(Quanlynhanuoc.vn) – Nam Định là tỉnh đầu tiên của cả nước triển khai chữ ký số chuyên dùng chính phủ đến cấp xã và hoàn thành việc gửi nhận văn bản điện tử 4 cấp. Hiện nay, Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh Nam Định xác định, yếu tố phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số là quan trọng nhất. Bài viết đề xuất các nhóm giải pháp phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi theo cả chiều rộng và chiều sâu, bao gồm sự phát triển về số lượng, cơ cấu, trình độ nhằm phát huy tối đa khả năng trong ứng dụng, sử dụng làm chủ khoa học và công nghệ.
Đặt vấn đề
Chuyển đổi số ở các cơ quan hành chính nhà nước nói chung, ở cơ quan hành chính tỉnh Nam Định nói riêng có vị trí, vai trò rất quan trọng, không chỉ góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ công mà còn hướng tới xây dựng đội ngũ công chức điện tử trong hoạt động của các cơ quan nhà nước.Tại Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” xác định: Việt Nam trở thành quốc gia số, ổn định và thịnh vượng, tiên phong thử nghiệm các công nghệ và mô hình mới; đổi mới căn bản, toàn diện hoạt động quản lý, điều hành của Chính phủ, hoạt động sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp, phương thức sống, làm việc của người dân, phát triển môi trường số, an toàn, nhân văn, rộng khắp1.
Thực hiện chuyển đổi số hiệu quả sẽ giúp các cơ quan hành chính tiếp cận thông tin một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn. Đặc biệt, khi áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI), những công việc thủ công trước đây sẽ giảm bớt, giảm nguy cơ sai sót trong quá trình xử lý hồ sơ, tiết kiệm thời gian, công sức về kinh tế của Nhà nước và người dân. Ngoài ra, việc thúc đẩy chuyển đổi số trong các cơ quan hành chính là giải pháp tối ưu để thực hiện hiệu quả mục tiêu phát triển chính quyền số, xã hội số, kinh tế số mà Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Nam Định đã đề ra.
Thực tiễn phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số ở các cơ quan hành chính tỉnh Nam Định
Nam Định nằm ở phía Nam đồng bằng sông Hồng. Sau chặng đường 17 năm nỗ lực, hoạt động chuyển đổi số của tỉnh Nam Định đang hướng tới phát triển bền vững, không chỉ về dịch vụ công mà đồng đều trên các lĩnh vực, trong đó có phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số ở các cơ quan hành chính.
Một là, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Nam Định, Ban Chỉ đạo về chuyển đổi số đã kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, các ngành, các địa phương trong triển khai thực hiện chuyển đổi số; xây dựng, phát triển chính quyền số gắn với cải cách thủ tục hành chính công, hướng tới phát triển chính quyền số, kinh tế số, xã hội số và đô thị thông minh. Hạ tầng công nghệ thông tin, hạ tầng số, dữ liệu số của tỉnh Nam Định được đầu tư, phát triển hiện đại, đồng bộ từ các cơ quan cấp tỉnh đến cấp xã. Hệ thống thông tin, phần mềm, dịch vụ số dùng chung của tỉnh được triển khai mạnh mẽ, đồng bộ đến các cơ quan cấp xã bảo đảm phục vụ hiệu quả công tác chỉ đạo, điều hành, giải quyết công việc và phục vụ tốt nhu cầu của người dân, doanh nghiệp trên môi trường điện tử.
Môi trường và phong cách làm việc của đội ngũ cán bộ, công chức trong các cơ quan hành chính của tỉnh từng bước được cải thiện theo hướng hiện đại, thân thiện, chu đáo. Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chuyên trách về công nghệ thông tin từng bước đáp ứng nhu cầu ứng dụng và phát triển của tỉnh.
Hai là, công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức về chuyển đổi số được quan tâm; công tác đào tạo, tập huấn, hỗ trợ kỹ thuật, kỹ năng số cho các cơ quan, đơn vị, người dân được triển khai đẩy mạnh, đây chính là lý do để Nam Định trở thành tỉnh đầu tiên của cả nước triển khai chữ ký số chuyên dùng chính phủ đến cấp xã và hoàn thành việc gửi nhận văn bản điện tử 4 cấp. Các chỉ tiêu, nhiệm vụ về xây dựng chính quyền điện tử, chuyển đổi số đều đạt hoặc vượt so với yêu cầu; chỉ số xếp hạng chuyển đổi số (DTI Index) của tỉnh trong hai năm liên tiếp (2020 và 2021) được Bộ Thông tin và Truyền thông xếp hạng 11/63 tỉnh, thành phố2.
Thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Trong đó, thực hiện hai nhiệm vụ trọng tâm là đào tạo nâng cao năng lực nguồn nhân lực hiện có và phát triển nhanh Tổ Công nghệ số cộng đồng, làm nòng cốt xây dựng công dân số. Tỉnh đã phối hợp với Cục Chuyển đổi số của Bộ Thông tin và Truyền thông, các đơn vị trực thuộc các bộ, ban, ngành trung ương và các cơ quan, đơn vị có liên quan tổ chức 12 hội nghị tập huấn, phổ biến kiến thức về chuyển đổi số cho các cơ quan, đơn vị, các ngành, các lĩnh vực, cho đối tượng là lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức các cơ quan chính quyền 3 cấp của tỉnh; tập huấn cho đối tượng là lãnh đạo, cán bộ ngành Tư pháp, ngành Giao thông vận tải, ngành Lao động, Thương binh và Xã hội, cho đội ngũ nòng cốt chuyển đổi số ở các huyện, xã và đối tượng là đoàn viên, thanh niên3…
Ba là, tỉnh đã phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức hội nghị phổ biến kiến thức về chuyển đổi số theo hình thức trực tiếp tại hội trường UBND tỉnh và trực tuyến tới điểm cầu của 10 UBND huyện, thành phố, 226 xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh cho gần 3.850 đại biểu tham dự4. Đã hoàn thành việc tổ chức 7 hội nghị về chuyển đổi số cho các cơ quan, đơn vị; đã phối hợp với Cục Chuyển đổi số quốc gia tổ chức đào tạo về chuyển đổi số cho 230 lãnh đạo UBND; 226 xã, phường, thị trấn trên nền tảng học trực tiếp mở Onetouch. Xây dựng kế hoạch và tổ chức chương trình đào tạo, tập huấn, hỗ trợ kỹ thuật trực tiếp cho cán bộ, công chức thuộc 226 UBND xã, phường, thị trấn với tổng số lượt cán bộ, công chức các sở, ngành, UBND huyện, thành phố, UBND xã, phường, thị trấn được đào tạo trực tiếp là hơn 2.500 người5.
Thành lập 226/226 tổ công nghệ số cộng đồng cấp xã; 2.160/2.160 tổ công nghệ số cộng đồng cấp thôn với 10.557 thành viên, trong đó huy động trên 200 nhân sự của các doanh nghiệp bưu chính viễn thông tham gia; tổ chức tập huấn kỹ năng số cho tổ công nghệ số cộng đồng trên địa bàn tỉnh năm 2022 với sự tham gia của gần 11.000 thành viên tổ công nghệ số cộng đồng cấp xã, cấp thôn tại các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh và phòng văn hóa và thông tin các huyện, thành phố. Triển khai đăng ký và tổ chức tham gia bồi dưỡng kiến thức chuyển đổi số cho trên 1.000 công chức, viên chức và cán bộ nòng cốt về chuyển đổi số của các đơn vị thuộc tỉnh6.
Bốn là, công tác đào tạo, tập huấn, hướng dẫn triển khai nghiệp vụ số hóa thủ tục hành chính được tiến hành có hiệu quả, đã hoàn thành việc hướng dẫn, hỗ trợ kỹ thuật trực tiếp cho 100% cán bộ một cửa cấp huyện, cán bộ một cửa cấp xã của 10 huyện, thành phố và 226 xã, phường, thị trấn. Tổng số cán bộ một cửa được đào tạo, tập huấn, hướng dẫn triển khai nghiệp vụ số hóa thủ tục hành chính là hơn 2.500 người7.
