TS. Chu Minh Quốc
Trường Sĩ quan Lục quân 2
Lê Xuân Thanh
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ Quân đội nhân dân Việt Nam là nhiệm vụ của cấp uỷ, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì các cấp ở đơn vị cơ sở; đó là vấn đề quản lý về con người nhằm phát hiện, xử lý kịp thời những vấn đề nảy sinh từ thực tiễn cuộc sống. Bài viết làm rõ những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý các mối hệ xã hội của sĩ quan trẻ; từ đó, chỉ ra một số yếu tố cơ bản quy định đến quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ Quân đội nhân dân Việt Nam.
Từ khoá: Quản lý; mối quan hệ xã hội; Sĩ quan trẻ; Quân đội nhân dân Việt Nam.
1. Đặt vấn đề
Quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ trong Quân đội có vai trò rất quan trọng đối với việc xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”, bảo đảm sự phát triển ổn định, bền vững trong thực hiện nhiệm vụ. Trước sự phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, mạng xã hội, nhất là mặt trái của nền kinh tế thị trường, nhiều vấn đề thực tiễn nảy sinh ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của sĩ quan trẻ, đó là các mối quan hệ xã hội vừa phong phú, đa dạng, vừa phức tạp, vấn đề hậu phương gia đình, tâm tư, tình cảm, nguyện vọng công tác… Từ đó, đặt ra những yêu cầu, nhiệm vụ cao cho cấp uỷ, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì cơ quan, đơn vị trong quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ một cách phù hợp, hiệu quả, góp phần xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, tiến thẳng lên hiện đại, thật sự là lực lượng chính trị tin cậy, vững mạnh trong bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
2. Những yếu tố ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ
Trong quá trình công tác, sĩ quan trẻ chịu sự ảnh hưởng của nhiều nhân tố khách quan, chủ quan khác nhau, đó là những yếu tố thường xuyên chi phối đến các hoạt động của sĩ quan trẻ. Vì vậy, chỉ rõ những yếu tố ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ có ý nghĩa rất quan trọng, là cơ sở, điều kiện để các chủ thể xác định các yếu tố quy định đến các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ đúng hướng, mục đích nhằm giữ gìn và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới: Một là, Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư phát triển mạnh mẽ ảnh hưởng sâu sắc, toàn diện đến việc quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ.
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 phát triển đã tạo ra những thành tựu vượt bậc về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, nâng cao chất lượng công việc của sĩ quan trẻ, các thông tin, sự việc được giải quyết nhanh chóng, hiệu quả thông qua việc kết nối, lan truyền, tương tác trên các trên mạng xã hội. Song, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cũng để lại những hậu quả không nhỏ trong quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ, đó là: một bộ phận sĩ quan trẻ quá lạm dụng khoa học, công nghệ trong công việc, chưa phát huy được tính năng, tác dụng của khoa học, công nghệ, chuyển đổi số trong thực hành huấn luyện, chia sẻ những thông tin, hành động đẹp trên các các trang mạng xã hội; một số còn tham gia vào các trò chơi trực tiếp dẫn đến nợ nần, đánh bạc quá khả năng chi trả; khoa học, công nghệ phát triển rộng khắp làm cho các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ trở nên phong phú, đa dạng, phức tạp hơn; không chỉ giới hạn trong cơ quan, đơn vị mà còn mở rộng ra bên ngoài với nhiều thành phần, lực lượng khác nhau.
Hai là, yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng quân đội tinh, gọn, mạnh, tiến thẳng lên hiện đại trong tình hình mới.
Trong tình hình mới, yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng quân đội tinh, gọn, mạnh, tiến thẳng lên hiện đại đặt ra rất cao về năng lực, trình độ, phương pháp tác phong công tác, không chỉ có kiến thức, mà còn sử dụng thành thạo các loại vũ khí trang bị. Chính vì vậy, thời gian qua, thực hiện quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước, Quân uỷ Trung ương đã sắp xếp các đơn vị theo hướng tinh, gọn, mạnh và ảnh hưởng phần nào đến vị trí công tác việc làm của một bộ phận sĩ quan trẻ. Tâm lý lo lắng, bất an về môi trường công tác mới chi phối, ảnh hưởng đến việc quản lý mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ, đặt ra những vấn đề rất thiết thực, cụ thể trong việc củng cố, thiết lập quan hệ trong công việc, cuộc sống, bảo đảm sự bắt nhịp được ngay với công việc đảm nhiệm.
