TS. Nguyễn Thị Minh Thùy
Học viện Báo chí và Tuyên truyền
(Quanlynhanuoc.vn) – Trong bối cảnh hiện nay, trước yêu cầu mới của sự nghiệp cách mạng, việc bảo vệ và phát huy các giá trị đạo đức cách mạng nói chung, đặc biệt là các chuẩn mực đạo đức “liêm, chính” là một nhiệm vụ thiết yếu, liên tục và lâu dài. Đây là trách nhiệm không chỉ của từng tổ chức đảng mà còn của mọi cán bộ, đảng viên. Bài viết làm rõ quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng, đặc biệt là về “liêm, chính”, cùng với việc Đảng đã vận dụng những chuẩn mực này trong thực tiễn, trên cơ sở đó, đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường giáo dục “liêm, chính” cho cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay.
Từ khóa: Chủ tịch Hồ Chí Minh; cán bộ; đảng viên; đạo đức “liêm, chính”; giáo dục.
1. Đặt vấn đề
Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương mẫu mực về thực hành đạo đức “liêm, chính”, trở thành hình mẫu để toàn Đảng, toàn dân học tập và noi theo. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Người luôn đặc biệt coi trọng việc giáo dục, rèn luyện đạo đức “liêm, chính” cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Theo thống kê, trong di sản mà Người để lại có gần 50 bài viết và tác phẩm bàn về vấn đề đạo đức, trong đó đề cập sâu sắc đến đạo đức “liêm, chính”. Đây là một trong những nội dung được Người đặc biệt quan tâm trong suốt hành trình cách mạng của mình.
2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức “liêm, chính” của người cán bộ, đảng viên
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, “liêm” và “chính” là hai trong bốn đức tính quan trọng của con người, cùng với “cần” và “kiệm”. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, bốn đức tính này cũng giống như bốn mùa của Trời (Xuân, Hạ, Thu, Đông) hay bốn phương của đất (Đông, Tây, Nam, Bắc). Mức độ thể hiện các đức tính cần, kiệm, liêm, chính trong Đảng và của từng cán bộ, đảng viên chính là thước đo trình độ văn minh của một dân tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, một dân tộc biết sống cần, kiệm, liêm, chính sẽ trở nên giàu có về vật chất, mạnh mẽ về tinh thần và văn minh, tiến bộ.
“Liêm là trong sạch, không tham lam”1, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, mỗi người phải luôn tôn trọng và bảo vệ tài sản của Nhà nước và của Nhân dân, không được xâm phạm dù chỉ một đồng xu hay hạt thóc nào. Điều này có nghĩa là phải giữ gìn sự trong sạch, không tham lam về quyền lực, tiền bạc, danh vọng hay sự hưởng thụ. Không được tự tâng bốc bản thân mà chỉ có một thứ để khao khát, đó là ham học hỏi, ham làm việc và ham tiến bộ. Những hành động đi ngược lại với liêm chính là lạm dụng quyền lực để tham nhũng, chiếm đoạt tài sản công cho riêng mình. Cũng có thể là việc hạ thấp người tài giỏi để bảo vệ vị trí và danh tiếng cá nhân. Chữ “liêm” là nội dung Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt nhấn mạnh và thường xuyên nhắc tới khi nói đến giáo dục đạo đức cách mạng.
“Chính nghĩa là không tà, nghĩa là thẳng thắn, đứng đắn”2. Ðối với mình, không được tự cao tự đại, luôn nỗ lực học hỏi và cầu tiến, thường xuyên tự kiểm điểm để phát huy những điều tốt và sửa chữa khuyết điểm. Đối với người, không nịnh bợ cấp trên, không coi thường cấp dưới, luôn giữ thái độ chân thành, khiêm tốn, đoàn kết và tránh dối trá, lừa lọc. Đối với việc, luôn đặt lợi ích chung lên trên lợi ích cá nhân, hoàn thành công việc một cách tận tâm, không sợ khó khăn hay nguy hiểm, cố gắng làm tốt cho dân và nước. Người chính trực luôn làm việc thiện dù là việc nhỏ.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt “liêm” và “chính” lên hàng đầu trong việc giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên, xuất phát từ quan niệm độc đáo của Người về chính trị: “1. Đoàn kết. 2. Thanh khiết từ to đến nhỏ”3. Theo đó, làm cách mạng trước hết phải xây dựng và giữ vững khối đoàn kết, trong đó mỗi cá nhân cần tu dưỡng, rèn luyện đạo đức “liêm”, “chính” như những giá trị cốt lõi, cao quý của người cách mạng, đồng thời là thước đo danh dự trong xã hội mới. Mở rộng ra, một đảng chân chính, muốn lãnh đạo cách mạng đến thành công, trước hết phải nêu gương về đạo đức, đặc biệt là phẩm chất “liêm”, “chính”. Chỉ khi đó, Đảng mới thực sự trở thành “Đảng ta là đạo đức, là văn minh”4, bảo đảm được một nền chính trị trong sạch, vững mạnh trong suốt quá trình lãnh đạo và cầm quyền.
