ThS. Nguyễn Mai Thúy
Trường Chính trị tỉnh Lào Cai
(Quanlynhanuoc.vn) – Để thực hiện hết chức năng, nhiệm vụ của cơ quan dân cử, đại diện cho tâm tư, nguyện vọng và ý chí của nhân dân ở địa phương, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh tại một số tỉnh Tây Bắc (Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu) đã xây dựng mối quan hệ với các cơ quan, đơn vị nhằm đạt hiệu quả cao nhất trong việc ban hành nghị quyết, quyết định những vấn đề quan trọng tại địa phương, đặc biệt khi thực hiện chức năng giám sát. Bài viết đánh giá mối quan hệ giữa Hội đồng nhân dân tỉnh với các cơ quan, đơn vị trong hoạt động giám sát tại một số tỉnh Tây Bắc.
Từ khóa: Hội đồng nhân dân; Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; mối quan hệ; giám sát.
1. Mối quan hệ giữa Hội đồng nhân dân cấp tỉnh với các cơ quan, đơn vị
(1) Mối quan hệ với cấp ủy Đảng
Trong quá trình tổ chức thực hiện nhiệm vụ, Hội đồng nhân dân (HĐND) các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu luôn tuân thủ và chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp và toàn diện của Thường trực, Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Đảng đoàn HĐND tỉnh. Đồng thời, căn cứ vào đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị, văn bản chỉ đạo của cấp ủy cấp trên, tình hình thực tế của địa phương để cụ thể hóa, tổ chức thực hiện và giám sát việc thực hiện của các cơ quan, đơn vị, cá nhân. Đơn cử như tại tỉnh Lào Cai, đầu nhiệm kỳ 2016 – 2021, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Nghị quyết số 07-NQ/TU ngày 09/11/2016 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của HĐND các cấp tỉnh Lào Cai đã từng bước bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND.
Bước vào nhiệm kỳ 2021 – 2026, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Yên Bái đã ban hành Chỉ thị số 19-CT/TU ngày 17/11/2021 về nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của HĐND các cấp tỉnh Yên Bái, nhằm tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của HĐND.
Thường trực HĐND các tỉnh luôn chủ động báo cáo Ban Thường vụ Tỉnh ủy cho chủ trương lãnh đạo tổ chức kỳ họp HĐND tỉnh theo quy định; đề xuất với Thường trực, Ban Thường vụ Tỉnh ủy cho chủ trương đối với vấn đề lớn, quan trọng thuộc lĩnh vực kinh tế – xã hội; các chương trình, dự án quan trọng theo phân cấp và cơ chế, chính sách liên quan đến đời sống Nhân dân. Thực hiện báo cáo theo định kỳ với Thường trực, Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tình hình hoạt động của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND tỉnh. Đồng thời, đề xuất Thường trực Tỉnh ủy tạo điều kiện cho các Ban của HĐND tỉnh tham gia các đoàn kiểm tra, giám sát của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy khi có các nội dung liên quan.
