(Quanlynhanuoc.vn) – Nêu gương là phương thức lãnh đạo của Đảng, là giá trị văn hóa đạo đức của dân tộc và là thành tố cốt yếu của văn hóa Đảng, có sức mạnh cảm hóa sâu sắc bền vững nếu như tấm gương đó thực sự “vì nước, vì dân”. Do đó, để xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ hiện nay, một trong những biện pháp quan trọng hàng đầu là cần phát huy vai trò của cán bộ, đảng viên, từ đó nâng cao nêu gương năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, tạo sự đoàn kết, thống nhất trong nội bộ.
Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”1. Đại hội lần thứ XIII của Đảng tiếp tục nhấn mạnh quan điểm, tư tưởng của Hồ Chí Minh về vị trí, vai trò của nêu gương: “Thực hiện nghiêm túc các quy định của Đảng về trách nhiệm nêu gương, chức vụ càng cao càng phải gương mẫu… Đảng viên tự giác nêu gương để khẳng định vị trí lãnh đạo, vai trò tiên phong, gương mẫu, tạo sự lan toả, thúc đẩy các phong trào cách mạng” 2.
Bí thư cấp xã – cầu nối giữa Đảng với các tầng lớp nhân dân
Theo quy định tại khoản 3 Điều 4 Luật Cán bộ, công chức năm 2008: cán bộ cấp xã là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân (HĐND), Ủy ban nhân dân (UBND), bí thư, phó bí thư đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị – xã hội.
Cán bộ cấp xã có vị trí, vai trò rất quan trọng là người trực tiếp tiến hành xây dựng nội bộ Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, là cầu nối giữa Đảng với các tầng lớp nhân dân, tổ chức thực hiện thắng lợi mọi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; là hạt nhân đoàn kết trong cơ quan, đơn vị, là cơ sở, nền tảng để củng cố, giữ vững niềm tin của các tầng lớp vào sự lãnh đạo của Đảng. Đây cũng là cấp cuối cùng triển khai thực hiện mọi chương trình, kế hoạch, nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế – xã hội, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh tạo sự đồng thuận, thống nhất về nhận thức, hành động từ trung ương đến cơ sở.
Sự nêu gương của bí thư cấp xã (BTCX) có vai trò đặc biệt quan trọng đối với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị hiện nay. Trước hết, BTCX là người trực tiếp lĩnh hội và truyền đạt quan điểm, đường lối của Đảng về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị đến cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức. Thông qua hoạt động này, BTCX hiểu rõ Nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng để phổ biến, tuyên truyền cho cấp dưới và thực hiện nghiêm túc những Nghị quyết của Đảng; tuyệt đối tránh “nói một đằng làm một nẻo”, không gương mẫu thực hành nêu gương trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị.
Hai là, BTCX chủ động xây dựng kế hoạch đơn vị vững mạnh toàn diện, đề ra những chủ trương, biện pháp sát hợp với đặc điểm tình hình, yêu cầu, nhiệm vụ ở mỗi giai đoạn, thời điểm đặt ra. Trên cơ sở kế hoạch, hướng dẫn của cấp trên, BTCX phải cụ thể hóa, thể chế hóa thành những nội dung, tiêu chí vào từng lĩnh vực, hoạt động để khơi dậy ý chí, khát vọng của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, các tầng lớp nhân dân thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội địa phương; xây dựng nội bộ đoàn kết, thống nhất về nhận thức, hành động, không có biểu hiện lợi ích nhóm, bè phái, cục bộ.
Ba là, BTCX đề ra chủ trương, biện pháp lãnh đạo thực hiện thắng lợi những chỉ tiêu, nội dung của Nghị quyết Đảng ủy xã đã xác định. Vai trò của BTCX được biểu hiện thông qua kết quả hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị, ở sự lãnh đạo, chỉ đạo các bộ phận, lực lượng giải quyết những băn khoăn, thắc mắc của Nhân dân, đơn thư, khiếu nại, tố cáo, các chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội; tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn. Ngoài ra, họ còn có trách nhiệm kiểm tra, giám sát UBND và các tổ chức chính trị – xã hội trong hệ thống chính trị về việc thực hiện các nghị quyết của Đảng, Nhà nước, cấp trên và cấp mình… BTCX có vai trò rất toàn diện, bao quát mọi lĩnh vực, hoạt động của địa phương, BTCX còn phải chịu trách nhiệm trước Đảng, tổ chức và Nhân dân về công tác lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh và tình hình mọi mặt của địa phương.
