Nguyễn Thị Kim Thành
Công ty in Tiến bộ
(Quanlynhanuoc.vn) – Bài viết nghiên cứu nội dung quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản của Ủy ban nhân dân (UBND) cấp tỉnh theo quy định của pháp luật hiện hành. Nội dung quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản của UBND cấp tỉnh nhằm mục đích bảo đảm hoạt động này diễn ra đúng định hướng, phù hợp với quy định pháp luật và đáp ứng yêu cầu phát triển văn hóa, giáo dục, khoa học. Từ đó, góp phần nâng cao dân trí, quản lý có hiệu quả ngành xuất bản trong điều kiện biến động của môi trường trong nước và quốc tế. Bài viết chỉ rõ các nội dụng quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản ở UBND cấp tỉnh theo quy định của pháp luật từ đó giúp người đọc có cái nhìn khách quan – tổng quát hơn về nội dung quản lý nhà nước cũng như vai trò của hoạt động quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất bản của UBND cấp tỉnh.
Từ khóa: Xuất bản, nội dung quản lý nhà nước, hoạt động xuất bản, quy định của pháp luật hiện hành, UBND cấp tỉnh.
1. Đặt vấn đề
Quản lý nhà nước là hoạt động có tổ chức và quyền lực của bộ máy nhà nước nhằm điều hành, kiểm soát và hướng dẫn xã hội theo pháp luật, để duy trì trật tự, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội và bảo vệ lợi ích quốc gia. Quản lý nhà nước là công cụ quan trọng giúp nhà nước kiểm soát và điều hành xã hội theo pháp luật, nhằm bảo đảm ổn định, phát triển và bảo vệ lợi ích quốc gia.
Quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản là quá trình điều hành, giám sát và điều chỉnh các hoạt động xuất bản, in ấn, phát hành xuất bản phẩm theo pháp luật nhằm bảo đảm trật tự, kỷ cương, đồng thời thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của ngành Xuất bản. Về bản chất, quản lý nhà nước là sự can thiệp của Nhà nước vào hoạt động xuất bản để bảo đảm đúng định hướng chính trị, văn hóa, tư tưởng; thực hiện bằng pháp luật, chính sách nhằm kiểm soát nội dung, cấp phép, kiểm tra và xử lý vi phạm. Quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia, giữ gìn thuần phong mỹ tục, chống các hành vi xâm phạm an ninh, văn hóa và đạo đức xã hội. Mục tiêu là bảo đảm ngành Xuất bản phát triển lành mạnh, phục vụ nhu cầu tri thức và bảo vệ lợi ích quốc gia.
2. Nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất bản của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh
Quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất bản của UBND cấp tỉnh là quá trình tổ chức, điều hành, giám sát và kiểm soát các hoạt động xuất bản, in, phát hành xuất bản phẩm trên địa bàn tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương theo quy định của pháp luật. Tại khoản 2 Điều 6 Luật Xuất bản quy định: “UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là UBND cấp tỉnh) thực hiện quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản tại địa phương”1. UBND cấp tỉnh là cơ quan hành chính nhà nước trực tiếp quản lý và thực hiện các chính sách về xuất bản trên địa bàn. Bảo đảm việc xuất bản, in, phát hành xuất bản phẩm đúng pháp luật, phù hợp với định hướng phát triển văn hóa của địa phương. Kiểm soát, cấp phép, thanh tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực xuất bản. Thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản giúp bảo đảm an ninh văn hóa, bảo vệ quyền lợi của tác giả và độc giả, đồng thời thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của ngành Xuất bản. UBND cấp tỉnh thực hiện quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất bản trên địa bàn theo quy định của pháp luật nhằm bảo đảm trật tự, kỷ cương và sự phát triển lành mạnh của ngành Xuất bản. Các nội dung quản lý bao gồm:
