ThS. Đỗ Thị Ngân
Trường Đại học Tài Nguyên và Môi trường Hà Nội
(Quanlynhanuoc.vn) – Đào tạo lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ luôn là nhiệm vụ có vai trò đặc biệt quan trọng nhằm góp phần chuẩn hóa tiêu chuẩn cán bộ, nâng cao bản lĩnh chính trị và vận dụng linh hoạt, sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn Việt Nam, đáp ứng yêu cầu mới về phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ ngang tầm nhiệm vụ, đủ bản lĩnh, khả năng làm việc trong môi trường quốc tế. Để góp phần nâng cao chất lượng đào tạo không thể không nói đến vai trò của công tác quản lý đào tạo lý luận chính trị. Bài viết tập trung làm rõ công tác đào tạo lý luận chính trị, vai trò, thực trạng và đề xuất một số kinh nghiệm trong hoạt động quản lý đào tạo lý luận chính trị thời gian qua.
Từ khóa: Cán bộ, lý luận chính trị, quản lý đào tạo.
1. Đặt vấn đề
Trong bối cảnh Việt Nam đang tiến hành công cuộc đổi mới, hội nhập quốc tế sâu rộng, việc nâng cao năng lực lãnh đạo và quản lý cho đội ngũ cán bộ là một nhiệm vụ, yêu cầu cấp bách. Đào tạo lý luận chính trị đóng vai trò đặc biệt quan trọng góp phần nâng cao trình độ, năng lực, phẩm chất, tư duy chiến lược cho đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý, giúp họ nắm chắc chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, từ đó thực hiện hiệu quả công tác lãnh đạo. Tuy nhiên, quá trình quản lý đào tạo lý luận chính trị vẫn còn đối mặt với những khó khăn, thách thức nhất định, từ hoạt động xây dựng chương trình đào tạo, nội dung, phương pháp giảng dạy đến tuyển chọn cán bộ, giảng viên giảng dạy và đánh giá chất lượng học viên. Để giải quyết những khó khăn này, cần có cái nhìn toàn diện, cách giải quyết phù hợp với thực tiễn hiện nay, đồng thời rút ra những bài học kinh nghiệm nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo, góp phần phát triển đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu của giai đoạn phát triển mới.
2. Tầm quan trọng của hoạt động quản lý đào tạo lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ ở Việt Nam
Hoạt động quản lý đào tạo lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ ở Việt Nam đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc xây dựng và củng cố hệ thống chính trị, bảo đảm sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam. Trong bối cảnh đất nước đang phát triển mạnh mẽ về kinh tế và xã hội, vai trò của đội ngũ cán bộ càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”. Nghị quyết số 26-NQ/TW của Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương (khóa XII) về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ nhấn mạnh: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng; công tác cán bộ là khâu “then chốt” của công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị.
Xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là công việc hệ trọng của Đảng, phải được tiến hành thường xuyên, thận trọng, khoa học, chặt chẽ và hiệu quả. Đầu tư xây dựng đội ngũ cán bộ là đầu tư cho phát triển lâu dài, bền vững”. Đại hội XIII của Đảng tiếp tục khẳng định: “Công tác cán bộ là then chốt của then chốt”. Vì vậy, cần đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ, giúp cán bộ nắm vững quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, nâng cao tư duy nhận thức, trình độ, năng lực, phẩm chất để giải quyết các vấn đề phức tạp trong quá trình phát triển và hội nhập quốc tế. Hoạt động quản lý đào tạo lý luận chính trị vì vậy sẽ trở thành công cụ cốt lõi trong công việc bảo đảm chất lượng đội ngũ cán bộ, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới.