Cụ thể tại tỉnh Lai Châu, thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lai Châu lần thứ XIV, nhiệm kỳ 2020 – 2025, HĐND tỉnh đã ban hành các nghị quyết và nghị quyết chuyên đề phát triển kinh tế – xã hội của địa phương, đến nay, các chính sách ban hành từ đầu nhiệm kỳ đã đi vào cuộc sống, phát huy hiệu quả, đặc biệt là các chính sách về phát triển nông nghiệp. Đặc biệt, trong năm 2023, từ nghị quyết của HĐND, Uỷ ban nhân dân (UBND) tỉnh đã chủ động ban hành một số chính sách hỗ trợ để giải quyết những khó khăn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Trong quá trình tổ chức giám sát, các báo cáo của HĐND đều đánh giá các chỉ tiêu chủ yếu cơ bản đạt kế hoạch đề ra, một số chỉ tiêu vượt so với kế hoạch và tăng so với cùng kỳ, như: tổng lượt khách du lịch; tỷ lệ giảm hộ nghèo; số lao động được giải quyết việc làm, đào tạo nghề trong năm. Sản xuất nông lâm nghiệp được quan tâm chỉ đạo, kịp thời khắc phục khó khăn về hạn hán kéo dài, mưa lũ diễn ra trên diện rộng, quyết liệt thực hiện các chỉ tiêu sản xuất, nhất là trồng rừng, trồng chè, cây ăn quả, dược liệu. Thương mại, dịch vụ, du lịch tiếp tục phát triển, tổng lượt khách và doanh thu du lịch, doanh thu vận tải đều vượt kế hoạch và tăng so với năm 2022. Lĩnh vực cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh có bước chuyển biến tích cực, thu hút đầu tư và đồng hành cùng doanh nghiệp được quan tâm
(2) Mối quan hệ với UBND, Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc (UBMTTQ) tỉnh và tổ chức chính trị – xã hội
Trong triển khai các hoạt động của HĐND tỉnh nói chung và hoạt động giám sát nói riêng, Thường trực HĐND các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu đã thực hiện tốt Quy chế phối hợp với UBND, UBMTTQ tỉnh, các tổ chức chính trị – xã hội trong công tác chuẩn bị cho các kỳ họp, hoạt động giám sát, tiếp xúc cử tri, tiếp công dân và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân, lấy phiếu tín nhiệm đối các chức danh do HĐND bầu… Đồng thời, Thường trực HĐND mời thành viên UBND, Ban Thường trực UBMTTQ dự các phiên họp thường kỳ của Thường trực HĐND khi cần thiết.
Cụ thể, tại tỉnh Lai Châu, căn cứ Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2015, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015, quy chế hoạt động của HĐND tỉnh Lai Châu (khóa XIV), nhiệm kỳ 2016 – 2021, đã xây dựng quy chế phối hợp công tác giữa Thường trực HĐND tỉnh, UBND tỉnh, Ban Thường trực UBMTTQ về nguyên tắc, nội dung, trách nhiệm, cách thức phối hợp để tổ chức, triển khai và giải quyết những công việc chung có liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của Thường trực HĐND tỉnh, UBND tỉnh, Ban Thường trực UBMTTQ tỉnh theo quy định của pháp luật
Tại tỉnh Yên Bái, sau khi tổng kết công tác phối hợp giai đoạn 2016 – 2021, đã tiến hành ký kết quy chế phối hợp giữa Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh, HĐND tỉnh, UBND tỉnh và UBMTTQ tỉnh giai đoạn 2021 – 2026nhằm tổ chức tốt các kỳ họp, phiên họp, hoạt động giám sát và lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND bầu, công tác tiếp xúc cử tri và trả lời ý kiến, kiến nghị của cử tri, công tác tiếp công dân và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân… Qua đó, góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy kinh tế, xã hội của tỉnh ngày càng phát triển.
Đối với tỉnh Lào Cai, nhiệm kỳ 2021 – 2026, HĐND – UBND – UBMTTQ tỉnh Lào Cai tổ chức ký kết quy chế phối hợp. Quy chế quy định trách nhiệm phối hợp giải quyết những công việc chung có liên quan đến nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng – an ninh, xây dựng chính quyền, Mặt trận Tổ quốc trong sạch, vững mạnh, thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của Hiến pháp và pháp luật.
Công tác phối hợp được thực hiện trên nguyên tắc bình đẳng, dân chủ, chặt chẽ, đồng bộ, kịp thời, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng và tuân thủ quy định pháp luật. Trong đó bao gồm 12 nội dung phối hợp công tác, là: tập hợp, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; tuyên truyền, vận động Nhân dân và thực hiện dân chủ cơ sở; thực hiện công tác bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND; hoạt động tiếp xúc cử tri; hoạt động xây dựng pháp luật, ban hành văn bản; chuẩn bị, tổ chức các kỳ họp, phiên họp; hoạt động giám sát, khảo sát, kiểm tra và phản biện xã hội; trả lời ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân; tiếp công dân, xử lý đơn khiếu nại, tố cáo; chế độ thông tin, hội họp…
Từ những quy định được nêu ra trong quy chế phối hợp, trong mối quan hệ với UBND cùng cấp, HĐND các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu thường xuyên đôn đốc, giám sát UBND tỉnh và các đơn vị, địa phương trong việc tổ chức thực hiện nghị quyết HĐND tỉnh, giải quyết các ý kiến, kiến nghị cử tri và báo cáo kết quả giải quyết tại các kỳ họp HĐND. Đối với các vấn đề UBND tỉnh phải xin ý kiến của Thường trực HĐND theo quy định, đều được phản hồi một cách nhanh chóng để UBND tổ chức triển khai thực hiện. Thường xuyên phối hợp trong hoạt động tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân; tham gia vào các biện pháp bảo đảm thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.