Để tu dưỡng và rèn luyện phẩm chất “liêm”, “chính”, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu cán bộ, đảng viên thực hành đạo đức một cách thiết thực thông qua ba mối quan hệ cơ bản: a/ Đối với mình: chớ tự kiêu, tự đại, phải khiêm tốn, luôn chịu khó học tập, thường xuyên tự phê bình và phê bình để mau tiến bộ. b/ Đối với người: chớ nịnh hót người trên; chớ xem khinh người dưới, luôn có thái độ chân thành, khiêm tốn, thật thà, đoàn kết, phải thực hành chữ Bác – Ái. c/ Đối với việc: phải để công việc nước lên trên, trước việc tư, việc nhà; đã phụ trách việc gì thì quyết làm cho kỳ được, làm đến nơi đến chốn, không sợ khó khăn, nguy hiểm; việc thiện thì dù nhỏ mấy cũng làm, việc ác thì dù nhỏ mấy cũng tránh5. Con đường tu dưỡng là mỗi ngày làm một việc có ích cho đất nước và nhân dân, vì sự nghiệp chung có liên quan mật thiết đến sự nghiệp riêng của mỗi cá nhân. Chủ tịch Hồ Chí Minh ví: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”6. Người khẳng định: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”7. Theo Người, đạo đức cách mạng phải được hình thành và phát triển thông qua quá trình tu dưỡng, rèn luyện tự giác của mỗi người, đồng thời phải được tổ chức giáo dục và bồi dưỡng thường xuyên. Người cũng nhấn mạnh rằng, để trở thành người cách mạng chân chính, cán bộ, đảng viên cần ghi nhớ và thực hành năm đức tính cốt lõi: “nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm” và tuân thủ nguyên tắc: “Tự mình phải chính trước, mới giúp được người khác chính. Mình không chính, mà muốn người khác chính là vô lý”8.
3. Sự vận dụng của Đảng ta trong giáo dục và rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên
Nhận thức rõ tầm quan trọng của phẩm chất cần, kiệm, liêm, chính, 95 năm xây dựng và hoạt động, Đảng Cộng sản Việt Nam thường xuyên coi trọng giáo dục, rèn luyện đạo đức cần, kiệm, liêm, chính của Đảng, gắn xây dựng với tự chỉnh đốn nhằm bảo đảm cho Đảng luôn vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, giữ vững và phát huy vai trò lãnh đạo đối với toàn bộ sự nghiệp cách mạng Việt Nam.
Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, phong trào cách mạng đối mặt với nhiều thử thách, có lúc rơi vào thoái trào. Tuy nhiên, nhờ thường xuyên được giáo dục và rèn luyện phẩm chất đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng không hề nản chí, kiên định vượt qua mọi khó khăn. Mặc dù nhiều tổ chức cơ sở đảng, nhiều cấp ủy, kể cả Trung ương bị tan rã, nhưng Đảng vẫn nhanh chóng phục hồi, duy trì sự lãnh đạo đúng đắn, kịp thời, nhạy bén và thống nhất từ trên xuống dưới. Chính nhờ sự lãnh đạo đó, nhân dân ta đã giành được thắng lợi vĩ đại trong Cách mạng tháng Tám, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa – Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á.
Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Đảng trở thành đảng cầm quyền. Nhận thức rõ quyền lực có thể tạo ra những thay đổi lớn trong xã hội, giúp xây dựng xã hội mới nếu được sử dụng đúng đắn nhưng cũng có thể gây ra sự tàn phá nghiêm trọng nếu người nắm quyền bị thoái hóa, biến chất, tham lam, tranh giành quyền lực, lạm dụng quyền lực để phục vụ lợi ích cá nhân, biến quyền lực của nhân dân thành đặc quyền của một số người. Vì vậy, bên cạnh việc tăng cường giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, Đảng luôn chú trọng đến việc rèn luyện đạo đức liêm, chính, coi đó là một phần quan trọng trong công tác tư tưởng, văn hóa của Đảng.
Mỗi cán bộ, đảng viên cần tự giác tu dưỡng, rèn luyện để giữ vững phẩm chất đạo đức cách mạng, hiểu và thực hiện tốt quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, thường xuyên tự phê bình và phê bình để nâng cao tư tưởng, cải tiến công việc của mình và đồng chí, phát huy ưu điểm, khắc phục khuyết điểm, giữ nghiêm kỷ luật, tuyệt đối trung thành với Đảng và Nhân dân, luôn đặt lợi ích của Đảng, của Nhân dân lên trên hết, toàn tâm, toàn ý phục vụ Nhân dân. Đồng thời, Đảng cũng kiên quyết loại bỏ khỏi hàng ngũ những cán bộ, đảng viên thoái hóa biến chất, làm tổn hại đến uy tín và danh dự của Đảng. Nhờ đó, nhiều thế hệ cán bộ, đảng viên đã trưởng thành qua quá trình đấu tranh cách mạng, không tiếc tuổi xuân, gác lại những hoài bão cá nhân, luôn dũng cảm, tiên phong trong cuộc chiến đấu cam go vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Đã xuất hiện hàng vạn, hàng triệu cán bộ, đảng viên, những gương “người tốt, việc tốt”, những Anh hùng, Chiến sĩ thi đua tiêu biểu cho ý chí tự lực, tự cường, cần cù, sáng tạo trong học tập, công tác, lao động sản xuất và chiến đấu quên mình vì sự nghiệp kiến thiết đất nước, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
Trong quá trình lãnh đạo sự nghiệp đổi mới đất nước, nhờ chú trọng rèn luyện và phát huy phẩm chất đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, Đảng ta đã vượt qua nhiều tác động phức tạp của tình hình, đặc biệt là những biến động trong phong trào Cộng sản và Công nhân quốc tế. Với tinh thần tiến công cách mạng, ý chí độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường và sự kiên trì sáng tạo, Đảng từng bước tìm tòi, bổ sung, hoàn thiện và phát triển đường lối đổi mới phù hợp với thực tiễn đất nước và xu thế thời đại, đáp ứng nguyện vọng của Nhân dân lao động và sự kỳ vọng của bạn bè trên thế giới. Qua đó, đã phát huy mạnh mẽ sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp với sức mạnh thời đại, là tiền đề để đất nước ta “đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử”9. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác xây dựng Đảng nói chung, rèn luyện đạo đức liêm, chính của Đảng cũng còn không ít hạn chế, khuyết điểm, đáng chú ý là: công tác tổ chức, cán bộ và quản lý cán bộ, đảng viên còn yếu kém.
Hiện nay, vẫn còn không ít cán bộ, đảng viên, trong đó có cả những người giữ cương vị lãnh đạo chưa thể hiện được đầy đủ vai trò tiên phong, gương mẫu; còn tồn tại biểu hiện quan liêu, cửa quyền và thiếu gắn bó với thực tiễn, cơ sở; tình trạng “Một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa tiên phong, gương mẫu; tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ vẫn còn diễn biến phức tạp. Tự phê bình và phê bình ở nhiều nơi còn hình thức. Thực hiện trách nhiệm nêu gương, nhất là của người đứng đầu chưa tạo được sự lan tỏa sâu rộng”10. Những hạn chế, khuyết điểm này không chỉ làm suy giảm vai trò lãnh đạo của Đảng mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin của Nhân dân, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ trực tiếp đe dọa đến sự tồn vong của Đảng và chế độ.
Để đáp ứng yêu cầu lãnh đạo sự nghiệp đổi mới đất nước trước những tác động phức tạp của tình hình thế giới và trong nước, xứng đáng với trọng trách là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội, Đảng phải không ngừng tự chỉnh đốn, tự đổi mới về mọi mặt, nâng cao hiệu quả rèn luyện đạo đức cần, kiệm, liêm, chính cho đội ngũ cán bộ, đảng viên và trong toàn Đảng, trong đó cần tập trung thực hiện tốt một số vấn đề sau:
Một là, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần đẩy mạnh công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức liêm, chính cho cán bộ, đảng viên.