Thứ nhất, hoạt động quản lý đào tạo lý luận chính trị đóng vai trò nền tảng trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ. Hoạt động quản lý đào tạo giúp cho cán bộ được trang bị kiến thức sâu rộng về các vấn đề lý luận cơ bản của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng với các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước. Đồng thời, giúp cán bộ hiểu rõ hơn về vai trò và trách nhiệm trong hoạt động thực tiễn, nâng cao năng lực tư duy chiến lược, khả năng lãnh đạo và quản lý, đặc biệt là trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang thay đổi nhanh chóng các lĩnh vực của đời sống xã hội. Hoạt động quản lý đào tạo lý luận chính trị không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức lý thuyết mà còn hướng tới việc phát triển kỹ năng thực tiễn cho đội ngũ cán bộ. Việc kết hợp giữa lý luận và thực tiễn trong quá trình đào tạo giúp nâng cao năng lực làm việc của cán bộ, từ đó góp phần vào sự phát triển chung của đất nước.
Thứ hai, hoạt động quản lý đào tạo lý luận chính trị có tác dụng quan trọng trong việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa, chính trị của dân tộc. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, Việt Nam phản đối nhiều thách thức liên quan đến việc bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc trước làn sóng du nhập của các luồng tư tưởng và văn hóa ngoại lai. Đội ngũ cán bộ có vai trò tiên phong trong việc bảo vệ và phát huy những truyền thống văn hóa, giá trị lịch sử của dân tộc, đồng thời xây dựng nền văn hóa mới tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Để làm được điều đó, đội ngũ cán bộ cần có kiến thức luận chính trị vững chắc, hiểu biết sâu sắc về lịch sử, văn hóa dân tộc và nắm bắt được những xu hướng biến đổi của xã hội trong bối cảnh toàn cầu hoá. Quản lý hoạt động đào tạo lý luận hiệu quả chính là yếu tố quyết định giúp đội ngũ cán bộ thực hiện tốt nhiệm vụ gìn giữ, bảo vệ và phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Thứ ba, quản lý đào tạo lý luận chính trị là chìa khóa giúp duy trì tính kỷ luật, đoàn kết và thống nhất trong Đảng và bộ máy Nhà nước. Khi được đào tạo bài bản về lý luận chính trị, cán bộ sẽ hiểu rõ hơn về vai trò lãnh đạo của Đảng, từ đó nâng cao ý thức trách nhiệm, tinh thần cống hiến và sự trung thành với mục tiêu, lý tưởng của chủ nghĩa cộng sản. Đồng thời, quá trình quản lý đào tạo giúp xây dựng, củng cố và tăng cường sức mạnh đoàn kết, thống nhất trong hoạt động giữa các cán bộ, cơ quan, tổ chức. Đây là điều đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng một hệ thống vững chắc, tạo nền tảng cho sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước.
Thứ tư, hoạt động quản lý đào tạo lý luận chính trị còn đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện, bồi dưỡng và phát triển đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Đây là lực lượng kế cận tiếp theo, có nhiệm vụ kế thừa và phát triển sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc trong tương lai. Thông qua quá trình đào tạo lý luận chính trị, Đảng có thể phát hiện ra những cá nhân xuất sắc, có đủ phẩm chất, năng lực để bảo đảm các vị trí chiến lược quan trọng trong bộ máy lãnh đạo Đảng và Nhà nước. Quản lý hiệu quả quá trình đào tạo sẽ giúp bảo đảm tính liên tục trong lãnh đạo, điều hành của Đảng, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho thế hệ cán bộ trẻ phát huy tối đa khả năng của mình trong các lĩnh vực công tác.
Thứ năm, hoạt động quản lý đào tạo lý luận chính trị còn giúp nâng cao tính tự giác, trách nhiệm và đạo đức công vụ của đội ngũ cán bộ. Quản lý đào tạo lý luận chính trị giúp cán bộ hiểu rõ hơn về giá trị của đạo đức cách mạng, tinh thần phục vụ nhân dân và ý thức trách nhiệm đối với đất nước, từ đó có hành động đúng đắn, không để xảy ra tình trạng tham ô, tham nhũng, cửa quyền hay thiếu trách nhiệm trong công việc. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực xây dựng một Nhà pháp quyền xã hội chủ nghĩa, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, công bằng và dân chủ.
