Thiếu tá Đỗ Duy Lâm
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công hiện nay là quá trình giáo dục, chuyển tải làm gia tăng giá trị truyền thống, thông qua các cách thức tác động của các chủ thể nhằm xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công ngày càng trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu giáo dục, đào tạo, góp phần xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu”.
Đặt vấn đề
Trải qua hơn 56 năm xây dựng, chiến đấu và phát triển, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, trực tiếp là của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Binh chủng Đặc công; đồng thời, thấm nhuần sâu sắc lời huấn thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Đặc công tức là công tác đặc biệt, là vinh dự đặc biệt, cần phải cố gắng đặc biệt, các chiến sĩ đặc công được tin tưởng đặc biệt, bất kỳ nhiệm vụ gì, bất kỳ nhiệm vụ đặc biệt nào cũng phải hoàn thành và hoàn thành cho tốt. Bất kỳ khó khăn đặc biệt nào cũng phải vượt qua, cũng phải khắc phục cho kỳ được”1, Trường Sĩ quan Đặc công luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, đáp ứng đòi hỏi về nguồn nhân lực trong xây dựng, phát triển lực lượng và nghệ thuật tác chiến Đặc công, góp phần xây đắp nên truyền thống: “Đặc biệt tinh nhuệ – Anh dũng tuyệt vời – Mưu trí táo bạo – Đánh hiểm thắng lớn” của inh chủng Đặc công anh hùng. Những giá trị truyền thống của bộ đội đặc công đã và đang được các thế hệ cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ nhà trường lưu giữ, vun đắp và phát triển, là mạch nguồn, động lực tinh thần to lớn để xây dựng Nhà trường ngày càng vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu”. Bài viết nghiên cứu giải pháp phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công hiện nay.
Giá trị đặc trưng của truyền thống bộ đội đặc công
Bộ đội đặc công là một lực lượng chiến đấu đặc biệt tinh nhuệ của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam, là binh chủng chiến đấu và công tác đặc biệt của Quân đội nhân dân Việt Nam. Lịch sử phát triển Binh chủng Đặc công luôn nằm trong dòng chảy của lịch sử đấu tranh cách mạng của dân tộc, gắn liền với quá trình phát huy những giá trị truyền thống của đơn vị:
Một là, tinh nhuệ về chính trị, đặc biệt trung thành tuyệt đối với Đảng, với Tổ quốc và Nhân dân.
Để xây dựng Binh chủng Đặc công thực sự là một lực lượng chiến đấu đặc biệt tinh nhuệ, trước hết phải xây dựng, bồi dưỡng cán bộ, chiến sĩ đặc công thành những cán bộ, chiến sĩ có bản chất cách mạng ưu tú toàn diện cả về chính trị, tư tưởng, năng lực hành động, phong cách và sức khỏe. Cán bộ chiến sĩ ưu tú phải là những người thật tin cậy, bảo đảm về chính trị, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc, yêu thương Nhân dân hết mực, vì sự nghiệp cách mạng, vì Nhân dân mà chiến đấu hy sinh đến cùng. Tinh nhuệ về chính trị còn đòi hỏi cán bộ, chiến sĩ đặc công phải luôn quán triệt sâu sắc tình hình, nhiệm vụ cách mạng, nâng cao trình độ giác ngộ dân tộc, giai cấp, ý thức tổ chức kỷ luật và ý chí chiến đấu; luôn nhận rõ trách nhiệm chính trị và vinh dự của người chiến sĩ làm nhiệm vụ đặc biệt, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ.
Hai là, bản lĩnh chiến đấu kiên cường; điêu luyện về kỹ thuật, chiến thuật.
