(Quanlynhanuoc.vn) – Du lịch là ngành kinh tế mới phát triển của tỉnh Đắk Lắk trong những năm trở lại đây. Tỉnh có lợi thế nằm tại vị trí trung tâm của vùng Tây Nguyên, có Cảng hàng không Buôn Ma Thuột, được xác định là đầu mối giao thông quan trọng nối Tây Nguyên với các trung tâm kinh tế và du lịch lớn của cả nước và kết nối với các sân bay quốc tế trong tương lai. Cùng với đó, tỉnh có tài nguyên du lịch khá phong phú, đa dạng, độc đáo, do vậy, những năm qua, Đắk Lắk đã tích cực khai thác tiềm năng, thế mạnh để phát triển du lịch, góp phần phát triển kinh tế – xã hội tại địa phương.
Đắk Lắk có diện tích tự nhiên hơn 13.030,49 km2; dân số gần 1,9 triệu người với 49 dân tộc cùng sinh sống1 đã hình thành sự đa dạng, phong phú về văn hóa truyền thống của tỉnh. Trong đó, bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số tại chỗ đã hình thành “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên” được UNESCO công nhận là “Kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại” năm 2005 và tới năm 2008, được UNESCO công nhận là “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại”. Cùng với đó, Đắk Lắk có nhiều địa điểm thuận lợi để phát triển sản phẩm du lịch văn hóa, lịch sử với nhiều di tích được xếp hạng; có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, như: cà phê, tiêu, các loại cây ăn trái… Đây là điều kiện thuận lợi, giàu tiềm năng phát triển hình thức du lịch sinh thái xanh, sạch, trải nghiệm, gần gũi với môi trường thiên nhiên. Những năm qua, Đắk Lắk đã tích cực khai thác tiềm năng, thế mạnh, tăng cường đầu tư vào du lịch nhằm phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh.
Thực trạng công tác phát triển du lịch tại tỉnh Đắk Lắk
Một là, nguồn nhân lực du lịch.
Ngày 16/12/2008, Ủy ban nhân dân tỉnh đã quyết định thành lập Hiệp hội Du lịch Đắk Lắk (Quyết định số 3459/QĐ-UBND). Đến nay, Hiệp hội Du lịch tỉnh đã trải qua 3 nhiệm kỳ, với 64 hội viên là các doanh nghiệp (DN) kinh doanh dịch vụ du lịch trên địa bàn tỉnh. Về số lượng người làm du lịch, tính đến hết tháng 7/2022, số lượng biên chế công chức, viên chức làm công tác du lịch và lao động trực tiếp phục vụ du lịch tại các đơn vị kinh doanh dịch vụ du lịch trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk khoảng 1.995 người2. Ngành Du lịch đã chú trọng công tác đào tạo phát triển nguồn nhân lực du lịch; thường xuyên tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ du lịch cho cán bộ, nhân viên du lịch cũng như cộng đồng dân cư tham gia vào chuỗi sản phẩm dịch vụ du lịch. Từ năm 2017 đến tháng 11/2022, tỉnh đã tổ chức 31 lớp đào tạo, bồi dưỡng cho 2.133 lượt học viên tham dự với tổng kinh phí là hơn 1,2 tỷ đồng3. Bên cạnh đó, DN kinh doanh du lịch đã thường xuyên quan tâm đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ, kỹ năng quản lý để kịp thời đáp ứng với yêu cầu thực tế.
Hai là, đầu tư phát triển hạ tầng, cơ sở vật chất du lịch và sản phẩm du lịch.
Tiến hành phục dựng, tổ chức nhiều lễ hội truyền thống, biểu diễn tấu chiêng phục vụ các hoạt động du lịch gắn với xây dựng các đội văn nghệ cồng chiêng. Thường xuyên tổ chức các trại sáng tác, các hội thi, hội diễn với nội dung ca ngợi về con người và quê hương Đắk Lắk. Đồng thời, tỉnh cũng đăng cai tổ chức và tham gia nhiều giải thể thao quốc gia, quốc tế, các hội nghị, hội thảo toàn quốc, hội chợ, triển lãm chuyên đề, biểu diễn văn hóa cồng chiêng tại các phố đi bộ của các trung tâm du lịch lớn, như: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh… góp phần quảng bá hình ảnh của tỉnh đến du khách, các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Văn hóa ẩm thực là một sản phẩm du lịch được chú trọng quảng bá nên rất đa dạng, phong phú với ẩm thực của 49 dân tộc sinh sống trên địa bàn tỉnh. Có 2 món ăn truyền thống được lọt vào Top 100 món ăn đặc sản Việt Nam là cơm lam, gà nướng (2011-2016) và heo lai hấp, nướng ống tre (2020-2021); món Vách (Vêch) của Đắk Lắk đạt giải nhất Liên hoan ẩm thực Đất Phương Nam lần thứ 8 năm 2018. Ngoài ra, Đắk Lắk còn nhiều sản phẩm đặc sản (cà phê, bột ca cao nguyên chất…), quà lưu niệm, mỹ nghệ…
Ba là, công tác quảng bá, xúc tiến và liên kết hợp tác phát triển du lịch.