Như vậy, hoạt động quản lý đào tạo lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ ở Việt Nam có vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo đảm và nâng cao chất lượng lãnh đạo, quản lý, đồng thời giữ gìn và phát huy những giá trị lịch sử, văn hóa cốt lõi của dân tộc. Việc quản lý hiệu quả quá trình đào tạo lý luận chính trị không chỉ giúp nâng cao kiến thức lý luận, bản lĩnh chính trị, năng lực tư duy mà còn phát triển kỹ năng thực tiễn, đạo đức công vụ và tinh thần trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, góp phần vào sự nghiệp ổn định và phát triển đất nước. Do đó, Đảng và Nhà nước cần tiếp tục quan tâm, đầu tư và đổi mới công tác quản lý đào tạo lý luận chính trị để xây dựng một đội ngũ cán bộ đủ đức, đủ tài, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới.
2. Thực trạng quản lý đào tạo lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ ở Việt Nam thời gian qua
Trong thời gian qua, quản lý đào tạo lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ ở Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng. Nghị quyết số 32-NQ/TW ngày 26/5/2014 của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ lãnh đạo, quản lý đã đánh giá: công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị đã đạt được một số kết quả quan trọng, góp phần xây dựng Đảng, hệ thống chính trị, phát triển kinh tế – xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Hệ thống cơ sở đào tạo lý luận chính trị được củng cố, phát triển; số lượng cán bộ được đào tạo lý luận chính trị tăng nhanh; nội dung, chương trình bước đầu đổi mới; đội ngũ giảng viên tăng cả về số lượng và chất lượng; điều kiện vật chất, kỹ thuật của các cơ sở đào tạo được cải thiện. Tính từ đầu nhiệm kỳ đến ngày 30/9/2020, Trung ương đã tổ chức 3 lớp cập nhật kiến thức mới cho các đồng chí Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương (khóa XII), 5 lớp bồi dưỡng cho 222 đồng chí diện quy hoạch cán bộ cấp chiến lược (khóa XIII) và có nhiều đổi mới so với nhiệm kỳ trước; tổ chức 258 đoàn, với 5.570 cán bộ được đào tạo, bồi dưỡng ở nước ngoài. Các cấp ủy chỉ đạo mở 6.582 lớp đào tạo, bồi dưỡng cho 590.601 lượt cán bộ, đảng viên về lý luận chính trị và chuyên môn, nghiệp vụ; mở 40.217 lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức cho 4.530.676 lượt học viên.
Một là, công tác quản lý đào tạo lý luận chính trị được coi là nền tảng quan trọng trong việc nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý của đội ngũ cán bộ. Nhiều khóa học, chương trình đào tạo đã được tổ chức, đặc biệt tại các Học viện, các Trường Chính trị tỉnh, thành phố, các Trung tâm đào tạo lý luận chính trị của Đảng như Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh và các Học viện khu vực… Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, học tập chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh tiếp tục được đẩy mạnh, nội dung, hình thức đa dạng, phong phú hơn. Những khóa đào tạo lý luận chính trị đã tập trung vào việc trang bị kiến thức về chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, cập nhật những kiến thức mới, vấn đề mới nảy sinh trong thực tiễn thế giới và Việt Nam. Điều này giúp cho đội ngũ cán bộ có thể hiểu rõ hơn về vai trò, trách nhiệm và nhiệm vụ của mình trong việc xây dựng và phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Thứ hai, nội dung, phương pháp giảng dạy trong đào tạo lý luận chính trị có sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, có những đổi mới tích cực, thúc đẩy hiệu quả học tập và ứng dụng thực tiễn. Nội dung đào tạo đã được cập nhật, bổ sung những kiến thức mới, yêu cầu mới của tình hình đất nước, đồng thời giữ vững giá trị cốt lõi của hệ thống lý luận chính trị. Phương pháp truyền thống trong đào tạo lý luận chính trị vẫn giữ vai trò quan trọng, đặc biệt là hình thức giảng bài trực tiếp. Tuy nhiên, để phù hợp với nhu cầu của thời đại mới và có sự trao đổi, tương tác trong quá trình dạy và học, các phương pháp hiện đại đã được tích cực áp dụng. Trong đó, nổi bật là việc sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, như chương trình học tập trực tuyến và áp dụng mô hình lớp học ngược (lớp học đảo ngược).
