(Quanlynhanuoc.vn) – Thanh niên là lực lượng nòng cốt của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, là nhân tố quan trọng, quyết định tương lai và vận mệnh của đất nước. Trước những yêu cầu của sự nghiệp cách mạng trong tình hình mới, để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, cần phải quán triệt và vận dụng có hiệu quả tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò thanh niên với sự nghiệp cách mạng Việt Nam
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm nhận thức đúng đắn vị trí, vai trò của thanh niên trong sự nghiệp dựng nước và đấu tranh giải phóng dân tộc ở Việt Nam. Quá trình ra đi tìm đường cứu nước, có điều kiện tham gia vào nhiều hoạt động, phong trào cách mạng của thanh niên trên thế giới, Người càng hiểu rõ hơn về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc khơi dậy phong trào hành động và phát huy vai trò xung kích của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng của Đảng. Trong tác phẩm “Bản án chế độ thực dân Pháp” xuất bản năm 1925, Người viết: “Hỡi Đông Dương đáng thương hại! Người sẽ chết mất, nếu đám thanh niên già cỗi của Người không sớm hồi sinh”1. Theo Người, thanh niên là lực lượng nòng cốt, có sức trẻ, nhiệt huyết, sáng tạo, có ước mơ hoài bão, dám nghĩ, dám làm, có vai trò quyết định đối với vận mệnh của dân tộc. Vì vậy, muốn giải phóng dân tộc, trước hết phải biết khơi dậy, phát huy vai trò xung kích của thanh niên.
Thực tiễn cho thấy, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, các tổ chức, phong trào hành động cách mạng của thanh niên từng bước trưởng thành và lớn mạnh; thanh niên Việt Nam đã ngày càng chứng tỏ được vai trò, trách nhiệm của mình đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Với thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, thành lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; tiếp đến là Chiến dịch Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”; đặc biệt là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng hoàn toàn Miền Nam, thống nhất đất nước với những tấm gương anh dũng hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ, như: Kim Đồng; Lê Văn Tám; Vừ A Dính; Võ Thị Sáu; Lý Tự Trọng; Nguyễn Văn Trỗi; Nguyễn Viết Xuân… là những bằng chứng, thực tiễn sinh động, khẳng định vai trò, trách nhiệm, tầm quan trọng của thanh niên đối với sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Chúng ta xây dựng miền Bắc lên xã hội chủ nghĩa cũng là giúp sức đồng bào miền Nam đấu tranh chống Mỹ – Diệm, làm cho nước nhà thống nhất. Đó là trách nhiệm của toàn dân ta, nhất là trách nhiệm của thanh niên”2.
Ngày nay, trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thanh niên Việt Nam vẫn luôn khẳng định được vai trò là lực lượng xung kích, đi đầu; trung thành, kiên định với mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; nêu cao tinh thần yêu nước, sẵn sàng hy sinh vì độc lập dân tộc, vì hạnh phúc của Nhân dân. Do đó, có thể khẳng định, vận mệnh của dân tộc, sự phát triển của đất nước tùy thuộc vào sự giác ngộ cách mạng và trách nhiệm của thanh niên. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, lực lượng cách mạng bao gồm toàn thể quần chúng bị áp bức và những người tiến bộ cách mạng, trong đó thanh niên là một lực lượng to lớn, là đội quân xung kích trên mọi mặt trận, trở thành một động lực chủ yếu của cách mạng.
Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên theo dõi từng bước trưởng thành của thanh niên, Người luôn nhấn mạnh vai trò xung kích, đi đầu của thanh niên trong các hoạt động cách mạng. Tại Đại hội toàn quốc lần thứ II của Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, Người đã nói lên tình cảm, sự tin tưởng của mình đối với thanh niên. Theo Người:
“ – Vì thanh niên là người tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai – tức là các cháu nhi đồng.
– Vì thanh niên là người xung phong trong công cuộc phát triển kinh tế và văn hóa, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội…
– Vì thanh niên là lực lượng cơ bản trong bộ đội, công an và dân quân tự vệ, đang hăng hái giữ gìn trật tự, trị an, bảo vệ Tổ quốc.
– Vì trong mọi công việc, thanh niên thi đua thực hiện khẩu hiệu: “Đâu cần, thanh niên có; việc gì khó, thanh niên làm”3.
