(Quanlynhanuoc.vn) – Chiều ngày 01/10/2025, tại Hà Nội, Học viện Hành chính và Quản trị công tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: “Đầu tư theo phương thức đối tác công tư – Lý luận và thực tiễn”. TS. Nguyễn Đăng Quế, Phó Giám đốc Học viện và PGS.TS. Đỗ Thị Kim Tiên, Quyền Trưởng Khoa Kinh tế đồng chủ trì Hội thảo.
Đại biểu tham dự Hội thảo có: bà Nguyễn Thị Thu Hà, Phó Chánh Văn phòng PPP, Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Tài chính; PGS.TS. Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông Việt Nam, nguyên Cục trưởng Cục Giám định nhà nước về chất lượng công trình xây dựng, Bộ Xây dựng; bà Lương Thanh Ngân, chuyên gia cao cấp, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam; TS. Nguyễn Anh Tuấn, Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB).
Về phía Học viện Hành chính và Quản trị công, có: GS.TS. Nguyễn Quốc Sửu, Phó Giám đốc Học viện; TS. Hoàng Ngọc Hải, Phó Giám đốc Học viện; GS.TS. Đinh Văn Tiến, nguyên Phó Giám đốc Học viện; đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc, trực thuộc Học viện cùng đông đảo nhà khoa học, nhà nghiên cứu, chuyên gia trong và ngoài Học viện và cán bộ, giảng viên, học viên, sinh viên Khoa Kinh tế.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Nguyễn Đăng Quế, Phó Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công nhấn mạnh, trong chương trình đào tạo và chiến lược phát triển của Học viện, bên cạnh hoạt động bồi dưỡng nguồn nhân lực, công tác nghiên cứu khoa học luôn được coi là nhiệm vụ quan trọng, không chỉ góp phần phát triển tri thức mà còn cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định và hoàn thiện chính sách công. Với thế mạnh đào tạo, nghiên cứu, tư vấn chính sách gắn liền các lĩnh vực kinh tế, tài chính, du lịch và lữ hành, Khoa Kinh tế đã và đang khẳng định vai trò quan trọng trong việc gắn kết lý luận với thực tiễn.
TS. Nguyễn Đăng Quế khẳng định chủ đề Hội thảo có ý nghĩa thiết thực, vừa mang tính học thuật, vừa có giá trị ứng dụng sâu sắc trong bối cảnh đất nước đang thúc đẩy đổi mới mô hình quản trị quốc gia theo hướng hiệu lực, hiệu quả và bền vững. Đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP được xem là công cụ quan trọng nhằm huy động nguồn lực xã hội cho phát triển, đồng thời đòi hỏi phải hoàn thiện khung thể chế và chính sách bảo đảm công bằng, minh bạch. Phó Giám đốc Học viện bày tỏ kỳ vọng Hội thảo sẽ trở thành diễn đàn học thuật uy tín, tập hợp nhiều góc nhìn đa chiều về PPP từ lý luận, pháp lý, kinh nghiệm quốc tế đến thực tiễn triển khai tại Việt Nam, qua đó, đóng góp nhiều gợi mở, kiến nghị quan trọng cho việc tiếp tục hoàn thiện chính sách và nâng cao hiệu quả quản trị công.
Tại Hội thảo, ThS. Nguyễn Thị Thu Hà đã giới thiệu tổng quan về khung pháp lý đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP tại Việt Nam, nhấn mạnh sự hoàn thiện liên tục từ các nghị định BOT, BTO, BT những năm 1997, 2007, 2009, Quyết định số 71/2010/QĐ-TTg về thí điểm PPP, đến Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư năm 2020 (có hiệu lực từ 01/01/2021) và các luật sửa đổi, bổ sung năm 2024, 2025 cùng các nghị định mới ban hành, như: Nghị định số 243/2025/NĐ-CP, Nghị định số 180/2025/NĐ-CP. Bà cho biết, một số điểm nổi bật trong khung pháp lý hiện hành, gồm: mở rộng lĩnh vực đầu tư, bỏ quy mô tối thiểu, đơn giản hóa thủ tục, đẩy mạnh phân cấp cho bộ, ngành, địa phương; tăng tỷ lệ vốn nhà nước hỗ trợ để thu hút doanh nghiệp; cơ chế chia sẻ rủi ro và lợi ích về doanh thu giữa Nhà nước và nhà đầu tư; bổ sung quy định về dự án BT và các cơ chế tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp. Đáng chú ý, các quy định mới đã tạo hành lang pháp lý riêng cho hợp tác công tư trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, khuyến khích hợp tác công – tư để phát triển hạ tầng số, đào tạo nhân lực số, thúc đẩy tạo lập và khai thác dữ liệu, cũng như thương mại hóa các sản phẩm công nghệ.
PGS.TS. Trần Chủng chỉ ra một số điểm nghẽn từ Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư năm 2020, như: thiếu quy định về trách nhiệm pháp lý của Nhà nước khi chậm giải ngân; chưa làm rõ quyền sở hữu và quyền kinh doanh đối với công trình dự án PPP; chưa xác định rõ tính chất và nội dung quyền tài sản của nhà đầu tư. Ngoài ra, sự xung đột giữa các văn bản pháp luật cũng gây khó khăn, điển hình là quy định khác nhau về vốn chủ sở hữu tối thiểu hay việc chưa rõ ràng trong khái niệm “nhà đầu tư trong nước” khi có sự tham gia của yếu tố nước ngoài. Bên cạnh đó, thủ tục pháp lý kéo dài đã làm mất cơ hội của nhiều dự án. PGS.TS. Trần Chủng nhấn mạnh PPP là phương thức đầu tư mới, phức tạp, đòi hỏi sự lắng nghe từ cơ quan quản lý đối với nhà đầu tư, đồng thời cần đẩy mạnh nghiên cứu pháp lý, nâng cao năng lực chuyên môn và đạo đức công vụ để tháo gỡ điểm nghẽn, tạo điều kiện cho PPP phát triển bền vững trong lĩnh vực hạ tầng giao thông.