Nhờ làm tốt công tác đào tạo phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số, tỉnh Nam Định là 1 trong 7 tỉnh đầu tiên của cả nước hoàn thành chỉ tiêu cung cấp 40% thủ tục hành chính trực tuyến mức 4 (nay là dịch vụ công trực tuyến toàn trình) vào tháng 7/2020 và là 1 trong 3 tỉnh cùng với Bình Phước, Tây Ninh hoàn thành việc cung cấp 100% dịch vụ công trực tuyến toàn trình trên Cổng Dịch vụ công quốc gia. Đến nay, 1.286 trong tổng số 1.705 dịch vụ công của tỉnh (tương đương 75%) đủ điều kiện đã được cung cấp trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công quốc gia. Từ cuối năm 2022, khi Chính phủ triển khai Bộ chỉ số đánh giá sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp trên Cổng dịch vụ công quốc gia, Nam Định luôn nằm trong top đầu về xếp hạng của Cổng Dịch vụ công quốc gia. Vị trí xếp hạng của Nam Định trong quý 1/2023 là thứ 7 và tháng 5 là thứ 28.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được trong phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số ở các cơ quan hành chính tỉnh Nam Định vẫn còn một số hạn chế sau:
Theo thống kê của Sở Thông tin và Truyền thông, hiện toàn tỉnh mới có 85 cán bộ chuyên trách về công nghệ thông tin, 50 cán bộ chuyên trách về an toàn thông tin và 3.300 công chức, viên chức sử dụng các phần mềm mã nguồn mở thông dụng trong công việc ở các cơ quan nhà nước. Ngoài ra, có 1.550 sinh viên chuyên ngành công nghệ thông tin và truyền thông tại các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh. Với yêu cầu của nhiệm vụ chuyển đổi số, tỉnh đang thiếu hụt trầm trọng nhân lực công nghệ thông tin có trình độ chuyên môn sâu và kinh nghiệm làm việc trong các lĩnh vực ưu tiên đặc biệt thích ứng với yêu cầu chuyển đổi số9.
Theo đánh giá của Ban Chỉ đạo chuyển đổi số của tỉnh, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chuyên trách về công nghệ thông tin, lực lượng chính thực hiện chuyển đổi số trên địa bàn được bố trí chưa đồng đều giữa các sở, ngành, địa phương. Bên cạnh đó, tỉnh chưa có được nền tảng số tốt, an toàn, dễ sử dụng để đề xuất lựa chọn, áp dụng, dẫn đến ba trụ cột là: “chính quyền số”, “kinh tế số” và “xã hội số” của tỉnh phát triển không đều. Hạ tầng số của tỉnh vẫn chưa thực sự tiếp cận công nghệ hiện đại.
Còn một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức và người dân chưa nhận thức rõ tầm quan trọng của việc chuyển đổi số nói chung và Ngày chuyển đổi số quốc gia nói riêng10. Một số cơ quan, đơn vị chưa đầy đủ nguồn nhân lực phục vụ cho chuyển đổi số và chưa đáp ứng được sự đổi mới liên tục của công nghệ. Nhu cầu cần hỗ trợ của người dân là rất lớn trong khi lực lượng tham gia công tác tuyên truyền, hỗ trợ người dân còn ít về số lượng11. Hạ tầng kỹ thuật thông tin và truyền thông, hệ thống cơ sở dữ liệu còn thiếu và chưa đồng bộ. Trong khi đó, mục tiêu chuyển đổi số đến năm 2025 của tỉnh vẫn còn 2 nhiệm vụ cần phải quyết liệt thực hiện mới có thể hoàn thành mục tiêu đã đề ra. Đó là, 50% hoạt động kiểm tra của cơ quan quản lý nhà nước được thực hiện thông qua môi trường số và hệ thống thông tin của cơ quan quản lý; đến năm 2025, tỷ trọng giá trị tăng thêm của kinh tế số chiếm khoảng 20% tổng sản phẩm xã hội trên địa bàn. Đến năm 2030, tỉnh hoàn thành cơ bản chuyển đổi số và xây dựng đô thị thông minh kết nối đồng bộ với trung ương và hệ thống các đô thị thông minh trên toàn quốc; thuộc nhóm 15 địa phương dẫn đầu toàn quốc về chỉ số đánh giá chuyển đổi số.