Công tác quảng bá, xúc tiến du lịch được triển khai với nhiều hình thức, góp phần truyền tải hình ảnh con người, tiềm năng, thế mạnh của Đắk Lắk đến với du khách, nhà đầu tư trong và ngoài nước. Nhiều sản phẩm đã được phát hành, như: sách “Du lịch Đắk Lắk” với 2 phiên bản (tiếng Việt và tiếng Anh); đĩa DVD du lịch, bản đồ du lịch Đắk Lắk, tài liệu thuyết minh dành cho hướng dẫn viên du lịch, postcard ảnh đẹp về Đắk Lắk, tuyển tập 70 ca khúc mới về Đắk Lắk, các Panô quảng bá tại các trục đường chính, cửa ngõ ra vào tỉnh… Thiết lập và phát triển trang Thông tin điện tử quảng bá du lịch của tỉnh có tên miền: http://daktip.vn, http://www.dulichdaklak.gov.vn và trên các mạng xã hội; xây dựng video quảng bá về Đắk Lắk với nhiều thời lượng, nội dung, hình thức khác nhau, phù hợp với các chương trình, sự kiện quảng bá, kết nối với Trang Thông tin điện tử về du lịch của các đơn vị liên kết hợp tác du lịch với Đắk Lắk; triển khai du lịch thông minh tại địa phương.
Công tác liên kết, hợp tác phát triển du lịch luôn được chú trọng. Tỉnh đã tổ chức hợp tác, liên kết phát triển du lịch với các tỉnh, thành trong nước và tăng cường hợp tác phát triển sản phẩm du lịch tại châu Âu, Đông Bắc Á, khối ASEAN và hợp tác với các nhà đầu tư tiềm năng nhằm kết nối các chuỗi sản phẩm du lịch mới, hấp dẫn thị trường quốc tế.
Bốn là, công tác bảo vệ và cải thiện môi trường du lịch.
Ngành Du lịch Đắk Lắk đã triển khai thực hiện tốt Bộ quy tắc ứng xử văn minh trong hoạt động du lịch, không để xảy ra tình trạng cạnh tranh không lành mạnh giữa các DN du lịch; kiên quyết loại trừ hiện tượng ăn xin, lừa đảo, gian lận, ép giá, chèo kéo, đeo bám bán hàng đối với khách du lịch… Công tác tuyên truyền về bảo vệ và cải thiện môi trường du lịch được triển khai thường xuyên. Các cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống phục vụ khách du lịch nghiêm túc không tổ chức mua bán, chế biến, sử dụng các loại động vật, thực vật rừng quý hiếm và bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm…
Năm là, công tác quản lý nhà nước về du lịch.
Các cơ quan, đơn vị của tỉnh tăng cường chỉ đạo kiểm tra, đánh giá tình hình hoạt động của các khu, điểm du lịch trên địa bàn; lập danh mục các dự án kêu gọi đầu tư; hướng dẫn các đơn vị kinh doanh du lịch mới đi vào hoạt động thực hiện các quy định của Nhà nước trong lĩnh vực hoạt động kinh doanh du lịch. Tham gia ý kiến đối với các dự án quy hoạch cụ thể của các địa phương, nhiều tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư vào lĩnh vực du lịch. Cơ sở vật chất của ngành Du lịch từng bước được đầu tư khang trang, hiện đại; sản phẩm du lịch được cải thiện, đổi mới đáp ứng nhu cầu phục vụ khách và phù hợp với Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch của tỉnh đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030. Có thể nói, hoạt động du lịch đã được tạo điều kiện thuận lợi về mặt cơ sở pháp lý để các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư, kinh doanh.
