(Quanlynhanuoc.vn) – Bắc Kạn là tỉnh miền núi phía Bắc, có 8 đơn vị hành chính, trong đó có thành phố Bắc Kạn và 7 huyện với 108 xã, phường, thị trấn. Những năm qua, công tác quản lý nhà nước về sử dụng đất đai của tỉnh đã được tăng cường, góp phần quan trọng vào việc thực hiện cải cách hành chính nhà nước và nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, giữ vững an ninh – quốc phòng của địa phương.
1. Hiện nay, tổng diện tích đất tự nhiên của tỉnh là 485.996 ha, bao gồm đất nông nghiệp: 459.390,31 ha (chiếm 94,53%), đất phi nông nghiệp: 19.340,42 ha (chiếm 3,98%), đất chưa sử dụng: 7.265,27 ha (chiếm 1,49%)1.
Trong những năm qua, công tác quản lý nhà nước (QLNN) về sử dụng đất đai của tỉnh đã được tăng cường, góp phần quan trọng vào việc thực hiện cải cách hành chính nhà nước và nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, giữ vững an ninh – quốc phòng của địa phương.
Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Bắc Kạn đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật cụ thể hóa quy định của Luật Đất đai năm 2013 và các văn bản pháp luật về đất đai, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương, như: Quyết định số 21/2014/QĐ-UBND ngày 22/10/2014 quy định một số nội dung cụ thể trong công tác QLNN về đất đai áp dụng trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn; Quyết định số 22/2014/QĐ-UBND ngày 22/10/2014 quy định một số nội dung về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn; Quyết định số 27/2014/QĐ-UBND ngày 22/12/2014 ban hành bảng giá đất định kỳ 5 năm (2015 – 2019) áp dụng trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn; Kế hoạch số 108/KH-UBND ngày 29/3/2017 thực hiện Đề án tăng cường xử lý vi phạm về quản lý, sử dụng đất giai đoạn đến 2020 theo Quyết định số 1675/QĐ-TTg ngày 29/8/2016 của Thủ tướng Chính phủ; Quyết định số 1314/2018/QĐ-UBND ngày 01/8/2018 về việc phê duyệt Dự án Điều tra, đánh giá đất đai tỉnh Bắc Kạn; Quyết định số 2447/2019/QĐ-UBND ngày 05/12/2019 về việc phê duyệt kết quả điều tra, đánh giá đất đai tỉnh Bắc Kạn; Quyết định số 31/2019/QĐ-UBND ngày 20/12/2019 ban hành bảng giá đất định kỳ 5 năm (2020 – 2024) áp dụng trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn…
Kết quả cho thấy, việc thực hiện triển khai các văn bản liên quan đến quản lý đất đai ngày càng hiệu quả và phù hợp với thực tiễn của địa phương, cụ thể:
(1) Công tác đo đạc và lập bản đồ địa chính: tỉnh đã hoàn thành thực hiện cho 122/122 xã, phường, thị trấn. Bản đồ quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 đã được lập đồng bộ ở cả 3 cấp (tỉnh, huyện, xã) đã được các cấp có thẩm quyền phê duyệt. Đến nay, bản đồ điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và cấp huyện đang được hoàn thiện trình cấp có thẩm quyền phê duyệt để làm căn cứ cho định hướng quản lý sử dụng đất trong thời gian tới 2. Việc thực hiện theo quy định hiện hành của pháp luật về trình tự, thủ tục, thời gian thực hiện thủ tục đăng ký, đăng ký biến động đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (QSDĐ), quyền sử dụng nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất đạt hơn 91% so với diện tích cần cấp3.
(2) Công tác giao đất, cho thuê đất đối với tổ chức để thực hiện dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh: từ năm 2017 đến nay, UBND tỉnh Bắc Kạn đã ban hành 50 quyết định giao đất, cho thuê đất, trong đó 41 quyết định giao đất với diện tích 261,35 ha, 9 quyết định cho thuê đất với diện tích 134,44 ha4. Bên cạnh đó, việc giao đất, cho thuê đất đối với hộ gia đình là 137 hộ với diện tích 1,49 ha5. Nhìn chung, việc ban hành các quyết định thu hồi, giao đất để thực hiện các dự án đều bảo đảm đúng quy định, bảo đảm tiến độ về thủ tục hành chính và chất lượng thẩm định.
2. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác QLNN về đất đai trên địa bàn tỉnh còn bộc lộ một số hạn chế trong quá trình triển khai:
Thứ nhất, một số tổ chức được giao đất nhưng không sử dụng hoặc chậm đưa đất vào sử dụng, sử dụng đất kém hiệu quả, để đất bị lấn chiếm, sử dụng đất sai mục đích, tự ý nhận chuyển nhượng QSDĐ, cho thuê lại đất và tài sản gắn liền với đất… Tình trạng chuyển mục đích sử dụng đất chưa theo quy hoạch, kế hoạch, còn để xảy ra sai sót trong quản lý, chưa phù hợp với quy hoạch xây dựng đô thị.
Thứ hai, công tác thanh tra, kiểm tra việc quản lý, sử dụng đất chưa thường xuyên; xử lý, giải quyết một số vụ việc kéo dài; một số xã, phường chưa chủ động giải quyết theo đúng thẩm quyền của mình, chưa chú trọng đến việc kiểm tra sau giao đất đối với các tổ chức thực hiện dự án, việc phát hiện, xử lý vi phạm trong quản lý, sử dụng đất, công tác theo dõi biến động đất đai, chỉnh lý hồ sơ địa chính thực hiện chưa thường xuyên, chưa thực hiện nghiêm quy định về cải cách hành chính trong lĩnh vực đất đai, cá biệt còn có trường hợp yêu cầu người sử dụng đất nộp các giấy tờ không cần thiết, gây khó khăn cho người sử dụng đất khi đăng ký cấp giấy chứng nhận QSDĐ.
Thứ ba, hiện nay, cơ quan chức năng của tỉnh chưa có văn bản quy định, hướng dẫn cụ thể về việc thực hiện tập trung, tích tụ đất đai để phát triển sản xuất nông nghiệp, gây khó khăn cho các địa phương khi thực hiện. Luật Đất đai không quy định việc Nhà nước thuê QSDĐ của người dân (khi tích tụ đất đai) để cho doanh nghiệp thuê lại; chưa có mô hình, chưa có tiền lệ về việc tích tụ đất đai.
Thứ tư, việc xác định đơn giá thuê đất chưa sát với giá thực tế trên thị trường nên khó thực hiện và chưa tạo được sự đồng thuận của người dân.
3. Để khắc phục những tồn tại, hạn chế trong công tác QLNN về đất đai, tổ chức thực hiện quy định của pháp luật, phù hợp với tình hình thực tế của tỉnh cũng như phát huy tiềm năng đất đai theo Chỉ thị số 02/CT-UBND ngày 23/01/2017 của Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn về việc tăng cường công tác QLNN về đất đai trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn, trong thời gian tới, thiết nghĩ, tỉnh cần tập trung vào các nhiệm vụ sau:
Một là, yêu cầu các cấp chính quyền trên địa bàn tỉnh coi quản lý đất đai là nhiệm vụ trọng tâm. Cần giải quyết theo trách nhiệm, thẩm quyền, đúng quy định của pháp luật; chủ động phối hợp với các sở, ngành chức năng, chuyên môn trong tổ chức thực hiện. Chỉ đạo thực hiện theo trình tự thủ tục thu hồi đất, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, lập hồ sơ giao đất theo đúng quy định; rà soát, phát hiện để xử lý, phối hợp giải quyết theo thẩm quyền quy định đối với các trường hợp có dấu hiệu vi phạm, các chủ dự án vi phạm pháp luật về đất đai. Chủ tịch UBND các huyện và thành phố Bắc Kạn chịu trách nhiệm trước UBND tỉnh việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại địa phương; việc cấp phép san ủi, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất. Chỉ đạo tăng cường công tác kiểm tra, phát hiện và xử lý kịp thời đối với các trường hợp lấn chiếm đất đai, san ủi, chuyển đổi mục đích sử dụng đất trái phép.