Ba là, những mặt trái của nền kinh tế thị trường ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ.
Việc phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, dưới sự quản lý của Nhà nước bên cạnh mặt tích cực kích thích sản xuất kinh doanh phát triển, tạo động lực để người dân, doanh nghiệp cùng tham gia vào quá trình phát triển kinh tế – xã hội theo đúng pháp luật, vì sự phát triển ổn định, bền vững của đất nước. Mặt trái của nền kinh tế thị trường cũng ảnh hưởng sâu sắc, toàn diện đến đời sống của một bộ phận sĩ quan trẻ. Một bộ phận sĩ quan trẻ do hậu phương gia đình còn nhiều khó khăn, thiếu thốn đặt ra cho sĩ quan trẻ phải lo lắng, giải quyết cho gia đình. Vì thế, một số sĩ quan trẻ lâm vào nợ nần, vay nặng lãi của xã hội đen, dẫn đến quá khả năng chi trả, vướng vào các mối quan hệ xã hội phức tạp, cần phải giải quyết dứt điểm.
Trên đây là một số yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ; việc xác định những yếu tố ảnh hưởng, giúp các chủ thể lãnh đạo, quản lý xác định yếu tố quy định đến quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ phù hợp, hiệu quả, góp phần đào tạo, bồi dưỡng sĩ quan trẻ có bản lĩnh vững vàng, kiên định mục tiêu, lý tưởng cách mạng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
3. Một số yếu tố quy định quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ hiện nay
Thứ nhất, quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ chịu sự chi phối quy định bởi kỷ luật quân đội.
Đây là yếu tố quan trọng hàng đầu quy định quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ. Quân đội nhân dân Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp tổ chức giáo dục, rèn luyện, trải qua hơn 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, phát triển Quân đội ta đã hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Có được thành tích, chiến công đó, trong suốt quá trình phát triển, Quân đội ta luôn tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân; cán bộ quản lý các cấp đã làm tốt việc quản lý các quan hệ xã hội của quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ; công tác quản lý của lãnh đạo, chỉ huy các cấp đối với sĩ quan trẻ luôn đặt trong mối quan hệ tổng thể, thống nhất là những quan điểm, đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước, kỷ luật quân đội, quy định của đơn vị. Chỉ có đặt trong mối quan hệ thống nhất, biện chứng đó, mới bảo đảm cho việc quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ đi đúng hướng, mục đích chính trị, đạt được mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ đề ra, không bị chệch hướng, hoặc áp đặt chủ quan, mệnh lệnh hành chính trong quản lý các quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ. Kỷ luật là sức mạnh của Quân đội, thể hiện tính ưu việt, nhân văn của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam; kỷ luật trong Quân đội là tự giác, nghiêm minh, lấy tính giáo dục, thuyết phục là chính.
Vì vậy, việc quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ đối với cấp uỷ, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì trên cơ sở quán triệt và thực hiện nghiêm túc những quan điểm, đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước về quản lý con người, tôn trọng quyền con người, quyền công dân. Những quy định của pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội là những chế tài, căn cứ quan trọng để người chỉ huy có chủ trương, biện pháp lãnh đạo, quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ một cách tốt nhất, không để xảy ra những vi phạm nghiêm trọng, phức tạp trong đơn vị. Chỉ có trên cơ sở nắm chắc kỷ luật Quân đội, quy định đơn vị mới bảo đảm cho việc quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ đúng, trúng với đặc điểm tình hình, yêu cầu, nhiệm vụ ở mỗi đơn vị đặt ra.
Thứ hai, quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ chịu sự chi phối quy định bởi yêu cầu, nhiệm vụ xây dụng quân đội trong tình hình mới.
Yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng quân đội trong tình hình mới tiếp tục kế thừa và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về “người trước súng sau”, lấy xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị là vấn đề cơ bản, xuyên suốt. Đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ: “Xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; vững mạnh về chính trị, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân, kiên định mục tiêu lý tưởng của Đảng; có tổ chức lực lượng tinh – gọn – mạnh theo phương châm “người trước, súng sau”, đặc biệt coi trọng và phát huy nhân tố con người, trước hết là nhân tố chính trị, tinh thần”1.
Quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ phải hướng đến xây dựng những mối quan hệ trong cao của tình hình nhiệm vụ trong thời kỳ mới, các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ cũng phải định hình và hướng đến phục vụ hữu ích cho nhiệm vụ của đơn vị, huấn luyện sẵn sàng chiến đấu, xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật; giữ gìn và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới; không vì những ảnh hưởng xấu ở bên ngoài tác động đến đời sống của sĩ quan trẻ đánh mất đi hình ảnh thiêng liêng cao quý “Bộ đội Cụ Hồ”, ảnh hưởng đến kết quả thực hiện nhiệm vụ của đơn vị. Dự báo cuộc chiến tranh thế giới lần thứ ba khó có thể xảy ra nhưng chiến tranh công nghệ cao, chiến tranh phi đối xứng, chiến tranh thương mại, mâu thuẫn, xung đột lãnh thổ, chủ quyền biên giới diễn biến ngày càng phức tạp, có mặt còn gay gắt, quyết liệt hơn… Tình hình đó, đặt ra cho sĩ quan trẻ không ngừng tự giác học tập, rèn luyện nâng cao trình độ về mọi mặt, sẵn sàng nhận nhiệm vụ khi có tình huống xảy ra. Để hoàn thành tốt mục tiêu, nhiệm vụ đó, việc quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ xem là một biện pháp quan trọng để sĩ quan trẻ ý thức ngày càng sâu sắc hơn về vị trí, vai trò của mình trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ huấn huyện sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi.
Yêu cầu, nhiệm vụ huấn luyện sẵn sàng chiến đấu ở đơn vị cơ sở hiện nay đặt ra rất cao về mặt nội dung, phương pháp đối với sĩ quan trẻ; sự tham gia vào các khoa mục huấn luyện căng thẳng, liên tục ở mọi thao trường, bãi tập, điều kiện thời tiết giúp sĩ quan trẻ không bị lơ là, chủ quan đối với nhiệm vụ chính trị trung tâm phải thực hiện; thời gian dành cho các hoạt động vui chơi, giải trí, không bị cuốn vào các tệ nạn xã hội; qua đó, giúp lãnh đạo, chỉ huy đơn vị quản lý tốt hơn các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ.
Việc quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ ở đơn vị cơ sở đối với cấp uỷ, tổ chức đảng, người đứng đầu phải luôn hướng đến xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”, bảo đảm cho sĩ quan trẻ không có biểu hiện ngại khó, ngại khổ, ngại rèn, có bản lĩnh vững vàng, yên tâm công tác, cống hiến tài năng, trí tuệ cho sự nghiệp xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, tiến thẳng lên hiện đại. Đồng thời, đặt ra cho cấp uỷ, tổ chức đảng, cán bộ quản lý đơn vị những yêu cầu cao về phương pháp, tác phong quản lý, căn cứ vào đối tượng, mục đích, nhiệm vụ và chất lượng công việc có biện pháp quản lý phù hợp và hiệu quả.
Mỗi sĩ quan trẻ có đặc điểm tâm sinh lý khác nhau, có vị trí công việc khác nhau và hoàn cành gia đình cũng khác nhau; chủ thể làm công tác quản lý cần nắm chắc những đặc điểm tâm sinh lý như vậy, có cơ chế tác động phù hợp, tạo được sự đoàn kết, thống nhất về nhận thức, hành động trong sĩ quan trẻ. Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ: “Với mục tiêu cao nhất là xây dựng đất nước hoà bình, văn minh, thịnh vượng và chúng ta xây dựng một thế giới hoà bình, không có chiến tranh, con người được sống trong độc lập, tự do, ấm no, hạnh phúc”2. Với tinh thần đó, quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ cũng là hướng đến thực hiện mục tiêu cao cả đó, trách nhiệm của các chủ thể quản lý làm cho các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ phong phú, đa dạng hơn, phát huy được bản chất, truyền thống tốt đẹp của Quân đội nhân dân Việt Nam đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới.
Thứ ba, quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ chịu sự chi phối quy định bởi phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới.