Ngoài ra, trong quá trình học, các nhóm hoạt động thảo luận, phân tích vấn đề thực tiễn và các buổi thảo luận chuyên đề đã được phát triển để tăng cường khả năng phản biện, giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo cho học viên. Sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại trong phương pháp giảng dạy lý luận chính trị không chỉ giúp củng cố, tăng cường kiến thức lý thuyết mà còn tạo điều kiện cho học viên rèn luyện kỹ năng thực tế, từ đó nâng cao hiệu quả của quá trình đào tạo và phát triển đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ công tác. Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới, đã chỉ rõ: tiếp tục đổi mới, hoàn thiện chương trình đào tạo, cập nhật kiến thức lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên trong các học viện, các trường chính trị… Đại hội XIII của Đảng nhận định: công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị được đổi mới cả về nội dung và phương pháp; tăng cường quản lý, kỷ luật trong giảng dạy, học tập; chất lượng đào tạo, bồi dưỡng được nâng lên.
Thứ ba, đội ngũ giảng viên giảng lý luận chính trị được nâng cao, có sự phối hợp giữa công tác quản lý với hoạt động giảng dạy; hoạt động quản lý, bồi dưỡng đội ngũ học viên cũng cần được chú ý hơn. Đội ngũ giảng viên giảng lý luận chính trị đã được đánh giá cao về số lượng và chất lượng trong những năm gần đây. Đội ngũ giảng viên lý luận chính trị không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nhiều giảng viên được cử đi học tập, nghiên cứu tại các trung tâm đào tạo lý luận chính trị trong nước và quốc tế. Giảng viên đã hoàn thành các chương trình đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ và có khả năng truyền đạt tốt các nội dung chuyên sâu về lý luận chính trị. Trong quản lý đào tạo lý luận chính trị hiện đang có nhiều chuyển biến tích cực, đã có sự phối hợp nhịp nhàng, kịp thời giữa công tác quản lý và giảng dạy vì mục tiêu chung là bảo đảm điều kiện thuận lợi cho người học.
Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới chỉ ra: nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị, các môn khoa học xã hội và nhân văn đáp ứng yêu cầu công tác giáo dục chính trị tư tưởng… Đồng thời, các cơ sở đào tạo xây dựng, hoàn thiện quy trình tổ chức, quản lý học viên, chú ý hơn là việc rèn luyện tư tưởng chính trị và kỹ năng lãnh đạo cho người học. Đặc biệt chú trọng các khâu: tổ chức chiêu sinh, nhập học; phân bổ theo lớp; quản lý toàn bộ quá trình học tập, rèn luyện; tổ chức thi, kiểm tra đánh giá, khen thưởng, kỷ luật; theo dõi học viên sau khi tốt nghiệp. Nhiều chương trình bồi dưỡng được tổ chức thường xuyên, cung cấp kiến thức, có sự kết hợp giữa lý luận gắn với thực tiễn, giúp học viên không chỉ hiểu sâu về lý thuyết mà còn áp dụng hiệu quả vào công việc. Đặc biệt, từng bước khắc phục tình trạng lười học, ngại học lý luận chính trị, dạy và học hình thức.
Thứ tư, điều kiện vật chất và kỹ thuật của các cơ sở đào tạo lý luận chính trị đã được cải thiện đáng kể, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình giảng dạy và học tập. Nhiều cơ sở đào tạo đã nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị hiện đại, bảo đảm các phòng học đều được trang bị đầy đủ phương tiện giảng dạy như máy chiếu, hệ thống âm thanh và mạng internet… Thư viện được nâng cấp, mở rộng, giúp người học tiếp cận dễ dàng hơn với các nguồn tài liệu học phong phú. Các yếu tố này không chỉ nâng cao chất lượng đào tạo mà còn góp phần tăng cường khả năng tự nghiên cứu và học tập của học viên, tạo ra môi trường học tập hiệu quả và chuyên nghiệp hơn.
