Nguyễn Trọng Vũ
Trường Sĩ quan Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Đội ngũ trung đội trưởng là lực lượng trực tiếp tham gia hoạt động quản lý học viên ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay. Với chức trách, nhiệm vụ của mình, trung đội trưởng còn là những người gần gũi, gắn bó, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, tình cảm và tư tưởng của học viên. Bài viết phân tích một số giải pháp bồi dưỡng năng lực quản lý tư tưởng cho đội ngũ trung đội trưởng ở các trường sĩ quan quân đội.
Đặt vấn đề
Công tác tư tưởng trong quân đội là một bộ phận công tác tư tưởng của Đảng; trong đó trọng yếu, hàng đầu của công tác đảng, là công tác chính trị, nhằm bồi dưỡng phẩm chất, năng lực, bản lĩnh chính trị cho cán bộ, học viên, tạo sự thống nhất cao về ý chí và hành động trong toàn quân, góp phần giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội, xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống. Tiến hành công tác tư tưởng phải toàn diện, đồng bộ, theo đúng nguyên tắc, quy trình: nắm, quản lý, dự báo, định hướng, giải quyết tư tưởng. Trong đó, quản lý tư tưởng là một nội dung rất quan trọng, góp phần vào kết quả, chất lượng thực hiện nhiệm vụ của mỗi tổ chức, cá nhân, cơ quan, đơn vị trong quân đội.
Học viên ở các trường sĩ quan quân đội là những thanh niên, học sinh, hạ sĩ quan, binh sĩ, đủ điều kiện, tiêu chuẩn tuyển sinh của Bộ Quốc phòng, đã trúng tuyển, được nhập học tại các trường sĩ quan, để đào tạo thành sĩ quan phục vụ lâu dài trong quân đội. Đối tượng học viên có tuổi đời còn trẻ, tâm lý chưa vững vàng, dễ bị chi phối, dao động bởi những tác động ngoại cảnh, chưa quen học tập, rèn luyện cường độ cao, quản lý chặt chẽ theo nền nếp, chế độ trong môi trường sư phạm quân sự. Theo đó, quản lý tư tưởng đối với học viên có ý nghĩa rất quan trọng, trực tiếp góp phần hình thành phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho học viên phấn đấu trở thành người sĩ quan cấp phân đội. Đây là hoạt động khó khăn, phức tạp, đòi hỏi sự tham gia tích cực của tất cả các tổ chức, lực lượng trong và ngoài nhà trường.
Trung đội trưởng ở các trường sĩ quan quân đội là bộ phận quan trọng trong đội ngũ cán bộ quản lý học viên của các nhà trường. Đây là lực lượng trực tiếp quản lý, chỉ huy, triển khai và tổ chức thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ ở các đơn vị. Là lực lượng có vai trò quan trọng trong xây dựng trung đội, thực hiện nhiệm vụ quản lý giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp tác phong công tác của học viên.
Bồi dưỡng năng lực quản lý tư tưởng cho đội ngũ trung đội trưởng ở các trường sĩ quan quân đội
Trước những tác động phức tạp, khó dự báo của tình hình thế giới, khu vực; sự phát triển của yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đổi mới công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng quân đội trong tình hình mới, yêu cầu xây dựng các trường sĩ quan vững mạnh, chính quy, tiên tiến, mẫu mực, tiêu biểu để góp phần xây dựng quân đội tinh, gọn, mạnh. Bên cạnh đó, trước tác động của mặt trái cơ chế kinh tế thị trường, đặc biệt là các tệ nạn xã hội, sự tác động tiêu cực từ internet và mạng xã hội, những âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch; sự chi phối bởi yêu cầu cao trong thực hiện nêng nếp chế độ, cường độ cao trung huấn luyện của các trường sĩ quan quân đội. Theo đó, đặt ra yêu cầu khách quan, cấp thiết phải tiến hành tốt công tác tư tưởng, nhất là phát huy vai trò của trung đội trưởng trong quản lý tư tưởng học viên.
Để phát huy vai trò, hiệu quả quản lý tư tưởng học viên của đội ngũ trung đội trưởng cần tập trung bồi dưỡng năng lực quản lý tư tưởng cho trung đội trưởng, đây là nhiệm vụ trọng tâm và thường xuyên. Những nội dung, hình thức bồi dưỡng chủ yếu sau:
Một là, về nội dung bồi dưỡng. Bồi dưỡng cho đội ngũ trung đội trưởng nắm vững những vấn đề có tính quy luật và biểu hiện của tâm lý, tư tưởng, cảm xúc của học viên trong những điều kiện, hoàn cảnh thực tiễn và quá trình thực hiện nhiệm vụ cụ thể; cơ chế, điều kiện, khả năng tác động của hoàn cảnh khách quan đến tư tưởng, tâm lý cán bộ, học viên trong các mối quan hệ; những đặc trưng cơ bản về tư tưởng, tâm lý con người ở từng lứa tuổi và ở các vùng miền khác nhau. Đi sâu vào từng đối tượng, từng trường cụ thể ở trung đội. Bồi dưỡng cho đội ngũ trung đội trưởng về chức trách, nhiệm vụ quản lý chỉ huy trung đội trong đó có quản lý tư tưởng học viên; nội dung, quy trình, hình thức, biện pháp quản lý tư tưởng như: biện pháp nắm bắt, đánh giá tình hình, dự báo diễn biến tư tưởng và định hướng, giải quyết các vấn đề tư tưởng của học viên và trung đội.
