ThS. Trần Ngọc Lương
TS. Nguyễn Thị Ngọc Lan
Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam
(Quanlynhanuoc.vn) – Đại hội XIII của Đảng đã đề cập nội dung chuyển đổi số là một tất yếu khách quan và có lộ trình, bước đi thích hợp. Xác định chuyển đổi số là phương thức quan trọng để thực hiện ý chí, khát vọng phát triển đất nước nhanh, bền vững, đội ngũ thanh niên được kỳ vọng là lực lượng tiên phong, đi đầu trong chuyển đổi số, làm chủ công cuộc xây dựng và phát triển mọi lĩnh vực trong tương lai. Bài viết đề xuất một số giải pháp phát huy vai trò của thanh niên trong chuyển đổi số công tác Đoàn hiện nay.
Từ khóa: Vai trò; thanh niên; chuyển đổi số; công tác Đoàn; Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.
1. Đặt vấn đề
Cùng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khoa học – công nghệ đã có vai trò ngày càng quan trọng trong đời sống xã hội, việc chuyển đổi số và ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, áp dụng trên tất cả các lĩnh vực của cuộc sống hằng ngày đang là xu thế tất yếu. Tại Việt Nam, Đảng và Nhà nước xác định chuyển đổi số là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững, qua đó ban hành nhiều nghị quyết, chương trình để thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, như: Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, như: Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”; Quyết định số 146/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Nâng cao nhận thức, phổ cập kỹ năng và phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số quốc gia đến 2025, định hướng đến 2030; Quyết định số 1132/QĐ-TTg ngày 09/10/2024 phê duyệt Chiến lược hạ tầng số đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030…
Thanh niên là lực lượng xung kích, sáng tạo, có khả năng tiếp thu và ứng dụng công nghệ mới một cách nhanh chóng. Nhận thức được tầm quan trọng của chuyển đổi số, đội ngũ thanh niên với sự năng động, sáng tạo, nhạy bén với khoa học – công nghệ được kỳ vọng là lực lượng đi đầu trong chuyển đổi số, làm chủ công cuộc xây dựng và phát triển mọi lĩnh vực trong tương lai. Thời gian qua, các cấp bộ Đoàn trong cả nước cũng đã tích cực, chủ động, tiên phong tham gia vào quá trình xây dựng chính phủ số, xã hội số, nâng cao năng lực số cho cán bộ, đoàn viên, thanh niên.
2. Vai trò của thanh niên trong chuyển đổi số công tác Đoàn
Việt Nam đang đứng trước những thách thức của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 mà cốt lõi của nó chính là chuyển đổi số, tuy nhiên đây cũng cơ hội để Việt Nam phát triển bứt phá vượt lên bằng chuyển đổi số. Nhận thức được tầm quan trọng của chuyển đổi số, đội ngũ thanh niên với sự năng động, sáng tạo, nhạy bén với khoa học – công nghệ, được kỳ vọng là lực lượng đi đầu trong chuyển đổi số, làm chủ công cuộc xây dựng và phát triển đất nước trên mọi lĩnh vực trong tương lai.
Hội nghị lần thứ 2 Ban Chấp hành Trung ương Đoàn (khóa XII) tổ chức vào ngày 09/01/2023 đã xác định năm 2023 là “Năm chuyển đổi số các hoạt động của Đoàn”. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là đổi mới phương thức tổ chức và hoạt động của Đoàn đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới; tăng cường chuyển đổi số đồng bộ trên tất cả các mặt công tác của Đoàn; phát huy vai trò của thanh niên trong công cuộc chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ số trong thực tiễn cuộc sống và nâng cao năng lực số cho thanh thiếu nhi. Theo đó, đòi hỏi vai trò của thanh niên phải dám nghĩ, dám làm, đặc biệt trong lĩnh vực chuyển đổi số. Đối với tổ chức Đoàn các cấp, mỗi đoàn viên, thanh niên hiện đang công tác, sinh hoạt tại các cơ quan của Đoàn được kỳ vọng là sức trẻ, lực lượng vô cùng trọng yếu, là tác nhân tham gia và đem lại thắng lợi trong công cuộc chuyển đổi số đồng bộ trên tất cả các mặt công tác của Đoàn; phát huy vai trò của thanh niên trong công cuộc chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ số trong thực tiễn cuộc sống và nâng cao năng lực số cho thanh, thiếu nhi.