Từ những nội dung nêu trên, có thể nhận thấy, trách nhiệm nêu gương (TNNG) của BTCX là tổng thể những hoạt động trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện thắng lợi những nội dung, yêu cầu, nhiệm vụ về chính trị, tư tưởng và tổ chức để nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, tạo sự đoàn kết, thống nhất trong nội bộ, góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh hiện nay.
Thời gian qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, chính quyền địa phương các cấp, TNNG của BTCX được thể hiện rõ ràng, đầy đủ hơn trong việc quán triệt và thực hiện nghiêm túc những nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, như: Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII, XIII) về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thóai về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; Kết luận 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về “Tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Quy định số 08-QĐi/TW ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương về TNNG của cán bộ, đảng viên, trước hết là ủy viên Bộ Chính trị, ủy viên Ban Bí thư, ủy viên Ban Chấp hành Trung ương; Quy định số 101-QĐ/TW ngày 07/6/2012, của Ban Bí thư về TNNG của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ chốt các cấp; Quy định số 55-QĐ/TW ngày19/12/2016 của Bộ Chính trị về một số việc cần làm ngay để tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên; Quy định số 205-QĐ/TW ngày 23/9/2019 của Bộ Chính trị về việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền”…; tích cực, chủ động ban hành kế hoạch xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh, trong đảng ủy cơ sở tập trung thảo luận, góp ý và thường xuyên làm tốt công tác lãnh đạo, chỉ đạo, ban hành quy chế làm việc rõ ràng, đầy đủ, thể hiện rõ tinh thần, trách nhiệm của BTCX đối với sự ổn định, phát triển bền vững các hoạt động của địa phương; BTCX sâu sát bám nắm thực tiễn đơn vị, lãnh đạo, chỉ đạo các bộ phận, lực lượng làm tốt công tác giải đáp ý kiến của các tầng lớp nhân dân; đặc biệt, ngay sau khi kiện toàn Ban Chỉ đạo phòng. chống tham nhũng, tiêu cực cấp tỉnh, nhiều địa phương đã xử lý cán bộ, đảng viên, nhất là BTCX vi phạm kỷ luật Đảng, như: Quảng Trị, Kon Tum, Đồng Nai, Bắc Kạn, Khánh Hòa, Gia Lai… Những vấn đề này đã được Đảng ta đánh giá: trong 5 năm (2016 – 2020), “đội ngũ cán bộ, đảng viên, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp đã đề cao tinh thần trách nhiệm, giữ gìn phẩm chất, đạo đức, lối sống; gương mẫu đi đầu, tận tụy với công việc, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao”3.
Tuy nhiên, bên cạnh vai trò, TNNG của BTCX để xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị cũng còn một số hạn chế, yếu kém cần được khắc phục, như: một số BTCX chưa phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của mình trong lãnh đạo, chỉ đạo, xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh, chưa hiểu rõ nguyên tắc sinh hoạt Đảng, còn vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, buông lỏng lãnh đạo, quản lý, thiếu kiểm tra, giám sát, vi phạm những điều Đảng viên không được làm; chuyên quyền, độc đoán, lợi ích nhóm, không lắng nghe, điều chỉnh quan hệ công tác phù hợp với môi trường, điều kiện sống; có biểu hiện gia trưởng, hách dịch, thâu tóm mọi quyền bính trong tay, làm giàu bất chính, đưa con cháu, người thân quen vào làm việc ở cơ quan công tác.Những vấn đề xảy ra là do nguyên nhân khách quan và chủ quan, song nguyên nhân chủ quan vẫn là cơ bản, chủ yếu. Nếu BTCX không nêu gương, nói không đi đôi với làm, nói nhiều hơn làm, thiếu phấn đấu tu dưỡng, rèn luyện về đạo đức, lối sống, thì: “vẫn còn tình trạng nói không đi đôi với làm; không tuân thủ nguyên tắc của Đảng; quan liêu, tham nhũng, lãng phí, cá nhân chủ nghĩa, cơ hội, thực dụng, bè phái, gây mất đoàn kết nội bộ, chưa nêu cao ý thức trách nhiệm trước tổ chức, cơ quan, đơn vị, địa phương và nhân dân. Thực hiện quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên chưa trở thành nền nếp, hiệu quả chưa cao”4.