Mối quan hệ giữa HĐND với UBMTTQ tỉnh và các tổ chức chính trị – xã hội là quan hệ phối hợp, tạo điều kiện để mỗi bên cùng thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ theo luật định. Trong nhiệm kỳ, các bên đã có sự phối hợp hiệu quả trong việc lựa chọn nội dung giám sát chuyên đề hằng năm của HĐND, Thường trực HĐND. Trong các hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND tỉnh và giám sát của UBMTTQ tỉnh, các tổ chức chính trị – xã hội đều có sự tham gia của các bên. Các đơn vị tích cực tham gia đóng góp ý kiến vào nội dung, chương trình kỳ họp HĐND. Tại các kỳ họp, Ban Thường trực UBMTTQ tỉnh báo cáo kết quả công tác tham gia xây dựng chính quyền và những kiến nghị với HĐND và UBND tỉnh theo quy chế.
(3) Mối quan hệ với HĐND các cấp
HĐND tỉnh thường xuyên giữ mối liên hệ chặt chẽ với HĐND các cấp. Duy trì thường xuyên công tác trao đổi thông tin giữa Thường trực HĐND tỉnh với Thường trực HĐND các huyện, thị xã, thành phố, nhất là phối hợp trong việc tổ chức các cuộc giám sát, khảo sát, tiếp xúc cử tri, theo dõi hoạt động và thực hiện quy ước luân phiên phối hợp tổ chức hội nghị trao đổi kinh nghiệm hoạt động của HĐND hai cấp tỉnh – huyện.
Trong nhiệm kỳ 2016 – 2021, HĐND tỉnh Lào Cai đã tổ chức 8 hội nghị trao đổi kinh nghiệm về các chủ đề tăng cường giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động tại kỳ họp, nâng cao chất lượng giám sát, thẩm tra, tiếp xúc cử tri… Thông qua Hội nghị, Thường trực HĐND, các ban HĐND các cấp đã trao đổi, học tập được những kinh nghiệm hay, phương pháp hoạt động hiệu quả, đồng thời, thảo luận giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình hoạt động.
Để giúp HĐND các cấp có kỹ năng, kinh nghiệm hoạt động, Thường trực HĐND tỉnh Lào Cai đã phối hợp với Trung tâm bồi dưỡng đại biểu dân cử tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng hoạt động cho đại biểu HĐND với các chuyên đề cụ thể như: kỹ năng chuẩn bị và tổ chức kỳ họp; kỹ năng giám sát; kỹ năng tiếp xúc cử tri… Thực hiện phân công của tỉnh, thường trực, các ban, các đại biểu HĐND tỉnh ngoài việc tham dự kỳ họp HĐND xã còn được giao phụ trách, giúp đỡ một số xã xây dựng nông thôn mới.
Thường trực HĐND tỉnh Yên Bái đã thực hiện vai trò phối hợp giám sát, hướng dẫn đối với HĐND cấp dưới; đồng thời cung cấp thông tin, hướng dẫn tổ chức kỳ họp, kiện toàn tổ chức nhân sự, tổ chức Hội nghị tập huấn bồi dưỡng kỹ năng hoạt động cho đại biểu HĐND tỉnh, đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách cấp huyện nhiệm kỳ 2016 – 2021. Tổ chức các hội nghị giao ban giữa Thường trực HĐND tỉnh với Thường trực HĐND các huyện, thị xã, thành phố nhằm trao đổi kinh nghiệm hoạt động thực tiễn về tổ chức hoạt động HĐND các cấp theo các nội dung quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND.
