Thượng tá, ThS. Nguyễn Văn Hùng
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhân cách quân nhân nói chung, nhân cách cán bộ quân đội nói riêng là một nội dung quan trọng trong tư tưởng quân sự, chính trị của Người. Tư tưởng đó trở thành nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam chỉ đạo xuyên suốt quá trình giáo dục, rèn luyện nhân cách đội ngũ cán bộ quân đội nói chung, học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội nói riêng đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Bài viết phân tích nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về nhân cách người cán bộ quân đội và đề xuất giải pháp giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội hiện nay.
Từ khóa: Nhân cách; giáo dục; rèn luyện; học viên; đào tạo; sĩ quan cấp phân đội.
1. Đặt vấn đề
Ngay từ những ngày đầu thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến việc xây dựng quân đội và xây dựng nhân cách người cán bộ quân đội. Theo Người: “cán bộ là cái gốc của mọi công việc”1; “công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”2. Nhân cách người cán bộ quân đội bao gồm cả hai mặt đức và tài, trong đó, Người coi đức là gốc, là nhân tố quyết định sự khác biệt về bản chất của quân đội cách mạng so với quân đội của giai cấp bóc lột. Vấn đề nhân cách của người cán bộ nói chung, cán bộ quân đội nói riêng cũng chính là một nội dung quan trọng gắn liền với xây dựng quân đội luôn vững mạnh về chính trị. Do đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã giành nhiều công sức giáo dục và rèn luyện nhân cách một cách toàn diện cho đội ngũ cán bộ quân đội và chính nhân cách của Người là một tấm gương ngời sáng cho toàn Đảng, toàn quân và toàn dân noi theo.
2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhân cách người cán bộ quân đội
Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhân cách người cán bộ quân đội được đề cập trong nhiều bài nói, bài viết của Người đối với việc xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân cách của người cán bộ nói chung, người cán bộ quân đội nói riêng gồm hai mặt: đức và tài, giữa chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Người khẳng định: “Có tài phải có đức, có tài không có đức, tham ô hủ hóa có hại cho nhà nước. Có đức không có tài, như ông bụt ngồi trong chùa, không giúp ích gì được ai”3. Do vậy, Người đòi hỏi người cán bộ quân đội phải có đủ cả đức và tài.
“Đức” của người cán bộ quân đội, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh không phải là đạo đức chung chung mà là đạo đức cách mạng. Người coi đạo đức cách mạng là “nền tảng”, là “cái gốc” của nhân cách người cán bộ của Đảng nói chung, cán bộ quân đội nói riêng. Người nói: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”4. Cái gốc đó sẽ giúp cho người cán bộ quân đội vượt qua được mọi khó khăn, gian khổ, hy sinh để hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Đảng, Nhân dân, Quân đội giao cho.
Người cán bộ quân đội có đạo đức cách mạng, trước hết là phải tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và hiếu với dân. Người yêu cầu: đã là cán bộ thì phải “Trung thành với mục đích cách mạng: giữ cho nước nhà được độc lập, nòi giống được tự do”5. Đó chính là định hướng chính trị, là mục tiêu chiến đấu mà mọi cán bộ quân đội phải nắm vững. Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu: trung với Nước là trung thành với sự nghiệp đấu tranh giành độc lập tự do cho dân tộc và xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội trên đất nước ta, vì rằng: chỉ có chủ nghĩa xã hội mới đem lại độc lập tự do thật sự cho dân tộc; đồng thời, “trung” với Nước không tách rời “trung” với Đảng, bởi sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng đất nước và xây dựng quân đội ta đều được đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Bên cạnh đó, người cán bộ quân đội phải thực sự tiêu biểu về đạo đức, lối sống. Cán bộ quân đội phải luôn luôn tu dưỡng đạo đức cách mạng, đó là: cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Phải thật thà ngay thẳng, nghiêm túc tự phê bình và phê bình. Phải khiêm tốn, thực sự cầu thị, không chủ quan kiêu ngạo, có ý thức lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ; nói đi đôi với làm và phải mẫu mực để chiến sĩ noi gương, học tập. Người dạy: mỗi người chỉ huy về quân sự cũng như về chính trị phải làm kiểu mẫu. Người nhắc nhở cán bộ quân đội: “Từ tiểu đội trưởng trở lên, từ tư lệnh trở xuống phải săn sóc đời sống vật chất và tinh thần của đội viên… Bộ đội chưa ăn cơm, cán bộ không được kêu mình đói. Bộ đội chưa đủ áo mặc, cán bộ không được kêu mình rét. Bộ đội chưa đủ chỗ ở, cán bộ không được kêu mình mệt”6 và Người chỉ rõ: “Cán bộ phải thương đội viên… có thân đội viên như chân tay, thì đội viên mới thân cán bộ như ruột thịt”7.