Giải pháp phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số ở các cơ quan hành chính tỉnh Nam Định thời gian tới
Thứ nhất, nâng cao nhận thức của cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị – xã hội, người dân và doanh nghiệp về ý nghĩa phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số.
Đây là giải pháp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, quyết định đến kết quả phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số ở cơ quan hành chính tỉnh Nam Định trong những năm tới. Qua quá trình hoạt động của các cơ quan hành chính cho thấy, quá trình chuyển đổi số thành công hay không, trước tiên phụ thuộc vào nhận thức của cấp ủy Đảng, chính quyền, mặt trận, các tổ chức chính trị – xã hội, người dân và doanh nghiệp về ý nghĩa phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số. Chính vì vậy, cần thay đổi nhận thức ngay từ đội ngũ lãnh đạo, chủ thể lĩnh hội, quán triệt và triển khai các nghị quyết của Đảng, chỉ thị, kế hoạch của Chính phủ đến các cơ quan, ban, ngành của tỉnh, người dân và doanh nghiệp, để xây dựng thành công chính quyền số, xã hội số, kinh tế số. Do đó, đòi hỏi cấp ủy đảng, chính quyền địa phương, mặt trận, các tổ chức chính trị xã hội, người dân và doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số ở các cơ quan hành chính tỉnh.
Tỉnh ủy, UBND tỉnh cần quán triệt thường xuyên, sâu sắc các nghị quyết của Đảng, chỉ thị, kế hoạch của Chính phủ về phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số; trên cơ sở đó tập trung xây dựng nghị quyết lãnh đạo, xác định kế hoạch triển khai đầy đủ các khâu, các bước để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục đào tạo, làm cho quá trình chuyển đổi số ở các cơ quan hành chính tỉnh đạt được hiệu quả cao, góp phần xây dựng chính quyền số theo đúng các nội dung, tiêu chí đã xác định.
Đẩy mạnh việc ứng dụng có hiệu quả công nghệ thông tin nhằm nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan nhà nước, tăng cường công khai, minh bạch thông tin, cung cấp dịch vụ công tốt hơn cho người dân và doanh nghiệp. Các cấp chính quyền từ tỉnh đến các xã, phường, thị trấn cần tập trung vào việc số hóa tài liệu, dữ liệu, văn bản, giúp tiết kiệm không gian lưu trữ vật lý, dễ dàng tìm kiếm và xử lý thông tin. Quyết tâm xây dựng chính quyền điện tử bằng việc thực hiện có hiệu quả “4 không” theo đúng quan điểm của lãnh đạo tỉnh: có khả năng họp không gặp mặt; xử lý văn bản không giấy tờ; giải quyết thủ tục hành chính không tiếp xúc và thanh toán không dùng tiền mặt.
Ứng dụng các kênh truyền thông đa dạng để nâng cao nhận thức, hình thành văn hóa số cho người dân, tạo điều kiện để người dân được tiếp cận các dịch vụ chính quyền số. Xây dựng các nền tảng, kênh tương tác trực tuyến giữa cơ quan nhà nước và người dân, doanh nghiệp. Đồng thời, tăng cường tuyên truyền về chuyển đổi số trong cộng đồng dân cư, nòng cốt là các thành viên tổ công nghệ số cộng đồng tại các thôn, tổ dân phố. Bên cạnh đó, cần phát huy vai trò tiên phong của lực lượng đoàn thanh niên trong việc tuyên truyền và hỗ trợ người dân trong sử dụng các nền tảng số.
Thứ hai, nâng cao năng lực của các tổ chức đào tạo hành chính công để bảo đảm phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi.
Đây là giải pháp nền tảng, bảo đảm cho sự phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số ở các cơ quan hành chính tỉnh Nam Định. Bởi lẽ, để đào tạo đội ngũ cán bộ có phẩm chất đạo đức tốt, có trình độ chuyên môn giỏi, làm chủ khoa học – công nghệ hiện đại góp phần giúp tỉnh chuyển đổi số thành công có vai trò rất lớn của công tác đào tạo đội ngũ cán bộ. Chính vì vậy, cần chú trọng đến nâng cao năng lực của các tổ chức đào tạo hành chính công, bảo đảm phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số toàn diện, có trọng tâm, trong điểm để phát huy ưu điểm và kịp thời khắc phục những hạn chế.
