Nguyễn Mạnh Điệp
Học viên cao học, Học viện Hành chính Quốc gia
(Quanlynhanuoc.vn) – Thanh niên Việt Nam là một tầng lớp xã hội rộng lớn, là lực lượng lao động trẻ được Đảng và Nhà nước quan tâm bồi dưỡng, đào tạo với mục tiêu xây dựng thế hệ phát triển toàn diện giàu lòng yêu nước, luôn có lý tưởng cách mạng và khát vọng cống hiến cho đất nước. Những năm qua, đảng bộ và các cấp chính quyền huyện Thanh Liêm (Hà Nam) đã quán triệt và thực hiện tốt chủ trương, đường lối về công tác thực hiện chính sách giải quyết việc làm cho thanh niên trên địa bàn huyện. Trên cơ sở đó từng bước nâng cao chất lượng công tác thực hiện chính sách giải quyết việc làm cho thanh niên, góp phần phát triển kinh tế – xã hội của huyện trong tình hình mới.
Đặt vấn đề
Thanh Liêm là huyện đồng bằng chiêm trũng nằm ở phía Tây Nam tỉnh Hà Nam, gồm 16 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm 2 thị trấn và 14 xã1, dân số huyện Thanh Liêm là 138.208 người (tính đến ngày 05/12/2023). Trong đó, thanh niên trong độ tuổi lao động (từ 16 – 30 tuổi là 26.437 người (đạt 19,12%)2 nên công tác giải quyết việc làm cho người lao động nói chung, thanh niên nói riêng gặp rất nhiều khó khăn. Do ảnh hưởng sau đại dịch Covid-19, tiếp đó là những biến động trên thị trường lao động thế giới, cũng như việc phát triển thần tốc của khoa học – công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI)…, đã dẫn đến những ảnh hưởng có thể nhận thấy rõ rệt đối với tình trạng thất nghiệp, thiếu việc làm hiện nay. Đó vừa là thách thức, cũng là cơ hội nếu biết nắm bắt và tận dụng để hướng tới một thế hệ lao động thanh niên ổn định, phát triển và có sức ảnh hưởng tới đời sống, kinh tế toàn huyện.
Tình hình thực hiện chính sách giải quyết việc làm cho thanh niên trên địa bàn huyện Thanh Liêm
Xác định việc thực hiện chính sách giải quyết việc làm cho thanh niên có ý nghĩa quyết định quan trọng trong sự phát triển kinh tế của huyện, Huyện ủy Thanh Liêm đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo các đoàn thể chính trị – xã hội tích cực vận động các hội viên, đoàn viên hăng hái thi đua sản xuất, kinh doanh giỏi, khởi nghiệp sáng tạo, tuyên truyền đầy đủ, kịp thời các đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về chính sách việc làm cho thanh niên, đồng thời xác định công tác giải quyết việc làm cho thanh niên là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng của huyện Thanh Liêm.
Bên cạnh đó, Ủy ban nhân dân (UBND) huyện Thanh Liêm đã tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác giải quyết việc làm có chuyên môn cao, nhiệt tình và gắn bó mật thiết với nhân dân, đồng thời quy định rõ nhiệm vụ, lấy chất lượng giải quyết việc làm cho lao động thanh niên để đánh giá kết quả thực hiện các nhiệm vụ công tác của cán bộ, công chức huyện Thanh Liêm.
Hằng năm, UBND huyện Thanh Liêm tổ chức Hội nghị đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền với cán bộ, công chức, người lao động, tổ chức, doanh nghiệp và Nhân dân để lắng nghe những tâm tư nguyện vọng, giải đáp những ý kiến, kiến nghị có liên quan đến chính sách việc làm cho thanh niên, chú trọng công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các vụ việc phát sinh trong giải quyết việc làm tại các công ty, doanh nghiệp đóng trên địa bàn huyện. UBND huyện và Trung tâm Dịch vụ v iệc làm tỉnh Hà Nam thường xuyên tổ chức các phiên giao dịch giới thiệu việc làm cho thanh niên trên địa bàn huyện Thanh Liêm.
