(Quanlynhanuoc.vn) – Đội ngũ cán bộ, công chức xã có vai trò quan trọng trong việc tổ chức thực hiện những chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, đặc biệt là thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Những năm qua, chính quyền các cấp đã quan tâm đầu tư cho hoạt động đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức xã, đáp ứng yêu cầu xây dựng nông thôn mới. Trước yêu cầu ngày càng cao của Chương trình xây dựng nông thôn mới cần nâng cao chất lượng bồi dưỡng cán bộ, công chức xã đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn 2021 – 2025.
Thực hiện xây dựng nông thôn mới và những yêu cầu đặt ra đối với cán bộ, công chức xã trong xây dựng nông thôn mới
Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) theo Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 05/8/2008 Hội nghị lần thứ Bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn và Nghị quyết số 24/2008/NQ-CP ngày 28/10/2008 của Chính phủ về xây dựng nông nghiệp, nông dân, nông thôn đã được triển khai quyết liệt, đồng bộ, rộng khắp cả nước, tạo sự chuyển biến lớn cả về lượng và chất đối với làng quê Việt Nam với những kết quả tích cực. Đến tháng 7/2021, cả nước đã có 64,6% số xã đạt chuẩn NTM; có 194 đơn vị cấp huyện (chiếm 29%) thuộc 51 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đạt chuẩn NTM; có 12 tỉnh, thành phố đã có 100% số xã đạt chuẩn NTM, trong đó có 4 tỉnh đã được công nhận tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn năm 2020 đạt 41,7 triệu đồng/người/năm, gấp 1,7 lần so với năm 2015 và gấp 3,25 lần so với năm 2010; tỷ lệ hộ nghèo đa chiều khu vực nông thôn năm 2020 còn khoảng 7,1%, giảm 4,7% so với năm 2016…1.
Nghị quyết số 25/2021/QH15 ngày 28/7/2021 của Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2021 – 2025 cũng đã xác định mục tiêu xây dựng NTM phấn đấu cả nước có ít nhất 80% số xã đạt chuẩn NTM, ít nhất 10% số xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, không còn xã đạt dưới 15 tiêu chí; tiếp tục xây dựng NTM nâng cao và NTM kiểu mẫu đối với các xã, huyện, tỉnh đã được công nhận đạt chuẩn NTM; thu nhập bình quân của người dân nông thôn tăng ít nhất 1,5 lần so với năm 2020; có ít nhất 50% huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh đạt chuẩn NTM, hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM, trong đó ít nhất 20% số huyện đạt chuẩn được công nhận là huyện NTM nâng cao, huyện NTM kiểu mẫu. Mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có ít nhất 2 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn NTM; có ít nhất 15 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM; 60% số thôn, làng, ấp, bản, buôn, phum, sóc thuộc các xã đặc biệt khó khăn khu vực biên giới, vùng núi, vùng bãi ngang ven biển và hải đảo được công nhận đạt chuẩn NTM theo các tiêu chí NTM do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định2.
Từ những kết quả và mục tiêu xây dựng NTM nêu trên, bên cạnh sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của các cấp ủy Đảng, sự quản lý, điều hành và đầu tư các nguồn lực của Nhà nước, sự hưởng ứng của các tầng lớp nhân dân thì cần phải đẩy mạnh hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ, công chức (CBCC) xã đáp ứng yêu cầu xây dựng NTM.Theo báo cáo của các địa phương, tổng số CBCC xã được bồi dưỡng chuyên sâu về NTM trong giai đoạn 2016 – 2020 là 146.691 lượt3. Thực tế công tác bồi dưỡng đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao trình độ và năng lực của đội ngũ CBCC xã; từng bước bảo đảm tiêu chuẩn hóa ngạch, bậc theo quy định của Nhà nước. Đội ngũ CBCC sau khi được bồi dưỡng có nhận thức chính trị vững vàng hơn và hiệu quả công tác từng bước được nâng lên. Hầu hết số CBCC cấp xã sau bồi dưỡng chuyên sâu về xây dựng NTM đều có sự chuyển biến nhất định về năng lực, chất lượng tham mưu, phương pháp thực hiện nhiệm vụ.
