ThS. Nguyễn Trọng Khiêm
Trường Chính trị tỉnh Hòa Bình
(Quanlynhanuoc.vn) – Thời gian qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Tỉnh ủy Sơn La, Trường Chính trị tỉnh Sơn La đã tổ chức thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục lý luận chính trị trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, Sơn La là địa phương có đặc thù và tính phức tạp của vùng núi biên giới nên công tác giáo dục lý luận chính trị cũng còn có những hạn chế nhất định. Bài viết phân tích về thực trạng chất lượng giáo dục lý luận chính trị, chỉ rõ hạn chế, bất cập; từ đó, đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị của Trường Chính trị tỉnh Sơn La trong thời gian tới.
Từ khóa: Giáo dục lý luận chính trị; giải pháp; nâng cao chất lượng, Trường Chính trị tỉnh Sơn La..
1. Mở đầu
Công tác tư tưởng được xác định là “một bộ phận cấu thành đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hoạt động của Đảng; là lĩnh vực trọng yếu để xây dựng, bồi đắp nền tảng chính trị của chế độ, tuyên truyền, giáo dục, động viên và tổ chức nhân dân thực hiện các nhiệm vụ cách mạng”1. Xác định được vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác giáo dục lý luận chính trị, Đảng ta luôn quan tâm, chăm lo đến giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân. Hiện nay hệ thống cáccơ sở giáo dục lý luận chính trị từ trung ương xuống địa phương được sắp xếp, bố trí, kiện toàn lại theo hướng tinh gọn, liên thông, hệ thống… Đặc biệt trong bối cảnh cả nước đang tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; và thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy ở nước ta hiện nay, việc nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị lại càng mang tính cấp thiết và quan trọng.
2. Thực trạng chất lượng giáo dục lý luận chính trị của Trường Chính trị tỉnh Sơn La hiện nay
Thực hiện Quy định số 09-QĐi/TW ngày 13/01/2018 của Ban Chấp hành Trung ương quy định về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương2. Thời gian qua, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy Sơn La, Đảng ủy, Ban Giám hiệu Trường Chính trị tỉnh Sơn La nhận thức sâu sắc về trách nhiệm của Nhà trường đối với công tác giáo dục lý luận chính trị trên địa bàn tỉnh. Xác định giáo dục lý luận chính trị là nhiệm vụ chính trị quan trọng, là khâu căn bản, then chốt, có ý nghĩa quyết định đến việc hình thành, phát triển nhân cách, đạo đức, phẩm chất chính trị và năng lực hoạt động thực tiễn của người học. Trường Chính trị tỉnh đã mở nhiều lớp bồi dưỡng cập nhật kiến thức mới cho cán bộ, đảng viên trên địa bàn; đặc biệt quan tâm đổi mới nội dung giáo dục gắn với liên hệ thực tiễn, giúp người học nắm vững và vận dụng vào thực tiễn tại địa phương có hiệu quả và chất lượng.
Chất lượng đội ngũ giảng viên, báo cáo viên của Trường Chính trị tỉnh Sơn La ngày càng được nâng cao. Đội ngũ giảng viên, báo cáo viên đã nhận thức sâu sắc ý nghĩa, vai trò của công tác giáo dục lý luận chính trị, từ đó, nêu cao tinh thần, trách nhiệm trong tham gia vào các hoạt động giáo dục lý luận chính trị cho học viên, phát huy tốt vai trò tiền phong, gương mẫu trong thực thi nhiệm vụ được giao. Đội ngũ giảng viên luôn tích cực, chủ động trong đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ chuyên môn trong công tác giảng dạy. Với tinh thần dấn thân, không ngại khó, ngại khổ, cùng khát vọng cống hiến, tinh thần sáng tạo… mỗi giảng viên luôn phấn đấu, quyết tâm trở thành tấm gương sáng cho học viên noi theo.
