(Quanlynhanuoc.vn) – Sáng ngày 16/8, tại Hà Nội, Khoa Quản lý xã hội, Học viện Hành chính Quốc gia đã tổ chức Hội thảo khoa học: “Phát huy giá trị của đề cương về văn hóa Việt Nam trong quản trị quốc gia hiệu lực, hiệu quả”. Hội thảo được tổ chức trực tiếp và trực tuyến tới các Phân viện thuộc Học viện tại TP. Hồ Chí Minh, khu vực Tây Nguyên và khu vực miền Trung. PGS.TS. Nguyễn Bá Chiến, Giám đốc Học viện và PGS.TS. Đặng Khắc Ánh, Trưởng khoa Khoa Quản lý xã hội đồng chủ trì Hội thảo.
Tham dự Hội thảo, đại biểu, khách mời có: TS. Đinh Văn Thuần, Phó Vụ trưởng Vụ Văn hóa, văn nghệ, Ban Tuyên giáo Trung ương; TS. Trần Nghị, Tổng Biên tập Tạp chí Tổ chức nhà nước; TS. Nguyễn Đức Thắng, Trưởng khoa Du lịch, Trường Đại học Công nghệ Đông Á; PGS.TS. Trương Quốc Chính, Học viện Chính trị khu vực I. Về phía Học viện có các Phó Giám đốc Học viện: PGS.TS. Lương Thanh Cường, PGS.TS. Nguyễn Quốc Sửu; lãnh đạo các khoa, ban, đơn vị cùng đông đảo giảng viên, cán bộ Khoa Quản lý xã hội và các đại biểu tại 3 điểm cầu trực tuyến.
Khai mạc Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Bá Chiến đánh giá, Đề cương về văn hóa Việt Nam (viết tắt là Đề cương) là một văn kiện quan trọng do Tổng Bí thư Trường Chinh chấp bút soạn thảo. Ra đời trong bối cảnh của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, là cương lĩnh đầu tiên của Đảng ta về văn hóa, xác lập văn hóa là một trong ba mặt trận (chính trị, kinh tế, văn hóa). Đề cương đã cho thấy tư duy, tầm nhìn và sự quan tâm sâu sắc của Đảng ta trong phát triển văn hóa. Trải qua tiến trình lịch sử với rất nhiều biến động, việc phát triển các giá trị mang tính cương lĩnh của Đề cương vẫn giữ nguyên sức sống và có vai trò quan trọng đối với sự nghiệp phát triển văn hóa, con người Việt Nam.
Ngay từ đầu năm 2023, các cấp, các ngành, các cơ quan, đoàn thể đã tổ chức nhiều hoạt động ý nghĩa nhằm phát huy các giá trị của Đề cương theo Công văn số 394-CV/BTGĐUK ngày 12/01/2023 của Ban Tuyên giáo Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương triển khai hướng dẫn công tác văn hóa – văn nghệ năm 2023 và các hoạt động kỷ niệm 80 năm ra đời Đề cương (1943 – 2023). Trong bối cảnh đó, nhằm tiếp tục phát huy các giá trị văn hóa, giá trị thực tiễn to lớn của Đề cương, đồng thời triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Hội thảo được tổ chức nhằm khẳng định nền tảng lý luận, giá trị, nguyên tắc cốt lõi của Đề cương, từ đó tìm ra những định hướng, giải pháp tiếp tục phát huy các giá trị văn hóa trong quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả; góp phần khơi dậy khát vọng cống hiến, tạo động lực chấn hưng văn hóa, phát triển toàn diện con người Việt Nam trong bối cảnh mới; hiện thực hóa những mục tiêu đặt ra trong phát triển đất nước.
TS. Đinh Văn Thuần chia sẻ tại Hội thảo về vấn đề: “Phát huy giá trị của Đề cương về văn hóa Việt Nam trong đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả”. Đề cương có ý nghĩa lịch sử, ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc. Những nội dung cốt lõi và bài học kinh nghiệm quý báu của Đề cương tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ mới; trong đó nhiệm vụ chiến lược là đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả. Phát huy giá trị, bài học kinh nghiệm quý báu của Đề cương là cơ sở quan trọng, là tiền đề, động lực thúc đẩy đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả.
