(QLNN) – Văn hóa Đảng là một bộ phận, là nơi hội tụ, kết tinh, biểu hiện tập trung nhất của văn hóa, trí tuệ dân tộc; đồng thời, là thước đo trình độ trưởng thành và là nhân tố quan trọng quyết định năng lực lãnh đạo, khả năng cầm quyền của Đảng. Trong gần 35 năm lãnh đạo sự nghiệp đổi mới đất nước, cùng với những bước chuyển trong tư duy về đường lối phát triển kinh tế – xã hội, quan điểm về công tác xây dựng Đảng cũng đã có những điểm bổ sung, phát triển quan trọng. Trong đó, Đảng đặc biệt chú trọng xây dựng văn hóa Đảng, xem đây là nền tảng, là sức mạnh nội sinh bảo đảm cho việc thực hiện mục tiêu xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức và tổ chức.
Vai trò, nội dung xây dựng văn hóa Đảng
Về mặt lý luận, văn hóa là những giá trị nhân đạo, nhân văn, chân – thiện – mỹ do con người sáng tạo, lưu giữ, bồi đắp, phát huy nhằm hoàn thiện nhân cách. V.I. Lênin từng chỉ rõ, phải xây dựng đảng cầm quyền thật sự là một đảng tiêu biểu cho “trí tuệ, danh dự và lương tâm của thời đại”1. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng từng nhấn mạnh: “Đảng ta là đạo đức, là văn minh”2.
Xét đến cùng, trí tuệ, danh dự, lương tâm, đạo đức, văn minh đều thuộc về phạm trù văn hóa. Bản chất của Đảng trước tiên và quan trọng nhất là văn hóa Đảng, mà hạt nhân là văn hóa lãnh đạo, văn hóa cầm quyền. Văn hóa Đảng là trung tâm, lan tỏa và tác động đến mọi mặt khác của văn hóa chính trị. Chuẩn giá trị văn hóa Đảng chính là sự hiện diện của hệ giá trị chân, thiện, mỹ trong quan hệ giữa Đảng với Nhà nước, với các đoàn thể, với nhân dân trong việc hoạch định và lãnh đạo thực hiện đường lối; trong nguyên tắc tổ chức và hoạt động; trong tác phong, lề lối làm việc, phong cách ứng xử của đội ngũ cán bộ, đảng viên… Có thể khái quát văn hóa Đảng trên một số phương diện cốt lõi sau đây:
Thứ nhất, tính cách mạng, khoa học và nhân văn của đường lối lãnh đạo của Đảng. Đây là biểu hiện của văn hóa Đảng, đồng thời, là một trong những nhân tố quan trọng góp phần củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng. Đường lối, nghị quyết của Đảng phải được xây dựng trên quan điểm vì dân, phát huy dân chủ, tập trung trí tuệ, sức mạnh tổng hợp của mọi đảng viên, của cả hệ thống chính trị để đề ra nghị quyết lãnh đạo đúng đắn, khoa học, hợp lòng dân, có sức thuyết phục và khả thi.
Thứ hai, tính tiền phong, nêu gương, phong cách ứng xử của mỗi cán bộ, đảng viên. Đảng dùng sự gương mẫu để lãnh đạo cách mạng, xem đây là một phương thức lãnh đạo văn minh nhất. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”3, cán bộ, đảng viên “muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước”4. Nhân cách, đạo đức, trí tuệ, sự gương mẫu của cán bộ, đảng viên là những biểu hiện thực tế sinh động, thuyết phục nhất đối với nhân dân về sự chân chính và năng lực lãnh đạo của Đảng.
Thứ ba, mối liên hệ mật thiết giữa Đảng và nhân dân. Trong mối quan hệ đặc biệt này, Đảng vừa là người lãnh đạo, vừa là người phục vụ nhân dân; còn nhân dân là chủ nhân của đất nước, tự giác chấp hành với sự lãnh đạo của Đảng. Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó mật thiết giữa Đảng với nhân dân. Trong ứng xử với bản thân mình, với người khác, với công việc, mỗi cán bộ, đảng viên phải thực sự mẫu mực. Đảng là người lãnh đạo cách mạng, cán bộ, đảng viên là người đầy tớ trung thành của nhân dân, do đó, Đảng phải đi tiên phong, dẫn dắt dân tộc, dẫn dắt nhân dân, nói trước, làm trước.