Tuy nhiên, do việc xác định nhu cầu bồi dưỡng của CBCC cấp xã đáp ứng yêu cầu xây dựng NTM chưa phù hợp với yêu cầu chức trách, nhiệm vụ của các nhóm đối tượng là CBCC lãnh đạo, quản lý cấp ủy Đảng, chính quyền; cán bộ Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân; các chức danh công chức cấp xã, nên việc tham gia các chương trình bồi dưỡng chủ yếu là để đáp ứng các tiêu chuẩn chức vụ, chức danh mà chưa thực sự gắn với yêu cầu công việc của từng vị trí việc làm theo chức danh. Chương trình, nội dung, tài liệu bồi dưỡng chưa phù hợp với yêu cầu đối tượng người học, còn trùng lặp, nặng về lý thuyết; chưa chú trọng bồi dưỡng kỹ năng lãnh đạo, quản lý, điều hành xây dựng NTM. Ý thức, trách nhiệm học tập của một bộ phận CBCC xã có phần còn hạn chế, không ít CBCC xã tham gia các khóa bồi dưỡng chủ yếu nhằm để đủ tiêu chuẩn về bằng cấp, chứng chỉ theo quy định, xem nhẹ việc cập nhật kiến thức, kỹ năng cần thiết cho xây dựng NTM. Mặc dù đã được bồi dưỡng nhưng một số CBCC xã vẫn còn lúng túng khi thực hiện nhiệm vụ, năng lực nắm bắt, chỉ đạo, điều hành, giải quyết các vấn đề thực tiễn xây dựng NTM ở địa phương còn hạn chế. Tình hình đó ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng thực hiện Chương trình xây dựng NTM, do vậy, để đạt được mục tiêu xây dựng NTM trong giai đoạn tiếp theo cần đổi mới, nâng cao chất lượng bồi dưỡng CBCC xã.
Các giải pháp nâng cao chất lượng bồi dưỡng cán bộ, công chức xã đáp ứng yêu cầu xây dựng nông thôn mới
Một là, tiếp tục nâng cao nhận thức và quyết tâm phấn đấu nâng cao chất lượng bồi dưỡng CBCC xã đáp ứng yêu cầu xây dựng NTM.
Để nâng cao chất lượng bồi dưỡng CBCC xã, đòi hỏi các cấp, các ngành, các tổ chức trong hệ thống chính trị từ trung ương đến địa phương, cơ sở và đội ngũ CBCC xã cũng như toàn xã hội phải nhận thức rõ về yêu cầu xây dựng NTM và vị trí, vai trò của đội ngũ CBCC xã trong xây dựng NTM, từ đó thấy rõ tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng đối với đội ngũ này.
Với CBCC xã, việc quán triệt và nâng cao nhận thức là cơ sở xác định đúng động cơ, mục đích bồi dưỡng, từ đó quyết tâm khắc phục khó khăn, trở ngại, xác định rõ việc tham gia bồi dưỡng là quyền lợi, trách nhiệm và nghĩa vụ của mình trong thực thi công vụ; chấp hành nghiêm các quyết định của cấp có thẩm quyền về việc cử tham gia các khóa bồi dưỡng đáp ứng yêu cầu xây dựng NTM theo kế hoạch đã được phê duyệt; bố trí công việc hợp lý, tham gia đầy đủ thời gian và chấp hành đúng nội quy, quy chế của các cơ sở bồi dưỡng.
Với các tổ chức chính trị – xã hội và nhân dân ở cơ sở, việc nâng cao nhận thức sẽ tạo động lực để phát huy vai trò, trách nhiệm của từng tổ chức và toàn xã hội góp phần tham gia tích cực, cụ thể vào giám sát các hoạt động xây dựng NTM cũng như kết quả, chất lượng bồi dưỡng đội ngũ CBCC xã đáp ứng yêu cầu xây dựng NTM.