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của mọi việc”11, “Công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”12. Để công tác xây dựng Đảng về đạo đức đạt hiệu quả thực chất, điều quan trọng trước tiên là phải đẩy mạnh giáo dục và rèn luyện đạo đức cần, kiệm, liêm, chính cho đội ngũ cán bộ, đảng viên. Bởi chỉ khi nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò và ý nghĩa của việc rèn luyện đạo đức cần, kiệm, liêm, chính thì mới có thể phát huy tối đa tính tự giác, tự nguyện và sự tích cực tham gia của mỗi cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng. Từ đó, mới thu hút và tạo được phong trào sâu rộng trong toàn Đảng. Muốn vậy, công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức cần, kiệm, liêm, chính cho cán bộ, đảng viên cần phải được tiến hành một cách thường xuyên, liên tục, tránh hình thức. Nội dung giáo dục phải bám sát quan điểm đạo đức cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại và dân tộc, gắn với thực tiễn mới của đất nước, làm cho mỗi cán bộ, đảng viên nhận thức đầy đủ “tận trung với nước, tận hiếu với dân”, phục vụ nhân dân là mục đích cao nhất của Đảng, là lẽ sống của mỗi cán bộ, đảng viên, quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng.
Để công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức cần, kiệm, liêm, chính có hiệu quả, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần tích cực, thường xuyên nghiên cứu, đổi mới hình thức, phương pháp giáo dục cho phù hợp tình hình cụ thể. Trong đó, đặc biệt chú trọng giáo dục thông qua hành động gương mẫu, thực hiện nghiêm túc việc nói đi đôi với làm về đạo đức cần, kiệm, liêm, chính của các cấp ủy viên và người đứng đầu các tổ chức. Cán bộ, đảng viên giữ cương vị, chức vụ càng cao thì càng phải nêu gương, trong sáng về đạo đức. Chỉ khi người lãnh đạo thực sự gương mẫu trong việc tu dưỡng và rèn luyện phẩm chất cần, kiệm, liêm, chính thì công tác giáo dục đạo đức cách mạng mới có sức lan tỏa và mang lại hiệu quả thiết thực.
Hai là, kết hợp chặt chẽ rèn luyện đạo đức liêm, chính với xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức.
Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng không thể không quan tâm đến xây dựng, rèn luyện cần, kiệm, liêm, chính của mỗi cán bộ, đảng viên. Kết quả của rèn luyện đạo đức cần, kiệm, liêm, chính giúp người cán bộ, đảng viên loại bỏ thói hư, tật xấu, đoạn tuyệt với chủ nghĩa cá nhân, thật thà, không gian dối với Đảng, với Nhân dân, nêu cao tinh thần đấu tranh để bảo vệ lẽ phải, lên án cái xấu, cái sai trái… là yếu tố quan trọng cho sự đoàn kết thống nhất trong Đảng, bảo đảm sự vững mạnh về tổ chức của Đảng.
Để kết hợp việc rèn luyện đạo đức liêm, chính với xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức, bên cạnh việc thực hiện các nội dung rèn luyện đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, cần chú trọng thực hành dân chủ rộng rãi trong Đảng, thực hiện tự phê bình và phê bình một cách nghiêm túc. Cán bộ, đảng viên của Đảng phải thường xuyên lắng nghe và tiếp thu ý kiến đóng góp của Nhân dân về xây dựng Đảng, đồng thời thực hiện sự giám sát, kiểm tra của Nhân dân đối với tổ chức Đảng và cán bộ, đảng viên. Cần công khai, minh bạch thông tin và chế độ trách nhiệm trong Đảng, các cơ quan công quyền và các tổ chức đoàn thể để Nhân dân biết, bàn bạc và kiểm tra.
Ba là, phát huy vai trò chủ động, tự giác của cán bộ, đảng viên trong việc rèn luyện đạo đức liêm, chính.