Chia sẻ kinh nghiệm từ thực tiễn hỗ trợ triển khai các dự án PPP ở nhiều quốc gia, bà Lương Thanh Ngân nhấn mạnh một số nội dung: PPP là hợp đồng cung cấp dịch vụ công, không phải hợp đồng xây dựng, vì thế phải được thiết kế như hợp đồng “mua dịch vụ” với cơ chế thanh toán theo đầu ra và chất lượng vận hành thay vì “mua công trình”. Lợi nhuận nhà đầu tư cần gắn chặt với mục tiêu dịch vụ công. Đấu thầu cạnh tranh minh bạch là chìa khóa tối ưu “giá trị đồng tiền” và giảm rủi ro đàm phán. Cần có một đầu mối PPP đủ thẩm quyền và năng lực để thẩm định, chuẩn hóa hợp đồng, điều phối thực thi. PPP không phải chìa khóa vạn năng để biến dự án không khả thi trở nên khả thi, bởi vậy cần tuyệt đối tránh “đẩy” những dự án công kém hấp dẫn sang PPP. Chỉ lựa chọn các dự án mà khu vực tư nhân làm hiệu quả hơn Nhà nước. Bên cạnh đó, phải kiểm soát chặt rủi ro tài khóa và nghĩa vụ dự phòng ở cấp trung ương để bảo đảm bền vững ngân sách và niềm tin thị trường. Theo bà, những kinh nghiệm này sẽ là gợi ý trực tiếp cho Việt Nam tham khảo và vận dụng trong quá trình hoàn thiện chính sách và tổ chức thực hiện PPP thời gian tới.
Tham luận của TS. Nguyễn Anh Tuấn phân tích vai trò đặc biệt quan trọng của PPP như một công cụ chính sách hiệu quả, kết hợp được thế mạnh quản lý, cơ chế tài chính và sáng tạo của khu vực tư nhân với vai trò điều tiết, bảo lãnh và ổn định chính sách từ phía Nhà nước. Ông nhấn mạnh, PPP không chỉ góp phần đa dạng hóa nguồn lực xã hội hóa cho phát triển hạ tầng, mà còn giúp giảm gánh nặng tài chính công, nâng cao chất lượng dịch vụ công và năng lực cạnh tranh quốc gia. TS. Nguyễn Anh Tuấn chia sẻ, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư năm 2020 ra đời và được sửa đổi, bổ sung năm 2024, 2025 đã thiết lập khung pháp lý chính thức, đồng bộ và minh bạch hơn. Tuy nhiên, số lượng dự án PPP được phê duyệt lại không tăng mà có xu hướng giảm, cho thấy những “điểm nghẽn” cốt lõi vẫn tồn tại. Để tháo gỡ, ông đề xuất cần hoàn thiện thể chế một cách đồng bộ và minh bạch, theo hướng ổn định, dễ dự đoán; đẩy mạnh phân cấp; rút gọn thủ tục; sớm ban hành nghị định thay thế Nghị định số 35/2021/NĐ-CP. Bên cạnh đó, cần nâng cao sức hấp dẫn tài chính chú trọng cơ chế chia sẻ rủi ro doanh thu linh hoạt, áp dụng mô hình tài chính hỗn hợp (blended finance) để giảm thiểu rủi ro cho khu vực tư nhân, cùng với việc tham khảo bài học kinh nghiệm quốc tế nhằm xây dựng lộ trình chiến lược phát triển PPP bền vững.
Các đại biểu dự Hội thảo đã cùng trao đổi, thảo luận sôi nổi những nội dung liên quan chủ đề Hội thảo. Hội thảo cũng nhận được hơn 30 bài viết từ các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý trong và ngoài Học viện. Các bài viết đã đóng góp nhiều quan điểm, chia sẻ học thuật và kinh nghiệm thực tiễn phong phú về đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP, tập trung phân tích từ khung pháp lý, cơ chế chính sách đến những đánh giá, phân tích các vướng mắc trong triển khai; đồng thời, đưa ra nhiều gợi mở, khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng mô hình đối tác công tư trong các lĩnh vực hạ tầng và dịch vụ công ở Việt Nam.
Kết luận Hội thảo, TS. Nguyễn Đăng Quế trân trọng cảm ơn các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý và toàn thể đại biểu đã tham dự và có những ý kiến chia sẻ tâm huyết, mở những định hướng nghiên cứu mới và đề xuất giải pháp thiết thực cho việc tiếp tục hoàn thiện chính sách PPP, qua đó đóng góp tích cực vào quá trình đổi mới quản trị công trong giai đoạn hiện nay. Kết quả của Hội thảo sẽ là nguồn tham khảo quan trọng giúp tăng cường kết nối giữa lý luận và thực tiễn trong lĩnh vực PPP, góp phần phục vụ công tác đào tạo, nghiên cứu khoa học và tư vấn chính sách của Học viện Hành chính và Quản trị công.
Quản Anh
