triển mạnh công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp hỗ trợ thuộc các lĩnh vực điện tử, linh kiện điện tử, cơ khí chính xác, công nghệ thông tin. Các ngành này chủ yếu là do các doanh nghiệp có vốn FDI thực hiện, vì vậy, đây là chính sách ưu tiên, thu hút nguồn lực từ vốn FDI để phát triển công nghiệp của tỉnh.
Quán triệt Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVIII, ngày 06/5/2016, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành Nghị quyết số 73-NQ/TU về cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016 – 2020. Mục tiêu của Nghị quyết nhằm tạo dựng môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, bình đẳng, thông thoáng, minh bạch, thân thiện để thu hút đầu tư, phát triển doanh nghiệp. Phấn đấu tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân giai đoạn 2016 – 2020 đạt từ 10 – 11%/năm. Cơ cấu kinh tế của tỉnh chuyển dịch theo hướng hiện đại, đến năm 2020, tỷ trọng công nghiệp – xây dựng và dịch vụ chiếm trên 80%. Từng bước tạo dựng thương hiệu, nâng vị thế, hình ảnh tỉnh Bắc Giang lên tầm cao mới.
Để hoàn thành các mục tiêu đề ra, Nghị quyết số 73-NQ/TU xác định 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp cần tập trung thực hiện, trong đó cần nâng cao tính năng động, tiên phong, quyết tâm của lãnh đạo các cấp, các ngành và nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức trong thực hiện cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh. Đẩy mạnh công tác cải cách hành chính, trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính, giảm tối đa số thủ tục, thời gian, chi phí thực hiện thủ tục hành chính. Phát huy vai trò của Trung tâm Hành chính công cấp tỉnh.
Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bắc Giang lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2020 – 2025 chủ trương: “Đổi mới chính sách thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài trong lĩnh vực công nghiệp từ số lượng sang chất lượng, ưu tiên thu hút các dự án sử dụng công nghệ “cao, mới, sạch, tiết kiệm”; “thu hút và sử dụng hiệu quả các nguồn vốn đầu tư; trong đó thu hút vốn FDI đạt 150 nghìn tỷ đồng”2.
Nghị quyết cũng xác định: cần thực hiện quyết liệt, hiệu quả hơn nữa các biện pháp đẩy mạnh, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh. Tập trung đầu tư xây dựng cải tạo, nâng cấp hệ thống kết cấu hạ tầng, trọng tâm là hạ tầng giao thông, hạ tầng các khu, cụm công nghiệp, điện nước, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút đầu tư3.
Cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội XIX, đến năm 2021, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh tiếp tục ban hành Nghị quyết số 105-NQ/TU ngày 28/4/2021 về phát triển công nghiệp tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2021 – 2025, nhấn mạnh định hướng phát triển công nghiệp công nghệ cao, thân thiện môi trường, có tính lan tỏa. Đặc biệt, Đảng bộ tỉnh chỉ đạo đẩy mạnh cải cách hành chính, chuyển đổi số trong giải quyết thủ tục đầu tư, tạo lập môi trường thuận lợi cho nhà đầu tư trong và ngoài nước. Tỉnh ủy giao UBND tỉnh chủ trì thực hiện công khai quy hoạch, chủ động gặp gỡ, đối thoại doanh nghiệp FDI để nắm bắt, kịp thời tháo gỡ khó khăn. Cấp ủy các cấp cũng ban hành nhiều kế hoạch hành động cụ thể nhằm cụ thể hóa các nghị quyết của Tỉnh ủy, tạo đồng thuận từ tỉnh đến cơ sở trong thu hút và quản lý FDI.