Thứ năm, hoạt động kiểm tra, giám sát trong công tác đào tạo lý luận chính trị luôn được chú trọng, thường xuyên. Hoạt động kiểm tra, giám sát trong công tác đào tạo lý luận chính trị ở Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong công việc bảo đảm chất lượng và hiệu quả của quá trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, giảng viên. Các cơ sở đào tạo kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy chế quản lý đào tạo, chất lượng giảng dạy và học tập, điều kiện cơ sở vật chất và tinh thần, thái độ học tập của học viên. Thực hiện kiểm tra, giám sát giúp phát hiện, chấn chỉnh kịp thời các sai trái, hạn chế trong công tác giảng dạy như nội dung, chương trình, cách thức triển khai, quản lý lớp học,… đồng thời thúc đẩy việc bổ sung các quy định, chính sách liên quan đến công tác giáo dục lý luận chính trị.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị còn một số hạn chế, yếu kém. Cụ thể như: chất lượng đội ngũ giảng viên giảng dạy lý luận chính trị còn chưa đồng đều; nội dung, phương pháp giảng dạy cần tích cực đổi mới, tương tác nhiều hơn; quản lý mang tính hành chính, hình thức; hệ thống đánh giá chưa toàn diện, chủ yếu dựa trên số lượng; sự gắn kết giữa lý luận và thực tiễn còn yếu; và cơ sở vật chất, tài liệu giảng dạy cũng còn hạn chế. Việc mở rộng quy mô đào tạo, bồi dưỡng chưa gắn liền với nâng cao chất lượng. Nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng chậm được đổi mới, bổ sung, cập nhật, còn trùng lặp, chưa đáp ứng yêu cầu nâng cao năng lực hoạt động thực tiễn, rèn luyện tư tưởng chính trị, đạo đức, phong cách lãnh đạo, quản lý. Phương pháp giảng dạy, học tập chậm được đổi mới, nặng về truyền đạt kiến thức, chưa phát huy được tính tích cực, sáng tạo của học viên. Thiếu sự liên thông giữa các cấp học, các hệ đào tạo dẫn đến việc cán bộ phải học nhiều lần một số chuyên đề, học phần. Quản lý đào tạo còn có mặt yếu kém, nhất là quản lý tự học của học viên. Chất lượng đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý đào tạo còn có mặt hạn chế. Điều kiện vật chất – kỹ thuật trong nhiều cơ sở đào tạo còn thiếu thốn.
Công tác quản lý đào tạo sơ cấp, trung cấp và cao cấp lý luận chính trị còn nhiều yếu kém. Đặc biệt, phân cấp đào tạo lý luận chính trị vẫn còn hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu của công tác cán bộ trong tình hình mới. Việc tổ chức đào tạo, quản lý, kiểm tra, giám sát có lúc, có nơi còn chồng chéo, hiệu quả chưa cao; việc phối hợp của các bên liên quan trong công tác tổ chức đào tạo chưa chặt chẽ. Vì vậy, trong thời gian tới cần tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng quản lý đào tạo lý luận chính trị.
Đổi mới căn bản nội dung, chương trình, phương pháp giáo dục lý luận chính trị theo hướng khoa học, sáng tạo, hiện đại và gắn lý luận với thực tiễn; đưa việc bồi dưỡng lý luận chính trị, cập nhật kiến thức mới cho cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cấp đi vào nền nếp, nâng cao chất lượng, hiệu quả và phù hợp với từng đối tượng. Kết hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa học tập lý luận với rèn luyện, thử thách cán bộ trong thực tiễn để nâng cao bản lĩnh chính trị; khắc phục tình trạng ngại học, lười học lý luận chính trị trong cán bộ, đảng viên. Tập trung xây dựng, củng cố, thường xuyên bồi dưỡng nâng cao phẩm chất, năng lực của đội ngũ giảng viên chính trị, báo cáo viên; kiện toàn, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống các trường chính trị.
Tóm lại, công tác quản lý đào tạo lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ ở Việt Nam trong thời gian qua đã đạt được những kết quả tích cực, nhưng vẫn còn những hạn chế nhất định, cần tiếp tục được giải quyết. Để nâng cao chất lượng đào tạo lý luận chính trị, cần có những cải tiến trong phương pháp giảng dạy, cơ sở chất, nội dung đào tạo,… cũng như sự quan tâm hơn đến việc bồi dưỡng đội ngũ học viên, nhất là công tác tổ chức, quản lý cần tăng cường hơn nữa. Những nỗ lực này sẽ góp phần nâng cao năng lực xây dựng của đội ngũ cán bộ, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.