Thường trực HĐND tỉnh Lai Châu thường xuyên giữ mối liên hệ chặt chẽ với HĐND các cấp. Duy trì thường xuyên công tác trao đổi thông tin giữa Thường trực HĐND tỉnh với Thường trực HĐND các huyện, thành phố, xã, phường, thị trấn, nhất là phối hợp trong việc tổ chức các cuộc giám sát, tiếp xúc cử tri, theo dõi hoạt động và thực quy ước luân phiên phối hợp tổ chức hội nghị trao đổi kinh nghiệm hoạt động của HĐND hai cấp tỉnh – huyện. Tổ chức 5 hội nghị trao đổi kinh nghiệm về giải pháp nâng cao chất lượng giám sát, thẩm tra, tiếp xúc cử tri… Thông qua hội nghị, Thường trực HĐND, các ban HĐND đã trao đổi, học tập được những kinh nghiệm hay, phương pháp hoạt động hiệu quả, đồng thời thảo luận giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình hoạt động.
(4) Mối quan hệ với các cơ quan tư pháp
Đối với các cơ quan tư pháp cùng cấp, là mối quan hệ giám sát trên cơ sở tôn trọng nguyên tắc độc lập của cơ quan tư pháp.
HĐND tỉnh Lào Cai thường xuyên giữ mối quan hệ chặt chẽ với Toà án nhân dân (TAND), Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND), Cục Thi hành án dân sự tỉnh. Trước các kỳ họp, Thường trực HĐND mời TAND, VKSND, Cục Thi hành án dân sự tỉnh họp để thống nhất dự kiến nội dung, chương trình, thời gian tổ chức kỳ họp và chuẩn bị các báo cáo trình kỳ họp theo luật định; mời TAND và VKSND tham dự và báo cáo tình hình thực hiện nhiệm vụ của các ngành tại các kỳ họp HĐND. Ngoài ra, Thường trực HĐND còn tạo điều kiện thuận lợi để Hội thẩm nhân dân cùng cấp hoạt động đúng quy định, giữ mối quan hệ thường xuyên và tham gia đóng góp ý kiến để góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của Hội thẩm nhân dân trong tham gia hoạt động xét xử.
Tại các kỳ họp HĐND tỉnh Yên Bái, Chánh án TAND, Viện trưởng VKSND có trách nhiệm báo cáo công tác của ngành trước HĐND; trả lời kiến nghị của cử tri và chất vấn của đại biểu. Giữa 2 kỳ họp, Thường trực HĐND và Ban Pháp chế HĐND tỉnh luôn coi trọng việc giám sát hoạt động của TAND và VKSND trong hoạt động tư pháp cũng như giải quyết những vấn đề phát sinh có liên quan. Các cơ quan tư pháp đã cung cấp cho HĐND các chủ trương về cải cách tư pháp, tình hình xét xử và hoạt động Hội thẩm nhân dân, tình hình chấp hành pháp luật trên địa bàn giúp HĐND có những quyết định đúng đắn và nhìn nhận toàn diện hơn về công tác tư pháp.
HĐND tỉnh Lai Châu thường xuyên giữ mối liên hệ chặt chẽ với TAND, VKSND tỉnh trong việc thực thi pháp luật. Thực hiện theo đúng quy định về bầu hội thẩm TAND, đồng thời tạo điều kiện để Hội thẩm tòa án hoạt động hiệu quả. Định kỳ tại kỳ họp HĐND xem xét báo cáo công tác của VKSND và TAND theo quy định của pháp luật
(5) Mối quan hệ với Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, các cơ quan của Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, các bộ, ngành và Thường trực HĐND các tỉnh khác
HĐND các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Yên Bái thường xuyên phối hợp, tham gia với Đoàn ĐBQH tỉnh trong hoạt động giám sát, tiếp xúc cử tri, tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo kiến nghị của công dân. Tham gia cùng với Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật trên địa bàn tỉnh. Tham dự đầy đủ các lớp tập huấn, hội nghị, hội thảo do các cơ quan của Quốc hội và bộ, ngành hữu quan tổ chức. Phối hợp, tạo điều kiện cho Đoàn công tác của Trung ương và các tỉnh bạn đến thăm, làm việc tại tỉnh. Tham dự các hội nghị trao đổi kinh nghiệm hoạt động Thường trực HĐND 14 tỉnh trung du và miền núi phía Bắc; tích cực trao đổi học tập kinh nghiệm nâng cao hiệu quả hoạt động tại một số tỉnh trong nước; duy trì và thực hiện nghiêm túc công tác thông tin, báo cáo hoạt động của HĐND, Thường trực HĐND tỉnh với Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ theo đúng quy định; rà soát các nghị quyết quy phạm pháp luật gửi Bộ Tư pháp và các bộ,ngành liên quan…
Thường trực và các Ban HĐND các tỉnh cũng luôn có mối quan hệ chặt chẽ đối với các hoạt động của Quốc hội tại địa phương, phối hợp thường xuyên với Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh trong các hoạt động tiếp xúc cử tri, tham gia có hiệu quả trong hoạt động giám sát của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh tại địa phương. Cụ thể, tại tỉnh Yên Bái, đã tham gia ý kiến vào một số dự thảo luật, dự thảo nghị định, đề án của Chính phủ. Trong quá trình hoạt động, HĐND tỉnh luôn luôn chịu sự giám sát, hướng dẫn của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về các vấn đề trong tổ chức và hoạt động của HĐND.
