(Quanlynhanuoc.vn)- Đội ngũ nhà giáo là chủ thể – chủ đạo trong quá trình dạy học, là nhân tố quyết định hàng đầu trong nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Xây dựng đội ngũ nhà giáo đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là chủ trương lớn chỉ đạo công tác giáo dục và đào tạo của đất nước nói chung, trong Quân đội nói riêng.
Đặt vấn đề
Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo (GDĐT) là nhiệm vụ quan trọng góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Một trong những nhân tố có ý nghĩa then chốt nâng cao chất lượng GDĐT trong Quân đội chính là chất lượng đội ngũ nhà giáo (ĐNNG). Chăm lo xây dựng ĐNNG là khâu đột phá để đổi mới căn bản, toàn diện GDĐT, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội thời kỳ mới.
Một số vấn đề đặt ra trong xây dựng đội ngũ nhà giáo đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo trong Quân đội
Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng xác định một trong những định hướng phát triển đất nước trong giai đoạn mới về GDĐT, đồng thời, là một trong ba đột phá chiến lược là: “Tạo đột phá trong đổi mới căn bản, toàn diện GDĐT, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút và trọng dụng nhân tài”1. Trong Quân đội, đổi mới căn bản, toàn diện GDĐT là vấn đề hết sức quan trọng, bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Đổi mới căn bản, toàn diện GDĐT trong Quân đội biểu hiện tập trung trên các thành tố cơ bản, như: đổi mới tư duy, quy trình, chương trình, nội dung đào tạo theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, sát thực tế, khoa học, có tính kế thừa và liên thông. Đổi mới tổ chức, hình thức, phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học. Đổi mới công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng ĐNNG, cán bộ quản lý giáo dục đạt chuẩn, bảo đảm đủ về số lượng, cơ cấu hợp lý, chất lượng ngày càng cao. Đổi mới tổ chức hệ thống nhà trường Quân đội theo hướng tinh, gọn, mạnh, thông minh, tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Đổi mới công tác nghiên cứu khoa học; kiểm tra, đánh giá kết quả; đầu tư hiện đại hóa cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học; nâng cao hiệu quả công tác phối hợp, hợp tác trong GDĐT. Như vậy, đổi mới căn bản, toàn diện GDĐT trong Quân đội phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó ĐNNG đóng vai trò then chốt, quan trọng, tác động trực tiếp và quyết định: “Nhiệm vụ của giáo dục là rất quan trọng và vẻ vang, vì nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục”2.
ĐNNG trong Quân đội chính là lực lượng nòng cốt, trực tiếp, quyết định kết quả truyền thụ tri thức, bồi dưỡng kinh nghiệm thực tiễn, phát triển năng lực cho học viên, bảo đảm cho học viên sau khi ra trường có nền tảng tri thức vững vàng, kinh nghiệm thực tiễn phong phú, gắn sát với chức danh đào tạo và thực hiện nhiệm vụ ở đơn vị.
Đổi mới căn bản, toàn diện GDĐT trong Quân đội trực tiếp đặt ra một số vấn đề đối với ĐNNG, có thể khái quát trên một số nội dung cơ bản sau:
Thứ nhất, sự vững vàng, chuyên sâu về lý luận. Người giáo viên có kiến thức, hiểu biết rộng, toàn diện về các khoa học liên ngành, cận chuyên ngành, đặc biệt là kiến thức về khoa học quân sự. Không ngừng làm giàu vốn kiến thức thường trực, tổng hợp về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng – an ninh và đối ngoại, hội nhập quốc tế. Thường xuyên cập nhật, bổ sung kiến thức về khoa học chuyên ngành, vừa toàn diện, vừa chuyên sâu, khoa học, logic, chặt chẽ, tường minh; khả năng vận dụng nội dung lý luận vào luận giải, làm sáng tỏ những vấn đề thực tiễn.
Thứ hai, sự phong phú, sinh động về thực tiễn. Trong đó, “Nhiệm vụ của nền giáo dục là phải phục vụ đường lối chính trị của Đảng, Chính phủ, gắn liền với sản xuất và đời sống của nhân dân. Học phải đi đôi với hành, lý luận phải liên hệ thực tiễn”3. Người giáo viên có điều kiện, môi trường trải qua các cương vị, chức trách đảm nhiệm, tham gia các hoạt động huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu hoặc chiến đấu ở đơn vị, nhất là đơn vị cơ sở. Khả năng sẵn sàng chiến đấu ở đơn vị cung cấp cho ĐNNG tri thức, kinh nghiệm thực tiễn đa dạng, phong phú, sinh động; tạo nền tảng bổ sung, phát triển lý luận, điều chỉnh nội dung, hình thức, phương pháp giảng dạy sát thực tiễn.