Theo TS. Trần Nghị, nếu soi chiếu với thực tiễn hiện nay, bước đầu xác định được một số nhóm vấn đề quan trọng và bức thiết trong lĩnh vực văn hóa đang đặt ra cần sớm giải quyết là: (1) Giải quyết thành công mối quan hệ giữa phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ môi trường; (2) Khắc phục cho được tình trạng xuống cấp về đạo đức, tha hóa con người; (3) Quản trị quốc gia phải đưa giáo dục và đào tạo thực sự là quốc sách hàng đầu, là lĩnh vực đi đầu trong xây dựng con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước; (4) Khắc phục những vấn đề hạn chế của các chính sách về văn hóa hiện nay; (5) Khắc phục sự chênh lệch về đời sống văn hóa, hưởng thụ văn hóa.
Với nội dung “Vận dụng tư tưởng của Đề cương văn hóa Việt Nam năm 1943 – xây dựng con người mới trong thời kỳ mới”, TS. Trần Thị Tuyết Mai nhấn mạnh, Đề cương vẫn giữ nguyên giá trị của một văn kiện mang tầm vóc cương lĩnh của Đảng ta, đồng thời đã đặt một mốc son quan trọng trong việc khởi động, định hướng xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa. Bởi vậy, việc tiếp tục quán triệt những giá trị lý luận và thực tiễn, tư tưởng và văn hóa của Đề cương và các văn kiện của Đảng vào hoạt động xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước là yêu cầu cần thiết. Nội dung tư tưởng của Đề cương tiếp tục được vận dụng, phát huy để xây dựng nguồn lực con người mới trong thời kỳ mới, xây dựng hệ giá trị con người Việt Nam hiện nay.
TS. Nguyễn Đức Thắng chia sẻ về 3 thành tố: Khoa học – Đại chúng – Dân tộc là đường dẫn, là kim chỉ nam để Đảng ta hành động, triển khai. Cũng từ các nguyên tắc nền tảng đó đã góp phần tạo nên sức mạnh nội sinh dân tộc, sức mạnh của một quốc gia độc lập, chủ quyền và luôn biết tôn trọng, gìn giữ, đặt văn hóa ở vị trí hàng đầu, “văn hóa soi đường quốc dân đi” là như vậy.
Với nguyên tắc khoa học hóa, cần hướng các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, giáo dục, khoa học, công nghệ vào việc xây dựng con người có thế giới quan khoa học, hướng tới chân – thiện – mỹ; nâng cao trí lực, bồi dưỡng tri thức cho con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.
Với nguyên tắc đại chúng hóa, cần hướng tới một xã hội có một nền văn hóa đại chúng, đa dạng, hội nhập, sẵn sàng giao thoa nhưng vẫn giữ gìn được bản sắc, cốt cách văn hóa Việt, đặc biệt quan tâm đến thế hệ trẻ, tương lai của đất nước.
Với nguyên tắc dân tộc hóa, việc giữ gìn và phát triển những di sản vǎn hóa quý báu của dân tộc, tiếp thu những tinh hoa vǎn hóa thế giới, sáng tạo, vun đắp nên những giá trị mới, phải tiến hành kiên trì cuộc đấu tranh bài trừ các hủ tục, các thói hư tật xấu, nâng cao tính chiến đấu, chống mọi mưu toan lợi dụng vǎn hóa để thực hiện “diễn biến hòa bình”.