Đẩy mạnh và đổi mới công tác đào tạo cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chuyên trách công nghệ thông tin, gắn với quy hoạch vị trí việc làm. Công tác đào tạo, bồi dưỡng phải được thực hiện thường xuyên và theo kế hoạch đào tạo của tỉnh, phù hợp với yêu cầu chuyển đổi số trong từng giai đoạn. Tuy nhiên, việc đào tạo, bồi dưỡng phải căn cứ vào nhu cầu công việc, vị trí việc làm đang cần thiết tại tỉnh và các địa phương. Chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công nghệ thông tin nòng cốt cấp xã, phường, thị trấn; ưu tiên đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu các kỹ năng sử dụng thuần thục, hiệu quả các ứng dụng công nghệ, nền tảng phục vụ vận hành hệ thống chính quyền số. Ổn định vị trí công tác cho đội ngũ nòng cốt chuyển đổi số cấp tỉnh đến cấp xã, phường, thị trấn nhằm giảm lãng phí kinh tế trong quá trình đào tạo về chuyển đổi số cho nhân sự mới.
Thứ ba, tăng cường công tác đánh giá, kiểm tra, giám sát về năng lực chuyên môn, đạo đức, tác phong, phong cách làm việc của cán bộ, công chức, viên chức.
Đây là giải pháp rất quan trọng góp phần phát triển nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số ở các cơ quan hành chính tỉnh Nam Định trong những năm tới. Thực tiễn cho thấy, công tác đánh giá, kiểm tra, giám sát về năng lực chuyên môn, đạo đức, tác phong, phong cách làm việc của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ở các cơ quan hành chính là rất cần thiết. Chỉ có thông qua đánh giá, kiểm tra, giám sát quá trình làm việc mới giúp Tỉnh ủy, UBND, các sở, ban, ngành nắm được chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, thấy được điểm mạnh để phát huy, hạn chế, bất cập để kịp thời khắc phục; từ đó mới có các biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo có hiệu quả, giúp quá trình chuyển đổi số ở các cơ quan hành chính tỉnh đạt kết quả tốt, xây dựng thành công chính quyền số.
Trong những năm tới, Tỉnh ủy, UBND tỉnh cần tăng cường công tác đánh giá, kiểm tra, giám sát thường xuyên hơn nữa đối với các cơ quan hành chính của tỉnh trong thực hiện kế hoạch chuyển đổi số; đánh giá đầy đủ, chính xác những kết quả đã đạt được, hạn chế còn tồn tại trong thực hiện kế hoạch chuyển đổi số, nhất là trình độ công nghệ thông tin của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Bên cạnh đó, cần có cơ chế động viên, khen thưởng kịp thời những cán bộ, công chức, viên chức có thành tích xuất sắc, gương điển hình tiên tiến trong thực hiện nhiệm vụ công tác, vận dụng có hiệu quả công nghệ thông tin vào giải quyết công việc, mang lại lợi ích cho người dân và cho các địa phương của tỉnh. Tạo môi trường làm việc thoải mái, dân chủ, đoàn kết, phát huy trí tuệ tập thể.
Thực hiện tốt các chính sách trọng dụng, thu hút nhân tài, có các chính sách đãi ngộ đối với sinh viên là người địa phương có trình độ, chuyên môn sâu về lĩnh vực khoa học – công nghệ thông tin và nhóm ngành ứng dụng công nghệ cao, sau khi tốt nghệ về địa phương công tác. Tạo điều kiện về thời gian, kinh phí để đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức được học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị. Đồng thời, cần quan tâm đến định mức thưởng, chế độ phụ cấp thỏa đáng, tương xứng với sự đóng góp, cống hiến, giúp đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức yên tâm công tác.
Từ những chính sách đúng, sẽ góp phần tạo thêm động lực cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ra sức sáng tạo, cống hiến, nhiệt huyết với công việc, khắc phục kịp thời những hạn chế về chất lượng đội ngũ cán bộ hiện nay. Quyết tâm xây dựng thành công chính quyền số, xã hội số, kinh tế số trên địa bàn tỉnh Nam Định, xứng đáng là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về chuyển đổi số ở các cơ quan hành chính.