(6) Mối quan hệ giữa HĐND, Thường trực HĐND với các ban của HĐND, Tổ đại biểu HĐND
Thực hiện Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các quy định hiện hành, HĐND, Thường trực HĐNDvới các ban của HĐND, Tổ đại biểu HĐND luôn giữ mối liên hệ thông tin chặt chẽ; chỉ đạo, điều hòa, phối hợp trong tổ chức, triển khai thực hiện chức năng, nhiệm vụ được pháp luật quy định.
Để bảo đảm thực hiện tốt hai chức năng giám sát và quyết định của HĐND, thay mặt HĐND, cơ quan Thường trực HĐND các tỉnh đã không ngừng đổi mới chỉ đạo, điều hoà, phối hợp với các ban của HĐND, tổ đại biểu HĐND tổ chức triển khai các nhiệm vụ như: phối hợp, điều hoà hoạt động với các ban HĐND trong việc chuẩn bị kỳ họp của HĐND, khảo sát, thẩm tra các nội dung liên quan trước kỳ họp và giữa hai kỳ họp; xem xét, cho ý kiến về chương trình, nội dung giám sát của các ban, các tổ đại biểu HĐND; yêu cầu các ban, các tổ đại biểu HĐND điều chỉnh kế hoạch giám sát của mình, bảo đảm hoạt động giám sát không bị trùng lặp; phân công các ban, các tổ đại biểu HĐND thực hiện một số nội dung thuộc chương trình giám sát của HĐND và Thường trực HĐND; xem xét báo cáo kết quả giám sát của các ban của HĐND tỉnh khi cần thiết và báo cáo HĐND tại kỳ họp gần nhất; phê chuẩn danh sách ủy viên của các ban HĐND trong số đại biểu HĐND, quyết định thành lập các tổ đại biểu HĐND và điều chuyển thành viên các tổ đại biểu khi do chuyển công tác sang các địa phương khác trong tỉnh.
Chỉ đạo tổ đại biểu HĐND trong việc tổng hợp các ý kiến chất vấn, thảo luận của đại biểu HĐND để báo cáo HĐND tại các kỳ họp thường lệ; tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri trước và sau các kỳ họp thường lệ của HĐND; giám sát việc giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cử tri tại địa phương; chỉ đạo thực hiện một số nội dung giám sát giữa hai kỳ họp của HĐND bảo đảm hiệu quả, đúng quy định của pháp luật.
2. Một số vấn đề đặt ra và giải pháp
Có thể nói, để cơ quan dân cử tại địa phương hoạt động có hiệu quả, cần phải được đặt trong mối quan hệ với một số cơ quan, đơn vị từ trung ương đến cơ sở. Tham chiếu tại HĐND của các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu thời gian qua càng khẳng định tầm quan trọng của mối quan hệ phối hợp này. Đặc biệt, trong hoạt động giám sát, sự vào cuộc của các đơn vị cùng với chức năng của HĐND đã thúc đẩy các chỉ số phát triển kinh tế – xã hội tại mỗi địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, cũng còn một số hạn chế trong quy trình và tổ chức thực hiện.
