Thượng tá Đoàn Thanh Thủy
Hệ 5, Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Với phương châm xây dựng quân đội theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại trên cơ sở vững mạnh về chính trị đã và đang đặt ra những yêu cầu, bức thiết về năng lực chủ trì chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội ở đơn vị cơ sở, trong đó có đội ngũ chính trị viên đại đội ở Sư đoàn 361, Quân chủng Phòng không – Không quân. Bài viết đánh giá khái quát thực trạng và rút ra một số kinh nghiệm bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội ở Sư đoàn 361, Quân chủng Phòng không – Không quân hiện nay.
Từ khóa: Bồi dưỡng; năng lực; chủ trì về chính trị; chính trị viên đại đội; Quân chủng Phòng không – Không quân; Sư đoàn 361.
1. Đặt vấn đề
Chính trị viên đại đội nói chung, chính trị viên đại đội ở Sư đoàn 361, Quân chủng Phòng không – Không quân nói riêng có vị trí, vai trò to lớn trong sự nghiệp xây dựng và chiến đấu của quân đội ta. Đó là lực lượng trực tiếp tiến hành công tác xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức quần chúng ở cơ sở, tiến hành các hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị cùng người chỉ huy, cán bộ quân sự quản lý, chỉ huy đơn vị, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Vì vậy, chăm lo bồi dưỡng, nâng cao năng lực chủ trì về chính trị cho chính trị viên đại đội ở Sư đoàn 361, Quân chủng Phòng không – Không quân là một tất yếu khách quan và phải được tiến hành thường xuyên.
2. Thực trạng bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội ở Sư đoàn 361, Quân chủng Phòng không – Không quân
a. Những kết quả đạt được
Một là, trong thời gian qua, cấp ủy, cán bộ chủ trì đơn vị, các tổ chức, lực lượng trong toàn Sư đoàn đã nhận thức rõ tầm quan trọng của vấn đề bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội ở Sư đoàn 361. Luôn đề cao trách nhiệm trong bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội. Qua điều tra khảo sát thực tế tại Sư đoàn, 100% ý kiến cho rằng, bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội là rất cần thiết, là một nội dung quan trọng trong kế hoạch công tác của người chỉ huy. Tuy hoạt động bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội thời gian vừa qua còn nhiều bất cập, nhưng các đơn vị đã chú trọng tổ chức thực hiện. Đánh giá chung: tốt 60,71%; chưa toàn diện 33,16%; còn nhiều bất cập 6,12%1.
Hai là, nội dung, hình thức, phương pháp bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội từng bước được đổi mới, cơ bản phù hợp với tình hình, đặc điểm, nhiệm vụ đơn vị và đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Đã gắn bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viênđại đội với tổ chức các hoạt động thực tiễn; thực hiện tương đối tốt phương châm: bồi dưỡng toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm; bồi dưỡng mọi lúc, mọi nơi, vận dụng đa dạng các hình thức, phương pháp bồi dưỡng.
Quá trình tổ chức thực hiện từ khâu xây dựng kế hoạch, xác định nội dung, chương trình, lựa chọn hình thức, phương pháp bồi dưỡng về cơ bản sát với nhiệm vụ, cương vị, chức trách của chính trị viên, phù hợp với hoạt động thực tiễn ở đơn vị cơ sở, bảo đảm tính khoa học, đồng bộ. Đánh giá về sự phù hợp của nội dung, hình thức bồi dưỡng, có: 65,82% cán bộ chỉ huy, 58,16% cán bộ chính trị cho rằng, nội dung và hình thức bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội cơ bản phù hợp với yêu cầu chức trách, nhiệm vụ của chính trị viên và tình hình đơn vị2. Kết quả học tập chính trị tại chức hằng năm được coi là một trong những tiêu chí đánh giá, nhận xét cán bộ, đảng viên. Theo báo cáo công tác Đảng, công tác chính trị của Phòng Chính trị Sư đoàn, kết quả kiểm tra, học tập chính trị tại chức hằng năm của đội ngũ chính trị viên đại đội đều đạt 100% khá và giỏi3.