Cán bộ, chiến sĩ đặc công phải có bản lĩnh chiến đấu giỏi, tinh thông điêu luyện về kỹ thuật, chiến thuật, làm tốt nhiệm vụ cả trong chiến đấu độc lập và chiến đấu hiệp đồng. Họ phải là những người vừa chiến đấu giỏi vừa làm công tác dân vận giỏi, làm tốt công tác vận động quần chúng, xây dựng cơ sở chính trị trong nhân dân, phải am hiểu tình hình xã hội ở địa bàn mình hoạt động, biết giấu mình, giữ bí mật, an toàn trong mọi hoạt động và công tác; đồng thời, phải rèn luyện cho mình một thể lực tốt, sức khỏe bền bỉ, dẻo dai, chịu đựng, vượt qua được mọi khó khăn, thử thách khắc nghiệt của thời tiết khí hậu, xử trí tình huống linh hoạt trước mọi thủ đoạn, hành động của địch.
Ba là, tinh nhuệ trong cách đánh “bí mật, bất ngờ, luồn sâu, đánh hiểm”.
Về hình thức chiến thuật với sở trường luồn sâu đánh hiểm, bộ đội đặc công đã vận dụng các hình thức: tập kích bí mật, phả hủy bí mật, hóa trang tập kích, tập kích hỏa lực…. Thực hiện tiêu diệt lớn, phả hủy lớn với trình độ nghệ thuật điêu luyện, hiệu suất chiến đấu cao, đặc biệt cao. Trong nhiều trường hợp hoạt động tác chiến của bộ đội đặc công đã góp phần làm thất bại một số chiến lược chiến tranh của địch trên chiến trường. Nét đặc trưng cơ bản của tác chiến đặc công là dùng lực lượng ít nhưng tinh nhuệ, bí mật, bất ngờ, luồn sâu, lót sát, đánh nhanh, diệt gọn mục tiêu. Nhiệm vụ của bộ đội đặc công là rất nặng nề, đòi hỏi cấp ủy, chỉ huy các đơn vị cần phải quan tâm đầy đủ về chính trị, tinh thần, ý chí chiến đấu, kỹ thuật, chiến thuật của tất cả cán bộ, chiến sĩ đặc công.
Bốn là, đặc biệt tỉ mỉ trong công tác chuẩn bị chiến đấu.
Những giá trị đặc trưng của truyền thống bộ đội đặc công được do các thế hệ cán bộ, chiến sĩ ở Binh chủng Đặc công tạo dựng nên qua các thời kỳ chiến đấu, xây dựng, trưởng thành, như: công tác chuẩn bị chiến đấu đặc công phải cụ thể, tỉ mỉ, chu đáo, nhất là việc kiểm tra, nghiên cứu nắm địch, kế hoạch chiến đấu, tổ chức hiệp đồng phải tỉ mỉ, chính xác, thông suốt từ cá nhân đến tổ, mũi, đội. Vũ khí phải gọn nhẹ, có sức công phá lớn. Trong chiến đấu phải chia làm nhiều tổ, mũi, đội, chỉ huy phải sâu sát, linh hoạt.. Những giá trị đặc trưng tiêu biểu đó là động lực tinh thần thúc đẩy cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ ở Trường Sĩ quan Đặc công không ngừng rèn luyện, phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ.
Xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công
Môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công không tự hình thành và phát triển mà là kết quả quá trình hoạt động xây dựng tự giác mang tính tích cực, chủ động, sáng tạo của con người trong từng giai đoạn lịch sử nhất định nhằm tạo ra các yếu tố cơ bản của môi trường ấy. Vì vậy, xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công là tổng thể các hoạt động tích cực, chủ động, tự giác, sáng tạo, hợp quy luật của các chủ thể trong tạo dựng, củng cố, phát triển các mặt, các yếu tố cấu thành môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công; làm cho môi trường đó ngày càng trong sạch, lành mạnh, đáp ứng mục tiêu yêu cầu giáo dục, đào tạo của nhà trường.
Những năm qua, nhà trường đã phát huy tốt những giá trị truyền thống bộ đội đặc công ở tất cả các lĩnh vực công tác, trong đó có xây dựng môi trường văn hóa và đã thu được những kết quả tốt, nhờ vậy đơn vị luôn có môi trường văn hóa lành mạnh, xây dựng các mối quan hệ văn hóa tốt đẹp, cùng với những thiết chế văn hóa gắn giữa truyền thống và hiện đại, tạo được niềm tự hào cho mọi cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ nhà trường.
