Xây dựng các học viện, trường sĩ quan quân đội vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu” trong tình hình mới 

ThS. Nguyễn Văn Hoạt
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng

(Quanlynhanuoc.vn) – Hiện nay, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa có sự phát triển mới; yêu cầu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; yêu cầu đổi mới công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới. Việc xây dựng các học viện, trường sĩ quan quân đội vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu” là yêu cầu cấp thiết, trực tiếp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo trong quân đội và quốc gia. 

Từ khóa: Học viện; trường sĩ quan quân đội; vững mạnh toàn diện; “mẫu mực, tiêu biểu”.

1. Đặt vấn đề

Xây dựng các học viện, trường sĩ quan quân đội vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu” có vị trí, ý nghĩa, vai trò đặc biệt quan trọng trong xây dựng Quân đội, “… góp phần để nâng cao chất lượng xây dựng cơ quan, đơn vị toàn quân vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu” đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới, giữ vững và phát huy bản chất, truyền thống Quân đội, phẩm chất cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ”, thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao”1. Đó là nội dung quán triệt, thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 79/CT-BQP ngày 22/7/2022 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, “Mẫu mực, tiêu biểu” trong toàn quân.

2. Những yếu tố tác động đến việc xây dựng các học viện, trường sĩ quan quân đội vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu” 

Một là, tình hình thế giới, khu vực, trong nước; xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế trong thời kỳ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0

Hiện nay, tình hình thế giới diễn biến rất nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo; hòa bình, hợp tác, phát triển vẫn là xu thế lớn, song đứng trước nhiều trở ngại, khó khăn; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, toàn diện, thậm chí đối đầu. Khu vực châu Á – Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương, Đông Nam Á tiếp tục phát triển năng động và tiếp tục trở thành trọng điểm cạnh tranh quyết liệt giữa các nước lớn; tranh chấp chủ quyền, lãnh thổ, chủ quyền biển, đảo diễn ra căng thẳng, phức tạp, quyết liệt hơn, tiềm ẩn nhiều nguy cơ xung đột tác động đến an ninh, an toàn hàng hải, hàng không… 

Trong nước, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, bên cạnh thời cơ, thuận lợi cũng gặp không ít những khó khăn, thách thức đặt ra đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc2.Cách mạng công nghiệp 4.0, xu thế toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và sự phát triển của intrernet, mạng xã hội hiện nay, sự tác động ấy ngày càng mạnh mẽ, phức tạp, khó lường. Tình hình trên vừa tạo những cơ hội thuận lợi, vừa đặt ra những nguy cơ, thách thức rất lớn đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới, ảnh hưởng trực tiếp đến xây dựng các học viện, trường sĩ quan quân đội vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu”.

Hai là, yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốcxây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại 

Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong điều kiện mới đã có những bổ sung, phát triển và đặt ra yêu cầu cao. Trong đó, “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ công cuộc đổi mới, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, bảo vệ lợi ích quốc gia – dân tộc; bảo vệ nền văn hóa dân tộc”3 là mục tiêu xuyên suốt. Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới, đòi hỏi phải “xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, ưu tiên hiện đại hóa một số quân chủng, binh chủng, lực lượng, tạo tiền đề vững chắc để phấn đấu từ năm 2030 xây dựng quân đội hiện đại”4

Đồng thời, phải giữ vững, tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp, về mọi mặt của Đảng đi đôi với tăng cường hiệu lực quản lý của Nhà nước đối với quân đội, bảo đảm quân đội thực sự là công cụ bạo lực, lực lượng chính trị đặc biệt tin cậy, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Tất cả những yếu tố đó tác động trực tiếp và đặt ra yêu cầu khách quan phải xây dựng các học viện, trường sĩ quan quân đội vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu”.

Ba là, yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học ở các học viện, trường sĩ quan quân đội đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội 

Quán triệt, thực hiện Kết luận số 91-KL/TW ngày 12/8/2024 của Bộ Chính trị tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Sự nghiệp đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo của Đảng, Nhà nước, quân đội trong tình hình mới theo hướng: “Phát triển nguồn nhân lực, giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế5 đã đạt được những kết quả tích cực, khả quan. 

 Xây dựng quân đội và đội ngũ cán bộ các cấp trong quân đội tinh, gọn, mạnh “có phẩm chất đạo đức, ý thức tổ chức kỷ luật tốt, lối sống lành mạnh, tinh thần trách nhiệm cao, đoàn kết khắc phục khó khăn hoàn thành nhiệm vụ trong mọi tình huống, thực sự là lực lượng nòng cốt trong Quân đội nhân dân Việt Nam”6, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Từ vấn đề đặt ra trên, các học viện, trường sĩ quan quân đội phải thường xuyên đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học, xây dựng các học viện, trường sĩ quan quân đội thực sự vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu” đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

3. Yêu cầu tăng cường xây dựng các học viện, trường sĩ quan quân đội vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu” trong tình hình mới

Thứ nhấtphải quán triệt, vận dụng đúng đắn, sáng tạo quan điểm, đường lối của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn về xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu”.