“Tài” của người cán bộ quân đội, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh bao gồm rất nhiều yếu tố. Trước hết, Người khẳng định rằng, không có năng lực thì “làm việc gì cũng khó”, thậm chí không thể thực hiện được. Người yêu cầu cán bộ quân đội phải vững vàng về chính trị, giỏi về chuyên môn; nghề nào cũng phải học, phải thông thạo, bởi lẽ chỉ có nhiệt tình không thôi thì chưa đủ mà còn phải có tri thức nữa; đồng thời, căn dặn đội ngũ cán bộ quân đội phải “học tư tưởng chiến lược, chiến thuật, học cách dạy bộ đội đánh giặc, học phương pháp chỉ huy chiến đấu”8; “phải ra sức học chính trị, quân sự, văn hóa cần phải nâng cao lập trường và tư tưởng của giai cấp công nhân”9. Người chỉ rõ việc học tập lý luận không phải chỉ thuộc lòng từng câu, từng chữ mà phải nắm vững bản chất cách mạng và tính biện chứng khoa học của chủ nghĩa Mác – Lênin để vận dụng và giải quyết đúng đắn trong lĩnh vực quân sự, quốc phòng.
Người phê phán những biểu hiện lệch lạc, như: chỉ coi trọng kinh nghiệm mà xem thường lý luận hoặc chỉ coi trọng lý luận mà xem nhẹ kinh nghiệm và căn dặn: học phải đi đôi với hành, lý luận phải liên hệ với thực tiễn; thao trường, bãi tập gắn với chiến trường, không lý thuyết suông, giáo điều sách vở. Công việc của người cán bộ quân đội có tính đặc thù so với các loại cán bộ khác nên Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt nhấn mạnh đến hai phẩm chất mà người cán bộ quân sự phải có để xử lý các tình huống chiến đấu một cách chính xác và kịp thời, đó là trí và dũng.
Người nói: “Trí là phải có óc sáng suốt để nhìn mọi việc, để suy xét địch cho đúng… Dũng là không được nhút nhát, phải can đảm, dám làm những việc đáng làm, dám đánh những trận đáng đánh”10. Theo đó, người có “Trí” là người biết địch, biết ta, biết dùng người đúng chỗ, đúng việc, luôn cầu tiến bộ, ham học hỏi, nắm vững những kiến thức cần thiết cho việc thực hiện chức trách của mình.
Người có “Dũng” phải có gan chịu trách nhiệm trước công việc gặp việc khó phải có gan làm, thấy khuyết điểm có gan sửa chữa; cực khổ, hiểm nguy có gan chịu đựng, có gan chống lại những cám dỗ của đời thường; dám hy sinh vì vận mệnh của Đảng, của Tổ quốc. “Trí, Dũng” song toàn là hai phẩm chất đặc biệt cần thiết của người chỉ huy quân đội và đó cũng là mục tiêu của công tác đào tạo cán bộ quân đội hiện nay.
Về đào tạo, rèn luyện nhân cách sĩ quan quân đội, Người chỉ rõ: mục tiêu của các nhà trường là đào tạo ra lớp cán bộ mới, toàn diện cả đức, cả tài, tận tụy phục vụ nhân dân; riêng mục tiêu đào tạo cán bộ quân đội, theo đó: “Phải có quan điểm và lập trường vững chắc, có quyết tâm chiến đấu thật cao, nắm vững chiến lược, chiến thuật của chiến tranh nhân dân, luôn luôn nâng cao tri thức chuyên môn, thương yêu chiến sĩ, chăm sóc đời sống tinh thần và vật chất của chiến sĩ; phải thực hiện dân chủ nội bộ”11.