Hai là, tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách bồi dưỡng CBCC xã đáp ứng yêu cầu xây dựng NTM.
Trên cơ sở các quy định của Chính phủ và Bộ Nội vụ, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương xây dựng, ban hành các văn bản chỉ đạo, điều hành và có chế độ khuyến khích CBCC xã nâng cao trình độ, năng lực công tác để đáp ứng trực tiếp yêu cầu, nhiệm vụ trong từng lĩnh vực được phân công. Đồng thời, xây dựng kế hoạch, đề án đào tạo, bồi dưỡng CBCC xã, bảo đảm đáp ứng đủ tiêu chuẩn CBCC cấp xã theo quy định tại Thông tư số 13/2019/TT-BNV ngày 06/11/2019 của Bộ Nội vụ.
Theo đó, để tạo nguồn CBCC xã, cần nghiên cứu bổ sung đối tượng bồi dưỡng là những người hoạt động không chuyên trách cấp xã, đồng thời quy định cụ thể trách nhiệm của các trường chính trị cấp tỉnh và trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện trong xây dựng chương trình và tổ chức bồi dưỡng những người hoạt động không chuyên trách cấp xã đáp ứng yêu cầu xây dựng NTM.
Quy định và hướng dẫn xây dựng các chương trình, tài liệu bồi dưỡng theo yêu cầu của vị trí việc làm, kiến thức, kỹ năng lãnh đạo, quản lý cấp xã phù hợp. Nội dung chương trình, tài liệu bảo đảm kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, kiến thức, kinh nghiệm, tránh trùng lắp với các chương trình, tài liệu khác và phải bổ sung, cập nhật phù hợp tình hình thực tế; chú ý bồi dưỡng kỹ năng giải quyết các tình huống thực tế, nhất là đối với CBCC xã là người dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, miền núi thuộc các đối tượng đặc thù cần có chương trình bồi dưỡng thích hợp, hiệu quả. Cần quy định cụ thể về điều kiện, tiêu chuẩn của đội ngũ giảng viên tham gia bồi dưỡng đội ngũ CBCC xã; quy định cụ thể cơ chế đánh giá hiệu quả công tác bồi dưỡng CBCC xã sau mỗi khóa bồi dưỡng…
Ba là, tiếp tục đổi mới chương trình, nội dung và hình thức, phương pháp bồi dưỡng đối với CBCC xã.
Chương trình bồi dưỡng phải bảo đảm trang bị đủ kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ theo yêu cầu công vụ, xây dựng văn hoá công vụ, trách nhiệm và đạo đức công vụ của CBCC xã. Chương trình cần đổi mới theo hướng đáp ứng theo nhu cầu công việc, cập nhật thông tin, bổ sung tri thức mới, phát triển kỹ năng nghề nghiệp hoặc nghiệp vụ công tác đáp ứng nhiệm vụ xây dựng NTM. Nghiên cứu tích hợp chương trình bồi dưỡng về nghiệp vụ, kỹ năng xây dựng NTM vào các chương trình bồi dưỡng lý luận chính trị, quản lý nhà nước, chương trình bồi dưỡng theo vị trí việc làm cho đội ngũ CBCC xã nhằm khắc phục trùng lắp và nâng cao hiệu quả bồi dưỡng CBCC xã đáp ứng yêu cầu xây dựng NTM.
Nội dung bồi dưỡng CBCC xã tập trung nhiều hơn vào việc xử lý các tình huống phát sinh từ thực tiễn xây dựng NTM kiểu mẫu, NTM nâng cao của các địa phương để rèn luyện phương pháp, kỹ năng công tác cho người học; chú trọng bồi dưỡng các kỹ năng phối hợp, kỹ năng tham mưu, đề xuất giải quyết công việc cùng với bồi dưỡng kỹ năng xử lý tình huống, kỹ năng thu thập, xử lý thông tin, kỹ năng giải quyết vấn đề…
Đối với CBCC xã là người dân tộc thiểu số phải có chương trình, nội dung và phương pháp giảng dạy đơn giản, gắn gọn, súc tích, dễ hiểu, dễ tiếp thu.