Thực trạng văn hóa Đảng hiện nay
Nhận thức được tầm quan trọng của việc xây dựng văn hóa Đảng, Đảng ta nhiều lần đề cập, xem đây là nhân tố quan trọng để xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Nghị quyết Trung ương 9 (khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước khẳng định: “Chú trọng chăm lo xây dựng văn hóa trong Đảng, trong các cơ quan nhà nước và các đoàn thể; coi đây là nhân tố quan trọng để xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh”5.
Tại Đại hội XII, Đảng ta tiếp tục khẳng định: “Coi trọng xây dựng văn hóa trong các tổ chức đảng, cơ quan nhà nước, trong hệ thống chính trị mà nội dung quan trọng là tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”6. Đảng ta xứng đáng là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Công tác đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” đã đạt được một số kết quả”7. Nhiều vụ án tham nhũng nghiêm trọng, phức tạp đã được các cấp ủy phát hiện và tập trung chỉ đạo điều tra, truy tố, xét xử nghiêm minh, được nhân dân đồng tình, ủng hộ.
Tuy nhiên, hiện nay, sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện của tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, mất dân chủ, thiếu trách nhiệm… trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đang làm vẩn đục văn hóa Đảng, làm tổn hại uy tín, thanh danh của Đảng, cụ thể: “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi, có mặt, có bộ phận còn diễn biến tinh vi, phức tạp hơn; tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vẫn còn nghiêm trọng, tập trung vào số đảng viên có chức vụ trong bộ máy nhà nước”8. Đây là vấn đề hệ trọng, liên quan trực tiếp đến sinh mệnh của Đảng và sự tồn vong của chế độ. Vì vậy, định vị giá trị và tiếp tục xây dựng văn hóa Đảng là một trong những vấn đề cấp bách hiện nay nhằm góp phần xây dựng Đảng thực sự là một Đảng cách mạng chân chính, là đạo đức, là văn minh.
Một số biện pháp cốt lõi xây dựng văn hóa Đảng hiện nay
Một là, củng cố, tăng cường sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng.
Xây dựng đường lối, chủ trương đúng đắn, tạo sự thống nhất về chính trị, tư tưởng và các chương trình hành động, nâng cao chất lượng sinh hoạt Đảng. Bảo đảm thực hiện nghiêm túc các nguyên tắc tổ chức, hoạt động của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, thiểu số phục tùng đa số, cá nhân phục tùng tổ chức, cấp dưới phục tùng cấp trên, toàn Đảng phục tùng Trung ương. Tăng cường đoàn kết, nhất trí trong Đảng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân trên cơ sở mục tiêu giữ vững độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc gắn với việc đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Tập trung xử lý dứt điểm tình trạng mất đoàn kết nội bộ, lợi dụng bất đồng ý kiến, mâu thuẫn trong nội bộ dẫn đến nguy cơ tự diễn biến, tự chuyển hóa. Đẩy mạnh, tiếp tục đổi mới công tác tuyên truyền việc thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với các quy định về nêu gương trên các phương tiện truyền thông. Thông qua việc nêu gương, nhân rộng các tấm gương điển hình của tập thể và cá nhân để “giáo dục lẫn nhau”, thiết thực giữ gìn và củng cố sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng.
Hai là, thực hành sâu, rộng văn hóa tự phê bình và phê bình trong Đảng.
Mỗi cấp ủy, mỗi cán bộ, đảng viên cần nâng cao nhận thức, đề cao trách nhiệm trong thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp nâng cao chất lượng công tác tự phê bình và phê bình trong Đảng. Tiếp tục chủ động, kịp thời nắm bắt tâm tư, tình cảm, nguyện vọng cán bộ, đảng viên; đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền để nâng cao tính chiến đấu, sức thuyết phục và hiệu quả công tác tuyên truyền, góp phần cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến với người dân. Mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu phải gương mẫu tự soi, tự sửa, giúp đồng chí và quần chúng tự soi, tự sửa.
