Trung tá Nguyễn Hữu Lập
Thiếu tá Lê Hữu Tuyên
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Thanh niên quân đội là lực lượng đông đảo nhất trong cơ cấu độ tuổi của quân đội, lực lượng ưu tú của thanh niên Việt Nam, những người trực tiếp hiện thực hóa mọi chức năng, nhiệm vụ của Quân đội nhân dân Việt Nam. Thanh niên quân đội luôn phát huy vai trò xung kích, tiên phong đi tới những nơi khó khăn nhất, thực hiện những công việc nặng nề, phức tạp và nguy hiểm nhất để bảo vệ tính mạng, tài sản của Nhân dân và Nhà nước. Họ đóng vai trò rất quan trọng trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa cứu hộ, cứu nạn. Trước tình hình diễn biến phức tạp, khó lường của thiên tai, thảm họa hiện nay, việc khơi dậy tinh thần yêu nước và đề cao trách nhiệm của thanh niên quân đội trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa là một đòi hỏi khách quan, một nhiệm vụ quan trọng và cấp bách.
Đặt vấn đề
Thanh niên quân đội là lực lượng đông đảo nhất trong cơ cấu độ tuổi của quân đội, lực lượng ưu tú của thanh niên Việt Nam, là lớp kế cận trong sự nghiệp xây dựng quân đội, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới nói chung và nhiệm vụ tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa nói riêng. Khơi dậy tinh thần yêu nước, đề cao trách nhiệm trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa ở Việt Nam hiện nay của thanh niên quân đội, vừa là đòi hỏi khách quan, vừa là yêu cầu đặt ra đối với cấp ủy, chỉ huy các cấp, các ngành trong toàn quân.
Khơi dậy tinh thần yêu nước của thanh niên quân đội trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa
Văn kiện Đại hội XIII của Đảng chỉ rõ: “Biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh gay gắt, phức tạp… ngày càng tác động mạnh đến sự phát triển của đất nước”1. Bên cạnh đó, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới đặt ra yêu cầu ngày càng cao hơn. Đảng ta xác định: “Động lực và nguồn lực phát triển quan trọng của đất nước là khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”2. Khơi dậy, phát huy, giáo dục tinh thần yêu nước, đề cao trách nhiệm cho thế hệ trẻ không chỉ là duy trì những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đó còn là tăng thêm sức mạnh nội sinh, phát huy tiềm lực con người cho quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Với lòng yêu nước nồng nàn, trách nhiệm cao trong quá trình thực hiện nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước, Nhân dân giao phó, cán bộ, chiến sĩ quân đội nói chung và thanh niên quân đội nói riêng đã phát huy truyền thống, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” thể hiện bản lĩnh, ý chí quyết tâm trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa với tinh thần ở đâu khó khăn, gian khổ, nguy hiểm nhất ở đó bộ đội có mặt kịp thời bảo vệ tính mạng, tài sản của Nhân dân và Nhà nước. Với mỗi thanh niên quân đội cần nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng và sự cần thiết phải khơi dậy, phát huy tinh thần yêu nước, đề cao trách nhiệm của mình trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa ở Việt Nam hiện nay.
Để khơi dậy tinh thần yêu nước và đề cao trách nhiệm của thanh niên quân đội trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa hiện nay, cần tập trung thực hiện một số biện pháp cơ bản sau:
Một là, tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm và bồi dưỡng phẩm chất, năng lực cho thanh niên Quân đội trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa hiện nay.
Các cấp ủy, tổ chức đảng và cơ quan chính trị các cấp cần bám sát đặc điểm nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị trong toàn quân khi tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa trên địa bàn để lãnh đạo, chỉ đạo tập trung thống nhất mọi hoạt động khơi dậy, phát huy tinh thần yêu nước, đề cao trách nhiệm của thanh niên quân đội thông qua các chỉ thị, nghị quyết, kế hoạch, hướng dẫn cụ thể, khoa học. Ban hành các nghị quyết chuyên đề và tổ chức quán triệt thực hiện nghị quyết để các chủ thể nhận thức đầy đủ về việc phát huy, khơi dậy tinh thần yêu nước, đề cao trách nhiệm của thanh niên quân đội trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa hiện nay.