Để thực hiện có hiệu quả hoạt động bồi dưỡng CBCC xã đáp ứng yêu cầu xây dựng NTM thì Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Văn phòng Ban Chỉ đạo cùng với Bộ Nội vụ hướng dẫn các địa phương căn cứ nhu cầu thực tế của các xã và đối tượng tham gia bồi dưỡng, các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng CBCC xã chủ động xây dựng chương trình bồi dưỡng, tập trung vào các nội dung: (1) Kiến thức cơ bản về xây dựng NTM; (2) Một số nội dung trọng tâm của xây dựng NTM; (3) Nghiệp vụ cơ bản để xây dựng NTM; (4) Kỹ năng thúc đẩy phát triển cộng đồng xây dựng NTM; (5) Nghiệp vụ và kỹ năng nâng cao xây dựng NTM.
Tạo sự gắn kết, lồng ghép giữa nội dung bồi dưỡng về xây dựng NTM với các nội dung bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ, lý luận chính trị, quản lý nhà nước theo chương trình bồi dưỡng do Chính phủ quy định đối với đội ngũ CBCC xã. Việc gắn kết các nội dung bồi dưỡng này sẽ trực tiếp góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả bồi dưỡng đối với CBCC xã.
Đổi mới phương thức bồi dưỡng theo hướng chuyển từ bồi đưỡng theo chỉ tiêu sang bồi dưỡng theo nhu cầu và theo đơn đặt hàng; thực hiện nguyên tắc làm việc gì bồi dưỡng để làm việc đấy; đảm nhiệm chức danh nào bồi dưỡng để thực thi nhiệm vụ của chức danh đó. Giảm thời lượng lý thuyết, tăng thời gian tham quan các xã và báo cáo thực tế của các địa phương điển hình xây dựng NTM. Tạo điều kiện để CBCC cấp xã được lựa chọn những chương trình bồi dưỡng cập nhật nâng cao kiến thức, kỹ năng phù hợp với công việc, vị trí việc làm đang đảm nhận.
Để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho CBCC xã tiếp cận, tự tìm hiểu, bồi dưỡng nâng cao năng lực xây dựng NTM, cần nghiên cứu xây dựng chương trình bồi dưỡng từ xa về xây dựng NTM với thiết kế trực quan, sử dụng nhiều hình ảnh và sơ đồ, giúp người học dễ dàng đọc, hiểu, nhanh chóng tiếp thu được các kiến thức thông qua các thao tác đơn giản trên máy tính. Triển khai diện rộng bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng công nghệ thông tin theo phương thức trực tuyến (E-Learning) cho CBCC xã tại các địa phương.
Bốn là, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên và viên chức quản lý các cơ sở bồi dưỡng CBCC xã.
Đội ngũ giảng viên tham gia bồi dưỡng cần có hiểu biết nhất định về thực tiễn hoạt động kinh tế – xã hội và xây dựng NTM ở xã cũng như thực tiễn hoạt động của CBCC xã. Điều đó đòi hỏi giảng viên phải tích cực, thường xuyên tự bồi dưỡng kiến thức, kinh nghiệm thực tiễn gắn với các hoạt động xây dựng NTM ở cơ sở.
Tăng cường sự hợp tác, trao đổi kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm giữa đội ngũ giảng viên của các cơ sở ĐTBD ở trung ương và địa phương trong bồi dưỡng CBCC xã, khắc phục tình trạng khép kín giảng viên của mỗi cơ sở bồi dưỡng, không muốn mời giảng viên có đủ năng lực hỗ trợ bồi dưỡng trong khi năng lực của đội ngũ giảng viên hiện có của cơ sở bồi dưỡng còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu.