Tăng cường thực hiện trách nhiệm nêu gương của bí thư cấp xã góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị ngang tầm nhiệm vụ trong giai đoạn mới
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định: “phát huy thật tốt TNNG của cán bộ, đảng viên theo phương châm chức vụ càng cao càng phải gương mẫu”5. Theo đó, cần chú trọng thực hiện tốt một số nội dung sau:
Một là, quán triệt và nâng cao nhận thức, trách nhiệm của BTCX về TNNG để xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị hiện nay.
BTCX là người đứng đầu cấp uỷ cơ sở, là người đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn theo quy định của Đảng và được sự tín nhiệm của cán bộ, đảng viên. Vì vậy, BTCX tự mình quán triệt và nhận thức sâu sắc, đầy đủ về TNNG trước tập thể đảng ủy cơ sở và Nhân dân; luôn đặt ra yêu cầu cao cho bản thân trong thực hiện bất kỳ nhiệm vụ gì, nếu đơn vị xảy ra những sai xót, yếu kém, trách nhiệm trước hết thuộc về BTCX và trong lãnh đạo, chỉ đạo, giải quyết công việc phù hợp, hiệu quả, có khả năng khơi dậy tính sáng tạo của đội ngũ cán bộ, đảng viên các cấp; thường xuyên cập nhật, nắm bắt tình hình mọi mặt của đời sống xã hội, đặc biệt là dư luận có những định hướng thông tin kịp thời trong cơ quan, đơn vị, xây dựng bầu không khí dân chủ, cởi mở, chân thành giữa BTCX với các bộ phận, lực lượng trong hệ thống chính trị.
Hai là, tích cực, chủ động bám nắm cơ sở để xây dựng nghị quyết lãnh đạo đơn vị sát hợp đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.
BTCX cần tích cực, chủ động xuống cơ sở, nhất là ở khu vực, địa bàn “điểm nóng” của địa phương để tìm hiểu nguyên nhân thực chất của vấn đề; lắng nghe ý kiến, phản ánh của người dân về những nội dung có liên quan đến thực hiện chế độ, chính sách của Đảng, Nhà nước cho các đối tượng xã hội, giải quyết đơn, thư, khiếu nại, tố cáo của Nhân dân; thái độ, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, nhân viên, công chức phục vụ nhân dân trong công việc… Trên cơ sở đó, đưa nội dung nêu trên vào nghị quyết lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ hằng tháng, quý của đảng uỷ cấp mình; phát huy dân chủ trong thảo luận, đánh giá, xem xét các vấn đề xã hội của tập thể đảng ủy và cán bộ, đảng viên, không trù dập, lồng ghép động cơ cá nhân vào nội dung sinh hoạt, góp ý; thẳng thắn tự phê bình và phê bình, không giấu giếm khuyết điểm, nhìn thẳng vào sự thật để kiểm điểm, rút kinh nghiệm về TNNG của BTCX; mọi ý kiến đóng góp của tập thể đảng ủy và cán bộ, đảng viên khách quan, trung thực, mang tính xây dựng vì sự trường tồn, phát triển của địa phương; những nội dung báo cáo, tổng kết công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị của BTCX mang hơi thở cuộc sống, gắn với nhiệm vụ chính trị trung tâm của địa phương, đem lại những điều kiện thuận lợi nhất để các tầng lớp nhân dân có thể đánh thức, khơi dậy tiềm năng, thế mạnh của mình, bảo đảm cho những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của địa phương được gìn giữ và phát huy, thu hút được các nguồn lực từ bên ngoài cho địa phương.