Ngoài ra, để nâng cao hiệu quả thu hút đầu tư vào tỉnh, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo tổ chức thực hiện, như: Nghị quyết số 147-NQ/TU ngày 15/7/2021 của Tỉnh ủy về phát triển công nghiệp tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2021 – 2030; Đề án nâng cao hiệu quả thu hút đầu tư tỉnh Bắc Giang đến năm 2030 ban hành kèm theo Quyết định số 797/QĐ-UBND ngày 04/8/2021 của UBND tỉnh, Chương trình hành động số 55-CTr/TU ngày 29/6/2023 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy.
3. Những thành tựu nổi bật trong thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài của tỉnh Bắc Giang
Dưới sự lãnh đạo quyết liệt, đồng bộ của Đảng bộ tỉnh, Bắc Giang đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong thu hút FDI. Từ năm 2010 – 2023, toàn tỉnh thu hút được hơn 500 dự án FDI với tổng vốn đăng ký hơn 9 tỷ USD, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo. Một số tập đoàn lớn, như: Foxconn (Đài Loan), Luxshare ICT, JA Solar (Trung Quốc)… đã đầu tư xây dựng nhà máy tại Bắc Giang, tạo động lực lan tỏa đến các doanh nghiệp vệ tinh và ngành công nghiệp hỗ trợ.
Tác động của dòng vốn FDI đến kinh tế – xã hội Bắc Giang không chỉ thể hiện qua sự gia tăng quy mô nền kinh tế mà còn ở việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Năm 2023, GRDP của tỉnh đạt mức tăng trưởng ấn tượng trên 10%, đứng trong nhóm các tỉnh có tốc độ tăng trưởng cao nhất cả nước. Khu vực công nghiệp – xây dựng chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong cơ cấu GRDP, trong đó có đóng góp đáng kể từ các doanh nghiệp FDI, như: Foxconn, Luxshare ICT, JA Solar, Hana Micron…
Sự hiện diện của các doanh nghiệp nước ngoài cũng kéo theo nhu cầu lao động lớn, tạo ra hàng trăm nghìn việc làm ổn định. Tính đến hết năm 2023, tỉnh có gần 180.000 lao động đang làm việc trong khu vực FDI, mức thu nhập trung bình đạt từ 8 – 12 triệu đồng/tháng4. Nhiều lao động có cơ hội tiếp cận kỹ năng, công nghệ sản xuất tiên tiến, nâng cao năng lực và kỷ luật công nghiệp. Ngoài ra, Bắc Giang còn đẩy mạnh kết nối doanh nghiệp FDI với doanh nghiệp trong nước, tạo chuỗi cung ứng nội địa hiệu quả, từng bước nâng cao tỷ lệ nội địa hóa.
Thành công trong thu hút vốn FDI đã góp phần hình thành các khu công nghiệp tập trung, như: Khu công nghiệp Vân Trung, Quang Châu, Đình Trám… với hạ tầng đồng bộ, thu hút hàng trăm doanh nghiệp FDI đến đầu tư. Những khu công nghiệp này không chỉ tạo việc làm trực tiếp mà còn kéo theo sự phát triển mạnh mẽ của dịch vụ, logistics, thương mại và bất động sản công nghiệp.
Đặc biệt, Bắc Giang đã trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu các sản phẩm điện tử, thiết bị viễn thông và năng lượng mặt trời. Sự có mặt của các tập đoàn lớn đã góp phần quảng bá hình ảnh địa phương, nâng cao vị thế trong thu hút đầu tư. Không chỉ dừng lại ở số lượng, chất lượng dòng vốn FDI cũng được cải thiện, với sự gia tăng các dự án sử dụng công nghệ cao, thân thiện môi trường.
Thứ nhất, FDI góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương. Tốc độ tăng trưởng GRDP của Bắc Giang trong giai đoạn 2016 – 2023 duy trì ở mức cao, trung bình trên 14%/năm, thuộc nhóm dẫn đầu cả nước. Riêng năm 2022, GRDP tăng 19,23%, cao nhất cả nước. Khu vực công nghiệp – xây dựng đóng vai trò động lực, chiếm trên 50% cơ cấu GRDP, trong đó doanh nghiệp FDI chiếm tỷ trọng lớn5.
