Trung tá Hán Văn Thắng
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Nhân tố chủ quan của học viên trong nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội là toàn bộ các yếu tố tri thức, tình cảm, ý chí, động cơ, thái độ và năng lực hoạt động thực tiễn của học viên được huy động vào quá trình khám phá, phát hiện, giải quyết những vấn đề lý luận và thực tiễn nảy sinh trong quá trình học tập, rèn luyện nhằm đáp ứng với mục tiêu, yêu cầu đào tạo của các nhà trường quân đội. Bài viết phân tích, làm rõ một số giải pháp nhằm phát huy nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội hiện nay.
Đặt vấn đề
Nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội có vai trò hết sức quan trọng, góp phần xây dựng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho toàn quân, tạo động lực quan trọng để “Xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại” 1.
Đối với học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở các nhà trường quân đội, với nhiệm vụ học tập, rèn luyện để trở thành sĩ quan chỉ huy từ cấp trung đội, đại đội và phát triển đến cấp tiểu đoàn và tương đương trong quân đội thì việc phát triển năng lực nghiên cứu khoa học trở nên cấp thiết. Nhận thức rõ vị trí, vai trò của công tác nghiên cứu khoa học, những năm qua, các nhà trường quân đội đã có nhiều đổi mới trong hoạt động nghiên cứu khoa học của học viên. Tuy nhiên, trước những yêu cầu đòi hỏi phát triển của thực tiễn quân sự, hoạt động nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội thời gian qua vẫn còn bộc lộ những hạn chế. Do vậy, nghiên cứu giải pháp nhằm phát huy nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội hiện nay có ý nghĩa rất quan trọng.
Đặc điểm của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở các nhà trường quân đội
Theo khoản 1 Điều 49 Điều lệ Công tác Nhà trường Quân đội nhân dân Việt Nam quy định: Học viên quân sự là quân nhân tại ngũ; sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân viên chức quốc phòng; hạ sĩ quan, binh sĩ và các đối tượng khác đào tạo theo yêu cầu của Bộ Quốc phòng đang học tập, rèn luyện, nghiên cứu khoa học, thực hiện nhiệm vụ giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng kiến thức quân sự quốc phòng, an ninh2.
Như vậy, có thể hiểu, học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở các nhà trường quân đội là những quân nhân có độ tuổi từ 18 – 25, có sức khỏe, lý lịch chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, nhận thức tốt được học tập, rèn luyện theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo trở thành sĩ quan chỉ huy từ cấp trung đội đến cấp tiểu đoàn và tương đương trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
Giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học là hai hoạt động có mối quan hệ hữu cơ, hai nhiệm vụ cơ bản của các nhà trường quân đội, trong đó hoạt động nghiên cứu khoa học là nội dung quan trọng, cần thiết nằm trong chương trình đào tạo của các nhà trường. Trong quá trình đào tạo, nhiệm vụ, nội dung và thời gian nghiên cứu khoa học của học viên được kế hoạch hoá cụ thể và quản lý chặt chẽ, phản ánh ở lịch huấn luyện trong từng học kỳ, năm học và mang tính pháp lệnh. Hoạt động nghiên cứu khoa học của học viên vừa là nhiệm vụ chính trị, vừa mang tính tự giác, tạo khí thế thi đua sôi nổi, thường xuyên ở đơn vị.
Chịu sự chi phối bởi mô hình, mục tiêu đào tạo, đặc điểm của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội và tính chất hoạt động nghiên cứu khoa học của nhà trường quân đội. Do đó, hoạt động nghiên cứu khoa học của học viên chủ yếu là nghiên cứu ứng dụng, thực chất là vận dụng các kiến thức lý luận được trang bị trong nhà trường để giải quyết những vấn đề thực tiễn trong hoạt động giáo dục, đào tạo, xây dựng nhà trường hoặc những vấn đề đặt ra trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, lao động sản xuất của quân đội và đất nước. Chính vì thế, nội dung nghiên cứu phong phú, đa dạng về tất cả các lĩnh vực, chuyên ngành khoa học quân sự, khoa học xã hội và nhân văn, khoa học kỹ thuật… Với các hình thức hoạt động học của học tập viên như: nghiên cứu đề tài, chuyên đề khoa học; sáng kiến cải tiến; tọa đàm khoa học; trong hoạt động tự học; bài tập thực hành, tập nghiên cứu những vấn đề mới đặt ra của bài học, làm khóa luận tốt nghiệp…
Các yếu tố cấu thành nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội.
Nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội là toàn bộ những phẩm chất, năng lực được phát huy quá trình nghiên cứu khoa học của học viên, bao gồm: tri thức, tình cảm, ý chí, động cơ, thái độ và năng lực hoạt động thực tiễn của học viên. Các yếu tố này là một thể thống nhất, tác động biện chứng lẫn nhau nhưng lại có vị trí, vai trò riêng.
Trong đó, tri thức là yếu tố cơ bản của nhân tố chủ quan, là sự hiểu biết của con người về thế giới và về bản thân mình, là lượng thông tin mà con người lĩnh hội được trong quá trình học tập và tham gia các hoạt động thực tiễn xã hội. Tri thức là kết quả của quá trình nhận thức, đồng thời là cơ sở điều kiện để con người sáng tạo ra tri thức mới.
Căn cứ vào hoạt động của học viên ở các nhà trường quân đội có thể phân thành các dạng tri thức cơ bản sau: tri thức về khoa học tự nhiên và xã hội, tri thức về khoa học xã hội và nhân văn quân sự, tri thức về khoa học quân sự, tri thức về chuyên ngành quân sự, tri thức thực tiễn quân sự …
Tình cảm là một hệ thống rung động nội tâm, được nảy sinh trên cơ sở thỏa mãn các nhu cầu chính trị, xã hội của con người. Đối với học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở các nhà trường quân đội, tình cảm được biểu hiện ở niềm tin yêu đối với Đảng, với sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa, với quê hương, đất nước, với Nhân dân, với quân đội và sự nghiệp của chính mình. Tình cảm của học viên là động lực thúc đẩy quá trình nhận thức về đường lối, chức năng, nhiệm vụ của quân đội và của bản thân mình, từ đó điều chỉnh, thái độ của họ trong hoạt động học tập và nghiên cứu khoa học.
Ý chí là năng lực hoạt động có mục đích của con người, giúp cho học viên tích cực, thường xuyên phấn đấu vươn lên, khắc phục mọi khó khăn hoàn thành nhiệm vụ. Ý chí của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở các nhà trường quân đội là kết quả của quá trình nhận thức khoa học với niềm tin vào chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, kỷ luật quân đội của người quân nhân. Chỉ có niềm tin trên cơ sở khoa học, với tình cảm trong sáng, với ý chí quyết tâm cao, người học mới có động lực vươn lên, vượt qua mọi khó khăn hoàn thành nhiệm vụ học tập và rèn luyện.
Niềm tin là một bộ phận của ý thức con người phản ánh tồn tại khách quan, có vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần, tác động mạnh đến hoạt động của con người và quá trình tiến bộ xã hội. Niềm tin được thể hiện qua quan niệm sống, qua hoạt động thực tiễn, qua truyền thống văn hóa… của mỗi con người và xã hội. Dưới góc độ triết học phân ra hai loại niềm tin, niềm tin tôn giáo, niềm tin khoa học, tuy nhiên, chỉ có niềm tin trên cơ sở khoa học, với tình cảm cách mạng trong sáng, với ý chí cao, học viên mới có động lực vươn lên, tìm được mục tiêu, biện pháp đúng, vượt qua mọi khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ học tập, nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội.
Năng lực hoạt động thực tiễn của học viên trong nghiên cứu khoa học là khả năng của từng chủ thể trong hoạt động học tập, nghiên cứu, là tổng hợp những thuộc tính tâm lý phù hợp với yêu cầu của hoạt động nhận thức nhằm tiếp thu và hệ thống các tri thức kỹ năng, kỹ xảo, phát triển sáng tạo tri thức mới với hiệu quả cao nhất trong điều kiện hoàn cảnh nhất định. Năng lực đó được thể hiện ở khả năng tư duy nhạy bén, linh hoạt, sáng tạo trong các khâu của quá trình nghiên cứu; điều đó được thể hiện ở tinh thần tích cực, chủ động, sáng tạo từ khâu lựa chọn nội dung, chuẩn bị tài liêu, phương tiện nghiên cứu, lựa chọn phương pháp nghiên cứu tới việc tổ chức thực hành nghiên cứu.