Ba là, đội ngũ chính trị viên đại đội đã phát huy khá tốt tinh thần trách nhiệm, tích cực, chủ động trong hoạt động tự bồi dưỡng nâng cao năng lực chủ trì về chính trị. Với tư cách là đối tượng bồi dưỡng, đội ngũ chính trị viên đại đội đã tham gia đầy đủ các hoạt động bồi dưỡng do cấp trên tổ chức. Đồng thời, với tư cách là chủ thể tự bồi dưỡng, đội ngũ chính trị viên đã xác định được kế hoạch tự học tập, tự nghiên cứu hằng năm. Thường xuyên tổ chức các hoạt động thực tiễn, qua đó tự bồi dưỡng bản thân. Thông qua hoạt động bồi dưỡng và tự bồi dưỡng, kết hợp với hoạt động thực tiễn, đội ngũ chính trị viên đại đội đã rút ra được nhiều bài học kinh nghiệm bổ sung, hoàn thiện năng lực của mình. Phong trào tự học tập, tự nghiên cứu của đội ngũ chính trị viên đại đội đã có những chuyển biến tích cực. Đánh giá hoạt động tự bồi dưỡng của đội ngũ chính trị viên đại đội thông qua phiếu điều tra 196 cán bộ chính trị, 196 cán bộ quân sự cấp tiểu, trung đoàn: có 51,02% cán bộ chính trị, 41,84% cán bộ quân sự đánh giá tốt4.
Bốn là, năng lực chủ trì về chính trị, năng lực tiến hành các hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội đã có những chuyển biến tiến bộ, hoàn thành khá tốt nhiệm vụ theo cương vị chức trách. Kết quả điều tra ở một số đơn vị trong Sư đoàn và các số liệu thống kê của cơ quan chức năng cho thấy, trình độ học vấn của đội ngũ chính trị viên đại đội hiện nay được nâng cao, đáp ứng yêu cầu mặt bằng học vấn xã hội: 100% chính trị viên đại đội có trình độ tốt nghiệp phổ thông trung học, trong đó, trình độ cử nhân đại học 86,90%; hầu hết được đào tạo cơ bản ở các nhà trường quân đội. Tính đến năm 2024, đội ngũ chính trị viên đại đội đã qua đào tạo cơ bản ở Trường Sĩ quan Chính trị đạt 87,15%, số còn lại được chuyển loại tại các trường sĩ quan và Học viện Phòng không – Không quân5.
Trên cương vị là bí thư chi bộ, đội ngũ chính trị viên đại đội đã vận dụng đúng đắn, sáng tạo những kiến thức xây dựng Đảng vào hoạt động xây dựng chi bộ, cấp ủy trong sạch vững mạnh; nâng cao năng lực toàn diện, sức chiến đấu cao của cấp ủy. Trên cương vị chính trị viên đã tiến hành tốt công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng; tổ chức tốt các hoạt động tư tưởng – văn hóa nhằm bồi dưỡng bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống cho cán bộ chiến sĩ. Kết quả điều tra tình hình tư tưởng chiến sĩ ở một số đơn vị cho thấy: 75% quan tâm đến các lĩnh vực chính trị – xã hội của đất nước; 88,67% tin tưởng tuyệt đối vào thắng lợi của công cuộc đổi mới đất nước; 68,67% tin tưởng vào lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong quân đội6.
Năng lực tiến hành hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội cơ bản đáp ứng được yêu cầu của nhiệm vụ đơn vị. Chất lượng, hiệu quả hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị ở đơn vị ngày càng chuyển biến tích cực; đáp ứng được yêu cầu xây dựng đơn vị về chính trị, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và thực hiện các nhiệm vụ khác. Khảo sát 300 cán bộ từ cấp trung đội đến cấp trung đoàn ở một số đơn vị trong sư đoàn về năng lực tiến hành công tác Đảng, công tác chính trị của đội ngũ chính trị viên, kết quả như sau: 27% đánh giá tốt; 52,67% đánh giá khá; 15,33% đánh giá trung bình; 4,0% đánh giá yếu; 1,33% khó trả lời7.