Tính đến hết năm 2024, đội ngũ viên chức của Trường Chính trị tỉnh Sơn La có 45 biên chế, trong đó có 35 giảng viên (17 giảng viên, 18 giảng viên chính); 11 chuyên viên, cán sự (8 chuyên viên, 2 chuyên viên chính, trong đó có 1 đồng chí là giảng viên thỉnh giảng), 1 cán sự. Về trình độ chuyên môn, có 2 tiến sỹ; 35 thạc sỹ; 7 cử nhân; 1 trung cấp (văn thư). Về trình độ lý luận chính trị: cao cấp có 24 đồng chí; trung cấp có 17 đồng chí; trình độ khác 4 đồng chí3. Cùng vớiđội ngũ giảng viên, đội ngũ báo cáo viên ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong công tác giáo dục lý luận chính trị. Về cơ bản, đội ngũ báo cáo viên tham gia công tác giảng dạy lý luận chính trị ở Trường Chính trị tỉnh Sơn La được đào tạo cơ bản về trình độ lý luận chính trị và có khả năng nắm bắt thực tiễn cùng bề dày kinh nghiệm công tác…
Chương trình và nội dung giáo dục lý luận chính trị ở Trường Chính trị tỉnh Sơn La ngày càng đổi mới và hiệu quả. Nội dung luôn bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đồng thời, có sự vận dụng linh hoạt, sáng tạo phù hợp với tình hình thực tiễn của tỉnh và đặc điểm của từng đối tượng học viên. Căn cứ vào chương trình khung, nội dung cơ bản do Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh ban hành và quy định, Ban Giám hiệu Trường Chính trị tỉnh Sơn La đã tập trung xây dựng, bổ sung, đổi mới thường xuyên nội dung chương trình về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam vào trong chương trình giảng dạy chính khóa.
Bên cạnh đó, Trường Chính trị tỉnh Sơn La đã làm tốt việc điều chỉnh, bổ sung kế hoạch, duy trì và tổ chức nghiêm túc, đúng chương trình, nội dung, thời gian giáo dục lý luận cho học viên. Đồng thời, chủ động nghiên cứu, biên soạn các chuyên đề nhằm bổ trợ về giáo dục lý luận chính trị, như: chuyên đề tư tưởng Hồ Chí Minh; chuyên đề bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, chuyên đề về học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh… Kết quả giáo dục lý luận chính trị ngày càng được nâng cao. Chính nhờ sự nhận thức sâu sắc và trách nhiệm của huyện ủy, ban giám đốc Trung tâm chính trị cấp huyện mà chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị thời gian qua đã đạt mục tiêu đề ra. Trường Chính trị tỉnh đã làm tốt công tác phối hợp với Ban Tuyên giáo các cấp trong tỉnh, Trung tâm chính trị cấp huyện chủ động tham mưu giúp cấp ủy chỉ đạo, triển khai thực hiện tốt công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị theo hướng dẫn của Ban Tuyên giáo Trung ương, kế hoạch công tác lý luận chính trị của tỉnh. Chỉ tính riêng năm 2024, Trường Chính trị tỉnh đã mở được 45 lớp với 2.775 học viên (trong đó: chuyển tiếp 13 lớp với 677 học viên; Mở mới 1 lớp Cao cấp lý luận chính trị, 7 lớp Trung cấp lý luận chính trị với 395 học viên, 24 lớp bồi dưỡng với 1.643 học viên), phối hợp với Ban Tổ chức Tỉnh ủy và Học viện Chính trị Khu vực I đào tạo 1 lớp Bồi dưỡng cán bộ Đề án số 03-ĐA/TU với số lượng 49 học viên4.
Dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, Trường Chính trị tỉnh Sơn La đã có nhiều đổi mới về phương pháp và hình thức giáo dục lý luận chính trị. Bên cạnh phương pháp giảng dạy truyền thống, đội ngũ giảng viên, báo cáo viên đã mạnh dạn kết hợp các phương pháp dạy học hiện đại. Với phương châm“lấy người học làm trung tâm” nhằm phát huy tính độc lập, chủ động, sáng tạo của học viên, nhất là trong các buổi thảo luận chuyên môn, sinh hoạt lý luận, chuyên đề. Ngoài ra, bám sát thực tế chào mừng các sự kiện chính trị, các ngày lễ lớn của đất nước, của tỉnh, Trường Chính trị tỉnh đã vận dụng linh hoạt các phương pháp giáo dục, như: tuyên truyền qua các phương tiện thông tin đại chúng, tổ chức các cuộc thi tìm hiểu, các phong trào… Trên cơ sở đó, góp phần quan trọng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị.
Cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ công tác giáo dục lý luận chính trị của trường ngày được quan tâm đầu tư xây dựng ngày càng khang trang, hiện đại. Bên cạnh nguồn ngân sách thường xuyên, Trường Chính trị tỉnh Sơn La đã xin chủ trương vận động đóng góp từ các nguồn kinh phí xã hội hóa để đầu tư sửa chữa cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị phục vụ nhu cầu ăn ở, học tập, sinh hoạt của học viên. Về phương tiện, trang thiết bị phục vụ giảng dạy ở Trường Chính trị tỉnh (máy chiếu, máy vi tính, máy phô tô, tăng âm, loa đài, bàn ghế, bảng, quạt điện, trang bị sách tham khảo…) cơ bản đáp ứng yêu cầu giảng dạy và học tập của giảng viên, học viên. Đến nay, nhà trường đã đạt 47/55 chỉ tiêu thuộc 6 nhóm tiêu chí trường chính trị đạt chuẩn mức độ 15.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, chất lượng công tác giáo dục lý luận chính trị của Trường Chính trị tỉnh Sơn La còn tồn tại một số hạn chế, bất cập. Đó là, nhận thức của một bộ phận cấp ủy, người đứng đầu về những định hướng mới về công tác giáo dục lý luận chính trị chưa kịp thời. Nội dung, phương pháp, hình thức giáo dục lý luận chính trị có lúc, cơ nơi chậm được đổi mới, chưa thực sự phù hợp, sát đối tượng và có chất lượng với học viên. Một số giảng viên còn nặng về lý luận, kinh nghiệm và thường dừng lại ở những quan điểm chung chung mà chưa phân tích, làm rõ những cơ sở lý luận, chưa bám sát tình hình thực tiễn hiện nay và vận dụng phù hợp với địa phương, địa bàn và đối tượng giáo dục. Việc gắn nội dung giáo dục lý luận chính trị với đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch còn chưa kịp thời và chưa gắn kết với tình hình tại cơ sở và địa bàn. Điều kiện phục vụ hoạt động giáo dục lý luận chính trị cho học viên chưa thực sự bảo đảm, đáp ứng yêu cầu đề ra. Cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ công tác nghiên cứu, giảng dạy và học tập của giảng viên, học viên còn thiếu và bị xuống cấp…
3. Giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị của Trường Chính trị tỉnh Sơn La
Thứ nhất, nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa của giáo dục lý luận chính trị cho cấp ủy, lãnh đạo và đội ngũ công chức, viên chức Trường Chính trị tỉnh.
Thực tế cho thấy, nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa của giáo dục lý luận chính trị cho cấp ủy, lãnh đạo và đội ngũ công chức, viên chức Trường Chính trị tỉnh là cơ sở, tiền đề nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị của Trường. Do đó, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức chocấp ủy, người đứng đầu, đội ngũ giảng viên, báo cáo viên về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác giáo dục lý luận chính trị. Để làm tốt công tác này, cần bám sát nội dung kinh điển của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, trang bị thế giới quan khoa học, phương pháp luận biện chứng… để nâng cao hiểu biết cho đội ngũ này.