Song song với đó, UBND huyện Thanh Liêm vẫn tiến hành các hoạt động kích thích phát triển lao động, việc làm cho thanh niên, như: hỗ trợ tư vấn khởi nghiệp, định hướng nghề nghiệp và giới thiệu việc làm; hỗ trợ thanh niên vay vốn tạo việc làm từ Quỹ quốc gia về việc làm và các nguồn tín dụng ưu đãi khác; hỗ trợ đưa thanh niên đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng…
Theo số liệu huyện đoàn Thanh Liêm cung cấp, kết quả tư vấn hướng nghiệp và giới thiệu việc làm của huyện Thanh Liêm giai đoạn 2020 – 2022 đều tăng qua các năm, cụ thể năm 2020 huyện Thanh Liêm đã tư vấn hướng nghiệp cho 2.780 người và giới thiệu việc làm cho 250 người, đến năm 2021 đã tư vấn hướng nghiệp cho 3.300 người và giới thiệu việc làm cho 420 người, công tác tư vấn hướng nghiệp và giới thiệu việc làm tăng qua các năm đã thể hiện sự quan tâm, nỗ lực cố gắng của UBND huyện Thanh Liêm trong thời gian vừa qua3. Từ đó, thanh niên dần được định hướng về nghề nghiệp để chọn đúng ngành, nghề phù hợp với bản thân, hạn chế dần tỷ lệ thanh niên ra trường nhưng làm không đúng chuyên môn, ngành, nghề.
Qua khảo sát sự hài lòng về công tác tư vấn, hướng nghiệp và giới thiệu việc làm với 100 thanh niên của huyện, kết quả cho thấy, công tác này của huyện đã đáp ứng cơ bản nhu cầu của thanh niên. Thể hiện ở mức độ hài lòng và rất hài lòng của thanh niên về nội dung tư vấn, khả năng đáp ứng nhu cầu công việc, năng lực của cán bộ và số lượng các buổi tư vấn, hướng nghiệp chiếm tỷ lệ tương đối cao, lần lượt là 91%, 77%, 94%, 80%. Tuy nhiên, vẫn còn 6% không hài lòng với nội dung tư vấn hướng nghiệp, 9% không hài lòng với khả năng đáp ứng nhu cầu của công tác tư vấn hướng nghiệp, 23% không hài lòng với năng lực của cán bộ làm công tác tư vấn hướng nghiệp… Điều này cho thấy vẫn cần có các giải pháp tăng cường về công tác tư vấn, hướng nghiệp trong thời gian tới, đặc biệt là nâng cao nghiệp vụ của cán bộ làm công tác tư vấn hướng nghiệp.
Bên cạnh đó, theo số liệu thống kê năm 2021 liên quan đến hoạt động hỗ trợ vay vốn để tạo việc làm thì chỉ có 25,5% thanh niên biết đến hoạt động này. Đến năm 2022, thực hiện sự chỉ đạo của UBND tỉnh Hà Nam trong việc hỗ trợ thanh niên khối doanh nghiệp ứng dụng công nghệ số và đề xuất các ý tưởng đổi mới sáng tạo, huyện Thanh Liêm càng chú trọng hơn đến công tác hỗ trợ cho thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp thể hiện qua số lượng buổi tuyên truyền tăng mạnh, huyện đã tổ chức 37 buổi tuyên truyền với 3.960 thanh niên tham gia và tổ chức được 14 diễn đàn với 2.180 thanh niên tham gia4. Cùng với đó là số lượng các lớp tập huấn cũng như số lượng thanh niên tham gia tập huấn kiến thức về khởi nghiệp, lập nghiệp, chuyển giao khoa học – công nghệ tăng lên theo hằng năm, đến năm 2022, huyện đã tổ chức 16 lớp tập huấn với 1.570 thanh niên tham gia5.
Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách giải quyết việc làm cho thanh niên tại huyện vẫn còn một số hạn chế, bất cập, như: sự lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện chính sách việc làm của UBND huyện chưa sát với tình hình thực tiễn của huyện, công tác phối hợp giữa các ngành trong tổ chức thực hiện chính sách chưa được chặt chẽ, nguồn kinh phí bố trí cho các chương trình hỗ trợ thanh niên lập nghiệp, khởi nghiệp còn hạn chế, nhu cầu vay vốn từ Quỹ quốc gia về việc làm và các nguồn tín dụng ưu đãi chưa đáp ứng yêu cầu vay vốn của thanh niên, bên cạnh đó thanh niên có chuyên môn kỹ thuật thấp, ý thức kỷ luật và tác phong công nghiệp yếu.
Công tác quản lý lao động tại các công ty, doanh nghiệp trên địa bàn huyện Thanh Liêm còn chưa đầy đủ và chính xác. Trong công tác tư vấn, giới thiệu việc làm việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động dịch vụ việc làm còn hạn chế nên một bộ phận thanh niên chưa có cơ hội tiếp cận thông tin việc làm, nghề nghiệp, chưa được tư vấn, định hướng nghề nghiệp, việc làm đầy đủ…
Một số giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả việc thực hiện chính sách giải quyết việc làm cho thanh niên
Thứ nhất, tăng cường tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của thanh niên về tầm quan trọng của việc học tập, rèn luyện kỹ năng, nâng cao trình độ chuyên môn. Các cơ quan chức năng có thể tăng cường tuyên truyền, giáo dục thông qua các chương trình truyền hình, các cuộc thi, các hoạt động giao lưu, hội thảo, tọa đàm về các vấn đề liên quan đến việc giải quyết việc làm cho thanh niên. Huyện ủy Thanh Liêm cần xây dựng được chiến lược phát triển kinh tế – xã hội một cách đúng đắn, khoa học, phù hợp với thực tiễn của huyện, lắng nghe các ý kiến đóng góp để khắc phục những khó khăn, hạn chế trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo; đồng thời, phát huy những thế mạnh, tiềm năng sẵn có của địa phương, phát triển sản xuất gắn với giải quyết việc làm cho lao động thanh niên trong thời gian tới.