3. Giải pháp giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội
Học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội là đối tượng được đào tạo cơ bản, chuyên sâu để trở thành người sĩ quan quân đội theo mô hình, mục tiêu xác định, do vậy, trong quá trình đào tạo ở các học viện, trường sĩ quan phải đặc biệt coi trọng giáo dục, rèn luyện nhân cách của người cán bộ quân đội cách mạng. Giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở các học viện, trường sĩ quan quân đội được xác định là nội dung quan trọng, một nhiệm vụ xuyên suốt để đào tạo đội ngũ cán bộ quân đội “có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; có phẩm chất đạo đức cách mạng; có kiến thức, năng lực toàn diện, chuyên nghiệp theo yêu cầu, nhiệm vụ; có khả năng tự học tập, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và thích ứng”12 góp phần “xây dựng thế hệ con người Việt Nam mới có lòng yêu nước và tự hào dân tộc, đủ bản lĩnh, trí tuệ, năng lực, trình độ, sức khỏe để đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn phát triển mới”13.
Một là, chuẩn hóa mô hình nhân cách người sĩ quan cấp phân đội theo mục tiêu đào tạo của từng học viện, trường sĩ quan Quân đội.
Đây là giải pháp đầu tiên, có ý nghĩa nền tảng quan trọng để giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Các học viện, trường sĩ quan Quân đội cần có sự chuẩn hóa mô hình nhân cách người sĩ quan cấp phân đội sau khi tốt nghiệp ra trường theo mục tiêu đào tạo của từng học viện, trường sĩ quan. Chuẩn hóa mô hình nhân cách theo mục tiêu đào tạo sĩ quan cấp phân đội thành những tiêu chí, những đặc trưng, quy trình thống nhất, có tính quy chuẩn cao để tạo điều kiện cho các chủ thể hiện thực hóa quá trình giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên. Chuẩn hóa phải gắn liền với hiện đại hóa, nghĩa là mô hình nhân cách theo mục tiêu đào tạo sĩ quan cấp phân đội phải luôn theo kịp với những yêu cầu gắn nhà trường với chiến trường và đơn vị. Mô hình nhân cách trong mục tiêu đào tạo sĩ quan cấp phân đội hiện nay phải được chuẩn hóa theo hướng vừa có tính chỉ đạo xuyên suốt, vừa có tính cụ thể. Trước mắt, bảo đảm tính cơ bản và toàn diện, tính chính xác và thời sự đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới – “tinh, gọn, mạnh, hiện đại”, khắc phục tình trạng thiên lệch giữa tiêu chí phẩm chất và năng lực trong mục tiêu đào tạo.
Cấp ủy, chỉ huy các cấp trong các học viện, trường sĩ quan Quân đội thường xuyên giáo dục, quán triệt nâng cao nhận thức cho các lực lượng trong nhà trường về mô hình, mục tiêu đào tạo sĩ quan cấp phân đội. Qua đó, các tổ chức, các lực lượng nắm vững và hiểu rõ mô hình, mục tiêu đào tạo sĩ quan cấp phân đội để giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên. Công tác tuyên truyền, giáo dục phải được tiến hành thường xuyên và liên tục, tạo cơ sở để phát huy vai trò, trách nhiệm của mỗi tổ chức, lực lượng tham gia giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên trong quá trình đào tạo. Phải đánh giá đúng thực tế các tiêu chí về phẩm chất và năng lực trong mô hình, mục tiêu đào tạo sĩ quan cấp phân đội của trường mình để tiêu chuẩn hóa các tiêu chí đó trong chuẩn đầu ra của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội.