Đây là yêu cầu có tính nguyên tắc xuất phát từ nguyên tắc Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp, về mọi mặt đối với Quân đội nhân dân Việt Nam. Các quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; các chỉ thị, nghị quyết của Quân ủy Trung ương, hướng dẫn cơ quan Bộ Quốc phòng về xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện,  “mẫu mực, tiêu biểu” là cơ sở để đảng ủy các học viện, trường sĩ quan lãnh đạo xây dựng đơn vị mình vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu”. 

Theo đó, tăng cường xây dựng các học viện, trường sĩ quan quân đội vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu” trong điều kiện hiện nay phải thường xuyên quán triệt, cụ thể hoá những quan điểm, tư tưởng mới của Đảng, Quân ủy Trung ương về xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện,  “mẫu mực, tiêu biểu”, nhất là những quan điểm, tư tưởng được nêu trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI; Chỉ thị số 79/CT-BQP ngày 22/7/2022 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; Hướng dẫn số 1773/HD-CT ngày 21/10/2022 của Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam về thực hiện Tiêu chuẩn 1 “Vững mạnh về chính trị” trong xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu”; Quyết định số 2425/QĐ-TM ngày 03/10/2022 của Bộ tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam về việc ban hành Hướng dẫn xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu” nội dung tiêu chuẩn 2, tiêu chuẩn 3; Hướng dẫn số 2256/HD-TCHC-TCKT ngày 23/11/2022 của Tổng cục Hậu cần – Tổng cục Kỹ thuật Quân đội nhân dân Việt Nam về thực hiện Tiêu chuẩn 4.

Thứ hai, phải góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu giáo dục – đào tạo, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng, chiến đấu của quân đội.

Các học viện, trường sĩ quan quân đội là một bộ phận quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân và mang tính đặc thù của hoạt động quân sự, phải quán triệt và thực hiện nghị quyết, chỉ thị, sự lãnh đạo chỉ đạo của đảng ủy, ban giám đốc (ban giám hiệu) của các học viện, trường sĩ quan về mục tiêu, phương hướng, chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo của các học viện, trường sĩ quan quân đội đáp ứng với sự phát triển về nhiệm vụ trong tình hình mới.

Để thực hiện tốt yêu cầu trên, các học viện, trường sĩ quan quân đội phải quán triệt và vận dụng sáng tạo quan điểm của Đảng về giáo dục – đào tạo; quán triệt và vận dụng sáng tạo Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương về đổi mới công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới với những quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ giải pháp trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ các cấp, bảo đảm chất lượng giáo dục – đào tạo, xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, thực hiện chuyển đổi số, xây dựng hệ thống nhà trường thông minh; Nghị quyết số 1659-NQ/QUTW ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương về nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2023 – 2030; Nghị quyết số 1652-NQ/QUTW ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương lãnh đạo công tác khoa học quân sự đến năm 2030 và những năm tiếp theo…

Thứ ba, phải được tiến hành thường xuyên, đồng bộ nhiều nội dung, hình thức, biện pháp phong phú, đa dạng phù hợp tình hình thực tiễn của các học viện, trường sĩ quan quân đội.

Trong quá trình xây dựng các học viện, trường sĩ quan quân đội vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu” đòi hỏi phải luôn có sự kết hợp chặt chẽ giữa nội dung, hình thức và biện pháp; đồng bộ giữa các khâu, các bước. Nội dung, hình thức và biện pháp phải phong phú nhằm phát huy được tiềm năng, sức mạnh của các tổ chức, các lực lượng trong xây dựng các học viện, trường sĩ quan quân đội vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu”; đồng thời phải phù hợp với đặc điểm, điều kiện thực tiễn và thực trạng xây dựng đơn vị của từng học viện, trường sĩ quan quân đội.

Cùng với đó, việc xây dựng các học viện, trường sĩ quan quân đội vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu” phải bám sát 4 tiêu chuẩn xây dựng theo Chỉ thị số 79/CT-BQP ngày 22/7/2022 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện,  “mẫu mực, tiêu biểu” trong toàn quân. Lấy xây dựng về chính trị làm cơ sở; phát huy vai trò của chủ thể lãnh đạo với sự tham gia của nhiều tổ chức, lực lượng; thông qua nhiều khâu, nhiều bước, mỗi khâu, mỗi bước lại có vị trí, vai trò, nội dung, hình thức, biện pháp khác nhau, có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động qua lại với nhau trong một chỉnh thể thống nhất, tạo nên chất lượng, hiệu quả cho cả quá trình. 

Thứ tư, phải phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của các tổ chức, các lực lượng.