Trong mối quan hệ giữa HĐND tỉnh với cấp ủy, một số công việc chậm tổ chức thực hiện do còn thụ động chờ sự chỉ đạo của cấp ủy. Tình trạng này dễ dẫn đến lúng túng cho Thường trực HĐND khi xử lý các vấn đề phát sinh giữa hai kỳ họp cũng dễ dẫn đến hiệu quả hoạt động kém.
Đến nay, theo quy định của pháp luật và quyết định của Bộ Chính trị, ngoài giám sát của cơ quan quyền lực là Quốc hội và HĐND, còn có giám sát của Nhân dân do Mặt trận Tổ quốc làm chủ thể. Tuy nhiên, sự phối hợp giữa HĐND với UBMTTQ thông qua việc xây dựng chương trình, kế hoạch giám sát chưa được nhịp nhàng dẫn đến tình trạng trùng về nội dung, đối tượng, thời gian.
Thực tế hoạt động của các ban HĐND cho thấy, công tác phối hợp giữa ban HĐND tỉnh và các cơ quan liên quan trong chuẩn bị kỳ họp của HĐND tỉnh đã có những hiệu quả, cơ bản các báo cáo, tờ trình được trình HĐND tỉnh xem xét, quyết định đều bảo đảm tính thống nhất cao giữa cơ quan soạn thảo và cơ quan phản biện. Tuy nhiên, trong quá trình thu thập thông tin để xây dựng nội dung, chương trình kỳ họp giữa các Ban và cơ quan liên quan còn có lúc chưa chặt chẽ, thông tin còn thiếu chính xác và chưa kịp thời.
Tình trạng các báo cáo, tờ trình của cơ quan chuyên môn tham mưu cho UBND tỉnh chuyển đến HĐND tỉnh để các Ban HĐND tiến hành thẩm tra còn muộn, nhiều văn bản chưa chính thống, mới chỉ là dự thảo; chất lượng các báo cáo, tờ trình còn thấp nhất là các chuyên đề, như: cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn, các mục tiêu, giải pháp và điều kiện bảo đảm của đề án.
Theo quy định, các báo cáo, đề án, tờ trình, dự thảo nghị quyết trình tại kỳ họp phải được tiến hành theo đúng thủ tục và thời gian quy định, như: lập chương trình xây dựng nghị quyết của HĐND, phân công cơ quan soạn thảo; tổ chức lấy ý kiến của các cơ quan, tổ chức hữu quan và đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của văn bản; thẩm định của Sở Tư pháp; thông qua tập thể UBND gửi Thường trực và các ban HĐND trước 10 ngày để tổ chức thẩm tra. Trên thực tế tại các tỉnh vẫn còn có văn bản thực hiện không đúng quy định trên; hồ sơ, tài liệu gửi để thẩm tra còn chậm gây khó khăn cho công tác thẩm tra của HĐND. Mặt khác, do việc chuẩn bị các báo cáo, tờ trình của UBND tỉnh không kịp tiến độ nên kế hoạch thẩm tra của các ban HĐND tỉnh có khi bị chồng chéo.
Để khắc phục những hạn chế nêu trên, trong thời gian tới, cần thực hiện tốt một số giải pháp như sau:
Thứ nhất, tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng đối với hoạt động của HĐND. Cần bảo đảm sự lãnh đạo của Ban Thường vụ cấp ủy đối với tổ chức, hoạt động của HĐND. Đảng đoàn HĐND tỉnh chỉ đạo Thường trực HĐND tỉnh rà soát các quy chế, quy trình, quy định và văn bản hướng dẫn về hoạt động của HĐND để điều chỉnh, bổ sung phù hợp với quy định và điều kiện thực tế của địa phương ban hành và tổ chức thực hiện nhằm nâng cao chất lượng hoạt động HĐND. Phối hợp với Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh và Đảng đoàn Mặt trận Tổ quốc tỉnh, chỉ đạo Thường trực HĐND, UBND tỉnh và Ban Thường trực Mặt trận Tổ quốc tỉnh thực hiện tốt các nội dung quy chế phối hợp trong thực hiện chức trách nhiệm vụ, nhất là trong hoạt động của HĐND.