Quá trình giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội giải quyết tốt quan hệ giữa mục tiêu, yêu cầu đào tạo của khóa học với mục tiêu, yêu cầu cụ thể trong từng giai đoạn đào tạo. Mục tiêu, yêu cầu của khóa học là chỉ số về chất, cái đích đặt ra về phẩm chất và năng lực người sĩ quan cấp phân đội tương lai cần có. Để đạt được mục tiêu đó phải thông qua từng giai đoạn cụ thể, mục tiêu yêu cầu cụ thể trong từng năm học, đó là quá trình người học từng bước chiếm lĩnh và làm chủ hệ thống tri thức, phát triển trí tuệ; kết hợp với việc rèn luyện nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức của mình. Do đó, đòi hỏi lãnh đạo, chỉ huy các cấp, các cơ quan chức năng, đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý học viên và đặc biệt là học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội phải quán triệt và định hình tốt mục tiêu, yêu cầu khóa học và của từng năm học. Qua đó, thúc đẩy quá trình giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên trong toàn bộ quá trình đào tạo.
Hai là, đổi mới chương trình, nội dung đào tạo sĩ quan cấp phân đội.
Chương trình, nội dung đào tạo là cơ sở, tiền đề để giáo dục, rèn luyện toàn diện cả phẩm chất và năng lực trong nhân cách của học viên, là tác nhân trực tiếp làm chuyển hóa về chất của người học viên thành người sĩ quan tương lai. Do đó, để giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội đã được chuẩn hóa trong mô hình, mục tiêu đào tạo cần phải đổi mới chương trình, nội dung đào tạo sĩ quan theo hướng phát triển đồng bộ cả phẩm chất và năng lực của học viên. Theo đó, chương trình, nội dung đào tạo sĩ quan cấp phân đội hiện nay phải chắt lọc, tinh chỉnh để giảm tải, bảo đảm tính khả thi, cơ bản, toàn diện, thiết thực, hiệu quả, có hệ thống, từng bước hiện đại và cập nhật thường xuyên; coi trọng giáo dục chính trị tư tưởng, truyền thụ kinh nghiệm chiến đấu, giáo dục truyền thống tốt đẹp của Quân đội; rèn luyện phẩm chất đạo đức, ý thức trách nhiệm, phương pháp, tác phong công tác và các kỹ năng cần thiết cho học viên.
Chương trình, nội dung đào tạo sĩ quan cấp phân đội phải tạo cơ sở, điều kiện, tiền đề để học viên học tập, rèn luyện toàn diện cả phẩm chất và năng lực quân sự. Chương trình, nội dung đào tạo sĩ quan phải luôn đặt trong sự vận động, phát triển của thực tiễn đất nước, chức năng, nhiệm vụ mới của quân đội và yêu cầu mới về phẩm chất và năng lực của người sĩ quan tương lai; luôn kết hợp giữa trang bị tri thức, năng lực quân sự với bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức. Đầu tư xây dựng các môn học mới để giới thiệu những tri thức mới của khoa học tiên tiến, chuyển đổi số và trang bị kỹ năng ứng xử trong cuộc sống của học viên; coi trọng nâng cao chất lượng học ngoại ngữ, công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số của đất nước hiện nay.
Chương trình, nội dung đào tạo phải giúp học viên có sự phát triển tương ứng và đồng bộ cả về tri thức, về phương pháp tư duy, khả năng sáng tạo với việc nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, phương pháp, tác phong công tác. Chương trình, nội dung đào tạo sĩ quan phải thể hiện tính linh hoạt, mềm dẻo để kịp thời cập nhật những kiến thức mới mẻ, đặc biệt là công nghệ số, bảo đảm hài hòa giữa toàn diện và chuyên sâu, dân tộc và toàn cầu. Thiết kế chương trình, nội dung phải thể hiện rõ tính chiến đấu, tính phê phán, tạo cho học viên biết nhận diện và đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, nhất là các quan điểm sai trái xuyên tạc nhân cách người quân nhân cách mạng, truyền thống và hình ảnh cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ”. Qua đó, giúp học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội rèn luyện khả năng độc lập, sáng tạo tiếp nhận tri thức, kết hợp với rèn luyện bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống trong quá trình hoàn thiện nhân cách.