Tuy nhiên, trước những biến đổi sâu sắc của đời sống kinh tế – xã hội, việc giữ gìn và phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa của nhà trường còn những vấn đề bất cập. Vì vậy, nghiên cứu, vận dụng sáng tạo, linh hoạt một số giải pháp phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công hiện nay có ý nghĩa hết sức quan trọng.
Một số giải pháp trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công
Thứ nhất, nâng cao chất lượng giáo dục truyền thống Bộ đội Đặc công.
Đây là biện pháp quan trọng hàng đầu, góp phần tạo ra sự hiểu biết, nhận thức sâu sắc và toàn diện về truyền thống bộ đội đặc công, hình thành thái độ, động cơ đúng đắn cho các chủ thể chuyển hóa thành hành động thực tiễn phát huy giá trị truyền thống Bộ đội Đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công hiện nay.
Hoạt động giáo dục là khâu quan trọng mang tính quy luật nhằm chuyển hóa các giá trị truyền thống bộ đội đặc công vào nhận thức của các chủ thể, trực tiếp quy định chất lượng, hiệu quả quá trình phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công. Để thực hiện tốt giải pháp này, đòi hỏi cấp ủy, chỉ huy các cấp ở Nhà trường cần đổi mới, chuẩn hóa chương trình, nội dung giáo dục truyền thống bộ đội đặc công phù hợp với đặc thù, tính chất, nhiệm vụ của đơn vị, đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ của Nhà trường trong từng giai đoạn. Đồng thời, nghiên cứu đổi mới các hình thức, phương pháp, phương tiện giáo dục phù hợp với từng đối tượng trên cơ sở chương trình, nội dung giáo dục truyền thống bộ đội đặc công và nội dung xây dựng môi trường văn hóa ở đơn vị.
Thứ hai, lựa chọn nội dung phù hợp, phương thức hiệu quả phát huy truyền thống bộ đội đặc công.
Trong từng giai đoạn, từng thời điểm, yêu cầu nhiệm vụ của cách mạng, quân đội, binh chủng và của Nhà trường có sự phát triển, dẫn tới tính chất, yêu cầu nhiệm vụ xây dựng môi trường văn hóa cũng đặt ra những yêu cầu, đòi hỏi mới. Phương thức phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công là quá trình kết hợp giữa sự tác động của hệ thống tổ chức chỉ huy Binh chủng Đặc công, môi trường xã hội với nỗ lực tự thân của mỗi chủ thể để tiếp nhận và chuyển hóa giá trị truyền thống Bộ đội Đặc công ở Trường Sĩ quan Đặc công hiện nay.
Quá trình phát huy chỉ đạt được hiệu quả cao khi xác định đầy đủ và đúng đắn không chỉ mục đích, chủ thể, nội dung phát huy mà còn là việc lựa chọn phương thức phát huy. Theo đó, cấp ủy, chỉ huy các cấp cần khơi dậy các yếu tố cấu thành hệ thống động lực phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công hiện nay.
Để thực hiện tốt nội dung này, cần nâng cao nhận thức cho các chủ thể về hệ thống động lực và sự cần thiết khơi dậy từng yếu tố cấu thành động lực phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công hiện nay; phân tích đúng vai trò của từng yếu tố động lực, trong điều kiện cụ thể phải tìm ra được “mắt xích” quan trọng, chủ yếu nhất trong dây chuyền hệ thống động lực; tạo các điều kiện bảo đảm thuận lợi thúc đẩy sự vận động, phát triển của các yếu tố cấu thành hệ thống động lực.
Bên cạnh đó, cần tuân thủ các nguyên tắc khi xác định cách thức, biện pháp phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công hiện nay. Tuân thủ các nguyên tắc là đường dẫn qua các khâu, các bước bảo đảm cho quá trình vận hành được hợp lý, khoa học và hiệu quả cao nhất. Trong đó, cần quán triệt các nguyên tắc sau: trong nhận thức và vận dụng phải tuân thủ kết hợp truyền thống và hiện đại. Quá trình phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công hiện nay phải tính đến quan hệ tương tác với các phương diện khác của Nhà trường, như: điều kiện cơ sở vật chất, chương trình, kế hoạch đào tạo của Nhà trường…
Thứ ba, tích cực hóa nhân tố chủ quan của các chủ thể phát huy truyền thống bộ đội đặc công.