Trong khi ghi nhận và đánh giá cao vai trò của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng luôn coi trọng công tác giáo dục, bồi dưỡng thanh niên, để thanh niên nhận thức đúng vai trò, trách nhiệm của mình, tích cực học tập, rèn luyện, tránh xa những thói hư, tật xấu, xứng đáng là lực lượng nòng cốt, tiên phong trong công cuộc kiến thiết đất nước. Người chỉ rõ: “Thanh niên ta có vinh dự to thì cũng có trách nhiệm lớn. Để làm tròn trách nhiệm, thanh niên ta phải nâng cao tinh thần làm chủ tập thể, trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân, chớ phô trương hình thức, chớ kiêu ngạo tự mãn. Phải thấm nhuần đạo đức cách mạng tức là học tập, lao động, sinh hoạt theo đúng đạo đức của thanh niên xã hội chủ nghĩa, cộng sản chủ nghĩa”4.
Để đoàn kết, tập hợp thanh niên, trực tiếp tổ chức, động viên thanh niên tích cực tham gia vào các phong trào, hành động cách mạng, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, đó phải là Đoàn Thanh niên Cộng sản. Cụ thể hóa tư tưởng của Người, chỉ một năm sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, ngày 26/3/1931, Đoàn Thanh niên Cộng sản được thành lập. Về vị trí, chức năng, nhiệm vụ của Đoàn Thanh niên, Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Đoàn Thanh niên là cánh tay và đội hậu bị của Đảng, là người phụ trách, dìu dắt các cháu nhi đồng”5. Xuất phát từ vị trí, chức năng, nhiệm vụ của mình, Đoàn thanh niên vừa là tổ chức gần gũi của Đảng, vừa là lực lượng xung kích, gương mẫu, đi đầu trong việc quán triệt, thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng; là lực lượng kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Không những thế, Đoàn còn là người trực tiếp giúp Đảng giáo dục chủ nghĩa cộng sản cho thanh niên, tuyên truyền, vận động thanh niên đi theo lý tưởng của Đảng; thường xuyên rèn luyện, bồi dưỡng, phát triển và bổ sung đảng viên trẻ cho Đảng.
Do đó, để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, Đoàn Thanh niên cần thường xuyên quan tâm đến công tác xây dựng Đoàn vững mạnh; phải đoàn kết nội bộ chặt chẽ và đoàn kết rộng rãi với các tầng lớp thanh niên. Muốn tập hợp rộng rãi và thu hút được đông đảo các tầng lớp thanh niên thì, “về phần mình, thì Đoàn phải nghiên cứu tìm ra nhiều hình thức và phương pháp thích hợp để đoàn kết và tổ chức thanh niên một cách rộng rãi và vững chắc. Để làm tròn những nhiệm vụ mà Đảng và chính phủ giao phó cho thanh niên”6; đồng thời, “phải quan tâm đến đời sống, công tác và học tập của thanh niên, phải tránh thành kiến hẹp hòi, cô độc. Phải thật thà đoàn kết và hợp tác với anh chị em thanh niên trong Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam”7. Không những thế, muốn Đoàn củng cố và phát triển thì tất cả đoàn viên phải gương mẫu, giữ vững phẩm chất, đạo đức cách mạng; phải thật thà, khiêm tốn, hăng hái, dũng cảm; tránh tư tưởng kiêu ngạo, công thần, tự tư, tự lợi; phải xung phong trong mọi công tác; phải đi trước, làm trước để lôi cuốn quần chúng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người luôn đánh giá cao vai trò của thanh niên, tuy nhiên, cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế của thanh niên. Theo Người, “Ưu điểm của thanh niên ta là hăng hái, giàu tinh thần xung phong. Khuyết điểm là ham chuộng hình thức, thiếu thực tế, bệnh cá nhân, bệnh “anh hùng”8. Vì vậy, để xứng đáng là người chủ tương lai của đất nước “rất mong toàn thể thanh niên ta ra sức phát triển những ưu điểm và tẩy sạch những khuyết điểm ấy”9.