Nâng cao tính chuyên nghiệp, hiệu quả trong hoạt động quản lý bồi dưỡng CBCC xã theo hướng phát huy vai trò tự quản của học viên; nâng cao tinh thần trách nhiệm của giảng viên; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin. Xây dựng đội ngũ viên chức làm công tác quản lý bồi dưỡng bảo đảm cả về chất lượng và số lượng, người làm công tác quản lý bồi dưỡng phải nắm chắc chuyên môn, nghiệp vụ, sử dụng thành thạo công nghệ thông tin, giao tiếp tốt, có khả năng tham mưu và tác nghiệp hiệu quả.
Năm là, tăng cường hoạt động đánh giá kết quả bồi dưỡng của CBCC xã.
Việc đánh giá kết quả, hiệu quả bồi dưỡng CBCC cần dựa trên các tiêu chí, tiêu chuẩn đánh giá cụ thể, phản ảnh đầy đủ, toàn diện cả về lượng và về chất, cả kết quả trực tiếp (mức độ nâng cao kiến thức, kỹ năng, thái độ, trách nhiệm của CBCC sau bồi dưỡng) và mức độ phát huy tác dụng, hiệu quả kinh tế – xã hội đưa lại từ hoạt động thực thi công vụ của CBCC sau bồi dưỡng… Bên cạnh đó các địa phương cử CBCC xã đi bồi dưỡng phải thực hiện tốt việc đánh giá năng lực và khả năng thực thi nhiệm vụ của CBCC trước và sau khi bồi dưỡng. Điều đó đòi hỏi các cơ quan quản lý bồi dưỡng CBCC ở trung ương và địa phương phải tiếp tục nghiên cứu xây dựng, hoàn thiện bộ tiêu chí đánh giá kết quả bồi dưỡng CBCC xã nói chung và bồi dưỡng CBCC đáp ứng yêu cầu xây dựng nông thôn mới nói riêng.
Sáu là, bổ sung và sử dụng có hiệu quả nguồn kinh phí đầu tư cho hoạt động bồi dưỡng CBCC xã.
Tăng cường nguồn kinh phí đầu tư cho công tác bồi dưỡng nói chung và bồi dưỡng CBCC cấp xã nói riêng. Nghiên cứu ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ đối tượng được cử tham gia bồi dưỡng, nhất là CBCC xã ở vùng sâu, vùng xã, vùng đặc biệt khó khăn, người dân tộc thiểu số. Các địa phương cử CBCC xã đi học xem xét hỗ trợ kịp thời chi phí cho người học và bố trí người thay thế giải quyết công việc để tạo điều kiện thuận lợi và sự an tâm cho đội ngũ CBCC xã tham gia các khóa học theo đúng quy định.
Để sử dụng có hiệu quả nguồn kinh phí đầu tư cho bồi dưỡng CBCC xã đáp ứng yêu cầu xây dựng NTM, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc sử dụng kinh phí, kịp thời phát hiện và xử lý các sai phạm trong quá trình sử dụng, có biện pháp sử dụng một cách hợp lý, tiết kiệm, có hiệu quả nguồn kinh phí này. Bên cạnh đó, cần tăng cường các trang thiết bị hiện đại phục vụ hoạt động giảng dạy học tập cho các cơ sở bồi dưỡng CBCC của các địa phương để góp phần nâng cao chất lượng bồi dưỡng CBCC
Kết luận
Đội ngũ CBCC xã có vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động thực thi công vụ và xây dựng NTM ở nước ta hiện nay, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị cấp cơ sở cũng như kết quả và chất lượng xây dựng NTM xét đến cùng được quyết định bởi phẩm chất, năng lực và hiệu quả công tác của đội ngũ CBCC xã. Vì thế, việc đẩy mạnh công tác bồi dưỡng đi đôi với nâng cao chất lượng bồi dưỡng đội ngũ CBCC xã vững mạnh về chính trị, có đạo đức, lối sống trong sạch, có trình độ và năng lực đáp ứng yêu cầu xây dựng NTM là một trong những yêu cầu bức thiết hiện nay.