Trên cơ sở đặc điểm, yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao của địa phương, đơn vị, tổ chức Đoàn các cấp đã tích cực thực hiện việc xây dựng cơ sở dữ liệu về cán bộ, đoàn viên thanh niên; chú trọng phát triển áp dụng cái mới, cái sáng tạo, như: tích cực sử dụng mạng xã hội để nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, trao đổi thông tin, quản lý tổ chức; số hóa văn bản và khai thác các ứng dụng trên nền tảng trực tuyến để triển khai các hoạt động, phong trào thanh niên, góp phần chuyên nghiệp và hiện đại hóa công tác Ðoàn và phong trào thanh thiếu nhi, nâng cao nhận thức của tuổi trẻ về quá trình chuyển đổi số của quốc gia.
Tháng 10/2023, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã chỉ đạo Ban Thanh niên Nông thôn xây dựng kế hoạch tổ chức Hội nghị tập huấn triển khai ứng dụng chuyển đổi số trong bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Theo đó cung cấp cho cán bộ Đoàn, đoàn viên, thanh niên các cấp những kiến thức, kỹ năng chuyển đổi số trong triển khai các hoạt động xử lý môi trường; xây dựng mô hình thanh niên tham gia bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; góp phần đẩy mạnh các hoạt động xung kích bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu tại địa phương.
Chương trình công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi năm 2024 với chủ đề “Năm thanh niên tình nguyện” đã triển khai các đội tình nguyện “chuyển đổi số cộng đồng” “Mùa hè số” tại các tỉnh, thành Đoàn. Chương trình này định hướng hỗ trợ nâng cao năng lực số cho ít nhất 6.000.000 lượt thanh thiếu nhi và người dân. Nội dung chương trình hướng tới tuyên truyền các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, kết quả triển khai chương trình chuyển đổi số quốc gia. Bên cạnh đó, tổ chức các lớp bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng bảo đảm an toàn, an ninh mạng, lập trình cơ bản, thương mại điện tử, sử dụng tin học văn phòng và các ứng dụng trên thiết bị thông minh; kết hợp các cuộc thi, sân chơi ứng dụng công nghệ thông tin…. cho thanh thiếu niên, đội ngũ cán bộ công chức và thanh thiếu niên. Hỗ trợ địa phương triển khai Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 – 2025, tầm nhìn đến năm 2030 của Chính phủ (Đề án 06) thông qua việc hỗ trợ định danh, xác thực, tạo lập tài khoản điện tử của người dân để sử dụng các dịch vụ công trực tuyến, giải quyết thủ tục hành chính; hướng dẫn việc thực hiện thanh toán điện tử…
Lan tỏa những kết quả đạt được trong Tháng Thanh niên năm 2023 và Năm Thanh niên tình nguyện 2024, để tiếp tục phát huy vai trò của thanh niên tham gia thực hiện chuyển đổi số, các cấp bộ Đoàn tiếp tục đẩy mạnh thực hiện các đề án trọng điểm được xác định tại Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2022 – 2027. Trọng tâm là xây dựng Đề án “Nâng cao năng lực số cho thanh thiếu niên Việt Nam giai đoạn 2022 – 2030”; Đề án “Thành lập Quỹ Hỗ trợ sáng kiến vì cộng đồng”… Tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục thông qua các buổi sinh hoạt, hội nghị tập huấn về chuyển đổi số. Qua đó, nâng cao nhận thức, kiến thức, trình độ cho cán bộ, đoàn viên thanh niên, đây là yếu tố then chốt trong công cuộc chuyển đổi số của Đoàn hiện nay.
Ngoài ra, tổ chức Đoàn các cấp tích cực triển khai các phong trào động viên thanh niên nâng cao tinh thần tự học tập, sáng tạo; thúc đẩy, hỗ trợ các hoạt động khởi nghiệp, lập nghiệp, làm kinh tế của thanh niên, đặc biệt là khởi nghiệp đổi mới, sáng tạo. Qua đó, nâng cao nhận thức, tâm thế cho mỗi đoàn viên thanh niên phát huy tinh thần tiên phong, sáng tạo trong nghiên cứu, vận dụng có hiệu quả những yếu tố tích cực từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; tham gia tích cực vào quá trình chuyển đổi số quốc gia; áp dụng các kiến thức vào học tập, lao động, sản xuất, kinh doanh… trở thành động lực, lực lượng tiên phong trong chuyển đổi số tại cơ quan, đơn vị, địa phương.