Mỗi đảng viên là “một tế bào” trong cơ thể Đảng và chỉ khi mỗi tế bào khỏe mạnh, cơ thể Đảng mới vững mạnh. Vì vậy, phát huy vai trò chủ động, tự giác của cán bộ, đảng viên trong việc rèn luyện đạo đức cần, kiệm, liêm, chính là yếu tố then chốt trong xây dựng Đảng về đạo đức, bảo đảm sự trong sạch, vững mạnh của Đảng. Do vậy, mỗi cán bộ, đảng viên phải phát huy vai trò chủ động, tự giác trong việc rèn luyện đạo đức cần, kiêm, liêm, chính, kiên quyết loại bỏ những thói hư, tật xấu, đấu tranh không khoan nhượng, đoạn tuyệt với chủ nghĩa cá nhân, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong thái độ, hành vi, thói quen, nâng cao đạo đức cách mạng, tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, tin tưởng vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội; có bản lĩnh chính trị vững vàng, không dao động trước khó khăn, thử thách, âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch; kiên quyết đấu tranh với các biểu hiện dao động, xa rời mục tiêu, lý tưởng của Đảng.
Nhằm phát huy vai trò chủ động, tự giác trong việc rèn luyện và nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, các cấp ủy và tổ chức đảng cần kết hợp việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức và lối sống với lợi ích thiết thực của từng cá nhân. Đồng thời, cần phát huy dân chủ trong nội bộ Đảng, tôn trọng và bảo vệ quyền lợi của cán bộ, đảng viên, bảo đảm quyền được thông tin, tham gia chất vấn, đối thoại. Cũng cần coi trọng nhân cách, đạo đức trong quá trình đánh giá, bổ nhiệm và đề bạt cán bộ nhằm tạo động lực cho cán bộ, đảng viên trong việc tu dưỡng và rèn luyện đạo đức.
Bốn là, mỗi cán bộ, đảng viên cần quán triệt sâu sắc Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và các nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII, XIII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Đồng thời, thực hiện có hiệu quả Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị (khóa XIII) về việc đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Cán bộ, đảng viên phải nhận thức rõ mức độ nguy hại của tình trạng suy thoái và các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” đối với sự tồn vong của Đảng. Việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh không chỉ là để hiểu mà quan trọng hơn là để hành động – hành động vì lý tưởng cách mạng, vì Tổ quốc và Nhân dân. Học để rèn luyện đạo đức, làm người tử tế, có ích; để củng cố nền tảng tư tưởng vững chắc và lan tỏa các giá trị đạo đức xã hội, trong đó lấy đạo đức vì con người, vì cộng đồng, vì sự phát triển của đất nước làm trọng tâm.
Mỗi cán bộ, đảng viên cần chủ động, kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện suy thoái, tham nhũng, lãng phí, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, góp phần xây dựng Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức. Đồng thời, kiên quyết loại bỏ những tàn tích của chủ nghĩa cá nhân, tự giác rèn luyện, vượt qua khó khăn, thử thách, gắn bó mật thiết với nhân dân, đặt lợi ích chung lên trên hết và xử lý đúng đắn mọi tình huống. Cũng cần thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương trong Đảng, tuân thủ nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng, thực hiện rà soát, sàng lọc và xử lý kịp thời các vi phạm, bảo đảm công khai, minh bạch và công bằng, loại bỏ những người không đủ tư cách đảng viên.
4. Kết luận
Rèn luyện đạo đức liêm, chính là phẩm chất trung tâm, yếu tố quan trọng trong xây dựng Đảng về đạo đức. Hiện nay, trước những tác động đa chiều của tình hình khu vực và thế giới hiện nay đòi hỏi Đảng phải được xây dựng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức. Do vậy, việc rèn luyện đạo đức cần, kiêm, liêm, chính cần được quán triệt, thực hiện nghiêm túc từ mỗi cán bộ, đảng viên và trong toàn Đảng để Đảng luôn xứng đáng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của Nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc để hoạch định đường lối đúng đắn, đoàn kết, lãnh đạo toàn dân tộc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của Đảng cầm quyền trong tình hình mới.
Chú thích:
1, 2, 5, 8. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 6. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 126, 129, 129 – 131, 130.
4. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 12. H. NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, tr. 403.
3, 6, 11, 12. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 75, 292, 309, 313.
7. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 11. H. NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, tr. 612.
9. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 65.
10. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập II. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 223.