Lãnh đạo, chỉ huy các cấp là trung tâm quản lý, chỉ đạo, điều hành sự phối hợp giữa các chủ thể về việc khơi dậy, phát huy tinh thần yêu nước của thanh niên quân đội trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa hiện nay. Cần xây dựng kế hoạch phối hợp hoạt động chặt chẽ, thống nhất giữa các chủ thể để tổ chức thực hiện có hiệu quả thiết thực. Kế hoạch cần xác định rõ nội dung, chương trình, hình thức và phương pháp; quy định phạm vi, chức năng, nhiệm vụ và cách thức, biện pháp phối hợp giữa các chủ thể; xác định rõ quyền lợi gắn với thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm của từng chủ thể. Tổ chức hội nghị quán triệt, giao nhiệm vụ và triển khai kế hoạch cho các cơ quan, đơn vị trong toàn quân thực hiện một cách thống nhất, khoa học và hiệu quả. Tổ chức hội nghị sơ, tổng kết, rút kinh nghiệm, đánh giá hiệu quả phối hợp giữa các chủ thể, kịp thời bổ sung, điều chỉnh và hoàn thiện cơ chế phối hợp trong việc khơi dậy, phát huy tinh thần yêu nước, đề cao trách nhiệm của thanh niên quân đội trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa hiện nay. Đặc biệt, đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy quản lý các cấp phải thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống, nêu gương về tinh thần yêu nước để thanh niên học tập, noi theo. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”3. Vì vậy, việc tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống, nêu gương về tinh thần yêu nước, đề cao trách nhiệm để thanh niên học tập, noi theo là biện pháp đặc biệt quan trọng của công tác giáo dục, khơi dậy tinh thần yêu nước cho thanh niên quân đội ở đơn vị.
Đối với tổ chức đoàn thanh niên cần chú trọng giáo dục truyền thống, mục tiêu, lý tưởng, ý thức chấp hành pháp luật, kỷ luật, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống; xây dựng bản lĩnh chính trị, củng cố niềm tin, bồi dưỡng lòng yêu nước và thái độ trách nhiệm cao trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ cho đoàn viên, thanh niên. Trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, cứu hộ, cứu nạn không chỉ là thực hiện chức năng đội quân công tác của quân đội mà còn là tình cảm, trách nhiệm, biểu hiện sự gắn bó máu thịt giữa quân đội và Nhân dân, tinh thần yêu nước biểu hiện ngay từ tình yêu quê hương, thương yêu giúp đỡ nhân dân trong lúc thiên tai, thảm họa như chính người thân của mình. Thông qua đó sẽ nâng cao nhận thức, trách nhiệm khơi dậy, phát huy tinh thần yêu nước của thanh niên quân đội trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa hiện nay.
Thông qua giáo dục và tự giáo dục của mỗi thanh niên nhằm xây dựng cho thanh niên quân đội giàu lòng yêu nước, có bản lĩnh chính trị, đạo đức cách mạng và lối sống trong sáng; có ước mơ, hoài bão, khát vọng cống hiến, xây dựng quân đội, xây dựng đất nước; nâng cao nhận thức của thanh niên quân đội về mối quan hệ biện chứng giữa khơi dậy, phát huy tinh thần yêu nước, đề cao trách nhiệm với thực hiện thắng lợi nhiệm vụ khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa hiện nay.
Hai là, đề cao trách nhiệm trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa của thanh niên quân đội.
Với tình hình thiên tai, thảm họa diễn biến ngày càng phức tạp, khó lường, yêu cầu, tính chất nhiệm vụ đòi hỏi ngày càng cao, khó khăn, gian khổ, nguy hiểm, thậm chí phải hy sinh trong khi thực hiện nhiệm vụ. Thanh niên quân đội hiện nay sinh ra và lớn lên trong hoà bình, chưa từng trải qua thực tiễn chiến tranh và những khó khăn của đời sống kinh tế – xã hội trong và sau chiến tranh. Nhận thức, tư tưởng, tâm tư, tình cảm, nhu cầu, lợi ích, quan hệ xã hội của thanh niên quân đội có sự phát triển nhanh chóng, đa dạng và phức tạp do ảnh hưởng điều kiện kinh tế – xã hội. Vì vậy, để khơi dậy tinh thần yêu nước, khát vọng cống hiến của thanh niên quân đội hiện nay phải tích cực đổi mới nội dung; thường xuyên vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, biện pháp khơi dậy tinh thần yêu nước, đề cao trách nhiệm, khát vọng cống hiến của thanh niên quân đội.