Ba là, xây dựng môi trường văn hóa quân sự tốt đẹp, lành mạnh.
Môi trường văn hóa quân sự ở các học viện, trường sĩ quan quân đội là tổng thể các giá trị vật chất và tinh thần, bao gồm các mối quan hệ, hoạt động và không gian sống trong học viện, trường sĩ quan quân đội, có vai trò quan trọng trong việc giáo dục và rèn luyện nhân cách, phẩm chất người quân nhân nói chung, học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội nói riêng. Theo đó, các học viện, trường sĩ quan Quân đội phải kết hợp chặt chẽ giữa công tác tư tưởng với tổ chức hoạt động thực tiễn, thực sự làm cho các chủ trương, nghị quyết lãnh đạo của nhà trường, phương hướng, mô hình, mục tiêu, yêu cầu đào tạo sĩ quan cấp phân đội được quán triệt và hiện thực hóa. Các tổ chức, các lực lượng tham gia đào tạo sĩ quan cấp phân đội phải luôn tạo ra bầu không khí dân chủ, cởi mở, sáng tạo trong các hoạt động để học viên mạnh dạn đề đạt ý kiến với giảng viên, với cấp trên; qua đó, giúp họ rèn luyện toàn diện cả về phẩm chất và năng lực.
Cấp ủy, chỉ huy các cấp cần tập trung xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp giữa học viên với đội ngũ giảng viên, giữa học viên với cán bộ quản lý – đây là các mối quan hệ cơ bản tác động đến quá trình giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên. Quan hệ giữa học viên với đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý là mối quan hệ giữa trò với thầy, giữa cấp trên và cấp dưới, giữa chỉ huy và phục tùng và đó còn là quan hệ đồng chí, đồng đội với nhau. Sự tâm huyết, gương mẫu của người thầy, người cán bộ quản lý trong việc tận tình giúp đỡ học viên học tập, rèn luyện, vì sự nghiệp đào tạo các thế hệ sĩ quan tương lai cho quân đội sẽ là điều kiện thuận lợi cho quá trình giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên. Đặc biệt, cần có chính sách ưu đãi, khuyến khích đối với những học viên xuất sắc, như: được lựa chọn nơi công tác, được chuyển tiếp ở bậc học cao hơn; có cơ chế, chính sách để khuyến khích học viên tự học tập, rèn luyện và có thái độ, biện pháp nghiêm túc đối với những học viên lười học. Thực hiện đánh giá kết quả học tập, rèn luyện, bình xét thi đua khen thưởng, phong, thăng quân của học viên dựa trên căn cứ về phẩm chất và năng lực của họ.
Bốn là, phát huy nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong tự giáo dục, rèn luyện nhân cách.
Học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội vừa là khách thể, vừa là chủ thể của quá trình giáo dục, rèn luyện nhân cách. Phát huy nhân tố chủ quan của bản thân học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội là hoạt động có mục đích, có định hướng của mỗi cá nhân hướng vào việc trau dồi kiến thức, phẩm chất, năng lực, phát triển và hoàn thiện nhân cách theo mô hình người sĩ quan tương lai phù hợp với mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Theo đó, mỗi học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội cần chủ động, tích cực, sáng tạo tự đưa được các tiêu chí về phẩm chất và năng lực cần đạt được theo từng năm học vào quá trình học tập, rèn luyện với ý chí phấn đấu trở thành người sĩ quan có nhân cách tốt. Đi đôi với việc tạo ra nhu cầu tự học, tự rèn luyện, cần phải có biện pháp tự giáo dục, tự rèn luyện theo tiêu chí phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” và chuẩn đầu ra của từng nhà trường. Đồng thời, khắc phục những biểu hiện tiêu cực, như: tư tưởng “bình quân chủ nghĩa” trong học tập, rèn luyện; biểu hiện “cơ hội”, chủ nghĩa cá nhân, thực dụng trong các mối quan hệ, đó là rào cản lớn đối với quá trình tự giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên.