Năng lực quản lý, điều hành đơn vị của đội ngũ chính trị viên đại đội ở sư đoàn 361 đã có sự tiến bộ, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ. Trên cơ sở nắm chắc đường lối chính trị, quân sự của Đảng, các nguyên tắc, phương châm, phương hướng, nội dung, biện pháp tiến hành các hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị, hoạt động thực tiễn với kiến thức vững vàng về quân sự, Điều lệnh quản lý bộ đội…; đội ngũ chính trị viên đã thường xuyên quản lý chặt chẽ tình hình mọi mặt của đơn vị, đặc biệt là tình hình tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ; thực hiện có nền nếp các nội dung chỉ huy, quản lý, điều hành đơn vị theo chức trách, nhiệm vụ của người chủ trì về chính trị, chủ trì công tác Đảng, công tác chính trị và chủ trì đơn vị. Khảo sát 300 cán bộ từ cấp trung đội đến cấp trung đoàn về năng lực chỉ huy, quản lý, điều hành đơn vị của chính trị viên, kết quả như sau: 20% đánh giá tốt; 63,33% đánh giá khá; 12,67% đánh giá trung bình8.
b. Những hạn chế, tồn tại:
(1) Một số cấp ủy, cán bộ chủ trì, cơ quan chính trị các cấp và một bộ phận cán bộ, đảng viên nhận thức chưa đầy đủ vị trí, ý nghĩa, nội dung và những nguyên tắc cơ bản trong Nghị quyết số 51-NQ/TƯ của Bộ Chính trị (khoá IX) và Nghị quyết số 513-NQ/ĐUQSTƯ của Đảng ủy Quân sự Trung ương; vị trí, vai trò của đội ngũ chính trị viên đại đội; hiểu biết về năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội còn đơn giản, việc nghiên cứu nắm tình hình, đặc điểm, chức trách, nhiệm vụ và thực trạng năng lực của đội ngũ chính trị viên đại đội còn hạn chế. Có 4,67% cán bộ cho rằng, vị trí, vai trò của đội ngũ chính trị viên không quan trọng; 8,16% cán bộ quân sự cấp tiểu đoàn, trung đoàn đánh giá vị trí, vai trò của đội ngũ chính trị viên đại đội bình thường như cán bộ khác. Khảo sát 300 cán bộ ở một số đơn vị trong sư đoàn về vai trò của người chỉ huy trong việc bồi dưỡng phẩm chất, năng lực của đội ngũ chính trị viên ở đơn vị hiện nay, có: 51,33% đánh giá tốt; 45% đánh giá bình thường; 2,33% đánh giá chưa tốt; 1,33% khó đánh giá9.
(2) Nội dung bồi dưỡng chưa thể hiện tính logic, khoa học, nặng về lý thuyết, coi nhẹ thực hành và kinh nghiệm xử lý các tình huống chính trị phức tạp, chưa kết hợp chặt chẽ giữa lý luận với thực tiễn, lý thuyết chưa đi đôi với thực hành, xác định nội dung, hình thức, biện pháp bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên chưa phù hợp với yêu cầu thực tiễn đơn vị. Khảo sát 300 cán bộ ở một số đơn vị trong sư đoàn về nội dung bồi dưỡng phẩm chất, năng lực của đội ngũ chính trị viên ở đơn vị hiện nay, có: 49,33% đánh giá tốt; 44,67% đánh giá bình thường; 3,0% đánh giá chưa tốt; 3,0% không đánh giá10.
(3) Một số chính trị viên nhận thức chưa đầy đủ về hoạt động tự bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị, có chính trị viên thỏa mãn với kiến thức đã được đào tạo ở nhà trường, chưa tích cực tu dưỡng, rèn luyện vươn lên dẫn tới thiếu chủ động trong xây dựng kế hoạch tự học tập, tự bồi dưỡng. Khảo sát 300 cán bộ ở một số đơn vị trong sư đoàn nội dung đánh giá ý thức, trách nhiệm trong hoạt động tự bồi dưỡng phẩm chất, năng lực của đội ngũ chính trị viên ở đơn vị hiện nay, có: 47,33% đánh giá tốt; 44,33% đánh giá bình thường; 5,67% đánh giá chưa tốt; 2,67% khó đánh giá11.
