Vai trò của báo in trong thực hiện chức năng giám sát và phản biện xã hội ở Việt Nam hiện nay

(Quanlynhanuoc.vn) – Cuốn sách “Vai trò của báo in trong thực hiện chức năng giám sát và phản biện xã hội ở Việt Nam hiện nay” của TS. Nguyễn Quang Vinh – Tổng Biên tập Tạp chí Quản lý nhà nước được Nhà Xuất bản Công an nhân dân ấn hành, là tài liệu tham khảo bổ ích cho hoạt động nghiên cứu, giảng dạy và học tập của các cơ sở đào tạo, các trung tâm bồi dưỡng báo chí; cho các cơ quan quản lý báo chí, các nhà báo, nhà nghiên cứu, giảng viên, học viên, sinh viên báo chí. Tạp chí Quản lý nhà nước trân trọng giới thiệu.

Ngay từ khi mới ra đời, báo chí cách mạng nước ta đã có những đóng góp to lớn vào sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng, bảo vệ và phát triển theo con đường xã hội chủ nghĩa mà Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lựa chọn. Trong sự nghiệp đổi mới, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, báo chí đã không ngừng đổi mới toàn diện, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới, tham gia và góp phần xây dựng, phát triển đất nước với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Với thông tin nhanh chóng, chính xác, trung thực, khách quan và đa chiều, báo chí Việt Nam nói chung và báo in nói riêng đã trở thành diễn đàn của đông đảo quần chúng nhân dân, là nơi trao đổi ý kiến, luận bàn các vấn đề quan trọng của cuộc sống, để vừa giám sát, vừa phản biện hoạt động của các cơ quan công quyền nói riêng và của toàn xã hội nói chung.

Những năm qua, báo chí nước ta nói chung và báo in nói riêng đã thực hiện khá tốt chức năng giám sát và phản biện xã hội, đó là đã cùng với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị – xã hội, nhân dân tích cực tham gia giám sát và PBXH, đóng góp tích cực vào việc hoạch định đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đấu tranh phản bác các luận điệu thù địch, sai trái, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và các tệ nạn xã hội đang làm cản trở sự phát triển của đất nước, góp phần đáng kể tạo sự đồng thuận, thống nhất trong việc thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Tuy nhiên, vai trò của báo chí nói chung và báo in nói riêng trong giám sát và PBXH thời gian qua vẫn còn có những hạn chế, bất cập so với yêu cầu, nhiệm vụ đề ra, còn chưa kịp thời và hiệu quả như mong muốn.

Trong điều kiện một đảng cầm quyền ở nước ta, những thuận lợi cơ bản là tính ưu việt nổi trội, nếu không thực hiện tốt bản chất của một đảng cách mạng khoa học với mục đích vì dân cũng dễ xảy ra tình trạng duy ý chí, chủ quan, dễ tha hóa và lạm dụng quyền lực của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong bộ máy nhà nước. Do vậy, cần phải có một cơ chế cụ thể, rõ ràng, minh bạch để nhân dân bày tỏ thẳng thắn ý kiến, thực hiện giám sát và PBXH đối với các dự thảo, dự án, dự kiến những quyết định lớn của Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị.

Người dân tham gia giám sát, PBXH thông qua MTTQ, các tổ chức đoàn thể chính trị – xã hội và qua báo chí, vì vậy nghiên cứu vai trò của báo chí nói chung  và báo in nói riêng trong thực hiện chức năng giám sát và PBXH là hết sức cần thiết.

Hiện nay, có nhiều quan điểm khác nhau về vai trò của báo chí nói chung và báo in nói riêng trong thực hiện chức năng giám sát và PBXH. Vậy đâu là quan niệm có cơ sở khoa học, thực tiễn và có thể trở thành khái niệm phản ánh đúng nội hàm và bản chất vai trò của báo chí trong giám sát và PBXH; giám sát và PBXH của báo chí hay vai trò của báo chí trong giám sát và PBXH?

Thông qua khảo sát các tờ báo uy tín (Nhân Dân, Lao Động, Thanh Niên, Xây Dựng) phỏng vấn sâu, điều tra…  Cuốn sách “Vai trò của báo in trong thực hiện chức năng giám sát và phản biện xã hội ở Việt Nam hiện nay” của TS. Nguyễn Quang Vinh đã nghiên cứu hệ thống hóa, phân tích, đánh giá và trả lời chính xác về cơ bản các câu hỏi: Vai trò của báo in trong thực hiện chức năng giám sát và PBXH theo tiêu chí nào? Quan điểm và giải pháp thực hiện vai trò của báo in trong giám sát và PBXH là cần thiết nhưng quan điểm và giải pháp là gì? Vai trò của báo in trong thực hiện chức năng giám sát và PBXH ở nước ta hiện nay cần được xem xét như thế nào khi báo chí là một bộ phận của hệ thống chính trị? Cần phải nâng cao vai trò của báo chí nói chung và báo in nói riêng trong thực hiện chức năng giám sát và PBXH như thế nào?…

Cuốn sách là công trình nghiên cứu đầu tiên, hệ thống một cách tổng quát, chuyên sâu, cập nhật về yêu cầu phải nâng cao vai trò của báo in trong thực hiện chức năng giám sát và PBXH ở Việt Nam hiện nay. Việc phân tích để làm sáng tỏ thực trạng, chỉ ra những đặc điểm, ưu điểm, hạn chế của báo in trong thực hiện chức năng giám sát và PBXH; những đề xuất, khuyến nghị, giải pháp mà cuốn sách nêu ra sẽ là những đóng góp mới có tính lý luận và thực tiễn, góp phần nâng cao vai trò của báo in trong thực hiện chức năng giám sát và PBXH ở Việt Nam hiện nay.

PGS.TS. Nguyễn Văn Hậu
Học viện Hành chính Quốc gia