3. Một số kinh nghiệm rút ra từ quá trình quản lý đào tạo lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ ở Việt Nam
Quản lý đào tạo lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ ở Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, với nhiều kinh nghiệm quan trọng được rút ra để nâng cao hiệu quả và chất lượng đào tạo. Việc đào tạo lý luận đóng vai trò quan trọng trong việc trang bị kiến thức, kỹ năng và tư duy chính trị cho đội ngũ cán bộ, bảo đảm nắm vững nền tảng tư tưởng của Đảng để lãnh đạo, quản lý và điều hành công việc một cách hiệu quả. Trong quá trình triển khai hoạt động đào tạo, đã đúc kết được nhiều bài học kinh nghiệm đáng quý, góp phần định hình phương hướng cho công tác quản lý đào tạo lý luận chính trị trong tương lai.
Một là, phải gắn kết chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn. Đào tạo lý luận chính trị không chỉ đơn giản là việc truyền đạt kiến thức về chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, mà cần phải làm rõ cách thức vận dụng lý luận vào thực tế. Kinh nghiệm cho thấy, việc kết hợp lý thuyết và thực tiễn trong các chương trình đào tạo đã trợ giúp cho quá trình học tập, đặc biệt là các cán lãnh đạo, quản lý hiểu rõ và áp dụng việc học và thực tiễn, nói đi đôi với làm trong công việc hằng ngày. Nhiều khóa học tại các cơ sở đào tạo đã tăng cường tổ chức các buổi thảo luận, thực hành, ngoại khóa, thực tế chính trị – xã hội và mời các chuyên gia có kinh nghiệm thực tế tham gia giảng dạy, từ đó giúp học viên tiếp cận và giải quyết các vấn đề cụ thể trong quá trình lãnh đạo, quản lý
Hai là, việc phân loại và lựa chọn học viên phù hợp là một bài học quan trọng trong công tác quản lý đào tạo. Đội ngũ cán bộ tham gia đào tạo lý luận chính trị có sự khác biệt về trình độ học vấn, chức vụ và kinh nghiệm công tác, vì vậy việc xây dựng chương trình đào tạo cần phải linh hoạt và phù hợp với từng đối tượng học, hệ lớp. Kinh nghiệm thực tế cho thấy, việc tổ chức các khóa học chung cho nhiều đối tượng học tập khác nhau dễ dẫn đến tình trạng thiếu tập trung và không đáp ứng được nhu cầu học tập cụ thể của từng nhóm đối tượng. Do vậy, các cơ sở đào tạo đã phát triển các khóa học chuyên sâu, phù hợp với từng đối tượng, từ cấp học. Cho nên, trong hoạt động quản lý đào tạo lý luận chính trị cần triển khai thực hiện đúng theo Quy định số 57-QĐ/TW ngày 08/02/2022 của Ban Chấp hành Trung ương quy định về đối tượng, tiêu chuẩn và phân cấp đào tạo lý luận chính trị.
Ba là, lựa chọn, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ giảng viên. Chất lượng đội ngũ giảng viên là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của các chương trình đào tạo lý luận chính trị. Đội ngũ giảng viên không chỉ đóng vai trò truyền đạt kiến thức mà còn định hướng, phát triển tư duy lý luận và kỹ năng phân tích cho học viên. Một giảng viên có trình độ chuyên môn vững vàng, phương pháp giảng dạy hiện đại, kết hợp kinh nghiệm thực tiễn phong phú sẽ tạo ra môi trường học tập sôi động, khuyến khích sự tham gia và tương tác từ phía học viên. Ngược lại, nếu giảng viên thiếu năng lực chuyên môn hoặc chưa đủ cập nhật cho thực tiễn xã hội, việc đào tạo sẽ thiếu sức hút và không đạt được hiệu quả cao. Do đó, việc đầu tư vào việc nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên cần được coi là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển các chương trình đào tạo lý luận chính trị. Vậy nên, bài học kinh nghiệm quan trọng là cần thiết đẩy mạnh việc bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, đặc biệt trong đó cần tăng cường sự kết hợp giữa lý luận và thực tiễn trong quá trình giảng dạy. Ngoài ra, việc mời các chuyên gia, cán bộ lãnh đạo có kinh nghiệm thực tế tham gia giảng dạy cũng là một giải pháp hiệu quả, giúp học viên có cơ hội học hỏi, trau dồi kinh nghiệm xử lý các tình huống cụ thể trong công việc.
