NCS. ThS. Phùng Thanh Hoa
Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông,
Đại học Thái Nguyên
(Quanlynhanuoc.vn) – Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức luôn được Đảng và Nhà nước luôn quan tâm. Đội ngũ công chức không chỉ là cầu nối giữa Nhà nước và Nhân dân mà còn đảm nhận nhiều vai trò quan trọng khác trong bộ máy quản lý nhà nước cũng như trong quá trình phát triển xã hội. Chính vì vậy, việc nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức không chỉ là nhiệm vụ cấp thiết mà còn là yếu tố then chốt để xây dựng một nền hành chính chuyên nghiệp, hiện đại và hiệu quả. Do vậy, việc đánh giá đúng thực trạng về công tác này và đề xuất một số giải pháp phù hợp sẽ góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ công chức, góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới.
Từ khóa: Đào tạo, bồi dưỡng, đội ngũ cán bộ, công chức, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
1. Đặt vấn đề
Đội ngũ cán bộ, công chức giữ vị trí then chốt trong hệ thống chính quyền địa phương hai cấp, là cầu nối trực tiếp giữa Nhà nước với Nhân dân. Trong bối cảnh đất nước đang vững bước tiến vào “kỷ nguyên mới” với nhiều cơ hội và thử thách thì việc đổi mới toàn diện bộ máy hành chính là yêu cầu cấp thiết đáp ứng những đòi hỏi của thực tiễn đặt ra. Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, yêu cầu về năng lực, trình độ và phẩm chất đối với đội ngũ này cũng ngày càng phải nâng cao.
Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ: “Cán bộ và công tác cán bộ là vấn đề “rất trọng yếu”, “quyết định mọi việc”, “cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng. Xây dựng đội ngũ cán bộ đủ năng lực đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc đang đặt ra cấp thiết”1. Tuy nhiên, trong mô hình chính quyền hai cấp hiện nay cũng đang gặp nhiều khó khăn nhất định, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thực thi công vụ và tác động đến sự phát triển bền vững của địa phương và đất nước.
Để đáp ứng yêu cầu đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức là cần thiết, nhằm góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
2. Khái quát thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức hiện nay
2.1. Những thành tựu đạt được
Thực hiện triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 01/7/2025 đã mở ra cơ hội về cải cách hành chính sâu rộng, nâng cao hiệu quả, minh bạch và gần dân. Do đó, việc xác định đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức là nhiệm vụ then chốt, trong đó các hoạt động phối hợp tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng quản lý hành chính, công nghệ thông tin, kỹ năng tiếp dân, quán triệt thực hiện cải cách hành chính, chuyển đổi số… phục vụ Nhân dân và doanh nghiệp ngày càng tốt hơn là điều cần thiết.
Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh một số yêu cầu đối với cán bộ trong giai đoạn cách mạng mới: (1) Có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đột phá vì lợi ích chung; hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân, luôn đặt lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích của Nhân dân lên trên hết, trước hết.
(2) Có bản lĩnh, quyết tâm cao, sẵn sàng dấn thân, hy sinh lợi ích cá nhân. Dám đi đầu, đổi mới, loại bỏ cái cũ, cái lạc hậu; khơi thông điểm nghẽn, giải quyết vướng mắc, ách tắc trong thực tiễn, mang lại hiệu quả cao trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ; giải quyết những vấn đề sai sót tồn đọng, kéo dài hoặc đột phá đối với những vấn đề mới chưa có quy định hoặc quy định chồng chéo, thiếu thống nhất, khó thực hiện.
(3) Có năng lực cụ thể, tổ chức thực hiện, đưa chủ trương chiến lược của Đảng vào thực tiễn từng bộ, ban, ngành, địa phương (chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, phát triển hạ tầng chiến lược, cải cách triệt để thủ tục hành chính…)2. Do vậy, công tác đào tạo, bồi dưỡng được coi là một yếu tố then chốt, nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ công chức đáp ứng yêu cầu của cải cách hành chính và chuyển đổi số quốc gia hiện nay.
Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 163/QĐ-TTg về phê duyệt Đề án đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức giai đoạn 2016 – 2025”;Thông tư số 03/2023/TT-BNV ngày 30/4/2023 của Bộ Nội vụ: “Hướng dẫn một số quy định của Nghị định số 101/2017/NĐ-CP ngày 01/9/2017 của Chính phủ về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức và Nghị định số 89/2021/NĐ-CP ngày 18/10/2021 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 101/2017/NĐ-CP của Chính phủ về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức”đã được các bộ, ngành, địa phương đã tập trung triểnkhai thực hiện.