Thứ hai, FDI góp phần tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân. Tính đến hết năm 2023, khu vực FDI sử dụng hơn 200.000 lao động, với mức thu nhập bình quân đạt 8 – 10 triệu đồng/người/tháng. Một số huyện: Việt Yên, Yên Dũng, Lạng Giang trở thành các cực tăng trưởng công nghiệp với tỷ lệ đô thị hóa tăng nhanh, kéo theo nhu cầu dịch vụ, nhà ở, giao thông 6.
Thứ ba, FDI thúc đẩy cải cách thể chế và nâng cao năng lực quản lý nhà nước. Việc thu hút và quản lý doanh nghiệp FDI đòi hỏi bộ máy hành chính phải chuyển biến mạnh về năng lực, tinh thần phục vụ và trách nhiệm công vụ. Bắc Giang là một trong những tỉnh đi đầu ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục đầu tư, xây dựng nền hành chính thân thiện, minh bạch.
Thứ tư, FDI góp phần chuyển giao công nghệ, tạo động lực nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Thông qua quá trình hoạt động sản xuất, nhiều doanh nghiệp FDI đào tạo, huấn luyện kỹ thuật cho công nhân, tạo điều kiện tiếp cận công nghệ và phương pháp quản lý hiện đại.
Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, song việc thu hút và sử dụng vốn FDI tại Bắc Giang vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Việc thu hút FDI nhanh chóng cũng tạo ra áp lực lớn về sử dụng đất, phát triển hạ tầng và bảo vệ môi trường. Một số khu công nghiệp được lấp đầy nhanh chóng nhưng chưa kịp đầu tư đầy đủ hạ tầng phụ trợ, như: xử lý nước thải, nhà ở công nhân, trường học, bệnh viện… Điều này dẫn đến tình trạng quá tải tại các đô thị vệ tinh, như: thành phố Bắc Giang, thị trấn Nếnh và thị trấn Bích Động (huyện Việt Yên). Ngoài ra, cơ chế phối hợp giữa các sở, ngành và địa phương đôi lúc còn thiếu nhịp nhàng, dẫn đến tình trạng chậm trễ trong cấp phép xây dựng, phê duyệt môi trường, thẩm định phòng cháy, chữa cháy. Một số nhà đầu tư phản ánh còn gặp khó khăn khi làm việc với công chức do năng lực triển khai hạn chế, đặc biệt là công chức ở cấp huyện, xã.
Nguyên nhân của những hạn chế trên là do:
Thứ nhất, cơ cấu ngành nghề FDI chưa thật sự bền vững, chủ yếu tập trung vào lắp ráp, gia công công nghệ thấp. Tỷ lệ nội địa hóa thấp, công nghiệp hỗ trợ chưa phát triển tương xứng.
Thứ hai, công tác bảo vệ môi trường còn nhiều thách thức do năng lực giám sát, xử lý nước thải, chất thải rắn tại các khu công nghiệp còn hạn chế. Một số doanh nghiệp FDI vi phạm quy định môi trường, gây bức xúc trong dư luận.
Thứ ba, chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu phát triển công nghiệp công nghệ cao. Tỷ lệ lao động qua đào tạo còn thấp, thiếu kỹ năng nghề, nhất là nhóm kỹ thuật viên và quản lý trung cấp.
Thứ tư, một số địa phương chưa thật sự chủ động, linh hoạt trong xúc tiến đầu tư và hỗ trợ doanh nghiệp FDI. Còn tình trạng chồng chéo trong xử lý thủ tục hành chính và thiếu tính dự báo trong quy hoạch đất đai.
