(Quanlynhanuoc.vn) – Sự xuất hiện của ChatGPT đã tạo nên sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhiều lĩnh vực trong đời sống xã hội. Đặc biệt, nhiều chuyên gia nhận định ChatGPT có thể tạo nên một cuộc cách mạng mới trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo. Vì vậy, ChatGPT được hiểu và ứng dụng đúng cách thì thực sự là một công nghệ đắc lực đóng vai trò quan trọng cho cả người dạy và học.
ChatGPT (Chat Generative Pre-training Transformer) là một chatbot AI do Công ty OpenAI của Mỹ phát triển và ra mắt vào tháng 11/20221 nhằm trình diễn và thử nghiệm những gì một hệ thống AI (trí tuệ nhân tạo) lớn, mạnh mẽ có thể thực hiện. Người dùng đặt câu hỏi và có thể nhận được câu trả lời hữu ích. ChatGPT có thể trò chuyện, thiết lập văn bản theo yêu cầu và thậm chí tạo ra những hình ảnh và video mới lạ dựa trên những gì ứng dụng này đã học được từ cơ sở dữ liệu sách số khổng lồ, bài luận trực tuyến và các phương tiện khác2. Theo Giáo sư Trương Nguyện Thành (giảng viên Đại học Utah – Hoa kỳ), “trí tuệ nhân tạo sẽ là một cái não thứ hai hoạt động với công suất cao hơn, một người bạn, một người thầy, một đồng nghiệp, một trợ lực tốt nhất có thể vì khả năng đáp ứng mọi nhu cầu sử dụng cho từng cá nhân”3.
Lợi ích của ChatGPT đối với người dạy
Theo Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn, “công nghệ này sẽ tác động một cách căn bản và toàn diện tới mọi mặt trong ngành Giáo dục, từ chương trình giáo dục, cho tới vai trò người thầy, cách tổ chức dạy và học, cách tiếp cận học liệu, cách tiếp cận với tri thức của người học”4. ChatGPT là công cụ hỗ trợ hiệu quả, là trợ lý cá nhân, một “thư ký riêng” đắc lực của người dạy. ChatGPT có thể giúp các thầy cô giáo tối ưu hóa được thời gian, tăng năng suất, hiệu quả công việc, nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo. Đồng thời, ChatGPT sẽ giúp giải phóng sức lực của giáo viên đối với những công việc dạy học lặp đi lặp lại thường xuyên, tốn nhiều thời gian, từ đó, tiết kiệm được thời gian.
ChatGPT có tiềm năng tạo ra giáo án dạy học, bài tập bổ trợ, bài mẫu, soạn đề, chấm bài kiểm tra với chất lượng tốt ngoài mong đợi (tuy nhiên, cần lưu ý là vẫn cần giáo viên điều chỉnh). Thông thường, giáo viên cần rất nhiều thời gian để biên soạn và phản biện đề thi với độ chuẩn xác cao về ngôn ngữ, trong khi ChatGPT có thể tạo câu hỏi nhanh với độ chuẩn mực ngôn ngữ cao, việc cần làm sau đó là giáo viên sẽ hoàn thiện bằng cách xem lại và điều chỉnh cho phù hợp với trình độ của người học cũng như bối cảnh dạy học.
ChatGPT có thể được sử dụng như một trợ giảng ảo, qua việc tương tác với sinh viên trong các bài giảng, tạo tình huống trong giảng dạy, giao bài tập, trả lời các câu hỏi về tài liệu học tập và các vấn đề liên quan đến khóa học… ChatGPT có thể thực hiện nhanh chóng việc kiểm tra bài lập trình cho máy tính hoặc đánh giá bài luận tiếng Anh; giúp giáo viên lập một kế hoạch chi tiết, viết một bản thông báo hoặc giải đáp thắc mắc gửi tới phụ huynh người học.
Như vậy, khi sử dụng ChatGPT các giáo viên sẽ nhận được rất nhiều hỗ trợ trong tìm kiếm thông tin, thực hiện các nhiệm vụ bình thường nhưng tốn nhiều thời gian. Do đó, giáo viên nào biết cách sử dụng ChatGPT như một trợ thủ đắc lực sẽ giúp công việc được giải quyết nhanh chóng, đồng thời có thêm thời gian tập trung vào các nhiệm vụ chuyên môn, phương pháp giảng dạy hiệu quả… từ đó, nâng cao chất lượng bài giảng, đánh giá năng lực người học cũng như tập trung nghiên cứu khoa học.
Sự xuất hiện của ChatGPT còn giúp người dạy nhận ra được vai trò của mình đã thay đổi với tư cách là người dẫn dắt chứ không chỉ là người truyền đạt như trước kia; nó buộc người giảng dạy cần phải thay đổi lại phương pháp dạy và định vị rõ vai trò của mình đối với người học, tập trung vào thay đổi cách thức dạy học từ truyền đạt nội dung là chủ yếu sang phát triển năng lực sáng tạo của người học và thúc đẩy học tập theo hướng cá thể hóa. Do đó, việc áp dụng ChatGPT một cách khôn ngoan chính là cách thức hiệu quả để nâng cao năng lực số của người dạy, giúp họ phát triển bản thân, nghề nghiệp và phục vụ tốt cho công việc.
Lợi ích của ChatGPT đối với người học
Đối với người học, ChatGPT cũng có vai trò như một “trợ lý” cá nhân hoàn hảo, một “thư ký” đắc lực giúp người học tìm kiếm và tổng hợp thông tin nhanh chóng và hiệu quả. Nhờ đó, người học tiết kiệm được nhiều thời gian, công sức trong việc xử lý những công việc đơn giản để có thời gian tập trung vào những vấn đề yêu cầu tư duy phản biện và tư duy phân tích cao.