Như vậy, có thể nói tỉnh có tiềm năng, lợi thế lớn về vị trí địa lý, cảnh quan thiên nhiên, khí hậu và có những đặc trưng văn hóa đa dạng, với nhiều dân tộc cùng sinh sống. Hệ thống cơ sở vật chất, tài nguyên du lịch của tỉnh được đầu tư, bảo tồn và phát huy. Trên cơ sở đó, đã thu hút được các DN lữ hành, du khách trong và ngoài nước kết nối tham quan, xây dựng các tour du lịch đưa khách đến Đắk Lắk. Các chủ trương, chính sách, kế hoạch, chương trình, quy hoạch phát triển du lịch được cấp ủy, chính quyền các cấp quan tâm chỉ đạo, ban hành phù hợp với thực tiễn và triển khai áp dụng kịp thời.
Công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực du lịch; tuyên truyền quảng bá, xúc tiến, liên kết hợp tác du lịch được chú trọng và thực hiện dưới nhiều hình thức, phương tiện, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ, quảng bá tích cực cho hình ảnh và thương hiệu của tỉnh nói chung, du lịch Đắk Lắk nói riêng. Ban Chỉ đạo Phát triển du lịch tỉnh, Hiệp hội Du lịch đã phát huy vai trò trong việc tham mưu, triển khai và chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ về phát triển du lịch tại địa phương. Các DN du lịch đã tích cực tham gia các hội chợ triển lãm, công tác quảng bá, xúc tiến, liên kết hợp tác; có sự đầu tư, nâng cấp, tạo ra nhiều sản phẩm du lịch tại đơn vị, góp phần đa dạng và nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ của tỉnh.
Tuy vậy, vẫn còn nhiều hạn chế cần phải khắc phục, như: cơ sở hạ tầng giao thông kết nối với các tuyến, điểm du lịch đang bị xuống cấp. Các DN du lịch của tỉnh chủ yếu là các DN vừa và nhỏ mới chủ yếu đầu tư vào phát triển cơ sở lưu trú, nhà hàng ăn uống mà chưa chú trọng đầu tư phát triển các khu du lịch, điểm du lịch, khu vui chơi giải trí… tương xứng với tiềm năng của tỉnh. Sản phẩm dịch vụ du lịch đã có sự đầu tư nhưng chất lượng chưa cao. Sự phối hợp của các sở, ngành, địa phương trong công tác quản lý nhà nước về du lịch vẫn chưa chặt chẽ, kịp thời nên còn xảy ra tình trạng đầu tư du lịch tự phát, không đúng quy định của pháp luật. Nguồn nhân lực làm công tác quản lý nhà nước về du lịch còn thiếu; chất lượng nguồn nhân lực phục vụ du lịch còn thiếu chuyên nghiệp…
Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trên phải kể đến, như: tài nguyên du lịch ở Đắk Lắk đang chịu ảnh hưởng không nhỏ do sự suy thoái tài nguyên môi trường, biến đổi khí hậu. Một số tài nguyên nhân văn, như: nghề truyền thống, văn học dân gian truyền khẩu, các nghi lễ, văn hóa ẩm thực truyền thống Tây Nguyên của đồng bào dân tộc tại chỗ… đã có nhiều thay đổi. Cùng với đó, cơ chế, chính sách, vai trò quản lý nhà nước về lĩnh vực du lịch còn nhiều bất cập; sự phối hợp liên ngành chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ; một số chính sách có liên quan đến du lịch còn bị hạn chế; công tác quảng bá, tiếp thị, xúc tiến du lịch chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra; kết cấu cơ sở hạ tầng kỹ thuật tại các khu, điểm du lịch chưa được đầu tư đúng mức. Các điểm du lịch đã được quy hoạch nhưng quá trình đầu tư còn nhỏ lẻ, sản phẩm dịch vụ du lịch chưa đa dạng, chậm đổi mới.
Việc khắc phục những hạn chế để khai thác triệt để tiềm năng, thế mạnh tài nguyên du lịch nhằm góp phần phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh là việc làm cần thiết của các cấp ủy đảng, chính quyền tỉnh Đắk Lắk trong thời gian tới.