Đồng thời, mỗi học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội cần có ý chí quyết tâm cao, biến quá trình tự giáo dục, tự rèn luyện để phát triển, hoàn thiện nhân cách của mình. Với ý chí, quyết tâm cao sẽ là động lực quan trọng để học viên vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong quá trình học tập, rèn luyện, có niềm tin vào khả năng của mình, vững vàng vượt qua mọi cám dỗ, mua chuộc từ bên ngoài; phải liên tục, kiên trì, không ngừng phấn đấu vươn lên hoàn thành mọi chức trách, nhiệm vụ được giao để phát triển và hoàn thiện nhân cách của bản thân. Khi thái độ, trách nhiệm trong tự giáo dục, tự rèn luyện nhân cách của bản thân học viên được đề cao giúp học viên có cơ sở phát hiện, loại bỏ những thông tin không chính thống; đủ khả năng phòng ngừa có hiệu quả, đấu tranh có sức thuyết phục trước sự chống phá của các thế lực thù địch, nhất là âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, những tác động tiêu cực từ bên ngoài đến quá trình phát triển nhân cách của bản thân.
Năm là, tăng cường rèn luyện học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong thực tiễn hoạt động quân sự.
Quá trình giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội phải được kiểm nghiệm, đánh giá trong thực tiễn nhiệm vụ của người học viên. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Quyết tâm không phải ở hội trường, ở lời nói, mà phải quyết tâm trong công tác, trong hành động”14. Quán triệt quan điểm thực tiễn trong giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội là biện pháp đặc biệt quan trọng. Do đó, trước hết, đối với các chủ thể phát huy, đặc biệt là cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, cơ quan chức năng các cấp cần nhận thức đúng về vai trò “cơ sở, động lực và thước đo” của việc tổ chức các hoạt động thực tiễn nhằm kiểm nghiệm kết quả giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở nhà trường.
Hoạt động quân sự là loại hoạt động đặc biệt và phức tạp, luôn đòi hỏi phải huy động toàn bộ sức mạnh tinh thần, trí tuệ và thể lực để vượt qua mọi khó khăn, thử thách nhằm hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Thực tiễn hoạt động học tập, rèn luyện, sinh hoạt trong môi trường quân sự ở các học viện, trường sĩ quan chính là mảnh đất hiện thực sinh động nhất để kiểm nghiệm kết quả giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên. Ngay trong điều kiện thời bình hiện nay, học tập trong môi trường quân sự ở các học viện, trường sĩ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội cũng đặt ra yêu cầu cao trong việc huy động cao độ các phẩm chất chính trị – tinh thần để học tập, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, diễn tập, dã ngoại, hội thao, tham gia công tác dân vận… Việc tổ chức hoạt động thực tiễn phải bảo đảm dân chủ, tính khoa học, nhất quán trong nội dung giáo dục và tăng cường rèn luyện, thử thách, phù hợp với mỗi lĩnh vực, nhiệm vụ cụ thể của học viên trong từng giai đoạn của quá trình đào tạo ở các học viện, trường sĩ quan quân đội. Chỉ có trên cơ sở kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục với rèn luyện trong thực tiễn môi trường quân sự thì giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội mới thực sự phát huy được hiệu quả trong giáo dục, rèn luyện nhân cách của họ hiện nay.
4. Kết luận
Giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh là một nội dung quan trọng quyết định đến chất lượng xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội góp phần xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam trong giai đoạn mới cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Đất nước đang đứng trước vận hội lịch sử để tăng tốc bứt phá, nhiệm vụ quân sự quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc có những phát triển mới, giáo dục, rèn luyện nhân cách của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh sẽ góp phần giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới.
Chú thích:
1, 2, 4, 10. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 309, 313, 292, 594.
3. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 10. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 345 – 346.
5. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 14. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 38.
6, 8, 14. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 7. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 76, 218, 482.
7. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 6. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 458.
9. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 12. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 272.
11. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 15. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 314.
12. Quân ủy Trung ương (2022). Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW ngày 20/12/2022 về đổi mói công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới.
13. Bộ Chính trị (2025). Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 22/8/2025 về đột phá phát triển giáo dục và đạo tạo.