Như vậy, nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội là sự thống nhất biện chứng giữa tri thức, tình cảm, ý chí, niềm tin, năng lực hoạt động thực tiễn, tạo nên những phẩm chất, năng lực bên trong của học viên. Tuy nhiên, nó phải được biểu hiện ra bên ngoài thông qua hệ thống hành vi, cử chỉ, ngôn ngữ của học viên trong quá trình học tập và nghiên cứu khoa học của mình.
Giải pháp phát huy nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội hiện nay.
Một là, tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, các lực lượng để phát huy nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội hiện nay.
(1) Tuyên truyền, giáo dục sâu sắc hơn nữa quan điểm của Đảng về cán bộ, công tác đào tạo cán bộ; yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội hiện nay. Đề cao vai trò, vị trí và đặc điểm của học viên trong nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo và phát triển nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội. Qua tuyên truyền, giáo dục làm cho các tổ chức, các lực lượng có nhận thức đầy đủ về yêu cầu, nhiệm vụ nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo và chất lượng nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội.
(2) Đảng ủy, Ban giám đốc (Ban giám hiệu), cấp ủy, đội ngũ cán bộ chủ trì các cấp của các nhà trường quân đội cần tích cực tuyên truyền giáo dục để các tổ chức, lực lượng có nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò về hoạt động nghiên cứu khoa học của nhà trường và sự cần thiết phải phát huy nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong nghiên cứu khoa học; đánh giá đúng thực trạng về năng lực nghiên cứu khoa học của học viên, phân loại nhận thức, năng lực và tâm huyết trong tham gia nghiên cứu. Từ đó, xây dựng kế hoạch tổng thể, triển khai tổ chức thực hiện, đồng thời xác định nội dung, hình thức, phương pháp phù hợp làm cho quá trình phát huy đạt được mục đích, yêu cầu đặt ra.
(3) Thường xuyên giáo dục nâng cao nhận thức cho các tổ chức, các lực lượng về những thành tựu to lớn về phát triển kinh tế – xã hội của đất nước sau gần 40 năm đổi mới, sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và Quân ủy Trung ương đối với sự nghiệp xây dựng Quân đội, xây dựng, đào tạo đội ngũ cán bộ ở các nhà trường quân đội. Đặc biệt là sự phát triển mạnh mẽ của khoa học – công nghệ những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã và đang mở ra cơ hội thuận lợi để các tổ chức, các lực lượng chú trọng đổi mới nội dung, đa dạng, linh hoạt các hình thức, biện pháp phát huy nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội hiện nay.
Bên cạnh đó, cần tích cực tuyên truyền, giáo dục để các tổ chức, các lực lượng cũng thấy rõ những khó khăn, thách thức tác động đến quá trình phát huy nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong nghiên cứu khoa học. Trên cơ sở nhận thức đúng đắn thuận lợi, khó khăn các tổ chức, lực lượng tranh thủ những điều kiện, thời cơ thuận lợi, đồng thời đề cao trách nhiệm, chủ động khắc phục khó khăn, quyết tâm thực hiện có hiệu quả các nội dung, hình thức, biện pháp phát huy nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội hiện nay.
Hai là, đổi mới nội dung, chương trình giáo dục, đào tạo, phương pháp kiểm tra, đánh giá.
Nội dung, chương trình giáo dục, đào tạo là yếu tố cơ bản, cốt lõi của quá trình đào tạo học viên cấp phân đội ở các nhà trường quân đội, trực tiếp tác động đến chất lượng giáo dục, đào tạo, đáp ứng yêu cầu thực tiễn xây dựng Quân đội theo phương châm “Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị”. Theo đó, việc đổi mới nội dung, chương trình giáo dục, đào tạo cần tập trung nghiên cứu, chú trọng thực hiện một số nội dung, biện pháp sau:
(1) Đổi mới và hoàn thiện chương trình, nội dung đào tạo theo hướng phát huy cao độ tư duy độc lập, tự chủ, khả năng sáng tạo của người học. Căn cứ vào mục tiêu, yêu cầu, thời gian đào tạo để xây dựng chương trình, nội dung đào tạo bảo đảm tính thiết thực, đáp ứng sự phát triển của trình độ tri thức, kỹ năng, phương pháp tư duy và khả năng sáng tạo của người học viên, đó là cơ sở đặc biệt quan trọng cho năng lực nghiên cứu khoa học của học viên không ngừng được củng cố, bồi đắp, hoàn thiện và nâng cao. Chương trình, nội dung đào tạo phải thường xuyên được đổi mới, cập nhật bổ sung những vấn đề phù hợp với thực tiễn của xã hội, yêu cầu xây dựng Quân đội trong tình hình mới, yêu cầu của hoạt động nghề nghiệp quân sự. Đổi mới chương trình nội dung phải trên cơ sở quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước và Quân đội về công tác giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học.