Thứ nhất, UBND cấp tỉnh quản lý hoạt động xuất bản, in, phát hành xuất bản phẩm. UBND cấp tỉnh có thẩm quyền cấp giấy phép hoạt động in xuất bản phẩm cho các cơ sở in trên địa bàn theo quy định của pháp luật. Việc cấp phép nhằm bảo đảm các cơ sở in hoạt động đúng quy định, tuân thủ các tiêu chuẩn về nội dung, kỹ thuật và an ninh thông tin. Đồng thời, UBND tỉnh cũng thực hiện giám sát, kiểm tra định kỳ để ngăn chặn các hành vi in lậu, in trái phép, góp phần bảo vệ quyền lợi của tác giả và giữ gìn trật tự trong lĩnh vực xuất bản. UBND cấp tỉnh có trách nhiệm cấp phép hoạt động phát hành xuất bản phẩm cho các doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh phát hành sách trên địa bàn theo quy định của pháp luật. Việc cấp phép nhằm bảo đảm các đơn vị này hoạt động đúng quy định, góp phần đưa xuất bản phẩm hợp pháp đến với độc giả, phục vụ nhu cầu học tập và giải trí. Đồng thời, UBND tỉnh cũng thực hiện giám sát, kiểm tra hoạt động phát hành để ngăn chặn việc lưu hành xuất bản phẩm trái phép, bảo vệ quyền lợi của tác giả và người tiêu dùng. UBND cấp tỉnh có trách nhiệm giám sát việc xuất bản tài liệu không kinh doanh của các tổ chức trên địa bàn nhằm bảo đảm tuân thủ đúng quy định pháp luật. Việc giám sát này giúp kiểm soát nội dung tài liệu, ngăn chặn các vi phạm về tư tưởng, văn hóa, an ninh thông tin và bảo vệ lợi ích cộng đồng. Đồng thời, UBND tỉnh cũng thực hiện kiểm tra, xử lý các trường hợp vi phạm, góp phần duy trì trật tự và tính minh bạch trong hoạt động xuất bản tại địa phương.
Thứ hai, UBND tỉnh kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm. UBND cấp tỉnh có trách nhiệm thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất các cơ sở xuất bản, in, phát hành trên địa bàn nhằm bảo đảm tuân thủ đúng quy định pháp luật. Hoạt động này giúp phát hiện, ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm như in lậu, phát hành xuất bản phẩm không phép hoặc có nội dung sai phạm. Đồng thời, UBND tỉnh cũng đưa ra các biện pháp xử lý phù hợp, góp phần duy trì trật tự và thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của ngành Xuất bản tại địa phương. UBND cấp tỉnh có trách nhiệm xử lý các vi phạm trong hoạt động xuất bản, in và phát hành như in lậu, phát hành trái phép, xuất bản nội dung vi phạm pháp luật. Việc xử lý bao gồm các hình thức, như: đình chỉ hoạt động, thu hồi, tiêu hủy xuất bản phẩm vi phạm và xử phạt hành chính đối với tổ chức, cá nhân vi phạm. UBND cấp tỉnh có thẩm quyền tịch thu, đình chỉ hoặc tiêu hủy xuất bản phẩm vi phạm nhằm bảo đảm tuân thủ đúng quy định pháp luật. Các biện pháp này được áp dụng đối với xuất bản phẩm có nội dung cấm, in lậu, phát hành trái phép hoặc vi phạm quyền sở hữu trí tuệ. Thông qua đó, UBND tỉnh góp phần duy trì trật tự trong hoạt động xuất bản, bảo vệ quyền lợi của tác giả và người đọc.
Thứ ba, hướng dẫn thực hiện chính sách, pháp luật về hoạt động xuất bản. UBND cấp tỉnh có trách nhiệm tuyên truyền, phổ biến các quy định pháp luật về xuất bản nhằm nâng cao nhận thức cho các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực này. Việc tuyên truyền được thực hiện thông qua các hội thảo, tập huấn, văn bản hướng dẫn và các phương tiện truyền thông. Nhờ đó, các cơ sở xuất bản, in, phát hành hiểu rõ và tuân thủ đúng quy định pháp luật, góp phần hạn chế vi phạm. Đồng thời, hoạt động này giúp nâng cao chất lượng xuất bản phẩm, bảo đảm môi trường xuất bản phát triển lành mạnh và bền vững. UBND cấp tỉnh có vai trò hỗ trợ các nhà xuất bản, cơ sở in ấn và phát hành trên địa bàn tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Sự hỗ trợ này bao gồm hướng dẫn thủ tục cấp phép, phổ biến các quy định mới và tổ chức tập huấn về hoạt động xuất bản. Nhờ đó, các đơn vị có thể hoạt động đúng pháp luật, hạn chế vi phạm và nâng cao chất lượng xuất bản phẩm. Đồng thời, UBND tỉnh cũng tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững của ngành Xuất bản tại địa phương.