Bốn là, đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập. Trước đây, phương pháp giảng dạy lý luận chính trị thường mang tính truyền thống, nặng về lý thuyết và thiếu sự tương tác giữa giảng viên và học viên. Điều này dẫn đến việc học tập, tiếp thu kiến thức một cách thụ động, thiếu sự tương tác, trao đổi, tranh luận và phản biện. Do đó, giảng viên tiến hành đổi mới phương pháp giảng dạy bằng cách vận dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại như học theo nhóm, thảo luận vấn đề, hoặc sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, tạo điều kiện cho học viên tham gia tích cực hơn vào quá trình học tập. Việc này không chỉ giúp người học hiểu sâu hơn về kiến thức lý luận mà còn giúp họ phát triển kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng phản biện…
Năm là, bảo đảm sự liên tục và thường xuyên trong công tác đào tạo. Đào tạo lý luận chính trị được thực hiện liên tục và thường xuyên do đó cần phải cập nhật những kiến thức mới nhất về chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, những vấn đề mới, nóng bỏng trong khu vực và thế giới… Vì vậy, các chương trình đào tạo cần thường xuyên được nâng cao, các khóa đào tạo, bồi dưỡng liên tục được mở, tạo điều kiện cho người học có thể có cơ hội học tập và phát triển kỹ năng phục vụ cho công tác.
Sáu là, trong quá trình quản lý đào tạo lý luận chính trị cần thiết phải có sự phân phối hợp lý giữa các cơ quan, tổ chức liên quan trong việc xây dựng và phát triển chương trình đào tạo. Để bảo đảm hiệu quả của các khóa đào tạo, cần có sự tham gia tích cực của các cơ quan quản lý, các cơ sở đào tạo, các đơn vị sử dụng cán bộ. Sự phối hợp nhịp nhàng, kịp thời giúp bảo đảm chương trình đào tạo được xây dựng phù hợp với nhu cầu thực tế của từng đối tượng học tập, đồng thời tạo ra một môi trường học tập thuận lợi, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.
4. Kết luận
Công tác quản lý đào tạo lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ ở Việt Nam hiện nay đã đạt được nhiều kết quả tích cực, song vẫn còn tồn tại hạn chế ở một mức độ nhất định. Hệ thống đào tạo đã phát triển mạnh mẽ về quy mô và chất lượng, đáp ứng nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, nhưng vẫn còn tình trạng bất cập về nội dung giảng dạy và phương pháp đào tạo. Một số kinh nghiệm quý giá rút ra từ thực tiễn là cần tăng cường tính thực tiễn trong giảng dạy, gắn lý luận với thực tiễn. Xây dựng đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn cao và tinh thần trách nhiệm lớn cũng là yếu tố quan trọng, bảo đảm chất lượng đào tạo ngày càng được nâng cao. Trong thời gian tới, Việt Nam cần tiếp tục đổi mới và hoàn thiện hệ thống đào tạo lý luận chính trị để đáp ứng yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ chất lượng cao trong mọi thời điểm của quá trình hội nhập và phát triển đất nước.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Chấp hành Trung ương (2014). Nghị quyết số 32-NQ/TW ngày 26/5/2014 về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ lãnh đạo, quản lý.
2. Ban Chấp hành Trung ương (2018). Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
4. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập II. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
5. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
6. Vũ Thanh Sơn (2022). Những điểm mới về đối tượng, tiêu chuẩn và phân cấp đào tạo lý luận chính trị. https://www.tuyengiao.vn/nhung-diem-moi-ve-doi-tuong-tieu-chuan-va-phan-cap-dao-tao-ly-luan-chinh-tri-143756.