Đối với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những con người xã hội chủ nghĩa”10. Và, để trở thành những con người xã hội chủ nghĩa, trước hết thanh niên “phải rèn luyện và thấm nhuần tư tưởng xã hội chủ nghĩa”11. Rèn luyện ở đây là rèn luyện trên mọi phương diện, từ lập trường tư tưởng, bản lĩnh chính trị, tác phong công tác, đạo đức cách mạng, rèn luyện ý trí và lòng dũng cảm, trau dồi kiến thức, nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, nghiệp vụ… Từ đó, Người động viên thế hệ trẻ phải luôn ra sức phấn đấu, rèn luyện; phải có ý chí, nghị lực và sự quyết tâm lớn mới có thể đưa sự nghiệp cách mạng đến thành công.
Xuất phát từ vị trí, vai trò to lớn của thanh niên đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng, Hồ Chí Minh cho rằng, việc giáo dục, bồi dưỡng, vận động và phát huy vai trò của tuổi trẻ trong mọi thời kỳ cách mạng là việc làm có ý nghĩa vô cùng quan trọng, là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và của cả hệ thống chính trị, trước hết là Đoàn Thanh niên. Người căn dặn Đảng ta: Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng xã hội chủ nghĩa vừa “hồng” vừa “chuyên”12. Bởi, theo Người, bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết, là sự nghiệp “trồng người”, là chăm lo cho cách mạng, chăm lo cho tương lai, lợi ích của quốc gia, dân tộc.
Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay
Một là, phát huy vai trò, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, đoàn thể các cấp trong công tác tuyên truyền, giáo dục và vận động thanh niên.
Tuyên truyền, giáo dục và vận động thanh niên, trực tiếp trang bị cho họ những kiến thức cơ bản về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ của cách mạng, nghĩa vụ, trách nhiệm của thanh niên đối với Tổ quốc. Qua đó, giúp thanh niên có nhận thức đúng đắn về mục tiêu, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội mà Đảng, Bác Hồ và Nhân dân ta đã lựa chọn; hiểu biết đầy đủ về nghĩa vụ, bổn phận, trách nhiệm của bản thân đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; tích cực, chủ động, tự giác trong thực hiện nghĩa vụ quân sự; xung kích, đi đầu trong các hoạt động xây dựng, phát triển kinh tế, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội tại địa phương.
Đảng, Nhà nước, cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị – xã hội các cấp; đặc biệt là Đoàn Thanh niên, nhà trường, gia đình cần nhận thức đúng đắn vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác tuyên truyền, giáo dục và vận động thanh niên; phát huy vai trò, trách nhiệm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện. Thường xuyên đổi mới nội dung, đa dạng hóa các hình thức, biện pháp tuyên truyền, giáo dục và vận động thanh niên, bảo đảm tính phong phú, đa dạng, lôi cuốn, sát thực tiễn hoạt động của thanh niên ở từng địa phương, cơ quan, đơn vị. Bên cạnh việc tuyên truyền, giáo dục lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, cần chú trọng giáo dục lịch sử, truyền thống tốt đẹp của dân tộc, quyền và nghĩa vụ của công dân đối với Tổ quốc… Qua đó, khơi dậy tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, từng bước nâng cao nhận thức, bồi đắp tình cảm, củng cố niềm tin và ý chí quyết tâm, khát vọng cống hiến cho thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
Hai là, nâng cao chất lượng hoạt động thực tiễn và xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh nhằm phát huy vai trò xung kích của thanh niên
Hoạt động thực tiễn và môi trường văn hóa là nguồn gốc, động lực, là nơi để thanh niên phấn đấu, cống hiến và trưởng thành; đồng thời, cũng là nơi kiểm nghiệm, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của thanh niên. Do đó, cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể các cấp cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, xây dựng kế hoạch học tập, công tác, hoạt động ngoại khóa, xây dựng, phát triển kinh tế – xã hội, giữ gìn an ninh trật tự, các hoạt động xung kích, tình nguyện… để thanh niên được tham gia vào nhiều hoạt động thiết thực, bổ ích. Đẩy mạnh các hoạt động, phong trào thi đua, như: “Tuổi trẻ chung tay xây dựng nông thôn mới”; “Tuổi trẻ tham gia xây dựng văn minh đô thị”; “Thanh niên với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc”; “Tuổi trẻ giữ nước”; “Nghĩa tình biên giới, hải đảo”; “Vì Trường Sa thân yêu”; “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác”…; kết hợp với tiếp tục quán triệt, thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” ở từng địa phương, cơ quan, đơn vị.