Qua quá trình thực hiện triển khai trong thực tiễn thì công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức đã đạt được một số những thành tựu tích cực. Năm 2024, cả nước đã đào tạo, bồi dưỡng được 642.049 lượt cán bộ, công chức, viên chức. Trong đó, ở các bộ, ngành: 26.536 lượt người (cử đi đào tạo: 259 lượt công chức, 2.566 lượt viên chức; cử đi bồi dưỡng: 5.885 lượt công chức, 16.826 lượt viên chức); ở địa phương: 615.513 lượt người (cử đi đào tạo: 13.300 lượt công chức, 19.776 lượt viên chức, cử đi bồi dưỡng: 207.277 lượt công chức, 375.160 lượt viên chức)3.
Qua quá trình đào tạo, bồi dưỡng được thực hiện từ trước khi sắp xếp mô hình chính quyền hai cấp đã giúp đội ngũ công chức xác định rõ được trách nhiệm của mình khi vận hành mô hình chính quyền mới. Họ không chỉ nắm vững chuyên môn, nghiệp vụ mà còn chủ động thích ứng với yêu cầu quản lý, điều hành trong bối cảnh bộ máy tinh gọn hơn, khối lượng công việc nhiều hơn và phạm vi phục vụ rộng hơn. Điều này chứng tỏ, công tác đào tạo, bồi dưỡng trước và sau khi thực hiện mô hình chính quyền hai cấp đã tạo nền tảng vững chắc để đội ngũ công chức phát huy năng lực, tinh thần trách nhiệm và ý thức phục vụ Nhân dân, đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.
Đội ngũ công chức với tinh thầnlàm việc căn cơ, khoa học, bảo đảm nguyên tắc minh bạch “6 rõ” (rõ người, rõ việc, rõ sản phẩm, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền) và “2 không” (không đùn đẩy, không thoái thác trách nhiệm), chú trọng lấy sự hài lòng của Nhân dân và doanh nghiệp làm thước đo hiệu quả. Tại nhiều địa phương đã hoàn thành kết nối dịch vụ công, triển khai phê duyệt quy trình điện tử đối với các thủ tục hành chính; việc đào tạo, tập huấn về kỹ năng công nghệ và chuyển đổi số cho công chức được triển khai bài bản, giúp nâng cao năng lực phục vụ người dân và doanh nghiệp nhanh chóng, tiện lợi. Ngoài ra, việc thực hiện ứng dụng chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ đã bước đầu đạt được những hiệu quả tích cực.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh: “6 tháng cuối năm sẽ dùng KPI đánh giá, đo lường, phân loại đối với cán bộ, công chức, người lao động của đơn vị thuộc, trực thuộc Bộ Nội vụ để bảo đảm tinh thần “có vào, có ra”; đồng thời, sàng lọc đội ngũ theo tinh thần chỉ đạo chung”4. Do đó, sẽ không còn tư tưởng “biên chế suốt đời” mà bắt buộc mỗi công chức phải thường xuyên rèn luyện, cập nhật kiến thức, nâng cao kỹ năng để đáp ứng tiêu chuẩn công vụ.
Việc áp dụng KPI không chỉ là công cụ quản lý hiệu suất mà còn là thước đo công bằng, minh bạch để khuyến khích người làm tốt; đồng thời, loại bỏ những trường hợp năng lực hạn chế, thiếu ý thức trách nhiệm. Đây cũng là bước chuyển quan trọng từ cơ chế “bảo đảm vị trí” sang cơ chế “cạnh tranh lành mạnh” phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 03/11/2022 Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương (khóa XII) về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Điều này sẽ tạo động lực mạnh mẽ để đội ngũ công chức chủ động đổi mới tư duy, nâng cao hiệu quả phục vụ Nhân dân trong bối cảnh chính quyền hai cấp và tiến trình chuyển đổi số quốc gia.
Như vậy, có thể thấy, công tác đào tạo, bồi dưỡng đóng vai trò thiết yếu trong việc nâng cao trình độ và năng lực của đội ngũ công chức; đồng thời, từng bước tiêu chuẩn hóa các ngạch và bậc theo quy định của Nhà nước. Nhìn chung, công tác đào tạo, bồi dưỡng không chỉ giúp nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ mà còn củng cố niềm tin của đội ngũ công chức vào khả năng hoàn thành nhiệm vụ để thúc đẩy sự phát triển chung của đất nước.