Truyền thụ kinh nghiệm quản lý tư tưởng học viên cho đội ngũ trung đội trưởng bao gồm: kinh nghiệm quản lý, chỉ huy, tổ chức hướng dẫn học viên thực hiện các nhiệm vụ; kinh nghiệm trực tiếp tiến hành các hoạt động giáo dục nâng cao nhận thức tư tưởng; nắm bắt, đánh giá, dự báo, định hướng, điều khiển, giải quyết các vấn đề tư tưởng của học viên và trung đội. Từ thực tế năng lực quản lý tư tưởng của đội ngũ trung đội trưởng ở đơn vị, cần quan tâm bồi dưỡng, truyền thụ kinh nghiệm, cụ thể như: kinh nghiệm phát hiện và nắm bắt các vấn đề tư tưởng mới nảy sinh trong huấn luyện, thực hiện các nhiệm vụ đột xuất, trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của học viên ở đơn vị; kinh nghiệm giao tiếp, tiếp xúc, quan sát để nắm bắt thực chất tư tưởng của từng cán bộ, học viên; kinh nghiệm sử dụng tổng hợp các mối quan hệ, động viên và phát huy vai trò của các lực lượng trong và ngoài đơn vị để tiến hành quản lý tư tưởng; kinh nghiệm dự báo, đánh giá diễn biến tư tưởng; kinh nghiệm sử dụng tổng hợp các biện pháp để định hướng nhận thức, hành động và cách thức giải quyết các vấn đề tư tưởng…
Trong giai đoạn hiện nay khi công nghệ thông tin ngày càng phát triển, internet, mạng xã hội phổ biến rộng rãi trở thành nhu cầu không thể thiếu trong đời sống xã hội hiện đại thì cần tập trung truyền thụ kinh nghiệm mới về quản lý tư tưởng nhất là quản lý các mối quan hệ xã hội của quân nhân thuộc quyền thông qua việc truyền thụ kiến thức, kỹ năng sống, nhận thức rõ việc làm đúng sai, thông qua theo dõi, kiểm tra, định hướng và xử lý các trường hợp sử dụng không đúng mục đích, làm lộ, lọt thông tin bí mật quân, hoặc tuyên truyền xuyên tạc, trái quy định. Quán triệt phương châm trong công tác bồi dưỡng cán bộ của các trường sĩ quan quân đội: cấp trên bồi dưỡng cho cấp dưới; cơ quan bồi dưỡng, hướng dẫn cho cán bộ và đơn vị; yếu khâu nào bồi dưỡng khâu đó…
Hai là, về hình thức bồi dưỡng.
(1) Bồi dưỡng kiến thức nghiệp vụ, kinh nghiệm, kỹ năng quản lý tư tưởng cho đội ngũ trung đội trưởng thông qua tập huấn.Tập huấn là hình thức bồi dưỡng kiến thức cơ bản, phổ biến và thường xuyên. Tổ chức tập huấn bồi dưỡng kiến thức nghiệp vụ, kinh nghiệm, kỹ năng quản lý tư tưởng cho đội ngũ trung đội trưởng được tiến hành định kỳ hằng năm: tập huấn cán bộ đầu năm; tập huấn trong thực hiện nhiệm vụ đột xuất, tiếp nhận học viên mới. Nội dung tập huấn tập trung vào việc bổ sung, cập nhật những vấn đề mới về nghiệp vụ quản lý tư tưởng, thống nhất về nội dung, quy trình, hình thức, biện pháp quản lý tư tưởng trong từng thời gian, nhiệm vụ. Tập trung giải quyết những hạn chế mang tính phổ biến xảy ra trong quản lý học viên nhất là vấn đề nảy sinh về tư tưởng ở đơn vị.
Trước khi tập huấn phải tiến hành điều tra, khảo sát, đánh giá tình hình tư tưởng của học viên; hình thức, biện pháp quản lý tư tưởng của đội ngũ trung đội trưởng; việc chấp hành kỷ luật của quân nhân và kết quả hoàn thành nhiệm vụ của các trung đội. Trên cơ sở đó xác định nội dung và chuẩn bị nội dung bồi dưỡng sao cho thiết thực, sát thực tế. Làm tốt công tác xây dựng kế hoạch, lựa chọn, bồi dưỡng giáo viên, báo cáo viên. Kết hợp chặt chẽ giữa việc lên lớp lý thuyết với việc trao đổi, thảo luận việc vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề tư tưởng ở đơn vị đang đặt ra hoặc các tình huống giả định có thể xảy ra. Sau mỗi đợt tập huấn tiến hành kiểm tra, theo dõi việc nắm nội dung, khả năng vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề tư tưởng trong quản lý học viên của đội ngũ trung đội trưởng.