Quản lý chặt chẽ đất đai, xây dựng; giao trách nhiệm cho chính quyền cấp xã trong việc quản lý, giữ nguyên hiện trạng sử dụng đất đối với những nơi đã có quy hoạch; tăng cường công tác QLNN về đất đai, tăng cường thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm về đất đai, đặc biệt việc sử dụng đất sai mục đích, mua, bán, chuyển nhượng QSDĐ trái pháp luật. Quản lý chặt chẽ việc chia tách thửa đất, tách khẩu, nhập khẩu, nhất là khu vực đã có dự án, quy hoạch; xử lý kịp thời, kiên quyết đối với các trường hợp vi phạm pháp luật đất đai theo hướng bên cạnh việc xử lý bằng hình thức phạt tiền, cần áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả như buộc dỡ bỏ công trình khôi phục hiện trạng ban đầu.
Hai là, đẩy mạnh công tác đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận theo thẩm quyền; chủ động báo cáo, đề xuất và giải quyết các vướng mắc trong việc sử dụng đất của tổ chức theo trách nhiệm, thẩm quyền, quy định; phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường trong việc cấp giấy chứng nhận cho tổ chức trên địa bàn, gắn với việc hoàn thiện hồ sơ địa chính; chỉ đạo cơ quan chuyên môn và UBND cấp xã thực hiện nghiêm việc theo dõi biến động đất đai, chỉnh lý hồ sơ địa chính. Đối với các tổ chức được giao đất, cần nâng cao trách nhiệm trong quản lý, sử dụng đất, bảo đảm đúng quy định của pháp luật. Người đứng đầu cơ quan, đơn vị, tổ chức được giao đất hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu để xảy ra các vi phạm trong quản lý, sử dụng đất.
Ba là, nâng cao trách nhiệm thực thi công vụ, công chức trong thực hiện nhiệm vụ. Xử lý nghiêm minh, luân chuyển, thay thế cán bộ, công chức thiếu năng lực, không hoàn thành nhiệm vụ, hoặc lợi dụng chức vụ, quyền hạn làm trái các quy định của Nhà nước về quản lý đất đai. Đặc biệt, quán triệt cán bộ, công chức, viên chức thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật, không được lợi dụng vị trí, chức vụ để tư lợi cá nhân, để mua bán chuyển nhượng đất tràn lan, không theo quy định; nghiêm túc thực hiện quy định bảo vệ bí mật Nhà nước trong lĩnh vực quy hoạch xây dựng, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, kế hoạch đấu giá QSDĐ, không được để lộ, lọt thông tin về quy hoạch, dự án khi chưa được phép công bố, cung cấp thông tin.
Bốn là, tiếp tục giao cho Sở Tài nguyên và Môi trường rà soát các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực quản lý nhà nước về đất đai đã ban hành thuộc thẩm quyền của UBND tỉnh và tham mưu để điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của tỉnh theo quy định của Luật Đất đai năm 2013 và tình hình thực tế tại địa phương. Đẩy mạnh cải cách và đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả.
Sở Tài Nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Kạn cần tiến hành rà soát, điều chỉnh quy hoạch về đất và quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh, rà soát quy hoạch của từng huyện để điều chỉnh bổ sung gắn với việc chỉ đạo thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội.
Chú thích:
1. Báo cáo số 160/BC-UBND ngày 27/3/2019 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn về kết quả thống kê đất đai năm 2018 tỉnh Bắc Kạn.
2, 3, 4. Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn. Báo cáo thuyết minh tổng hợp Điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối (2016 – 2020) tỉnh Bắc Kạn. Báo cáo trình Bộ Tài nguyên và Môi trường, năm 2018.
5. Bắc Kạn tăng cường công tác quản lý và sử dụng đất đai. http://www.baobackan.org.vn, ngày 26/7/2018.
ThS. Đặng Thị Đoan
Học viện Hành chính Quốc gia