2.2. Một số hạn chế
Hiện nay,trong quá trình triển khai và thực thi mô hình chính quyền hai cấp vẫn còn tồn tại một số hạn chế, như: một bộ phận công chức còn hạn chế về kỹ năng quản lý, kiến thức chuyên môn, ứng dụng công nghệ thông tin, ý thức phục vụ; hạ tầng công nghệ lúc cao điểm còn xảy ra chậm nghẽn, bất cập trong bối cảnh các địa phương đang dùng nhiều phần mềm khác nhau, khó liên thông, tích hợp; cơ sở vật chất chưa đồng bộ; đường truyền internet băng thông rộng còn hạn chế… Những hạn chế này, cần được nhận diện và khắc phục bằng các giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ công chức, đáp ứng yêu cầu của mô hình chính quyền hai cấp vì Nhân dân phục vụ.
Ngoài ra, một bộ phận công chức thiếu ý thức trách nhiệm, dẫn tới tình trạng trong năm 2024 các bộ, ngành, địa phương đã xử lý kỷ luật 4.741 cán bộ, công chức, viên chức (cán bộ 390 người; công chức 1.092 người, viên chức 3.259 người5. Vì vậy, “3 nội dung được người dân mong đợi nhiều nhất, đó là: (1) Nâng cao năng lực của cán bộ, công chức, viên chức trong giải quyết công việc cho người dân, với 66,56% người dân tham gia khảo sát lựa chọn; (2) Nâng cao tinh thần, thái độ phục vụ của cán bộ, công chức, viên chức đối với người dân, với 63,10% người dân tham gia khảo sát lựa chọn; (3) Nâng cao tính công khai, minh bạch trong cung cấp thông tin cho người dân, với 59,42% người dân tham gia khảo sát lựa chọn”6.
Nguyên nhân của những hạn trên bắt nguồn từ nội dung chương trình đào tạo, bồi dưỡng chưa được ban hành đầy đủ; một số chương trình bồi dưỡng theo tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp ban hành còn chậm, dẫn đến sự chậm trễ trong việc nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ, công chức. Đồng thời, các chương trình liên quan đến kỹ năng mới, như: công nghệ thông tin, hội nhập quốc tế, xây dựng chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số, công dân số… vẫn chưa được quan tâm đầy đủ cập nhật kịp thời.
Mặc dù, đội ngũ công chức đã tham gia vào nhiều chương trình đào tạo, bồi dưỡng để đáp ứng yêu cầu về bằng cấp và chứng chỉ nhưng thực tế cho thấy, chất lượng và năng lực thực tiễn của một số công chức đôi khi chưa đáp ứng được với yêu cầu của thực tiễn. Do đó, cần có các biện pháp mạnh mẽ hơn để xây dựng, cập nhật các chương trình đào tạo, bồi dưỡng bảo đảm, đội ngũ công chức được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng cần thiết đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công việc.
3. Một số giải pháp
Một là, xác định đúng đắn mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng. Cụ thể,công tác đào tạo, bồi dưỡng phải phù hợp với yêu cầu của thực tiễn và chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của từng địa phương cũng như của đất nước. Đào tạo đội ngũ cán bộ, công chức nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng chuyên môn, phục vụ cho việc thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước, phục vụ Nhân dân và doanh nghiệp một cách hiệu quả. Đồng thời, trang bị cho họ khả năng thích ứng nhanh với những thay đổi của môi trường làm việc, cũng như những chính sách mới của Nhà nước. Đồng thời, tập trung xây dựng kế hoạch triển khai nhiệm vụ “Tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện hệ thống thể chế theo hướng tăng cường bồi dưỡng theo nhu cầu, yêu cầu của vị trí việc làm” quy định tại Quyết định số 163/QĐ-TTg ngày 25/01/2016 của Thủ tướng Chính phủ.
Hai là, đổi mới phương thức đào tạo, ứng dụng công nghệ số. Xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng gắn với quy hoạch, luân chuyển, sử dụng công chức. Đổi mới nội dung, phương thức, chương trình đào tạo để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, chú trọng phát triển kỹ năng lãnh đạo, quản lý và kỹ năng xử lý tình huống thực tiễn tại cơ sở.
Thường xuyên cập nhật và điều chỉnh nội dung đào tạo phù hợp với yêu cầu thực tiễn và xu hướng phát triển của xã hội. Áp dụng các phương thức đào tạo hiện đại, như: học trực tuyến, mô hình học tập kết hợp, đào tạo thực hành thông qua các dự án thực tế… Khuyến khích việc tổ chức các khóa học ngắn hạn, hội thảo và tọa đàm để tăng cường tính linh hoạt trong việc cập nhật kiến thức. Đổi mới các chương trình đào tạo, bồi dưỡng đáp ứng yêu cầu quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả, chuyển mạnh từ cách tiếp cận truyền thống sang tiếp cận năng lực, chú trọng kỹ năng số, tư duy chiến lược và khả năng giải quyết vấn đề thực tiễn. Đồng thời, cần gắn kết chặt chẽ giữa đào tạo với đánh giá, sử dụng cán bộ nhằm bảo đảm hiệu quả và tính bền vững.