Với chủ đề “Phát huy giá trị của Đề cương văn hóa trong xây dựng nền văn hóa công vụ”, PGS.TS. Đặng Khắc Ánh cho rằng, văn hóa công vụ là một bộ phận văn hóa đặc thù được xây dựng trên nền tảng các giá trị, chuẩn mực của cơ quan công quyền; xác lập niềm tin, đạo đức, nếp sống, truyền thống và bản sắc của nền công vụ; giúp nâng cao năng lực, hiệu quả, hiệu lực thực thi công vụ và đạt được mục tiêu, nhiệm vụ đề ra. Trong nền công vụ, văn hóa trên cơ sở các giá trị, chuẩn mực chân, thiện, mỹ (cái đúng, cái tốt, cái đẹp) có tác dụng hướng dẫn và thúc đẩy hành vi của cán bộ, công chức, viên chức không ngừng phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, nâng cao hiệu quả hoạt động. PGS.TS. Đặng Khắc Ánh cũng nhấn mạnh, xây dựng văn hóa công vụ là điều kiện cơ bản bảo đảm nâng cao chất lượng hoạt động của bộ máy nhà nước, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong sạch, vững mạnh, hiệu quả. Chúng ta nên xây dựng văn hóa công vụ như bộ tiêu chí để định hướng, đánh giá và điều chỉnh hành vi của các tổ chức, cá nhân trong bộ máy nhà nước, hình thành nền văn hóa công vụ Việt Nam: dân chủ, chuyên nghiệp, trách nhiệm, hiện đại, hiệu lực, hiệu quả, kiến tạo, phát triển; nâng cao vị thế và trình độ quản trị quốc gia hiện nay và trong tương lai.
Theo TS. Tạ Quang Tuấn, cần tập trung so sánh bối cảnh quản trị quốc gia ở 2 thời điểm đất nước trong kháng chiến và đất nước trong thời điểm hiện nay với trạng thái xã hội có sự bình yên, Nhân dân ấm no, hạnh phúc. Điều này sẽ là căn cứ để hình thành 4 cấp độ của văn hóa quản trị quốc gia, gồm: chân lý, giá trị, mục tiêu và chuẩn mực của quản trị, để tìm được điểm chung (hay sự hài lòng) giữa chủ thể quản trị quốc gia là Nhà nước và Nhân dân.
Bàn về sức mạnh nội sinh của văn hóa, PGS.TS. Trương Quốc Chính chứng minh sức mạnh nội sinh của văn hóa chính là để chủ động xây dựng và phát triển, vận dụng và phát huy nó trong đời sống hằng ngày, làm cho văn hóa thực sự là động lực thúc đẩy sự phát triển đất nước, chấn hưng dân tộc, đặc biệt là chấn hưng đạo đức, hoàn thiện nhân cách con người Việt Nam hiện nay. Văn hóa luôn biểu đạt một quan niệm có ý nghĩa nhân sinh sâu sắc, là đức tính, phẩm cách, phẩm giá của con người để sống đúng, sống tốt và sống đẹp. Cốt yếu của văn hóa là ở đạo đức, đạo lý, đạo nghĩa nên đức là cái gốc của nhân cách làm người và đạo đức hướng vào cái thiện. Bên cạnh đó, PGS.TS. Trương Quốc Chính cũng nhấn mạnh, cần quan tâm đến văn hóa chính trị vì văn hóa chính trị là một biểu hiện đặc biệt của văn hóa nhân loại và văn hóa quốc gia – dân tộc.
Với nội dung “Phát huy vai trò của văn hóa trong quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả”, TS. Đặng Thị Minh đã nhấn mạnh, để thực hiện thành công việc đổi mới “quản trị quốc gia”, rất cần sự đổi mới cả trong tư duy lẫn hành động của các chủ thể tham gia vào quản trị quốc gia cũng như đặt ra những yêu cầu khách quan về đổi mới thể chế quản trị, nhận thức, vị trí, vai trò của các chủ thể. Văn hóa phải được nhìn nhận rõ là một động lực quan trọng để quản trị quốc gia hiệu quả, khi quản trị quốc gia vận hành dựa trên các nguyên tắc và chuẩn mực chính là đang dựa trên các giá trị nền tảng do văn hóa tạo ra để xác lập giá trị cốt lõi của quốc gia. Theo bà Minh, những thể chế tích cực và tiến bộ được tạo nên từ những chủ thể văn hóa tiến bộ. Ngược lại, khi thể chế không phù hợp, thiếu vắng tư duy văn hóa sẽ dẫn tới xung đột, khủng hoảng các giá trị, phá vỡ sự ổn định và phát triển bền vững. Do đó, những chủ thể quản trị quốc gia phải là chủ thể văn hóa, chủ thể đại diện cho những giá trị cốt lõi của quốc gia nên cần có giải pháp nhằm phát huy vai trò to lớn, đích thực của văn hóa trong quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả.