Cần xác định nội dung khơi dậy, giáo dục tinh thần nước cho thanh niên quân đội chặt chẽ, đúng định hướng đó là: chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đây là nội dung căn bản để thanh niên quân đội giữ vững bản chất giai cấp, hình thành bản lĩnh chính trị vững vàng, là nền tảng để hình thành, phát triển tinh thần yêu nước, tuyệt đối tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa với trách nhiệm chính trị cao nhất.
Khơi dậy ở thanh niên niềm tự hào dân tộc, các giá trị truyền thống yêu nước của dân tộc, quân đội; khơi dậy giá trị phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thanh niên kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân, lối sống thực dụng, chạy theo lợi ích vật chất tầm thường; khơi dậy tinh thần tập thể, đoàn kết, thương yêu giúp đỡ nhau cùng tiến bộ; khơi dậy quyết tâm vượt qua khó khăn, thử thách, thực hiện tốt các nhiệm vụ phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, giữ gìn cuộc sống bình yên cho Nhân dân, sự phát triển bền vững của đất nước. Chú trọng, tăng cường giáo dục những nội dung này, bằng nhiều hình thức, biện pháp để lồng ghép, truyền tải trong quá trình huấn luyện, rèn luyện, học tập, sinh hoạt của thanh niên quân đội từ đó bồi đắp dần dần, tạo nên sự chuyển hóa từ bên trong mỗi thanh niên về tinh thần yêu nước, yêu quý, kính trọng Nhân dân, sẵn sàng công hiến, hy sinh khi Đảng, Nhà nước và quân đội giao nhiệm vụ.
Đa dạng hóa các hình thức, phương pháp giáo dục tinh thần yêu nước cho thanh niên: thường xuyên đổi mới, nâng cao chất lượng tổ chức các cuộc thi kiến thức, tìm hiểu, hội thi kể chuyện, sáng tác về lịch sử, truyền thống; các buổi diễn đàn thanh niên, tọa đàm, hội diễn văn nghệ quần chúng, nói chuyện lịch sử, gặp gỡ nhân chứng; giao lưu tuyên dương các gương điển hình trong thực hiện “nhiệm vụ chiến đấu thời bình” phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh… Đây là những hoạt động rất hữu ích và ý nghĩa với công tác giáo dục tinh thần yêu nước cho thanh niên quân đội hiện nay.
Tổ chức nhiều chương trình, như: hành quân về nguồn, tham quan bảo tàng, nhà truyền thống, các di tích lịch sử, văn hóa,… hấp dẫn, gây cảm xúc và ấn tượng mạnh mẽ cho thanh niên quân đội về lịch sử hào hùng của dân tộc, về những chiến công hiển hách, những mất mát hy sinh của các thế hệ cha ông trong các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm, sự đùm bọc chở che của Nhân dân để quân đội được được lớn mạnh, trưởng thanh như ngày nay, từ đó khơi dậy trong họ tinh thần yêu nước, lòng tự hào và biết ơn, kính trọng; bài học sống động, sâu sắc về tinh thần yêu nước của tổ tiên.
Ba là, phát huy tính tích cực, tự giác của thanh niên quân đội trong tự giáo dục tinh thần yêu nước.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh: “Tư tưởng đúng thì hành động mới khỏi sai lạc và mới làm trọn nhiệm vụ cách mạng được”4. Theo đó, để phát huy được tính tích cực, chủ động trong tự học, tự rèn, tự nguyện, tự giác cống hiến, hy sinh để hoàn thành nhiệm vụ mà quân đội giao cho thanh niên thì các chủ thể, các lực lượng tiến hành việc khơi dậy phải trang bị cho mình về mọi mặt nhất là về nhận thức, tư tưởng đúng đắn về trách nhiệm cống hiến đối với Tổ quốc. Mỗi thanh niên quân đội phải coi việc lĩnh hội, tiếp thu tinh thần yêu nước trở thành nhu cầu hàng ngày để bản thân bổ sung, phát triển, hoàn thiện những phẩm chất cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ”, “Bộ đội của dân”, luôn nêu cao ý chí vươn lên, cầu thị, quyết tâm cao trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ của bản thân, ra sức cống hiến sức trẻ vào thực hiện nhiệm vụ xây dựng đơn vị, quân đội.