4. Một số giải pháp
Trong giai đoạn tới, Bắc Giang xác định rõ mục tiêu quan trọng là tiếp tục đẩy mạnh thu hút FDI có chọn lọc, ưu tiên các ngành sử dụng công nghệ cao, thân thiện môi trường, giá trị gia tăng lớn và đóng góp ngân sách cao. Tỉnh hướng đến phát triển mô hình khu công nghiệp sinh thái, khu công nghiệp công nghệ cao và trung tâm đổi mới sáng tạo; đồng thời, tăng cường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy chuyển giao công nghệ và nâng cao năng lực nội tại của các doanh nghiệp trong tỉnh để tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Công tác quy hoạch, chuẩn bị mặt bằng, hạ tầng kỹ thuật sẽ tiếp tục cần được đầu tư đồng bộ. Đặc biệt, tỉnh đang đẩy nhanh triển khai các khu công nghiệp mới, như: Yên Lư, Hòa Phú – Bắc Lý giai đoạn 2, Việt Hàn… và các tuyến giao thông chiến lược, như: đường Vành đai IV, cao tốc Nội Bài – Lạng Sơn mở rộng. Đây là nền tảng để thu hút các nhà đầu tư lớn trong tương lai. Để đạt được mục tiêu đề ra, cần thực hiện một số giải pháp sau:
Một là, đẩy mạnh xúc tiến đầu tư có chọn lọc, ưu tiên các ngành công nghiệp công nghệ cao, thân thiện môi trường.
Hai là, hoàn thiện thể chế, chính sách về đất đai, quy hoạch, bảo đảm minh bạch và thuận lợi.
Ba là, phát triển mạnh công nghiệp hỗ trợ, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và kết nối doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp FDI.
Bốn là, tăng cường công tác giám sát môi trường, quy hoạch đô thị, bảo đảm phát triển bền vững.
Năm là, xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác đầu tư có trình độ, năng lực và trách nhiệm cao.
5. Kết luận
Sự lãnh đạo đúng đắn, nhất quán và quyết liệt của Đảng bộ tỉnh Bắc Giang là nhân tố quyết định giúp địa phương trở thành điểm sáng trong thu hút FDI. Thành tựu đạt được không chỉ góp phần thay đổi diện mạo kinh tế – xã hội tỉnh mà còn khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng trong công cuộc hội nhập, phát triển. Bài học từ Bắc Giang có giá trị tham khảo cho các địa phương trong cả nước trong việc xây dựng chiến lược thu hút và sử dụng hiệu quả vốn FDI trong giai đoạn tới.
Chú thích:
1. Tỉnh ủy Bắc Giang (2015). Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bắc Giang lần thứ XVIII, tr. 78.
2, 3. Tỉnh ủy Bắc Giang (2020). Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bắc Giang lần thứ XIX, tr. 76 – 77, 82, 82.
4. Ban Quản lý các Khu công nghiệp tỉnh Bắc Giang (2024). Báo cáo tình hình hoạt động của các doanh nghiệp FDI năm 2023, tr. 5 – 6.
5. Cục Thống kê tỉnh Bắc Giang (2023). Niên giám thống kê tỉnh Bắc Giang năm 2022, tr. 7 – 8.
6. Cổng thông tin điện tử tỉnh Bắc Giang (2023). FDI tạo việc làm, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội Bắc Giang.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2023). Báo cáo tình hình thu hút FDI cả nước năm 2022.
2. Nguyễn Văn Hùng (2023). Kinh nghiệm thu hút FDI tại Bắc Giang và gợi ý cho các địa phương. Tạp chí Kinh tế và Dự báo, số 27/2023.
3. Tạp chí Cộng sản (2023). Tác động của FDI đến phát triển kinh tế vùng trung du và miền núi phía Bắc.
4. Tỉnh ủy Bắc Giang (2021). Nghị quyết số 105/NQ/TU ngày 28/4/2021 về cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh và nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) trên địa bàn tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2021-2025.
5. Tỉnh ủy Bắc Giang (2023). Báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 50-NQ/TW về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài.
6. Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Giang (2022). Báo cáo tình hình thu hút đầu tư FDI giai đoạn 2016 – 2022.