Ðổi mới nội dung giáo dục theo hướng tinh giản, hiện đại, thiết thực, chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, tri thức pháp luật và ý thức công dân. Tập trung vào những giá trị cơ bản của văn hóa, truyền thống và đạo lý dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, giá trị cốt lõi và nhân văn của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Chương trình, nội dung đào tạo phải chú trọng bảo đảm cả về hàm lượng tri thức, cả về năng lực nghiên cứu khoa học của học viên và những yêu cầu đòi hỏi của nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới. Để bảo đảm cho quá trình đổi mới nội dung, chương trình đào tạo có tính chuyên sâu, nâng cao và có độ cập nhật thường xuyên, cần phát huy cao nhất vai trò của khoa chuyên ngành, đội ngũ các nhà sư phạm có nhiều kinh nghiệm giảng dạy và các nhà khoa học, phát huy tiềm năng và ứng dụng hiệu quả những thành tựu của khoa học công nghệ.
(2) Đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập, nghiên cứu khoa học của học viên. Đánh giá đúng, nhận xét chính xác, khách quan, trung thực về kết quả học tập, năng lực nghiên cứu khoa học sẽ tạo động lực cho việc tìm tòi, sáng tạo của người học. Công tác kiểm tra, đánh giá cần tuân theo các nguyên tắc chung do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định, đồng thời bảo đảm tính thiết thực, thực hiện tốt mục tiêu đào tạo, mục tiêu chuyên ngành của môn học. Hoạt động kiểm tra, đánh giá phải toàn diện, phong phú bao gồm đầy đủ các nội dung, vừa đánh giá về lý luận cơ bản và chuyên sâu, vừa đánh giá khả năng vận dụng, tổng hợp, khái quát thực tiễn, lý thuyết và thực hành. Kết hợp giữa đánh giá định lượng và định tính về hàm lượng tri thức, thái độ, động cơ của người học, phương pháp, kỹ năng tư duy; kích thích được sự gợi mở, tìm tòi sáng tạo; giúp người học bộc lộ tối ưu nhất những tố chất khả năng sáng tạo và cả những hạn chế, bất cập.
Bên cạnh đó, cần có công cụ kiểm tra, đánh giá trùng lặp, sao chép của các công trình khoa học để từ đó có chế tài xử lý nghiêm các hiện tượng gian lận, vi phạm chuẩn mực đạo đức trong học tập và trong nghiên cứu khoa học của học viên. Phát huy dân chủ, đề cao tự phê bình và phê bình, trung thực, thẳng thắn, chủ động phát hiện và đấu tranh không khoan nhượng với các biểu hiện của tiêu cực trong học tập, nghiên cứu khoa học.
Ba là, xây dựng môi trường học tập, nghiên cứu khoa học thuận lợi tạo động lực cho việc phát huy nhân tố chủ quan của học. Cụ thể:
(1) Bổ sung, hoàn thiện quy chế hoạt động khoa học, xác định rõ hướng nghiên cứu, mở rộng dân chủ trong nghiên cứu khoa học. Xây dựng chế độ và nền nếp hoạt động nghiên cứu khoa học; sáng tạo ra nhiều hình thức hoạt động và sinh hoạt khoa học phù hợp với nhu cầu và trình độ của học viên trong các nhà trường quân đội. Trong đó, chú ý chế độ lập kế hoạch và điều hành thực hiện kế hoạch nghiên cứu khoa học, chế độ thông tin khoa học, chế độ đánh giá và xét duyệt các công trình khoa học, chế độ kiểm tra, chế độ quản lý và sử dụng các công trình khoa học bảo đảm cho hoạt động nghiên cứu khoa học của học viên phát triển đúng hướng, được tổ chức chặt chẽ, nghiêm túc có hiệu quả.