Chú trọng nâng cao nhận thức cho đội ngũ này thông qua các lớp bồi dưỡng, hội nghị quán triệt, hội thảo khoa học… Thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, XII, XIII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Quy định số 144-QĐ/TW ngày 09/5/2024 của Bộ Chính trị về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên giai đoạn mới; Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả…
Nâng cao nhận thức làm cơ sở cho việc nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện, đổi mới chương trình giáo dục lý luận chính trị “ngang tầm nhiệm vụ”. Đảng ủy, Ban Giám hiệu Trường Chính trị tỉnh cần tiến hành rà soát, bổ sung, hoàn thiện và thực hiện nghiêm túc quy chế làm việc. Đồng thời, xác định rõ nhiệm vụ lãnh đạo cần đặt ra trong nâng cao chất lượng công tác giáo dục lý luận chính trị. Phát huy vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức các hoạt động giáo dục lý luận chính trị cho học viên. Tăng cường các hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống, ý thức chấp hành nội quy, quy định của Trường Chính trị tỉnh.
Thứ hai, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, báo cáo viên.
Ban Giám hiệu Trường Chính trị tỉnh Sơn La cần đẩy mạnh công tác lãnh đạo, chỉ đạo, lựa chọn người có đủ phẩm chất, năng lực, trình độ chuyên môn tham gia giảng dạy lý luận chính trị. Việc tuyển chọn đội ngũ giảng viên, báo cáo viên phải bảo đảm đúng tiêu chí, yêu cầu về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ theo chức danh vị trí việc làm. Đồng thời, cần nghiên cứu, xây dựng kế hoạch để tiến tới chuẩn hoá đội ngũ giảng viên, báo cáo viên giảng dạy lý luận chính trị trong các trung tâm chính trị trên địa bàn.
Xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giảng viên, báo cáo viên để đội ngũ này nắm rõ những biến đổi của xu thế hội nhập quốc tế, biết vận dụng vào công tác giảng dạy lý luận chính trị phù hợp với thực tiễn địa phương. Thường xuyên kiểm tra, đánh giá năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của giảng viên, trên cơ sở đó, xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn cho đội ngũ này dựa trên những hạn chế cần bổ sung. Đẩy mạnh nghiên cứu, xây dựng cơ chế, chính sách nhằm khuyến khích, động viên đội ngũ giảng viên, báo cáo viên tự đào tạo, nâng cao trình độ, đáp ứng yêu cầu giảng dạy lý luận chính trị. Nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế về đổi mới chế độ, chính sách cho cán bộ giảng dạy lý luận chính trị về tiền lương, phụ cấp, trợ cấp… phù hợp với tính chất đặc thù của giảng viên giảng dạy chính trị theo đúng quy định.
Thứ ba, đổi mới nội dung, chương trình, phương thức giáo dục lý luận chính trị.
Để làm tốt công tác này, Tỉnh ủy Sơn La cần lãnh đạo Trường Chính trị tỉnh nghiên cứu, xây dựng chương trình về đổi mới nội dung, chương trình, phương thức giáo dục lý luận chính trị thống nhất trong các trung tâm chính trị cấp xã trên toàn tỉnh. Theo đó, cần đẩy mạnh giáo dục về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa – xã hội của tỉnh và địa phương… Chú trọng giáo dục về tình hình chính trị, những vấn đề “nóng” nhạy cảm ở trong nước, khu vực và thế giới và nguy cơ tại địa phương.
Quán triệt nội dung, chương trình giáo dục lý luận chính trị về thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Nghị quyết số 04/NQ-TW ngày 30/10/2016 của Ban Chấp hành Trung ương về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ… Đồng thời, tăng cường giáo dục những nội dung về đạo đức cách mạng, lối sống xã hội chủ nghĩa, kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, lợi ích nhóm…
Trong bối cảnh hiện nay, các thế lực phản động, thù địch lợi dụng tình trạng suy thoái, sa sút về phẩm chất đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên để tuyên truyền, xuyên tạc làm suy giảm vai trò lãnh đạo của Đảng, niềm tin của quần chúng nhân dân. Vì vậy, cần coi trọng công tác giáo dục lý luận chính trị, tạo cơ sở để rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, năng lực công tác tốt, dân chủ, khoa học.
Đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị bám sát mục tiêu, phương hướng, nội dung giáo dục đã được xác định. Đồng thời, căn cứ vào tình hình thực tiễn và đặc điểm đối tượng người học để xác định các hình thức, phương pháp giáo dục phù hợp. Đổi mới hình thức, phương pháp giáo dục cần gắn với quá trình đổi mới thiết bị và phương tiện dạy học như sử dụng máy chiếu, máy tính, phần mềm học, thảo luận trực tuyến…
Thứ tư, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện hiện đại phục vụ giáo dục lý luận chính trị.
Hằng năm, Trường Chính trị tỉnh Sơn La cần xây dựng kế hoạch về nhu cầu đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện hiện đại phục vụ giáo dục lý luận chính trị để cấp chính quyền cơ sở có căn cứ bố trí nguồn kinh phí phù hợp. Việc xây dựng kế hoạch cần xác định rõ nguồn lực cần thiết, cụ thể bám sát vào tình hình, điều kiện thực tiễn đặt ra. Tăng cường đầu tư kinh phí xây dựng, sửa chữa, nâng cấp hệ thống giảng đường, lắp đặt hệ thống máy chiếu, bảng thông minh, máy vi tính… bảo đảm tất cả các phòng học đều có chất lượng tốt, đáp ứng mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị cho học viên.
Xây dựng cơ chế bổ sung các loại giáo trình, tài liệu, sách tham khảo, báo, tạp chí cả bản giấy và bản điện tử về lý luận chính trị, bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước… Đồng thời, chú trọng đầu tư nâng cấp hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin internet, wifi… phục vụ nhu cầu học tập của học viên. Định kỳ tiến hành công tác thanh, kiểm tra quá trình đầu tư, khai thác, sử dụng cơ sở vật chất, phương tiện, trang thiết bị ở các phòng học tại Trường Chính trị tỉnh cũng như các trung tâm chính trị trên địa bàn… Trên cơ sở đó, đánh giá tình hình thực tế, kịp thời khắc phục những vấn đề chưa phù hợp, bảo đảm trong việc đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện, trang thiết bị phục vụ công tác giáo dục lý luận chính trị được thực hiện nghiêm túc, hiệu quả.
4. Kết luận
Trong bối cảnh tình hình chính trị thế giới và khu vực có nhiều diễn biến phức tạp, cuộc đấu tranh trên lĩnh vực lý luận, tư tưởng diễn ra ngày càng phức tạp, khó lường, khi các thế lực thù địch lợi dụng mạng xã hội để xuyên tạc chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đặc biệt bối cảnh cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy đang triển khai mạnh mẽ ở nước ta hiện nay thì việc nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị lại càng có ý nghĩa quan trọng. Hơnlúc nào hết, vai trò của Trường Chính trị tỉnh cần được phát huy để thực sự trở thành trung tâm giáo dục lý luận chính trị cho tỉnh, cho địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị, xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp và cộng đồng dân cư có đủ phẩm chất chính trị, đạo đức và năng lực, phong cách làm việc, phục vụ hiệu quả, chất lượng, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay.
Chú thích:
1. Ban Chấp hành Trung ương (2007). Nghị quyết số 16 – NQ/TW ngày 01/8/2007 về công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới.
2. Ban Chấp hành Trung ương (2018). Quy định số 09-QĐi/TW ngày 13/01/2018 quy định về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
3, 4. Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Sơn La (2024). Báo cáo số 761-BC/BTGTU ngày 16/12/2024 kết quả công tác lý luận chính trị năm 2024, nhiệm vụ năm 2025.
5. Xây dựng Trường Chính trị tỉnh đạt chuẩn, https://baosonla.vn, ngày 31-7-2024.