Thứ tư, bảo đảm hoạt động hoạt động xuất bản phù hợp với chiến lược phát triển văn hóa – xã hội. UBND cấp tỉnh có trách nhiệm quản lý nội dung xuất bản phẩm để bảo đảm phù hợp với định hướng chính trị, văn hóa của địa phương. Việc quản lý bao gồm kiểm tra, giám sát nội dung nhằm ngăn chặn các ấn phẩm có thông tin sai lệch, phản động hoặc trái với thuần phong mỹ tục. Đồng thời, UBND tỉnh khuyến khích xuất bản những tác phẩm có giá trị, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa địa phương. Nhờ đó, hoạt động xuất bản vừa đáp ứng nhu cầu tri thức của người dân, vừa phù hợp với định hướng phát triển chung của tỉnh.
UBND cấp tỉnh có vai trò hỗ trợ và tạo điều kiện cho các hoạt động xuất bản phục vụ giáo dục, phổ biến tri thức và bảo tồn văn hóa dân tộc. Sự hỗ trợ này bao gồm việc cấp phép thuận lợi, đầu tư kinh phí cho các xuất bản phẩm có giá trị giáo dục và văn hóa, cũng như tổ chức các chương trình khuyến đọc. Nhờ đó, các xuất bản phẩm có nội dung bổ ích được lan tỏa rộng rãi, góp phần nâng cao dân trí và gìn giữ bản sắc văn hóa địa phương. Đồng thời, UBND tỉnh khuyến khích sự tham gia của các tổ chức, cá nhân trong việc phát triển ngành Xuất bản theo hướng bền vững. Như vậy, UBND cấp tỉnh có vai trò quản lý, kiểm tra và xử lý vi phạm trong hoạt động xuất bản tại địa phương. Cơ quan này bảo đảm hoạt động xuất bản diễn ra đúng pháp luật, phục vụ phát triển văn hóa, giáo dục và thông tin trên địa bàn, góp phần duy trì trật tự và thúc đẩy ngành Xuất bản phát triển bền vững.
3. Vai trò quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất bản phẩm của UBND cấp tỉnh
Thứ nhất, góp phần thúc đẩy ngành xuất bản phát triển, tạo việc làm cho lao động địa phương. Bằng cách hỗ trợ chính sách, đầu tư cơ sở hạ tầng và khuyến khích ứng dụng công nghệ, UBND tỉnh giúp nâng cao chất lượng xuất bản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ. Ngoài ra, hoạt động xuất bản là một phần của ngành công nghiệp văn hóa, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế thông qua doanh thu từ in ấn, phát hành và xuất khẩu sách. Nhờ đó, quản lý nhà nước hiệu quả không chỉ bảo đảm sự tuân thủ pháp luật mà còn tạo động lực cho ngành Xuất bản phát triển bền vững, góp phần vào nền kinh tế địa phương.
Thứ hai, làm phong phú đời sống văn hóa, tinh thần xã hội. Thông qua việc kiểm soát, hỗ trợ và khuyến khích xuất bản các ấn phẩm chất lượng, UBND tỉnh giúp người dân tiếp cận tri thức, nâng cao hiểu biết và phát triển nhân cách. Ngoài ra, các xuất bản phẩm về lịch sử, văn hóa, nghệ thuật còn góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc, làm giàu đời sống tinh thần cộng đồng. Nhờ sự quản lý chặt chẽ và định hướng đúng đắn, ngành Xuất bản trở thành cầu nối quan trọng giữa tri thức và đời sống văn hóa xã hội.
Thứ ba, là phương tiện tạo lập môi trường tự do sáng tạo, bình đẳng cho các chủ thể trong hoạt động xuất bản. Thông qua việc cấp phép, giám sát và hỗ trợ chính sách, UBND tỉnh thúc đẩy sự cạnh tranh lành mạnh, tạo điều kiện bình đẳng cho các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực xuất bản. Đồng thời, các chính sách khuyến khích sáng tạo và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ giúp nâng cao chất lượng xuất bản phẩm, đáp ứng nhu cầu xã hội. Nhờ đó, ngành Xuất bản phát triển bền vững, vừa bảo đảm yếu tố đổi mới sáng tạo, vừa phù hợp với định hướng văn hóa và pháp luật của địa phương.