Tiếp tục xây dựng và tổ chức thực hiện tốt quy chế phối hợp giữa cơ quan kiểm tra của cấp ủy với hoạt động giám sát của HĐND. Trong việc xây dựng các chương trình, kế hoạch, tổ chức thực hiện giám sát và kiến nghị xử lý sau hoạt động giám sát của HĐND cần kết hợp chặt chẽ với công tác kiểm tra, giám sát của tổ chức đảng để bảo đảm chính xác, khách quan.
Thứ hai, tăng cường mối quan hệ, phối hợp giữa HĐND với các cơ quan, đơn vị. Mối quan hệ, phối hợp giữa HĐND với UBND, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh và các cơ quan, tổ chức hữu quan. Đồng thời, thường xuyên củng cố mối quan hệ với các cơ quan thuộc ngành Tư pháp; với HĐND cấp huyện và HĐND cấp cơ sở. Đề cao sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận trong bộ máy của HĐND, từ thường trực đến các ban và các tổ đại biểu. Kiểm tra, rà soát, xây dựng, sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các quy chế phối hợp hoạt động cho phù hợp với thực tiễn và quy định của pháp luật trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của mỗi cơ quan.
Thứ ba, tăng cường phối hợp với các tổ chức chính trị – xã hội.
Giám sát của HĐND là giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương; giám sát của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên được thực hiện theo quy chế giám sát và phản biện xã hội nên cả hai hình thức giám sát này có mối quan hệ chặt chẽ, cùng tác động tích cực, hỗ trợ cho nhau thực hiện tốt chức năng buộc các tổ chức, cá nhân thực hiện đúng chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, góp phần phát triển kinh tế – xã hội. Vì vậy, cần đẩy mạnh công tác phối hợp giữa Thường trực HĐND tỉnh với Mặt trận Tổ quốccác tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu trong việc tổ chức cho đại biểu HĐND tiếp xúc cử tri.
Qua nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của cử tri, đại diện cho các tầng lớp nhân dân, Mặt trận Tổ quốc chuyển tải kịp thời các ý kiến, kiến nghị của cử tri đến diễn đàn HĐND để yêu cầu các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết; đồng thời cùng với đại biểu HĐND giám sát, theo dõi, đôn đốc việc giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri. Bên cạnh đó, để nâng cao chất lượng thẩm tra, xem xét các báo cáo công tác của các cơ quan quản lý nhà nước, HĐND cần phải nắm được thông tin phản biện xã hội từ Mặt trận Tổ quốc về các nội dung của kỳ họp. Để làm được điều này, cần có sự phối hợp chặt chẽ trong việc cung cấp thông tin lẫn nhau giữa HĐND và Mặt trận Tổ quốc.
Phối hợp trong hoạt động giám sát chuyên đề, giám sát thường xuyên của HĐND. Các cuộc giám sát của Thường trực HĐND, các ban HĐND có sự tham gia của Mặt trận Tổ quốc tỉnh để tăng thêm giá trị chức năng tư vấn trong các kết luận, kiến nghị của cuộc giám sát đó, làm cho đối tượng bị giám sát thấy rõ hơn hành vi của mình và nghiêm chỉnh chấp hành.
Thứ tư, tăng cường, nâng cao chất lượng hội nghị trao đổi kinh nghiệm hoạt động. Đặc biệt các hội nghị giao ban của Thường trực HĐND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trong khu vực.
Tài liệu tham khảo:
1. Báo cáo tổng kết tình hình tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai nhiệm kỳ 2016 – 2021.
2. Báo cáo tổng kết tình hình tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân tỉnh Yên Bái nhiệm kỳ 2016 – 2021.
3. Báo cáo tổng kết tình hình tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân tỉnh Lai Châu nhiệm kỳ 2016 -2021.
4. Nghị quyết số 26/NQ-HĐND ngày 06/7/2023 về chương trình giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai năm 2023.
5. Nghị quyết số 33/NQ-HĐND ngày 24/7/2023 về chương trình giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Lai Châu năm 2023.
6. Nghị quyết số 40/NQ-HĐND ngày 08/7/2023 về chương trình giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Yên Bái năm 2023.