(2) Tạo môi trường nghiên cứu khoa học thuận lợi cho học viên tham gia nhiều hơn vào thực tiễn nghiên cứu. Bằng nhiều hình thức hoạt động phong phú như tọa đàm, diễn đàn, hội thảo, đề tài khoa học… trong đó tạo điều kiện, khuyến khích để học viên tham gia phát biểu ý kiến của mình. Bên cạnh đó, xây dựng bầu không khí nghiên cứu khoa học dân chủ, hợp tác, khuyến khích sự tìm tòi, tranh luận, đối thoại, tôn trọng tính độc lập, tự chủ, ủng hộ mọi hoạt động nghiên cứu tích cực, sáng tạo.
Tổ chức các hoạt động nghiên cứu khoa học của học viên, tạo ra phong trào thi đua nghiên cứu khoa học của học viên là một biện pháp quan trọng, là một yếu tố cơ bản tạo nên điều kiện môi trường nghiên cứu khoa học. Tăng cường củng cố, bổ sung, đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật phục vụ dạy, học. Xây dựng trung tâm điều hành huấn luyện, phòng học chuyên dùng, hệ thống thư viện điện tử, kết nối internet với phương tiện, công nghệ hiện đại,…
(3) Khuyến khích học viên tích cực tham gia nghiên cứu khoa học. Động lực thúc đẩy tinh thần tự giác nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội không chỉ phụ thuộc vào việc nâng cao nhận thức, trách nhiệm, xây dựng động cơ mà còn phụ thuộc rất lớn vào chính sách động viên tinh thần và vật chất đối với học viên, đặc biệt là những người thực sự có năng lực nghiên cứu khoa học. Theo đó, vấn đề có ý nghĩa quan trọng hàng đầu là làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền, biểu dương khen thưởng những học viên có thành tích xuất sắc trong hoạt động nghiên cứu khoa học. Chính thông qua hoạt động thông tin tuyên truyền họ cảm thấy vinh dự, tự hào và nỗ lực phấn đấu nhiều hơn. Bên cạnh đó, cần phải xây dựng và tổ chức thực hiện tốt chính sách khen thưởng về vật chất theo hướng phát huy tính tích cực của hoạt động nghiên cứu khoa học cho học viên. Đồng thời, thông qua công tác thi đua, tuyên truyền, nêu gương, kích thích, động viên, khơi dậy tính tích cực của học viên, đôn đốc nhắc nhở những người chưa tham gia nghiên cứu khoa học.
Kết luận
Nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội có quá trình hình thành, phát triển và chịu sự tác động của nhiều yếu tố khách quan. Những yếu tố khách quan đó thường xuyên biến đổi, phát triển theo nhu cầu của quá trình giáo dục, đào tạo ở các nhà trường quân đội; theo sự phát triển của điều kiện kinh tế – xã hội. Chính sự biến đổi của các yếu tố khách quan làm cho nhân tố chủ quan của học viên trong nghiên cứu khoa học không ngừng biến đổi, phát triển. Để phát huy nhân tố chủ quan của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong nghiên cứu khoa học ở các nhà trường quân đội hiện nay, đòi hỏi các chủ thể, các lực lượng phải tập trung nghiên cứu các đặc điểm của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong nghiên cứu khoa học, đánh giá đúng thực trạng, tiến hành đồng bộ, linh hoạt những giải pháp nêu trên phù hợp với đặc thù của mỗi nhà trường. Đồng thời, bản thân mỗi học viên phải không ngừng phấn đấu, phát huy tối đa “nội lực”, không thụ động, máy móc, ỷ lại mà phải tích cực, chủ động, sáng tạo nâng cao trí tuệ phù hợp với từng nội dung, lĩnh vực nghiên cứu.
Chú thích:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H. NXB. Chính trị quốc gia Sự thật, 2021, tr. 157 – 158.
2. Bộ Quốc phòng. Điều lệ Công tác Nhà trường Quân đội nhân dân Việt Nam. H. NXB Quân đội Nhân dân Việt Nam, 2016, tr. 24.
Tài liệu tham khảo:
1. Nghị quyết số 765-NQ/QUTW ngày 20/12/2012 của Quân ủy Trung ương về nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2013 – 2020 và những năm tiếp theo.
2. Nghị quyết số 1657- NQ/QUTW ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương về đổi mới công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới.
3. Nghị quyết số 1659-NQ/QUTW ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương về nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2023 – 2030 và những năm tiếp theo.