Cần phải giáo dục cho thanh niên hiểu rõ tinh thần yêu nước của thanh niên quân đội không phải cái gì xa lạ mà đó chính là những nội dung hết sức gần gũi, tình cảm yêu mến quê hương, đất nước, gia đình, dòng họ, tình đồng chí đồng đội, yêu mến gắn bó với đơn vị, nêu cao ý chí quyết tâm tự học học tập, thường xuyên tự tu dưỡng, rèn luyện theo mục tiêu yêu cầu xây dựng quân đội chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Bản thân mỗi thanh niên không chỉ là người trực tiếp tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa mà còn cần phải có năng lực toàn diện, nhất là trong đấu tranh phản bác các quan điểm, thông tin sai trái, phản động chia rẽ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và quân đội, đặc biệt, trên cơ sở tinh thần yêu nước, đề cao trách nhiệm biết nhận rõ âm mưu chống phá công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ, cứu nạn hiện nay, tích cực tuyên truyền để Nhân dân yên tâm, có niềm tin vững chắc vào Đảng, Nhà nước và Quân đội.
Tinh thần yêu nước không thể chỉ dừng lại ở dạng ý thức mà phải biến thành những hành động cụ thể của thanh niên quân đội khi thực hiện nhiệm vụ khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa đó chính là thước đo thực tiễn để đánh giá mức độ chuyển hóa của quá trình giáo dục và tự giáo dục của mỗi thanh niên. Tinh thần, ý chí quyết tâm, không sợ khó khăn, gian khổ, hy sinh, tận tâm, tận lực sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ. Cùng với đó, để đủ sức hoàn thành nhiệm vụ đòi hỏi mỗi thanh niên cần tôi luyện sự bền bỉ, dẻo dai, sức chịu đựng trước những tác động của thiên tai, thảm họa hiện nay. Thanh niên quân đội cần chủ động tuân thủ chặt chẽ kế hoạch huấn luyện, diễn tập phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai mà đơn vị xác định. Chống mọi biểu hiện trốn tránh nhiệm vụ, chây ì, thiếu tự giác trong công tác, huấn luyện, thực hiện nhiệm vụ.
Việc khơi dậy, phát huy tinh thần yêu nước, đề cao trách nhiệm của thanh niên Quân đội trong tham gia khắc phục hậu thiên tai, thảm họa là một quá trình đầy khó khăn và phức tạp, phụ thuộc vào nhiều yếu tố, cả điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan, đặc biệt là thực tiễn tình hình thiên tai, thảm họa hiện nay diễn ra hết sức phức tạp, khó lường. Chính vì vậy, các cấp, các ngành và mỗi thanh niên quân đội cần phải thực hiện đồng bộ, toàn diện, sáng tạo các biện pháp phù hợp với tình hình, đặc điểm của mỗi đơn vị và mỗi địa bàn đóng quân góp phần làm cho tinh thần yêu nước, trách nhiệm cao của thanh niên quân đội thấm sâu vào trong suy nghĩ, thái độ, hành vi biến thành hành động cách mạng trong thực hiện nhiệm vụ tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa hiện nay.
Kết luận
Tinh thần yêu nước là mạch nguồn dân tộc, giá trị tinh thần to lớn nhất của đất nước, như dòng sữa nuôi dưỡng tâm hồn, bản lĩnh, nhân cách cao đẹp của con người Việt Nam. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi trọng công tác giáo dục thanh niên phát triển toàn diện, mà đầu tiên theo Người cần khơi dậy, phát huy, giáo dục tinh thần yêu nước cho thanh niên. Hiện nay, trước yêu cầu mới của nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhiệm vụ của quân đội tiếp tục có những bước phát triển mới ngày càng khó khăn hơn, phúc tạp. Trong thực hiện nhiệm vụ phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa – nhiệm vụ “chiến đầu thời bình của quân đội”, với vai trò là lực lượng nòng cốt, xung kích, đi đầu, tinh thần yêu nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa của thanh niên quân đội cần được khơi dậy, phát huy, lan tỏa mạnh mẽ và biến thành hành động cách mạng cụ thể góp phần vào xây dựng Đất nước phát triển bền vững, phồn vinh, hạnh phúc.