Thứ tư, bảo vệ lợi ích hợp pháp của những người sáng tạo ra các tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học. Thông qua việc giám sát thực thi Luật Sở hữu trí tuệ, UBND tỉnh ngăn chặn các hành vi xâm phạm bản quyền, in lậu, phát hành trái phép, giúp bảo đảm lợi ích kinh tế và danh tiếng cho người sáng tạo. Đồng thời, các chính sách hỗ trợ xuất bản, khuyến khích sáng tạo và tôn vinh các tác phẩm có giá trị cũng tạo động lực để tác giả tiếp tục cống hiến. Nhờ đó, hoạt động xuất bản phát triển bền vững, thúc đẩy sự sáng tạo và bảo tồn những giá trị tri thức, văn hóa của địa phương.
Thứ năm, quản lý nhà nước bằng pháp luật về xuất bản chống thương mại hóa xuất bản, bảo vệ lợi ích người tiêu dùng xuất bản phẩm. Thông qua công tác thanh tra, kiểm tra, UBND tỉnh kiểm soát việc in ấn, phát hành, ngăn chặn hành vi in lậu, xuất bản phẩm kém chất lượng hoặc mang nội dung sai lệch. Đồng thời, các biện pháp quản lý giá cả, minh bạch thông tin giúp bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, bảo đảm họ được tiếp cận với các ấn phẩm chính thống, có giá trị. Nhờ đó, thị trường xuất bản phát triển lành mạnh, phục vụ tốt hơn nhu cầu văn hóa và tri thức của cộng đồng.
Thứ sáu, góp phần giữ vững ổn định chính trị và trật tự xã hội trong quá trình phát triển đất nước. Thông qua việc kiểm soát nội dung xuất bản phẩm, UBND tỉnh ngăn chặn các ấn phẩm có nội dung sai lệch, xuyên tạc, kích động gây ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và đoàn kết dân tộc. Đồng thời, công tác thanh tra, xử lý vi phạm giúp loại bỏ các xuất bản phẩm phản động, độc hại, bảo vệ môi trường thông tin lành mạnh. Nhờ đó, hoạt động xuất bản không chỉ phục vụ nhu cầu văn hóa mà còn góp phần định hướng dư luận, củng cố sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước.
Thứ bảy, góp phần thúc đẩy quá trình hợp tác và hội nhập quốc tế. Thông qua việc cấp phép, giám sát xuất bản phẩm, UBND tỉnh tạo điều kiện cho các tổ chức, doanh nghiệp tham gia trao đổi, xuất bản sách và tài liệu với đối tác nước ngoài. Đồng thời, chính quyền địa phương khuyến khích xuất bản các ấn phẩm song ngữ, giới thiệu văn hóa, lịch sử, con người Việt Nam ra thế giới góp phần quảng bá hình ảnh đất nước. Nhờ đó, ngành Xuất bản địa phương phát triển theo hướng hiện đại, mở rộng giao lưu quốc tế và tiếp thu những tinh hoa tri thức toàn cầu.
4. Kết luận
Công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất bản của UBND cấp tỉnh theo pháp luật hiện hành đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và duy trì một nền xuất bản lành mạnh, có trách nhiệm và phù hợp với các giá trị văn hóa, xã hội. Thông qua việc thiết lập các khung pháp lý, giám sát nội dung, hỗ trợ phát triển ngành và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, Nhà nước bảo đảm hoạt động xuất bản không chỉ phục vụ mục tiêu kinh tế mà còn lan tỏa tri thức, bảo tồn giá trị văn hóa và thúc đẩy sự phát triển toàn diện của xã hội. Sự kết hợp chặt chẽ giữa quản lý hiệu quả và sáng tạo trong xuất bản sẽ là yếu tố then chốt để xây dựng một xã hội với nền văn hóa đọc phong phú, nâng cao chất lượng cuộc sống và tri thức cộng đồng.
Chú thích:
1. Quốc hội (2012). Luật Xuất bản năm 2012.
2. Nhìn lại để định hướng sau 10 năm thi hành Luật Xuất bản năm 2012. https://laodong.vn/van-hoa/nhin-lai-de-dinh-huong-sau-10-nam-thi-hanh-luat-xuat-ban-nam-2012-1120457.ldo.
3. Bộ Thông tin và Truyền thông (2023). Kế hoạch tổ chức kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam (10/10/1952 – 10/10/2022).