Một số giải pháp nhằm phát triển du lịch bền vững tại Đắk Lắk thời gian tới
Thứ nhất, tuyên truyền đổi mới nhận thức, tư duy về phát triển du lịch đối với đội ngũ cán bộ chủ chốt của các cấp, các ngành từ tỉnh đến cơ sở về phát triển du lịch theo quy luật kinh tế thị trường, đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn; tạo lập và nâng cao hình ảnh của Du lịch Đắk Lắk trong cả nước, khu vực và trên thế giới, qua đó, thu hút khách du lịch và nguồn vốn đầu tư vào du lịch. Nhận thức đầy đủ du lịch là ngành kinh tế dịch vụ tổng hợp, mang tính văn hóa và nhân văn, đóng góp vào hội nhập kinh tế, tạo động lực cho các ngành khác phát triển, đem lại hiệu quả kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, chính trị, đối ngoại và quốc phòng, an ninh.
Thứ hai, tăng cường hoạt động truyền thông và xúc tiến, quảng bá du lịch. Phát phát huy sức mạnh của truyền thông và tăng cường quảng bá trên các mạng xã hội. Tập trung định vị hình ảnh chính xác của du lịch Đắk Lắk, triển khai quảng bá thương hiệu thành phố Buôn Ma Thuột trở thành “Thành phố Cà phê của thế giới”, sử dụng các sản phẩm trong Bộ nhận diện thương hiệu tỉnh làm quà tặng du lịch Đắk Lắk. Triển khai hệ thống hỗ trợ khách du lịch, hệ thống các quầy thông tin du lịch miễn phí tại sân bay, trung tâm thành phố Buôn Ma Thuột và các khu vực công cộng… nhằm nâng cao hiệu quả và phạm vi tuyên truyền, quảng bá xúc tiến du lịch. Triển khai chiến dịch truyền thông kích cầu du lịch với thông điệp:“Người Đắk Lắk đi du lịch Đắk Lắk” và “Du lịch Đắk Lắk – Điểm đến an toàn, hấp dẫn, đậm đà bản sắc Tây Nguyên”…
Thứ ba, hoàn thiện các quy hoạch, chính sách, thu hút đầu tư phát triển du lịch. Xây dựng chính sách ưu đãi về đất đai, thuế, tín dụng để huy động nguồn lực đầu tư cho du lịch. Trong đó, người dân địa phương tham gia hoạt động du lịch phải được hưởng lợi từ du lịch, tạo việc làm, nâng cao thu nhập, giảm nghèo… Ưu tiên nguồn lực cho công tác quy hoạch, đào tạo nhân lực, nghiên cứu thị trường, xúc tiến, phát triển sản phẩm du lịch; phát triển du lịch cộng đồng; bảo vệ tài nguyên và môi trường du lịch. Phối hợp, tích hợp quy hoạch du lịch vào quy hoạch chung của tỉnh; tăng cường mối liên hệ giữa các cấp, các ngành với du lịch bảo đảm hài hòa lợi ích giữa phát triển du lịch và phát triển các ngành kinh tế – xã hội khác.
Thứ tư, tập trung phát triển nguồn nhân lực du lịch theo cơ cấu hợp lý, bảo đảm số lượng, chất lượng, cân đối về cơ cấu ngành nghề và trình độ đào tạo, đáp ứng yêu cầu cạnh tranh, hội nhập. Chú trọng nâng cao chất lượng nhân lực du lịch của các DN du lịch vừa và nhỏ. Xây dựng, triển khai chương trình bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho lực lượng lao động nghề du lịch; bồi dưỡng, nâng cao năng lực đội ngũ nhân lực làm công tác quản lý nhà nước về du lịch ở tỉnh và địa phương, nhân lực quản trị DN du lịch. Bên cạnh đó, cần quan tâm đào tạo, phát triển nguồn nhân lực du lịch tại chỗ có chất lượng qua việc xây dựng quan hệ hợp tác, hợp đồng với các trường có uy tín, nổi tiếng trong và ngoài nước về đào tạo du lịch.
Thứ năm, ứng dụng khoa học – công nghệ, chủ động hội nhập và tăng cường liên kết, hợp tác quốc tế về phát triển du lịch. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực du lịch, nhất là trong quảng bá, kêu gọi đầu tư; sử dụng tối đa các giao dịch điện tử trong hoạt động du lịch, giảm thanh toán bằng tiền mặt; hướng dẫn và khuyến khích khách du lịch sử dụng các hình thức thanh toán điện tử. Thúc đẩy phát triển các mô hình DN khởi nghiệp, DN du lịch ứng dụng công nghệ thông tin, du lịch thông minh, du lịch sáng tạo, du lịch cộng đồng.