Thường xuyên kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động, phát huy dân chủ, xây dựng mối quan hệ đoàn kết, thống nhất trong mỗi cơ quan, đơn vị. Chú trọng xây dựng các chuẩn mực, văn hóa ứng xử tại nơi công cộng và tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị từ trung ương tới cơ sở. Tiếp tục rà soát, điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về thanh niên. Quan tâm, chăm lo đào tạo nghề, từng bước giải quyết việc làm phù hợp cho thanh niên. Qua đó, tạo điều kiện, môi trường thuận lợi để thanh niên yên tâm học tập, rèn luyện, phấn đấu, làm tròn nghĩa vụ đối với Tổ quốc, tránh xa những cám dỗ từ mặt trái của xã hội, thực sự trở thành lực lượng nòng cốt, xung kích, đi đầu trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Ba là, chăm lo xây dựng tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vững mạnh, thực sự là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, đội dự bị tin cậy của Đảng.
Chăm lo xây dựng tổ chức Đoàn Thanh niên vững mạnh là một trong những nội dung quan trọng của công tác xây dựng Đảng, là “xây dựng Đảng trước một bước”. Xây dựng tổ chức Đoàn Thanh niên vững mạnh còn là một bộ phận quan trọng trong công tác vận động quần chúng của Đảng, là nhiệm vụ có tầm chiến lược, liên quan đến sự thành bại của cách mạng. Do đó, cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể các cấp cần xác định xây dựng tổ chức Đoàn Thanh niên vững mạnh là xây dựng hạt nhân đoàn kết, nhằm vận động, tập hợp rộng rãi các tầng lớp thanh niên tham gia tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ đó, thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng, củng cố, phát triển tổ chức Đoàn Thanh niên xứng đáng là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, là đội dự bị tin cậy của Đảng.
Thường xuyên đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, xây dựng tổ chức Đoàn thực sự vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Nghiên cứu đổi mới, nâng cao sức hấp dẫn, lôi cuốn của các phong trào hành động do Đoàn tổ chức, phát động, qua đó tạo môi trường giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện, khơi dậy và phát huy tính xung kích, sáng tạo của tuổi trẻ. Chăm lo bồi dưỡng, giáo dục thanh niên; phát huy tinh thần tích cực, chủ động, tự giác của thanh niên trong học tập, rèn luyện, công tác, lao động, sản xuất,… Đẩy mạnh xây dựng các điển hình thanh niên tiên tiến, chăm lo lợi ích chính đáng của thanh niên. Tăng cường phát hiện, lựa chọn đoàn viên ưu tú để bồi dưỡng tạo nguồn kết nạp đảng viên và đào tạo cán bộ trẻ nhằm tạo nguồn dự trữ cho Đảng.
Phát huy vai trò nòng cốt của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong xây dựng Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, Hội Sinh viên Việt Nam vững mạnh. Đổi mới phương thức vận động, đa dạng hóa các loại hình tập hợp để thu hút rộng rãi các đối tượng thanh niên. Tăng cường xây dựng lực lượng thanh niên nòng cốt để thành lập tổ chức cơ sở của Đoàn, Hội ở mọi lĩnh vực.Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ đoàn các cấp thực sự có trình độ, năng lực, nhiệt tình, trách nhiệm, có khả năng vận động quần chúng, thực sự tiêu biểu trong thanh niên. Bên cạnh đó, Đảng, Nhà nước, cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể các cấp cần quan tâm, tạo mọi điều kiện để Đoàn huy động, tổ chức cho thanh niên tham gia thực hiện các nhiệm vụ, chương trình phát triển kinh tế – xã hội của đất nước và địa phương.
Bốn là, phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác của thanh niên trong học tập, rèn luyện và công tác.
Trước yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế hiện nay; đặc biệt là yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, đòi hỏi bản thân mỗi thanh niên phải nhận thức đúng đắn vị trí, vai trò “là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước…”13. Từ đó, luôn chủ động, tích cực học tập, rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất đạo đức, lối sống, tác phong công tác; không ngừng nâng cao trình độ, năng lực, kiến thức trên mọi lĩnh vực; thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của thanh niên đối với Tổ quốc; tích cực tham gia lao động sản xuất, phát triển kinh tế – xã hội, giữ gìn an ninh, trật tự, làm chủ khoa học- công nghệ, góp phần vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.