Ba là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các tầng lớp nhân dân đối với BTCX.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên cần phát huy mạnh hơn nữa vai trò tiên phong trong việc bảo đảm quyền làm chủ của Nhân dân; tham gia xây dựng Đảng và Nhà nước ngày càng vững mạnh6. Với nội dung này, Mặt trận Tổ quốc cấp xã phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của mình trong tham gia kiểm tra, giám sát, phản biện xã hội mọi hoạt động của UBND xã trong thực hiện đường lối, quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước; nắm chắc chức năng, quyền hạn của mình trong kiểm tra, giám sát, phản biện xã hội những vấn đề, nội dung còn băn khoăn, chưa đúng với chủ trương của tập thể đảng uỷ, có biểu hiện lợi ích nhóm, không đem lại quyền và lợi ích thiết thực cho xã và nhân dân; chuẩn bị thật kỹ lưỡng về nội dung, phương pháp tham gia góp ý, thảo luận vào thực hiện chức trách, nhiệm vụ của BTCX. Muốn vậy, người đứng đầu mặt trận Tổ quốc phải tăng cường tiếp xúc với Nhân dân, lắng nghe Nhân dân về kết quả thực hiện những chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng đời sống văn hóa mới, chăm lo đời sống cho các hộ gia đình chính sách, nhất là thực hiện tái định cư, quy hoạch đất nông nghiệp, xây dựng các dự án, khu công nghiệp, tổ chức đấu thấu, chi tiêu tài chính trong quá trình công tác… Cùng với đó, đảng uỷ cơ sở tăng cường thường xuyên bám nắm địa bàn lắng nghe phản ánh của nhân dân về năng lực, phẩm chất đạo đức, lối sống của cán bộ cấp xã, nhất là BTCX, từ đó có những góp ý trong sinh hoạt, hội họp, kịp thời rút kinh nghiệm điều chỉnh thái độ, hành vi đúng với quy định của Đảng, Nhà nước, truyền thống phong tục của địa phương.
Bốn là, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực Nhà nước đối với cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp.
BTCX quán triệt sâu sắc những quy định của Đảng về kiểm soát quyền lực nhà nước. Theo đó, các cơ quan kiểm tra các cấp cần tiếp tục nghiên cứu, đề xuất, bám sát cơ sở, xây dựng, hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực ở cấp xã, quy định chặt chẽ, rõ ràng vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cấp xã; tăng cường kiểm tra, giám sát của cơ quan kiểm tra cấp huyện đối với cấp xã; phân công, giao nhiệm vụ cho các đồng chí uỷ viên trong ban thường vụ huyện ủy theo dõi, giúp đỡ và chịu trách nhiệm trước ban thường vụ huyện ủy về những sai phạm của đảng ủy cơ sở cấp xã; phối hợp chặt chẽ với các bộ phận, lực lượng trong hệ thống chính trị cơ sở kiểm tra, đánh giá thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao của BTCX; đánh giá trình độ, năng lực uy tín của BTCX thông qua nhiều kênh thông tin khác nhau, từ đó, phân công, bố trí, giao nhiệm vụ hợp lý, hiệu quả; khuyến khích, tạo điều kiện cho BTCX phát huy năng lực, sở trường của mình trong lãnh đạo, chỉ đạo, xây dựng tập thể Đảng bộ cơ sở xã trong sạch, vững mạnh, có nhiều đổi mới sáng tạo làm thay đổi diện mạo, bộ mặt của đời sống Nhân dân; xử lý nghiêm minh theo đúng quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước đối với sai phạm của BTCX theo phương châm “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”, bịt kín những “khoảng trống”, “kẽ hở” để không thể tham nhũng.
Kết luận
Những thành tựu của đất nước đạt được sau hơn 35 năm đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng là thành quả vĩ đại của cả hệ thống chính trị, của khối đại đoàn kết dân tộc, trong đó có vai trò rất quan trọng của BTCX, đã thường xuyên đề cao TNNG của mình trước Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Mặc dù, hiện nay BTCX ở một số địa phương còn có mặt hạn chế, song bức tranh tổng thể vẫn là sự kiên định với mục tiêu lý tưởng cách mạng, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có bản lĩnh vững vàng, không ngại khó, ngại khổ, giữ vững phẩm chất đạo đức cách mạng của người đảng viên, được nhân dân tín nhiệm, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ trước Đảng, Nhà nước và Nhân dân, góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