Đây là giải pháp giữ vị trí quan trọng, bởi vì phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công chỉ có chất lượng, hiệu quả khi giải quyết tốt mối quan hệ giữa cái khách quan là giá trị truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa với cái chủ quan là nhận thức và hành động của các chủ thể tham gia vào quá trình này.
Do vậy, để thực hiện tốt giải pháp này: trước hết, cần nâng cao năng lực toàn diện cho các chủ thể phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công hiện nay. Trong đó, chú trọng nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng ủy, Ban giám hiệu Nhà trường trong xác định mục tiêu, phương hướng, nội dung, cách thức, biện pháp phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa; nâng cao năng lực tổ chức thực hiện nhiệm vụ của tổ chức cơ sở đảng, các phòng ban, tiểu đoàn học viên, tập trung vào trình độ, kỹ năng, thái độ trong lãnh đạo, chỉ đạo, tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ, học viên toàn Nhà trường với việc phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa của Nhà trường.
Cán bộ, học viên Nhà trường cần tập trung bồi dưỡng, nâng cao trình độ tri thức, ý thức trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ xây dựng môi trường văn hóa. Đồng thời, giải quyết đúng đắn vấn đề lợi ích, tạo động lực thúc đẩy các chủ thể phát huy truyền thống bộ đội đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công hiện nay. Đảng ủy, Ban giám hiệu, các phòng, ban, tiểu đoàn học viên cần quan tâm giáo dục, tuyên truyền nâng cao tinh thần, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân, giúp họ thấy được sự cần thiết, tính chất thường xuyên, liên tục phải giữ gìn và phát huy giá trị truyền thống bộ đội đặc công trong môi trường văn hóa. Bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, toàn diện, hài hòa trong giải quyết vấn đề lợi ích. Bên cạnh đó, phát huy tính tích cực, sáng tạo của các chủ thể chuyển hóa giá trị truyền thống bộ đội đặc công đáp ứng yêu cầu vận động phát triển của văn hóa hiện đại trong xây dựng môi trường văn hóa. Trong đó chú trọng phát huy tính tích cực, sáng tạo của các chủ thể trong khai thác, tiếp nhận, nâng cao nhận thức về giá trị truyền thống bộ đội đặc công; phát huy tính tích cực, sáng tạo của các chủ thể trong chuyển hóa nhận thức thành thái độ, động cơ, trách nhiệm, ý chí quyết tâm phát huy truyền thống Bộ đội Đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa.
Kết luận
Truyền thống “Đặc biệt tinh nhuệ, anh dũng tuyệt vời, mưu trí táo bạo, đánh hiểm thắng lớn” của bộ đội đặc công đã được các thế hệ cán bộ, chiến sĩ ở binh chủng xây dựng và phát huy trong suốt gần 60 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành. Những giá trị truyền thống của bộ đội đặc công đã và đang được các thế hệ cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ Trường Sĩ quan Đặc công lưu giữ, vun đắp và phát triển, là mạch nguồn, động lực tinh thần to lớn để xây dựng nhà trường vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu”. Nghiên cứu những giải pháp phát huy truyền thống Bộ đội Đặc công trong xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Đặc công hiện nay có ý nghĩa rất quan trọng, là yêu cầu cấp bách cả về lý luận và thực tiễn, tạo động lực tinh thần to lớn thúc đẩy mọi cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ nhà trường đoàn kết, khắc phục khó khăn, quyết tâm thi đua hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, góp phần xây dựng nhà trường cách mạng, chính quy, tiên tiến, mẫu mực; xây dựng Binh chủng Đặc công cách mạng, chính quy, đặc biệt tinh nhuệ, tiến lên hiện đại.