(4) Năng lực tiến hành công tác xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên của đội ngũ chính trị viên đại đội còn nhiều nội dung hạn chế. Thể hiện rõ nhất đó là năng lực quán triệt những quan điểm, chủ trương trong các nghị quyết, chỉ thị của Đảng và đảng ủy cấp trên; khả năng nắm bắt, phân tích, đánh giá tình hình đơn vị, nhất là những khâu yếu, mặt yếu của chi bộ, đơn vị, những vấn đề mới nảy sinh, tình hình cán bộ chiến sĩ… để cụ thể hóa trong nghị quyết lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của cấp ủy, chương trình hành động của chi bộ còn hạn chế. Đánh giá trình độ năng lực của đội ngũ chính trị viên đại đội, kết quả khảo sát 300 cán bộ cấp tiểu, trung đoàn như sau: trình độ kiến thức lý luận chính trị có 19% đánh giá trung bình; trình độ kiến thức quân sự có 13,33% đánh giá trung bình; trình độ kiến thức hậu cần kỹ thuật có 19,23% đánh giá trung bình12.
3. Một số kinh nghiệm
Thứ nhất, quán triệt sâu sắc các nghị quyết của Bộ Chính trị, Đảng ủy quân sự Trung ương và các quy định, hướng dẫn của Tổng cục Chính trị, nâng cao nhận thức của các tổ chức, các lực lượng về đối tượng bồi dưỡng và những vấn đề cơ bản về bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội. Trong đó, tập trung quán triệt các văn bản, như: Nghị quyết số 51-NQ/TƯ ngày 05/9/2019 của Bộ Chính trị; Nghị quyết số 513-NQ/ĐUQSTƯ ngày 17/11/2005 của Đảng ủy Quân sự Trung ương; đồng thời gắn với nâng cao nhận thức, trách nhiệm của đảng ủy, chính ủy, chỉ huy, cơ quan chính trị của các tổ chức, các lực lượng trong bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội.
Đồng thời, phải đề cao trách nhiệm, vận dụng linh hoạt sáng tạo các quan điểm của Đảng, chỉ thị hướng dẫn của cấp trên về công tác cán bộ, về quy trình nội dung giáo dục, đào tạo, bổ nhiệm, đề bạt luân chuyển cán bộ để tổ chức thực hiện các nội dung, hình thức, biện pháp bồi dưỡng cho đội ngũ chính trị viên đại đội ở Sư đoàn 361. Trong thực tiễn hoạt động công tác của người chính trị viên đại đội luôn có một vị trí, vai trò rất quan trọng, là hạt nhân đoàn kết trong đơn vị. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã chỉ rõ “Tư cách của người chính trị viên có ảnh hưởng rất quan trọng đến bộ đội. Người chính trị viên tốt thì bộ đội ấy tốt. Người chính vị viên không làm tròn nhiệm vụ thì bộ đội ấy không tốt”13.
Thứ hai, chú trọng đổi mới nội dung, vận dụng sáng tạo các hình thức biện pháp bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị. Cần chú trọng đổi mới nội dung, vận dụng sáng tạo các hình thức biện pháp cho phù hợp, phải tiến hành một cách thường xuyên liên tục, có trọng tâm trọng điểm, thực hiện đa dạng hóa các loại hình đào tạo, biến quá trình đào tạo thành sau đào tạo, đào tạo ngắn hạn với đào tạo dài hạn, bồi dưỡng tại chức với đào tạo chính quy. Làm tốt công tác phối kết hợp giữa các học viện, nhà trường trong và ngoài quân đội, trong công tác giáo dục, đào tạo. Do đặc điểm của chính trị viên đại đội ở Sư đoàn có những yếu tố không đồng nhất như: tuổi quân, tuổi đời, nguồn đào tạo, môi trường công tác khắc nghiệt kéo dài… Vì vậy, đồng thời với việc bồi dưỡng năng lực chung cần có nội dung, biện pháp bồi dưỡng riêng cho từng đối tượng.