3. Một số giải pháp phát huy vai trò của thanh niên trong chuyển đổi số công tác Đoàn hiện nay
Nhận thức rõ tầm quan trọng và trách nhiệm lớn lao của lực lượng thanh niên đối với công cuộc chuyển đổi số, thời gian tới, mỗi đoàn viên thanh niên cần thực hiện một số giải pháp đẩy mạnh chuyển đổi số trong tất cả các mặt hoạt động của Đoàn như sau:
Một là, không ngừng học tập, nghiên cứu, tìm hiểu và nâng cao nhận thức về chuyển đổi số; bồi dưỡng và tự trau dồi, nắm vững được những kiến thức cơ bản về chuyển đổi số, các giải pháp chuyển đổi số hiện đang được định hướng triển khai rộng khắp trong hệ thống tổ chức của Đoàn ở các cấp. Tích cực tham gia các hội thảo, hội nghị cho cán bộ, đoàn viên, thanh niên, người lao động tại đơn vị để tuyên truyền, truyền thông về chuyển đổi số. Bên cạnh việc không ngừng học tập, rèn luyện nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, cần thường xuyên trau dồi hiểu biết về tình hình thế giới để có tư duy, hành động phù hợp hơn, góp phần thúc đẩy nhanh và nâng cao hiệu quả chuyển đổi số tại địa phương đơn vị.
Hai là, cần chủ động tham mưu, góp ý cho lãnh đạo tại địa phương, đơn vị mình để đưa ra các giải pháp giúp thúc đẩy công tác chuyển đổi số. Vận dụng vốn kiến thức và năng lực bản thân, không ngừng phát huy tính sáng tạo và phát triển các giải pháp, ý tưởng nâng cao hiệu quả chuyển đổi số tại cơ quan, đơn vị, qua đó, cụ thể hóa chủ trương, nghị quyết, kế hoạch, triển khai các phương án chuyển đổi số khả thi trên tất cả các lĩnh vực trong thời gian sớm nhất. Tăng cường áp dụng khoa học – công nghệ, chuyển đổi số trong tổ chức các hoạt động phong trào trên toàn hệ thống của Đoàn, từng bước nâng cao hiệu quả công việc.
Ba là, tích cực tham gia tổ chức triển khai các nhiệm vụ phong trào, chương trình chuyển đổi số do Đoàn cấp trên phát động; truyền thông, lan tỏa đến đông đảo cán bộ, đoàn viên, thanh niên và mọi người xung quanh. Chủ động tham gia các tổ chuyển đổi số, nhóm chuyển đổi số tại địa phương, đơn vị để luôn nắm bắt được nhanh chóng tình hình chuyển đổi số trên tất cả các lĩnh vực. Cũng như luôn thể hiện được vai trò, tính xung kích, tình nguyện sức trẻ và năng lượng đổi mới trong mọi nhiệm vụ được giao, nhanh chóng và kịp thời trong công tác thực thi chuyển đổi số tại, địa phương, đơn vị đang công tác.
Bốn là, nâng cao năng lực hợp tác, liên kết giữa các cơ quan, đơn vị để giúp nâng cao hiệu quả chuyển đổi số. Các cơ quan đơn vị hoạt động trong lĩnh vực Công nghệ thông tin, cả doanh nghiệp và cơ quan chính quyền có vai trò quan trọng đối với công tác chuyển đổi số. Việc gắn kết, phối hợp sẽ giúp cho các hoạt động của tổ chức Đoàn có nhiều hơn các giải pháp, và thực hiện các giải pháp một cách đồng bộ, nhanh chóng và hiệu quả hơn.
4. Kết luận
Thanh niên Việt Nam có đầy đủ tiềm năng và năng lực để trở thành lực lượng tiên phong trong quá trình chuyển đổi số của đất nước, từ đó nắm bắt cơ hội này để phát triển bản thân, tạo dựng một tương lai tươi sáng cho chính mình và đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Phát huy tinh thần dám nghĩ, dám làm của tuổi trẻ, cán bộ, đoàn viên thanh niên cần chủ động tham mưu, góp ý với cấp ủy, người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương về các giải pháp giúp thúc đẩy công tác chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực hoạt động. Đồng thời, cán bộ, đoàn viên thanh niên cần tích cực tuyên truyền, vận động người dân áp dụng công nghệ số vào cuộc sống, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả triển khai các hoạt động chuyển đổi số ở cơ quan, đơn vị, địa phương, đúng với tinh thần đi đầu của thanh niên.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Chính trị (2019). Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 17/5/2019 về định hướng Chiến lược phát triển đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
2. Ban chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII). Nghị quyết số 50-NQ/TW ngày 20/8/2020 của về định hướng Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo đến năm 2030.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I, II. H. NXB. Chính trị quốc gia Sự thật.
4. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2022-2027.
5. Thủ tướng Chính phủ (2024). Quyết định số 1132/QĐ-TTg ngày 09/10/2024 phê duyệt Chiến lược hạ tầng số đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030.
6. Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (2023). Báo cáo tổng kết công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi năm 2023.
7. Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (2023). Báo cáo sơ kết công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi 6 tháng đầu năm 2024.