Thứ sáu, bảo vệ tài nguyên, môi trường, bảo đảm phát triển du lịch bền vững. Thực hiện nghiêm túc các quy định về bảo vệ tài nguyên, thiên nhiên và môi trường. Thực thi mạnh mẽ các biện pháp bảo vệ tài nguyên, môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học; nâng cao năng lực kiểm soát ô nhiễm, bảo đảm ngăn chặn, giảm thiểu và xử lý hiệu quả các nguồn gây ô nhiễm từ hoạt động du lịch. Khuyến khích các cơ sở dịch vụ du lịch sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, sản phẩm tái chế, tái sử dụng, ứng dụng công nghệ sạch để hạn chế ô nhiễm môi trường và giảm thiểu phát thải khí nhà kính. Quy hoạch các tuyến đường với các hệ thống cây xanh, hoa đặc trưng của Tây Nguyên nói chung và Đắk Lắk nói riêng tại thành phố Buôn Ma Thuột, các huyện Buôn Đôn, huyện Lắk; đồng thời, vận động các hộ gia đình trồng hoa, cây cảnh tại gia đình, tạo nên các tuyến phố với nhiều sắc màu, xanh, sạch, đẹp hấp dẫn du khách.
Thứ bảy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước. Tiếp tục kiện toàn bộ máy quản lý nhà nước về du lịch của địa phương, bảo đảm đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển ngành kinh tế mũi nhọn; phối hợp với các sở, ban, ngành, địa phương trong công tác quản lý nhà nước về du lịch trên địa bàn tỉnh. Tăng cường cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư. Đẩy mạnh xây dựng kết cấu hạ tầng. Các cấp chính quyền tập trung làm tốt công tác định hướng, hỗ trợ, tạo môi trường thuận lợi cho DN và người dân; làm tốt công tác tuyên truyền giới thiệu môi trường kinh doanh và quảng bá hình ảnh, thương hiệu du lịch của tỉnh.
Thứ tám, củng cố và phát triển Hiệp hội Du lịch Đắk Lắk ngày càng lớn mạnh về số lượng và chất lượng, thực hiện tốt vai trò là cầu nối, tập hợp, đoàn kết các đơn vị, tổ chức thành viên để hỗ trợ nhau nâng cao uy tín và hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DN. Có chính sách hỗ trợ cho Hiệp hội Du lịch Đắk Lắk nhằm nâng cao vai trò của tổ chức hội trong phát triển du lịch tại địa phương. Phát huy vai trò và hoạt động của chi hội hướng dẫn viên du lịch, thành lập các chi hội ngành nghề trong lĩnh vực hoạt động du lịch (chi hội khách sạn, chi hội nhà hàng, chi hội lữ hành vận chuyển khách du lịch…). Tiếp tục thực hiện tốt việc tuyên truyền, định hướng các DN chấp hành đúng pháp luật và giữ gìn, bảo vệ môi trường du lịch của tỉnh, nâng cao chất lượng dịch vụ, góp phần quan trọng vào xây dựng hình ảnh điểm đến văn minh thân thiện… Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị liên quan trong việc trao đổi, cập nhật thông tin, tháo gỡ khó khăn, đề xuất các giải pháp phát triển ngành Du lịch của tỉnh.
Chú thích:
1. Bách khoa toàn thư mở Wikipedia. Truy cập ngày 12/6/2023.
2, 3. Báo cáo số 441/BC-SVHTTDL ngày 04/11/2022 của Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk về tình hình phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh năm 2022 và nhiệm vụ năm 2023.
Tài liệu tham khảo:
1. Chương trình số 15-CTr/TU ngày 13/7/2017 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Đắk Lắk (khóa XVI) thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 16/01/2017 của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.
2. Đề án số 08-ĐA/TU ngày 28/3/2022 của Tỉnh ủy Đắk Lắk về phát triển du lịch tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2021 – 2025 và định hướng đến năm 2030.
3. Nghị quyết số 59/2012/NQ-HĐND ngày 06/7/2012 của Hội đồng nhân dân tỉnh về quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Đắk Lắk đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030.
4. Nghị quyết số 08/2021/NQ-HĐND ngày 13/8/2021 của Hội đồng nhân dân tỉnh về hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng tại các thôn, buôn đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, giai đoạn 2021 – 2025.
ThS. Nguyễn Thị Phi – ThS. Nguyễn Thị Thu Hường – ThS. Đinh Thị Tuyết Mai
Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đắk Lắk