“Bộ đội Cụ Hồ” là giá trị văn hoá, đạo đức của dân tộc, thể hiện nhân cách cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của cán bộ, chiến sĩ trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình. Đồng thời, thể hiện tình cảm, sự kính trọng, biết ơn của Nhân dân đối với lãnh tụ Hồ Chí Minh, Người sáng lập ra Quân đội nhân dân Việt Nam. Hơn 80 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành và phát triển, cán bộ, chiến sỹ Quân đội đã ngừng giữ gìn và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới. “Bộ đội Cụ Hồ” đã trở thành biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa yêu nước, ý chí quyết chiến, quyết thắng với quân thù xâm lược.
Quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ thể hiện được bản chất, truyền thống tốt đẹp của Quân đội ta, tô thắm lên hành động, việc làm của cán bộ, chiến sĩ trong thời bình, đó là giúp đỡ Nhân dân phòng, chống thiên tai, khắc phục hậu quả do mưa lũ gây ra; xoá đói giảm nghèo, xây dựng đời sống văn hoá mới, xoá bỏ hủ tục lạc hậu, tệ nạn xã hội, cùng với Nhân dân tham gia phòng, chống âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch, phản động, giữ vững niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, vào phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới.
Cấp uỷ, tổ chức đảng, người đứng đầu cơ quan, đơn vị cần làm phong phú, đa dạng, sâu sắc hơn hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới, qua đó, giúp cho sĩ quan trẻ ý thức ngày càng tốt hơn hành động, việc làm của mình trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, không làm ảnh hưởng đến phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” đã được các thế hệ cán bộ, chiến sỹ dày công tạo dựng, vun đắp nên. Quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ chính là hướng đến những nội dung trên, để sĩ quan trẻ tự giác tu dưỡng, rèn luyện về phẩm chất đạo đức, lối sống, phương pháp, tác phong công tác đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng quân đội tinh, gọn, mạnh, tiến thẳng lên hiện đại hiện nay.
Các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ trong môi trường quân đội có tính đặc thù, khác với các mối quan hệ xã hội ở môi trường bên ngoài, đó là kỷ luật quân đội, quan hệ đồng chí, đồng đội, chịu sự quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý các cấp, thực hiện chức năng, nhiệm vụ là đội quân công tác và sẵn sàng tham gia chiến đấu khi có tình huống… Vì vậy, quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ đối với cấp uỷ, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì cần thường xuyên, liên tục, có trọng tâm, trọng điểm, nắm chắc đặc điểm tâm sinh lý, diễn biến của sự việc, xác định hình thức, biện pháp xử lý phù hợp, hiệu quả.
3. Kết luận
Quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ ở đơn vị cơ sở Quân đội là nội dung, biện pháp quan trọng để xây dựng đơn vị vững mạnh, toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu” hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó cho Quân đội. Sự vững vàng, lớn mạnh, trưởng thành về mọi phẩm chất nhân cách, phương pháp tác phong công tác của sĩ quan trẻ sẽ tạo sự tin tưởng của cấp trên đối với sĩ quan trẻ trong thực hiện các nhiệm vụ ở đơn vị cơ sở. Vì vậy, quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ là sự vào cuộc tích cực, chủ động của các chủ thể, lực lượng và tính tự quản của sĩ quan trẻ nhằm giữ gìn và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới. Quản lý tốt các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ là cơ sở, tiền đề quan trọng để cơ quan, đơn vị luôn đoàn kết, ổn định, phát triển, tạo môi trường thuận lợi để sĩ quan trẻ phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ”, tô thắm những chiến công mới của Quân đội nhân dân Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Chú thích:
1, 2. Toàn văn bài phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Lễ Kỷ niệm cấp quốc gia 80 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam. https://vov.vn, ngày 20/12/2024.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Quốc phòng (2016). Chỉ thị số 91/CT-BQP ngày 22/11/2016 về tăng cường quản lý, giáo dục và chấp hành kỷ luật trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
2. Cục Tuyên huấn (2019). Công điện số 784/CĐ-TH ngày 06/3/2019 về việc tăng cường công tác giáo dục chính trị, quản lý tư tưởng, ngăn chặn vụ việc nghiêm trọng trong đơn vị.
3. Tổng cục Chính trị (2019). Báo cáo số 1628/BC-CT ngày 10/9/2019 về sơ kết 5 năm thực hiện Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh (2014 – 2019).
4. Đảng bộ Quân đội (2020). Văn kiện Đại hội lần thứ XI nhiệm kỳ 2020 – 2025.