Phát huy vai trò, trách nhiệm của các tổ chức, các lực lượng là cơ sở rất quan trọng nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp để xây dựng các học viện, trường sĩ quan vững mạnh toàn diện,  “mẫu mực, tiêu biểu”. Việc phát huy vai trò của các tổ chức, các lực lượng phải trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ đã được xác định, nhất là những vấn đề có liên quan đến nội dung, kế hoạch xây dựng các học viện, trường sĩ quan vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu”. Trên cơ sở đó, từng cấp uỷ, các tổ chức, các lực lượng xác định chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai tổ chức thực hiện theo đúng mục tiêu, yêu cầu đề ra. Đề cao tinh thần, trách nhiệm của các tổ chức, các lực lượng, song phải có sự phân công, phân cấp cụ thể, rõ ràng, phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ, tránh tình trạng ỷ lại, dựa dẫm hoặc chồng chéo, làm không đúng chức năng, nhiệm vụ, hiệu quả thấp.

Để làm được điều đó, các tổ chức, lực lượng cần phải có sự điều phối thống nhất theo một kế hoạch chung; trong đó, sự lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn của Quân ủy Trung ương, cơ quan Bộ Quốc phòng, đảng ủy các học viện, trường sĩ quan là nhân tố có ý nghĩa quyết định. Đảng ủy các học viện, trường sĩ quan xác định chủ trương, kế hoạch, hình thức, biện pháp xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu” ở đơn vị. Các học viện, trường sĩ quan quán triệt, giáo dục, động viên cán bộ, đảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ trong đơn vị nêu cao tinh thần trách nhiệm, tích cực, chủ động tham gia xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện,  “mẫu mực, tiêu biểu”; thường xuyên kiểm tra, giám sát, tránh mọi biểu hiện thờ ơ, thiếu trách nhiệm.

4. Kết luận

Hiện nay, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa có sự phát triển mới; yêu cầu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; yêu cầu đổi mới công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới theo tinh thần Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương. Nhiệm vụ đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, nghiên cứu khoa học của các học viện, trường sĩ quan quân đội có bước phát triển cả về bề rộng và chiều sâu, cả quy mô và chất lượng với phương châm: “Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị”7. Yêu cầu xây dựng học viện, trường sĩ quan quân đội chính quy, tiên tiến, mẫu mực, xây dựng các đảng bộ học viện, trường sĩ quanquân đội trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ đã và đang đặt ra yêu cầu cấp thiết xây dựng khoa giáo viên ở các học viện, trường sĩ quan quân đội vững mạnh toàn diện,  “mẫu mực, tiêu biểu” trong tình hình mới.

Chú thích:
1. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (2022). Chỉ thị số 79/CT-BQP ngày 22/7/2022 về xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu” trong toàn quân.
2. Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2023). Nghị quyết số 44- NQ/TW ngày 24/11/2023 về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
3, 5. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H. NXB Chính trị quốc gia sự thật, tr. 147.
4. Đảng bộ Quân đội (2020). Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI. H. NXB Quân đội nhân dân, tr. 19, 231.
6. Quân ủy Trung ương (2019). Nghị quyết số 109-NQ/QUTW ngày 11/02/2019 về xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội, nhất là cấp chiến dịch, chiến lược đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
7. Tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam (2020). Chỉ thị số 971/CT-TM  ngày 04/12/2020 về công tác quân sự, quốc phòng năm 2021. 
Tài liệu tham khảo:
1.  Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam (2022). Quyết định số 2425/QĐ-TM ngày 03/10/2022 về việc ban hành hướng dẫn xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu” nội dung tiêu chuẩn 2, tiêu chuẩn 3.
2. Tổng cục Chính trị quân đội nhân dân Việt Nam (2022). Hướng dẫn số 1773/HD-CT ngày 21/10/2022 về thực hiện Tiêu chuẩn 1 “Vững mạnh về chính trị” trong xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”.
3. Tổng cục Hậu cần – Tổng cục Kỹ thuật Quân đội nhân dân Việt Nam (2022). Hướng dẫn số 2256/HD-TCHC-TCKT ngày 23/11/2022 về thực hiện Tiêu chuẩn 4  trong xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu.
4. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quân đội đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội vững mạnh. https://www.quanlynhanuoc.vn/2023/04/18/nang-cao-chat-luong-doi-ngu-can-bo-quan-doi-dap-ung-yeu-cau-xay-dung-quan-doi-vung-manh.
5. Xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược ở Việt Nam nhằm đáp ứng yêu cầu đặt ra trong bối cảnh hiện nay. https://www.quanlynhanuoc.vn/2024/11/17/xay-dung-doi-ngu-can-bo-cap-chien-luoc-o-viet-nam-nham-dap-ung-yeu-cau-dat-ra-trong-boi-canh-hien-nay.