Theo chia sẻ của TS. Lê Thị Thu Phượng, văn hóa sẽ ngày càng phát huy vai trò của mình vừa là mục tiêu, vừa là động lực, là nền tảng tinh thần phát triển kinh tế – xã hội. Đất nước chỉ có thể phát triển bền vững khi tăng trưởng kinh tế phải đi đôi với gìn giữ, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Sự tham gia ngày càng tích cực của người dân vào quá trình sáng tạo và hưởng thụ văn hóa sẽ tạo nhiều cơ hội bình đẳng trong quá trình tiếp cận, cũng như gìn giữ hiệu quả những giá trị văn hóa truyền thống. Đây là biểu hiện tất yếu của tiến trình dân chủ hóa đất nước mà Đảng và Nhà nước ta đang triển khai rộng khắp. Văn hóa ngày càng trở thành một sự nghiệp của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân.
TS. Phạm Thị Thanh Hương, giảng viên Khoa Quản lý xã hội quan tâm làm rõ nguyên tắc đại chúng trong Đề cương và văn hóa đại chúng ngày nay. Trong đó, bà Hương nhấn mạnh, trong bối cảnh giao lưu, tiếp biến, thậm chí là xung đột giữa các nền văn hóa hiện nay đã và đang tạo ra những tình thế buộc chúng ta phải lựa chọn con đường phát triển văn hóa một cách rõ nét để định hướng cho văn hóa phát triển. Nền văn hóa Việt Nam vốn mang bản chất của nền văn hóa xã hội chủ nghĩa với tính Nhân dân rộng khắp và tính dân tộc sâu sắc, đã và đang tiếp thu những xu hướng văn hóa đa dạng từ các nền văn hóa khác trên thế giới; bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc đã và đang đứng trước những thách thức của các xu hướng mới trong thời kỳ hiện đại… Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng, yêu cầu về đại chúng hóa trong bối cảnh hiện nay không còn bó hẹp trong phạm vi một đất nước, một quốc gia, một dân tộc mà phải ở tầm thế giới, hàm nghĩa “Nhân dân” còn mang tính nhân loại. Đây là một trong những đặc điểm mới của nguyên tắc đại chúng trong thời kỳ hiện đại.
PGS.TS. Lương Thanh Cường chia sẻ tại Hội thảo, với diện tích đất nước hơn 300 nghìn km2 và với dân số gần 100 triệu người hiện nay, các số liệu này bắt nguồn từ văn hóa Đông Sơn, văn hóa Óc Eo, từ Bà Trưng, Bà Triệu, từ ý chí quật cường không chịu làm nô lệ của dân tộc Việt Nam của “Nam quốc sơn hà Nam đế cư”, cho đến ngày nay là Cột cờ Lũng Cú, Nhà giàn DK, đó chính là độc lập Tổ quốc, là nền văn hiến lâu đời của Việt Nam. Để có quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả thì phải có yếu tố nhân lực mà đào tạo, bồi dưỡng luôn gắn với nhân lực chất lượng cao. Học viện Hành chính Quốc gia là trung tâm quốc gia về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức của đất nước. Vì vậy, vấn đề đặt ra ở đây là sản phẩm đầu ra của Học viện phải đáp ứng được các tiêu chí về đạo đức công vụ của một người cán bộ, công chức phụng sự Tổ quốc, Nhân dân, đáp ứng đổi mới, sáng tạo. Và điều quyết định để Học viện tồn tại và có giá trị khác với các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng khác đó chính là xây dựng văn hóa của chính Học viện Hành chính Quốc gia.
Phát biểu kết luận Hội thảo, PGS.TS. Đặng Khắc Ánh gửi lời cảm ơn tới những ý kiến trao đổi, những đóng góp thiết thực của các nhà nghiên cứu về vận dụng các giá trị của Đề cương vào xây dựng nền quản trị quốc gia hiệu lực, hiệu quả hiện nay. Những kinh nghiệm này chắc chắn sẽ là những bài học quý báu đối với chúng ta trong quá trình phát triển hướng tới việc xây dựng một hệ thống quản trị quốc gia hiện đại, hoạt động có hiệu lực và hiệu quả, đáp ứng các yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ mới, phù hợp với nhận định của Đảng và Nhà nước, về vai trò, tầm quan trọng của văn hóa trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