Thứ ba, sự chuẩn mực, mô phạm về phương pháp, tác phong công tác. Mỗi nhà giáo phải thực sự là “tấm gương về đạo đức, tự học và sáng tạo”. Không ngừng đổi mới về phương pháp giảng dạy theo hướng tích cực, tạo hiệu quả tối đa trong truyền thụ kiến thức đến người học. Mô phạm về lời nói, việc làm, ứng xử văn hóa, tinh tế trong tác phong công tác, sinh hoạt, cuộc sống, thực sự là tấm gương cho đồng chí, đồng đội, đồng nghiệp, người học và gia đình, Nhân dân học tập, noi theo.
Một số giải pháp xây dựng đội ngũ nhà giáo đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục – đào tạo trong Quân đội
Trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học – công nghệ và yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GDĐT, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển con người, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng xác định: “Xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục có trình độ tương xứng với công việc; ngành đào tạo, thực hiện tốt bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ nhà giáo, nhà khoa học qua thực tiễn; có chính sách thu hút nhân tài về các học viện, nhà trường công tác”4. Để xây dựng ĐNNG đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GDĐT trong Quân đội, cần tập trung thực hiện có hiệu quả một số giải pháp cơ bản sau đây:
Một là, tiếp tục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, các lực lượng gắn với tổ chức thực hiện chặt chẽ, khoa học quy trình, phương thức tuyển chọn, đào tạo, quy hoạch, sử dụng ĐNNG.
Đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, làm cho mọi tổ chức, lực lượng nắm vững quan điểm, chủ trương, phương châm xây dựng, phát triển ĐNNG của Đảng, Nhà nước và Quân đội, đặc biệt là nhận thức sâu sắc vị trí, tầm quan trọng của việc chăm lo xây dựng ĐNNG có đủ trình độ, năng lực hoàn thành tốt nhiệm vụ GDĐT trong tình hình mới. Chú trọng quán triệt, triển khai thực hiện thực chất, có hiệu quả Nghị quyết số 109-NQ/QUTW ngày 11/02/2019 của Quân ủy Trung ương về “Xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội, nhất là cấp chiến dịch, chiến lược đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới”; “Chiến lược phát triển giáo dục đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2045”; Đề án “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục trong Quân đội đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2020 – 2030”. Kịp thời điều chỉnh, chuẩn hóa nội dung, chương trình đào tạo theo hướng phù hợp với từng đối tượng người học, sát thực tế huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu ở đơn vị: “Đổi mới chương trình, nội dung đào tạo theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, phù hợp với từng đối tượng, cấp học; chú trọng rèn luyện bản lĩnh, phương pháp, tác phong chỉ huy, quản lý đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đào tạo cho học viên”5.
Xác định rõ chủ trương, giải pháp thực hiện quy hoạch ĐNNG gắn với các khâu đánh giá, tuyển chọn, đào tạo, sử dụng, quản lý cán bộ. Xây dựng kế hoạch, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch và tuyển chọn ĐNNG; thực hiện công khai, dân chủ trong đào tạo, sử dụng, đề bạt, bổ nhiệm. Về nguồn tuyển chọn, chú trọng xét tuyển chọn số học viên tốt nghiệp loại khá, giỏi, có đủ tiêu chuẩn về phẩm chất, năng lực, sức khỏe và nguyện vọng; kết hợp tuyển dụng học viên, sinh viên tốt nghiệp ở trong và ngoài học viện, nhà trường Quân đội. Kiên quyết đưa ra khỏi ngành những giáo viên không đủ tiêu chuẩn về phẩm chất chính trị, đạo đức, hạn chế về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Về số lượng, chú trọng phân bổ đủ theo yêu cầu tổ chức, biên chế, bảo đảm vừa có lực lượng cơ bản, chủ yếu, vừa có lực lượng kế cận. Về chất lượng, tăng cường tổ chức bồi dưỡng kiến thức toàn diện về chuyên môn, năng lực sư phạm, tác phong, phương pháp công tác, khả năng vận dụng lý luận với thực tiễn gắn với tự học, tự rèn của ĐNNG. Về cơ cấu, tập trung củng cố, kiện toàn ĐNNG theo hướng “chuẩn hóa, trẻ hóa”, bảo đảm có sự kế thừa và kết hợp vững chắc giữa các độ tuổi, trình độ học vấn, kinh nghiệm thực tiễn.
Hai là, tăng cường rèn luyện, bồi dưỡng ĐNNG vững vàng về lý luận, phong phú về thực tiễn, chuẩn mực về phương pháp, tác phong công tác.
Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, trang bị cho ĐNNG có trình độ, năng lực toàn diện, kiến thức chuyên sâu theo lĩnh vực, môn học giảng dạy và kỹ năng, phương pháp sư phạm tốt; khả năng tư duy khoa học, sáng tạo, biết gắn lý thuyết với thực hành, lý luận với thực tiễn, nhà trường với đơn vị và chiến trường. Đặc biệt chú trọng khơi dậy, phát huy lòng yêu nghề, vinh dự, trách nhiệm, luôn là một tấm gương tiêu biểu về phẩm chất đạo đức, lối sống, tích cực, sáng tạo, phát huy tốt phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”; không ngừng nâng cao trình độ học vấn, kỹ năng, phương pháp sư phạm và kinh nghiệm thực tiễn. Tăng cường đội ngũ giáo viên đi thực tế ở các đơn vị cơ sở theo phân cấp trong toàn quân, nâng cao kiến thức thực tiễn, nắm chắc đối tượng đào tạo, nhằm giảng dạy sát cương vị, chức trách của học viên sau khi tốt nghiệp ra trường. Chú trọng bồi dưỡng cho mỗi nhà giáo hiểu rõ các hình thức tác chiến, hình thức chiến tranh và nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc của Quân đội.
Tổ chức chặt chẽ các lớp tập huấn nghiệp vụ sư phạm, nhất là các phương pháp dạy học tích cực; việc sử dụng vũ khí trang bị mới được biên chế; cập nhật các thông tin về tình hình thế giới và trong nước. Xây dựng kế hoạch và tổ chức chất lượng các hội thi, hội thao; các hoạt động phương pháp gắn với tăng cường mở các lớp học ngoại ngữ, tin học cho đội ngũ giáo viên. Chú trọng bồi dưỡng khả năng ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin, kỹ thuật mô phỏng vào công tác giảng dạy, đồng thời, coi trọng hướng dẫn, rèn luyện kỹ năng thực hành cho người học, nhất là kỹ năng chỉ huy, làm chủ vũ khí, trang bị mới, hiện đại và khả năng tự nghiên cứu, vận dụng linh hoạt, sáng tạo khi thực tiễn có sự thay đổi. Tăng cường hoạt động khảo sát, lấy ý kiến phản hồi của đơn vị về chất lượng công tác của học viên sau khi tốt nghiệp được điều động về đơn vị; kịp thời điều chỉnh chương trình, nội dung đào tạo phù hợp với vũ khí trang bị trong biên chế, sát thực tế sẵn sàng chiến đấu của đơn vị.
Ba là, chú trọng tạo lập môi trường sư phạm thuận lợi, nhất là môi trường làm việc và chính sách đãi ngộ cho ĐNNG.
Tập trung xây dựng các nhà trường Quân đội vững mạnh toàn diện, “Mẫu mực, tiêu biểu”. Quan tâm xây dựng môi trường sư phạm lành mạnh và bầu không khí tâm lý, tinh thần tập thể quân nhân tốt đẹp. Tạo lập không gian sáng, xanh, sạch, đẹp, trang bị đầy đủ các thiết bị hiện đại cần thiết phục vụ cho hoạt động giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa học. Duy trì nghiêm các quy chế, quy định trong GDĐT, xây dựng bầu không khí dân chủ, kỷ cương, văn hóa, đoàn kết, thống nhất, yêu thương, giúp đỡ nhau cùng hoàn thành nhiệm vụ; giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa các lực lượng sư phạm, nhất là mối quan hệ giữa người dạy và người học. Thực hiện tốt công tác thi đua, khen thưởng, xây dựng, nhân rộng tập thể, cá nhân xuất sắc, mô hình, cách làm hiệu quả, điển hình tiên tiến trong công tác GDĐT.
Cần “Đổi mới mạnh mẽ chính sách đãi ngộ, chăm lo xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt. Sắp xếp, đổi mới căn bản hệ thống các cơ sở đào tạo sư phạm, thực hiện đồng bộ các cơ chế, chính sách và giải pháp để cải thiện mức sống, nâng cao trình độ và chất lượng đột ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục”6. Đồng thời, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn, cử đi thực tế giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý, chỉ huy đơn vị để nâng cao trình độ, kinh nghiệm thực tiễn cho ĐNNG. Thường xuyên quan tâm, chăm lo, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, thực hiện tốt các chế độ, chính sách của Nhà nước và Quân đội; quan tâm đúng mức, hài hòa, hợp lý đến các vấn đề thiết yếu như đề bạt, bổ nhiệm, nhà ở, đất ở cho đội ngũ giáo viên, tạo môi trường sư phạm lành mạnh, tốt đẹp, giúp đội ngũ giáo viên yên tâm phấn đấu, vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Đổi mới căn bản, toàn diện GDĐT đòi hỏi phải tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp, tác động tổng hợp, toàn diện vào nhiều yếu tố. ĐNNG trí tuệ, chính quy, mẫu mực là nhân tố quyết định chất lượng GDĐT trong Quân đội. Chăm lo xây dựng, phát triển ĐNNG theo hướng chuẩn hóa, bảo đảm đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, nâng cao chất lượng là yếu tố cốt lõi góp phần thực hiện thắng lợi yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GDĐT trong tình hình mới.