ChatGPT có khả năng tóm tắt tài liệu nhanh chóng, đây là điều mà trước đó người học phải tốn rất nhiều thời gian để tổng hợp từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau. Đồng thời, ChatGPT còn cung cấp các thông tin tổng quát, tóm tắt và giải nghĩa những khái niệm phức tạp, dài dòng. Trước kia, sinh viên phải tốn nhiều thời gian đọc một lượng lớn tài liệu để tìm thông tin cần thiết cho bài luận, hiện nay, nếu sử dụng ChatGPT sinh viên chỉ cần nhập link và yêu cầu, ChatGPT sẽ tóm tắt những nội dung cơ bản, giúp họ dễ dàng nắm bắt được nội dung chính và quyết định xem có cần quay trở lại đọc bài gốc để tìm hiểu sâu hơn hay không.
Bên cạnh đó, ChatGPT còn giúp người học mạnh dạn hơn nhờ việc đưa ra các câu hỏi và tranh luận trong học tập. Khi tiếp xúc trực tiếp với thầy cô, người học thường e ngại, không dám hỏi hoặc rất ít hỏi, còn với ChatGPT người học có thể đưa ra mọi câu hỏi và tranh luận các nội dung liên quan. Với lợi thế này, việc sử dụng ChatGPT sẽ đi đúng với bản chất của giáo dục hiện đại, bởi mục tiêu cuối cùng của giáo dục là tự học. Chính vì vậy, lợi ích quan trọng mà ChatGPT mang lại cho người học chính là góp phần thúc đẩy, nâng cao tinh thần tự học, tự đặt câu hỏi, tìm hiểu và phát triển kiến thức dựa theo những thông tin mà nó mang lại.
Ngoài ra, một khả năng của ChatGPT rất được quan tâm là giải bài tập hay tham gia làm các bài thi. Bình thường, một học sinh có thể phải mất cả buổi tối để làm bài tập về nhà thì với ChatGPT, họ chỉ cần 15 phút đã có thể hoàn thành. Hoặc ChatGPT có thể trả lời khá đầy đủ các bài luận của sinh viên, đặc biệt là với lĩnh vực khoa học xã hội. Một lợi ích rất tuyệt vời khác của ChatGPT là giúp rèn luyện tư duy phản biện của người học. Nó có thể tạo ra các văn bản thô, sau đó, với tư duy của mình, sinh viên sẽ sửa chữa để tạo ra một văn bản hoàn thiện phục vụ cho việc học tập và nghiên cứu. Có thể nói, ChatGPT góp phần giải phóng thời gian học tập, hỗ trợ và phát triển các kỹ năng vượt qua những giới hạn mà chính người học chưa khám phá ra.
Đặc biệt, ChatGPT có thể giúp cá nhân hóa quá trình học tập, cho phép mỗi người học được tiếp xúc với những bài tập riêng biệt, phù hợp với khả năng của từng người; giúp rèn luyện cũng như khắc phục điểm mạnh và điểm yếu của mỗi cá nhân. Nhờ có AI, người học sẽ có lộ trình ôn tập phù hợp với đặc điểm cá nhân đến mức tối đa, cũng như được đáp ứng hoàn toàn các nhu cầu tức thời. Cũng chính từ lợi thế này, dự đoán trong tương lai, nền giáo dục truyền thống mang tính chuẩn hóa của Việt Nam và một số nước sẽ sớm đổi sang xu hướng cá nhân hóa nếu có sự tham gia từ ChatGPT nói riêng và AI nói chung. Giáo dục phát triển sẽ ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số nhằm tạo mô hình, hình thái giáo dục dựa trên trải nghiệm của người học với chương trình linh hoạt hơn, như: chương trình giáo dục hướng đến cá nhân hóa, thỏa mãn nhu cầu học tập thường xuyên, liên tục, suốt đời của người học; học ở trạng thái, bối cảnh tạo cho người học có trải nghiệm linh hoạt, học mọi lúc mọi nơi với bất kỳ ai…
Ngoài những lợi ích trên, ChatGPT còn có một lợi ích mang tính xã hội lớn, đó là khả năng cải thiện kết quả học tập cho những trẻ em có hoàn cảnh khó khăn không có điều kiện thuê gia sư hay tiếp cận với nền giáo dục tiên tiến đắt đỏ.
So với các công cụ tìm kiếm khác, ChatGPT vượt trội hơn hẳn, bởi nó không chỉ hỗ trợ tìm kiếm thông tin mà còn trình bày thông tin logic, sắp xếp thông tin theo chủ đề, thỏa mãn việc thực hiện nhiệm vụ học tập, nghiên cứu, như: giải bài toán, viết đoạn văn, đưa ra ý tưởng cho vấn đề của người học. Nhìn chung, “ChatGPT thực sự là công cụ hữu hiệu để giúp người học có cách học tự chủ, tự học với sự lãnh đạo, hướng dẫn của người dạy”5. Do đó, ngay từ khi chính thức ra mắt, ChatGPT đã tạo ra sức hấp dẫn mạnh mẽ chưa từng thấy trong giới học sinh, sinh viên.
Kết luận
Công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) như ChatGPT hoàn toàn có thể tạo nên một cuộc cách mạng trong giáo dục, đào tạo. Nếu được sử dụng đúng cách, ChatGPT sẽ là một công cụ đắc lực cho việc dạy và học6.
ChatGPT có thể mang đến nhiều lợi ích to lớn trong hoạt động giáo dục, đào tạo, là một trợ lý, một thư ký cá nhân hoàn hảo cho cả người dạy và người học. Vấn đề là làm thế nào để khai thác được những ưu điểm của ChatGPT trong giáo dục và đào tạo một cách hiệu quả.