Ba là, tăng cường đánh giá và có những chính sách thu hút, đãi ngộ. Để thu hút và giữ chân cán bộ, công chức thì việc xây dựng một chế độ đãi ngộ hợp lý là rất quan trọng. Việc thiết lập chính sách lương, phụ cấp phù hợp với vai trò và trách nhiệm sẽ bảo đảm mức sống tối thiểu và khuyến khích công chức cống hiến. Do đó, cần có những biện pháp cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, thông tin liên lạc và hỗ trợ kỹ thuật để nâng cao hiệu quả công việc. Bên cạnh đó, cần tăng cường các chế độ bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội để bảo vệ quyền lợi cho công chức. Ngoài ra, các chương trình hỗ trợ về đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cũng cần được triển khai, thực hiện nhằm đáp ứng tốt hơn yêu cầu công việc trong bối cảnh phát triển của đất nước.
Bốn là, khuyến khích tự học và nâng cao năng lực thực tiễn. Cầntăng cường hình thức “học qua làm” và trao đổi kinh nghiệm giữa các địa phương, cơ quan nhằm giúp công chức rèn luyện khả năng thích ứng, tư duy linh hoạt và kỹ năng phối hợp liên ngành. Tổ chức các khóa bồi dưỡng kỹ năng thực hành, kỹ năng xử lý tình huống, giải quyết vướng mắc thực tế tại địa phương, qua đó, nâng cao năng lực thực thi công vụ. Khuyến khích và tạo điều kiện để công chức chủ động tự nghiên cứu, tự học tập, lựa chọn các chương trình bồi dưỡng phù hợp với vị trí, việc làm.
4. Kết luận
Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ công chức không chỉ là một nhiệm vụ mà còn là yếu tố then chốt góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới. Thực tiễn kinh nghiệm các địa phương cho thấy, khi đội ngũ công chức, đặc biệt là công chức cấp xã được xây dựng tốt, sẽ trực tiếp giải quyết triệt để những vấn đề tại cơ sở như an sinh xã hội, phát huy dân chủ cơ sở, xây dựng tổ chức đảng và chính quyền trong sạch, vững mạnh, tăng cường, củng cố vai trò lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, sự điều hành, quản lý của chính quyền… Chính vì vậy, cần có những chính sách và biện pháp đồng bộ, nâng cao chất lượng đào tạo, tạo điều kiện cho họ phát huy hết khả năng, năng lực của mình, đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển xây dựng chính quyền phục vụ, kiến tạo.
Chú thích:
1, 2. Nội dung chuyên đề của Tổng Bí thư Tô Lâm về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. https://tapchiqptd.vn/vi/tin-tuc-thoi-su/noi-dung-chuyen-de-cua-tong-bi-thu-to-lam-ve-ky-nguyen-moi-ky-nguyen-vuon-minh-cua-dan-toc/22976.html.
3, 5. Bộ Nội vụ (2024). Báo cáo kết quả công tác năm 2024 và phương hướng, nhiệm vụ công tác năm 2025 của ngành Nội vụ.
4. Bộ Nội vụ áp KPI cho cán bộ, công chức với tinh thần “có vào, có ra”. https://dantri.com.vn/noi-vu/bo-noi-vu-ap-kpi-cho-can-bo-cong-chuc-voi-tinh-than-co-vao-co-ra-20250708145922061.htm.
6. Người dân ngày càng hài lòng với cơ quan hành chính. https://baochinhphu.vn/nguoi-dan-ngay-cang-hai-long-voi-co-quan-hanh-chinh-102250406104559899.htm.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Nội vụ (2023). Thông tư số 03/2023/TT-BNV ngày 30/4/2023 hướng dẫn một số quy định của Nghị định số 101/2017/NĐ-CP ngày 01/9/2017 của Chính phủ về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức.
2. Chính phủ (2021). Nghị định số 89/2021/NĐ-CP ngày 18/10/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 101/2017/NĐ-CP của Chính phủ về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức.
3. Thủ tướng Chính phủ (2021). Quyết định số 163/QĐ-TTg ngày 25/01/2016 về phê duyệt Đề án đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức giai đoạn 2016 – 2025.
4. Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới. https://www.quanlynhanuoc.vn/2025/01/29/nang-cao-chat-luong-dao-tao-boi-duong-can-bo-cong-chuc-vien-chuc-gop-phan-dua-dat-nuoc-buoc-vao-ky-nguyen-moi/