Thứ ba, kết hợp nâng cao bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị với giáo dục, rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống, tác phong công tác của chính trị viên đại đội với phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, các lực lượng trong bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của chính trị viên đại đội. Nhân cách của chính trị viên đại đội phải hội đủ các yếu tố, phẩm chất năng lực, phương pháp tác phong công tác khoa học, kinh nghiệm thực tiễn, sư trải nghiệm và uy tín của người cán bộ chính trị. Năng lực chỉ có thể hình thành và phát triển trên cơ sở có phẩm chất chính trị tốt, bản lĩnh chính trị vững vàng tác phong công tác tốt. Phẩm chất và năng lực là tiêu chí cơ bản để đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ cách mạng của Đảng nói chung, cán bộ chính trị hoạt động trong quân đội nói riêng. Do đặc điểm, tính chất nhiệm vụ người chính trị viên cùng với năng lực công tác đòi hỏi phải có phẩm chất tốt, thể hiện ở bản lĩnh chính trị, đạo đức lối sống là tấm gương cho cán bộ chiến sĩ noi theo.
Bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của chính trị viên đại đội diễn ra trong quá trình hoạt động, xây dựng của đơn vị, liên quan đến chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn của các tổ chức, lực lượng, nhiều cấp… Vì vậy, không thể khoán trắng việc bồi dưỡng này cho riêng cấp ủy, hay cơ quan chính trị… mà phải phát huy vai trò trách nhiệm của các tổ chức, các lực lượng trong toàn Sư đoàn. Trên cơ sở đề cao vai trò của các tổ chức, lực lượng, người chỉ huy cấp trên, động viên tinh thần tự giác, tu dưỡng rèn luyện của chính bản thân những chính trị viên đại đội, phát huy được sức mạnh tổng hợp đó sẽ bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội ngày một cao hơn.
4. Kết luận
Bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội ở Sư đoàn 361, Quân chủng Phòng không – Không quân là nội dung quan trọng trong công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ của Đảng, của quân đội, luôn chịu sự tác động của nhiều yếu tố cả khách quan và chủ quan. Vì vậy, trong quá trình bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội cần phân tích làm rõ thực trạng, vận dụng đúng đắn, sáng tạo những kinh nghiệm trong bồi dưỡng năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính trị viên đại đội ở Sư đoàn 361, Quân chủng Phòng không – Không Quân nhằm tiếp tục củng cố, bổ sung, phát triển, rèn luyện phẩm chất nhân cách, trí tuệ, phương pháp, tác phong công tác, bảo đảm cho đội ngũ chính trị viên hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao; giữ vững định hướng chính trị trong mọi nhiệm vụ, mọi lĩnh vực hoạt động của đơn vị.
Chú thích:
1, 2, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12. Tác giả điều tra khảo sát thực tế tại Sư đoàn 361, Quân chủng Phòng không – Không quân, tháng 12/2024.
3. Tác giả tổng hợp số liệu từ báo cáo công tác Đảng, công tác chính trị của Phòng Chính trị Sư đoàn 361, Quân chủng Phòng không – Không quân các năm 2020, 2021, 2022, 2023, 2024.
5. Tác giả tổng hợp số liệu do Phòng Chính trị Sư đoàn 361, Quân chủng Phòng không – Không quân cung cấp, tháng 12/2024.
13. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 392.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Chính trị (2005). Nghị quyết số 51/QĐ-TW ngày 20/7/2005 về tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
2. Đảng ủy Quân sự Trung ương (2005). Nghị quyết số 513-NQ/ĐUQSTU ngày 17/11/2005 thực hiện Nghị quyết số 51-NQ/TW ngày 20/7/2005 của Bộ Chính trị (khóa IX) về tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
3. Nâng cao chất lượng đội ngũ chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam. https://www.quanlynhanuoc.vn/2023/02/21/nang-cao-chat-luong-doi-ngu-chinh-tri-vien-dai-doi-trong-quan-doi-nhan-dan-viet-nam.
4. Giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ Trung đoàn Tên lửa thuộc Quân chủng Phòng không – Không quân hiện nay. https://www.quanlynhanuoc.vn/2024/05/09/giai-phap-nang-cao-nang-luc-lanh-dao-suc-chien-dau-cua-dang-bo-trung-doan-ten-lua-thuoc-quan-chung-phong-khong-khong-quan-hien-nay.