Thứ hai, vận động các hội viên, đoàn viên hăng hái thi đua sản xuất – kinh doanh giỏi, khởi nghiệp sáng tạo, đồng thời, xác định công tác giải quyết việc làm cho người lao động, thanh niên là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng của địa phương. Từ đó cụ thể hóa qua các chiến lược dài hạn, trung hạn và trước mắt của UBND huyện Thanh Liêm đề ra về giải quyết việc làm cho lao động thanh niên, tăng cường quản lý nhà nước bằng chính sách, pháp luật đối với các vấn đề liên quan đến công tác giải quyết việc làm.
Xử lý nghiêm minh các tổ chức và cá nhân nào có hành vi vi phạm đến chính sách lao động và việc làm để việc thực hiện chính sách giải quyết việc làm cho thanh niên huyện Thanh Liêm có hiệu quả và đi vào cuộc sống; đồng thời, hướng dẫn các công ty, doanh nghiệp đóng trên địa bàn huyện thực hiện đúng các quy định của pháp luật về sử dụng lao động, tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm các công ty, doanh nghiệp có hành vi vi phạm pháp luật về lao động và việc làm.
Thứ ba, huyện Thanh Liêm cần phải nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, tạo điều kiện cho họ được đào tạo, bồi dưỡng, cập nhập kiến thức, kỹ năng, phương pháp và kinh nghiệm để nâng cao chất lượng và hiệu quả thực thi công vụ, đặc biệt là việc thực hiện chính sách giải quyết việc làm cho thanh niên trên địa bàn huyện.
Thứ tư, tăng cường đào tạo và định hướng nghề nghiệp để giúp thanh niên có thể tiếp cận được với các công việc mới, đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động. Các cơ quan chức năng có thể tăng cường đầu tư vào các chương trình đào tạo nghề, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp được trực tiếp tham gia vào quá trình đào tạo, tự định hướng nguồn nhân lực cần thiết đặc thù cho doanh nghiệp của mình, từ đó giảm tải về ngân sách và giảng viên cho địa phương và các cơ sở đào tạo, giáo dục hướng nghiệp.
Đối với thị trường lao động ngoài nước, UBND huyện Thanh Liêm cần phối hợp với Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh Hà Nam tuyên truyền, vận động thanh niên đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng qua các phương tiện thông tin đại chúng; đồng thời, triển khai các hoạt động tập huấn, bồi dưỡng kiến thức cho cán bộ, công chức thuộc UBND các xã, thị trấn trong công tác vận động người lao động, đặc biệt là thanh niên đi lao động ở nước ngoài theo hợp đồng, thực hiện khảo sát nhu cầu tham gia xuất khẩu lao động và nhu cầu việc làm sau khi kết thúc hợp đồng của thanh niên trên địa bàn huyện nhằm cung cấp đầy đủ về chính sách và điều kiện tuyển chọn, điều kiện làm việc, sinh hoạt và thu nhập của người lao động ở các thị trường nước ngoài.
Cần xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về người lao động thuộc các xã, thị trấn đi làm việc ở nước ngoài để quản lý và hỗ trợ người người lao động sau khi về Việt Nam, đồng thời tổ chức tư vấn và giới thiệu việc làm cho người lao động, thanh niên về nước được làm công việc phù hợp với ngành nghề trong thời gian làm việc ở nước ngoài, tư vấn cho thanh niên sử dụng nguồn vốn để đầu tư phát triển sản xuất – kinh doanh và khởi nghiệp.
Thứ năm, tạo điều kiện, kênh thông tin thuận lợi cho các doanh nghiệp và người lao động. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc cung cấp các chính sách hỗ trợ, giảm thuế, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia vào các dự án phát triển kinh tế – xã hội trên địa bàn với định hướng kèm theo là phải ưu tiên tuyển dụng, tạo công ăn việc làm cho thanh niên, người lao động tại địa phương.