Phát huy vai trò tiền phong gương mẫu của cấp ủy, người đứng đầu và trách nhiệm của cả hệ thống chính trị trong tiến hành tự phê bình và phê bình, trên tinh thần tiến hành từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài, từ cấp ủy, người đứng đầu đến cán bộ, đảng viên. Duy trì và thực hiện nghiêm túc, thường xuyên, hiệu quả các nguyên tắc xây dựng Đảng, Điều lệ Đảng, chú trọng thực hiện tự phê bình và phê bình gắn với nhiệm vụ chính trị, với các đợt sinh hoạt Đảng. Kết hợp chặt chẽ giữa công tác tư tưởng với công tác tổ chức; phát huy dân chủ; đề cao tính tự giác, trách nhiệm, thái độ và phương pháp tự phê bình và phê bình đúng đắn, phù hợp, bảo đảm tính văn hóa, tính khoa học, tính nhân văn của mỗi cán bộ, đảng viên. Phát huy vai trò của các tổ chức quần chúng, nhất là nhân dân tại mỗi địa phương, cơ quan, đơn vị trong giám sát, phê bình tổ chức Đảng và cán bộ, đảng viên với các hình thức phù hợp.
Ba là, tăng cường rèn luyện đạo đức cách mạng cho mỗi cán bộ, đảng viên.
Mỗi cán bộ, đảng viên phải thấm nhuần, tự soi, tự đối chiếu, tự sửa chữa và làm theo, gắn chặt với chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện tự diễn biến, tự chuyển hóa trong nội bộ. Kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, lối sống cơ hội, thực dụng, bè phái, “lợi ích nhóm” và tình trạng nói không đi đôi với làm, nói nhiều làm ít. Phát huy vai trò tiền phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ chủ trì, người đứng đầu các cơ quan, đơn vị trong thực hiện tốt các quy định rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, phong cách, tác phong, lề lối làm việc. Mỗi cán bộ, đảng viên ra sức rèn luyện đức tính của người cán bộ – cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, hết lòng phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân.
Đánh giá, sử dụng đúng cán bộ, kiên quyết xử lý nghiêm cán bộ vi phạm về phẩm chất đạo đức, lối sống. Mỗi cấp ủy, cán bộ chủ trì các cơ quan, đơn vị phải thường xuyên quản lý, nắm chắc tình hình đội ngũ cán bộ trong phạm vi quyền hạn, từ đó có biện pháp giáo dục, quản lý, xử lý kịp thời, hiệu quả.
Bốn là, coi trọng văn hóa nêu gương, văn hóa trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với nhân dân trong Đảng.
Thực hiện nghiêm Quy định số 08-QĐ/TW ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên. Người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp phải thực hiện nghiêm túc việc tiếp dân định kỳ hoặc đột xuất để tiếp nhận thông tin, lắng nghe, đối thoại trực tiếp và xử lý những phản ánh, kiến nghị của nhân dân; chống biểu hiện vô cảm, quan liêu, mệnh lệnh, hách dịch, nhũng nhiễu, gây phiền hà cho nhân dân. Xây dựng, suy tôn những cán bộ thật sự trọng dân, gần dân, học dân, có trách nhiệm với dân, nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin. Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, đạo đức công vụ ở từng địa phương, cơ quan, đơn vị với phương châm sát chức năng, nhiệm vụ, ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thực hiện và đánh giá việc thực hiện.
Nghiêm túc triển khai thực hiện Quy định số 124-QĐ/TW ngày 02/02/2018 của Ban Bí thư (khóa XII) về “Giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị – xã hội và nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên”. Thực hiện tốt phong trào thi đua “Dân vận khéo” trong hệ thống chính trị cả nước; xây dựng, nhân rộng mô hình, điển hình “Dân vận khéo”. Xây dựng và thực hiện quy định về việc lấy ý kiến đánh giá sự hài lòng của người dân đối với cơ quan, cán bộ, công chức trực tiếp giải quyết công việc của người dân và doanh nghiệp; có hình thức xử lý đối với những tổ chức, cá nhân có chỉ số hài lòng thấp. Thực hiện có hiệu quả, thực chất Quy chế dân chủ ở cơ sở, cải cách hành chính. Vận động nhân dân kiên quyết đấu tranh với các luận điệu xuyên tạc, kích động của các thế lực thù địch chống phá, chia rẽ Đảng, Nhà nước với nhân dân, nhất là việc lợi dụng những vấn đề liên quan tới bồi thường, giải phóng mặt bằng, đất đai, di dân, tái định cư… Nêu cao ý thức phục vụ nhân dân, làm việc với thái độ khách quan, công tâm, tập trung giải quyết lợi ích chính đáng của nhân dân, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của quần chúng nhân dân, chủ động đối thoại với nhân dân./.