(2) Bồi dưỡng kiến thức nghiệp vụ, kinh nghiệm và kỹ năng quản lý tư tưởng cho đội ngũ trung đội trưởng thông qua hoạt động thực tiễn ở đơn vị. Đây là biện pháp then chốt để nâng cao chất lượng, hiệu quả bồi dưỡng kiến thức nghiệp vụ, kinh nghiệm và kỹ năng quản lý tư tưởng cho đội ngũ trung đội trưởng. Thông qua thực tiễn quản lý tư tưởng mà kiến thức nghiệp vụ được củng cố, kinh nghiệm được tích lũy và kỹ năng được nâng cao. Để thực hiện có hiệu quả hình thức bồi dưỡng này đòi hỏi phải phát huy tốt vai trò của cán bộ cấp trên trong kiểm tra, hướng dẫn, giúp đỡ cho cấp dưới. Chi ủy, cán bộ chính trị, chỉ huy đơn vị thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn, thực hiện nghiêm túc nề nếp, chế độ, hoạt động quản lý tư tưởng ở đơn vị. Thường xuyên kiểm tra, hướng dẫn đội ngũ trung đội trưởng thực hiện các khâu, các bước trong quy trình quản lý tư tưởng để kịp thời rút kinh nghiệm. Đối với những trung đội trưởng còn hạn chế về kinh nghiệm và kỹ năng thì cán bộ chính trị, chỉ huy đại đội phải chỉ ra các vấn đề cụ thể về tư tưởng ở đơn vị đồng thời đặt ra những yêu cầu cần giải quyết. Trên cơ sở đó đánh giá kết quả cụ thể và tổ chức rút kinh nghiệm nghiêm túc. Gắn trách nhiệm việc quản lý tư tưởng học viên với việc thực hiện chức trách của đội ngũ trung đội trưởng làm cơ sở để đánh giá việc hoàn thành nhiệm vụ cán bộ trong năm và trong phong trào thi đua của đơn vị.
Thực hiện phân loại tư tưởng học viên hằng tháng theo đúng quy định, bảo đảm công tâm, chính xác, thông báo cụ thể cho từng quân nhân, lấy kết quả phân loại tư tưởng đánh giá việc quản lý tư tưởng của đội ngũ trung đội trưởng. Trước khi tiến hành đánh giá phân loại tư tưởng cấp ủy, chỉ huy, cán bộ chính trị các cấp phải nắm chất lượng báo cáo tình hình tư tưởng học viên của đội ngũ trung đội trưởng cùng với đó là việc báo cáo phân tích chất lượng quân nhân của trung đội và việc giải quyết các vấn đề về tư tưởng.
Đội ngũ trung đội trưởng phải nêu cao trách nhiệm, bám sát với hoạt động của học viên và nhiệm vụ của đơn vị, nhất là những nhiệm vụ khó khăn phức tạp, nhiệm vụ đột xuất để quản lý tư tưởng có hiệu quả. Luôn tự giác, gương mẫu, sáng tạo, linh hoạt trong quản lý chỉ huy trung đội, thực hiện có nề nếp, chế độ quy định. Chủ động theo dõi, nắm bắt, đánh giá kết quả chất lượng chính trị, tư tưởng của quân nhân thuộc quyền. Quá trình quản lý, chỉ huy trung đội vừa làm và tự rút kinh nghiệm cả về kiến thức nghiệp vụ, kinh nghiệm, kỹ năng quản lý tư tưởng. Thường xuyên lắng nghe, trao đổi với học viên và quan sát học hỏi những kinh nghiệm hay từ thực tiễn quản lý tư tưởng ở các đơn vị. Cấp ủy, chỉ huy, cán bộ chính trị các cấp thường xuyên quan tâm đấu tranh phê bình khắc phục các hiện tượng thiếu tự giác trong thực hiện nhiệm vụ hoặc trách nhiệm không cao, làm một cách mang tính hình thức, chiếu lệ, qua loa, đại khái trong thực tiễn quản lý tư tưởng học viên của đội ngũ trung đội trưởng.
Kết luận
Vai trò của đội ngũ trung đội trưởng đối với công tác quản lý học viên nói chung và quản lý tư tưởng học viên nói riêng ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay có ý nghĩa rất quan trọng. Vì vậy, cấp uỷ, chỉ huy các cấp và bản thân mỗi trung đội trưởng cần phát huy tốt vai trò trách nhiệm trong thực hiện hoạt động bồi dưỡng để đội ngũ này ngày càng phát triển năng lực tiến hành, đáp ứng tốt yêu cầu công tác nắm, quản lý, dự báo tình hình tư tưởng ở các trường sĩ quan quân đội trong tình hình mới.