UBND huyện Thanh Liêm cần có những chính sách, cơ chế hỗ trợ các doanh nghiệp, công ty đóng trên địa bàn tuyển dụng xem xét đến các yếu tố đãi ngộ, thu hút và giữ chân người lao động, khuyến khích lao động thanh niên dành thời gian tìm hiểu kỹ về việc làm phù hợp và lựa chọn việc làm để gắn bó lâu dài, tư vấn kỹ năng xác định nhu cầu việc làm và lựa chọn việc làm phù hợp cho thanh niên. Đồng thời, tuyên truyền phổ biến kiến thức tại các trường trung học phổ thông, trung học cơ sở trên địa bàn về thị trường lao động, tư vấn những ngành học thị trường lao động đang cần, những nghề thị trường lao động đang có và có để đáp ứng nhu cầu tuyển dụng lao động của các công ty, doanh nghiệp đóng trên địa bàn huyện Thanh Liêm.
Thứ sáu, tăng cường hỗ trợ tài chính cho thanh niên, đặc biệt là những người có hoàn cảnh khó khăn, để giúp họ có thể tiếp cận được với các chương trình đào tạo nghề, các công việc mới, đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động. UBND huyện cần mở các lớp tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ hội, đoàn thể, tổ tiết kiệm và vay vốn nắm vững các chương trình tín dụng để tạo điều kiện thuận lợi cho thanh niên, nhân dân tiếp cận và sử dụng các nguồn vốn tín dụng, thông tin liên quan đến quá trình vay vốn, niêm yết các văn bản, lãi suất cho vay tại nhà văn hóa các xã, thị trấn.
Thông báo các chương trình tín dụng của Ngân hàng Chính sách xã hội một cách rộng rãi, Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh, Hội Nông dân và tổ tiết kiệm vay vốn nhận ủy thác tại 16 xã, thị trấn có trách nhiệm cập nhật thông tin nguồn vốn vay, hướng dẫn các thủ tục, quy trình vay vốn, cách xây dựng dự án, hồ sơ vay vốn đến thanh niên và Nhân dân. Chú trọng công tác khảo sát nhu cầu vay vốn để nâng cao chất lượng tín dụng và hoạt động tín dụng tại điểm giao dịch xã hằng tháng.
UBND huyện Thanh Liêm cần xây dựng Quỹ Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp bằng các nguồn vốn xã hội hóa để hỗ trợ trực tiếp các dự án khởi nghiệp của thanh niên, phối hợp với Ngân hàng Chính sách xã hội huyện triển khai có hiệu quả các chương trình ưu đãi tín dụng để hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, phát triển kinh doanh. Có phương án kiểm tra giám sát, công tác sử dụng vốn sau khi ngân hàng giải ngân, đôn đốc thu hồi nợ đến hạn, lãi tồn đọng, giữ vững xã không có nợ quá hạn, sử dụng vốn sai mục đích.
Xây dựng tủ sách Thanh niên khởi nghiệp để thông tin về kiến thức khởi nghiệp, đồng thời tư vấn và tiếp nhận các dự án khởi nghiệp, tuyên truyền các gương khởi nghiệp tiêu biểu và các mô hình khởi nghiệp hiệu quả của thanh niên góp phần động viên, cổ vũ thi đua khởi nghiệp, làm giàu, tổ chức các hoạt động thông tin, tuyên truyền về cơ chế chính sách trong hoạt động khởi nghiệp, trong việc ứng dụng khoa học – kỹ thuật giúp tăng năng suất sản phẩm, góp phần bảo vệ môi trường.
Thành lập Câu lạc bộ Thanh niên khởi nghiệp các cấp nhằm tập hợp thanh niên khởi nghiệp trong toàn huyện, tạo điều kiện giao lưu, học hỏi kinh nghiệm, hỗ trợ nhau cùng khởi nghiệp. Hỗ trợ những kiến thức về khoa học – công nghệ, ứng dụng công nghệ cao cho thanh niên có mong muốn khởi nghiệp.
Hỗ trợ giới thiệu các sản phẩm khởi nghiệp thông qua Ngày hội Đầu tư và Khởi nghiệp cho thanh niên tỉnh Hà Nam. Bên cạnh đó, tập trung triển khai các hoạt động tư vấn chính sách pháp lý, kỹ năng quản trị điều hành và liên kết kinh doanh, liên kết chuỗi sản xuất, đăng ký ý tưởng sáng tạo và hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp, tăng cường các hoạt động giao lưu và kết nối đầu tư với các doanh nghiệp cho thanh niên khởi sự doanh nghiệp, hỗ trợ thanh niên bằng chương trình tín dụng ưu đãi từ chương trình cho vay giải quyết việc làm, chương trình cho vay hộ nghèo, hộ thoát nghèo để khởi nghiệp. Hỗ trợ thanh niên đăng ký thương hiệu và quảng bá sản phẩm OCOP để mỗi xã có một sản phẩm OCOP hướng tới đạt tiêu chí xây dựng nông thôn mới nâng cao trên địa bàn huyện Thanh Liêm trong thời gian tới.
