ThS. Nguyễn Hữu Đại
Học viện Tài chính
(Quanlynhanuoc.vn) – Công tác kiểm tra, giám sát có vị trí, vai trò rất quan trọng trong công tác xây dựng Đảng; là một trong những chức năng lãnh đạo của Đảng, bảo đảm cho Đảng luôn trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Trong những năm qua, công tác kiểm tra, giám sát luôn được Đảng ủy, Ủy ban kiểm tra Đảng ủy Học viện Tài chính quan tâm và tiến hành thường xuyên; trọng tâm của công tác kiểm tra, giám sát đã gắn chặt với việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ công tác đảng do đó, kết quả đạt được đáng trân trọng và ghi nhận. Phát huy kết quả, một số giải pháp được đề xuất nhằm tăng cường và nâng cao hơn nữa chất lượng công tác kiểm tra, giám sát của Đảng bộ Học viện Tài chính.
Từ khóa: Học viện Tài chính, công tác kiểm tra, giám sát.
1. Đặt vấn đề
Công tác kiểm tra, giám sát là một bộ phận quan trọng trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng, là khâu quan trọng của tổ chức thực hiện. Trong những năm qua, Đảng ủy Học viện Tài chính đã xây dựng chương trình kiểm tra, giám sát theo từng năm, trên cơ sở đó Ủy ban Kiểm tra đã xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát của năm, xác định rõ các nội dung, mốc thời gian tiến hành kiểm tra, giám sát định kỳ và theo dõi chuyên đề đối với hoạt động của Đảng bộ và chi bộ; phân công nhiệm vụ rõ ràng, cụ thể cho các tổ kiểm tra của Ủy ban Kiểm tra theo dõi, giám sát việc thực hiện Điều lệ Đảng, triển khai thực hiện chỉ thị, nghị quyết của Đảng ủy cấp trên và của chi bộ; đôn đốc, kiểm tra việc tự kiểm tra của chi ủy đối với hoạt động của chi bộ. Chỉ đạo các chi bộ tiến hành sơ kết, tổng kết việc thực hiện nghị quyết, chấp hành đầy đủ chế độ báo cáo với cấp trên trực tiếp, do đó, chất lượng công tác kiểm tra, giám sát của Đảng ủy Học viện Tài chính có sự chuyển biến tích cực, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ công tác xây dựng đảng của Đảng bộ Học viện Tài chính.
2. Thực trạng công tác kiểm tra, giám sát tại Đảng bộ Học viện Tài chính
Trong nhiệm kỳ 2015 – 2020 và nhiệm kỳ 2020 – 2025, công tác kiểm tra, giám sát đã được Đảng ủy quan tâm chỉ đạo sát sao từ xây dựng chương trình, kế hoạch công tác đến tổ chức thực hiện kiểm tra, giám sát; các hoạt động kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng trong toàn Đảng bộ được Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy tổ chức thực hiện linh hoạt, sáng tạo, đúng Điều lệ Đảng và hiệu quả hoạt động kiểm tra, giám sát ngày càng cao.
Qua công tác kiểm tra cho thấy, Đảng ủy Học viện thực hiện chế độ sinh hoạt rất đều đặn đúng quy định Điều lệ Đảng, nội dung sinh hoạt đa dạng, phong phú; nghị quyết chuyên đề gắn liền với triển khai nghị quyết, chỉ thị của Ban Chấp hành Trung ương và Đảng ủy cấp trên; nghị quyết trong các cuộc họp có chất lượng cao và phù hợp với điều kiện Học viện.
Công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết và đánh giá kết quả thực hiện các nhiệm vụ được tiến hành thường xuyên, nghiêm túc; đưa vào kế hoạch kiểm tra, giám sát và chương trình công tác hàng năm. Đảng ủy Học viện đã chủ động xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát, triển khai thực hiện, lồng ghép với thực hiện nhiệm vụ chính trị nhằm đưa việc “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” vào thực tiễn đời sống cán bộ, đảng viên. Qua kiểm tra, giám sát đã giúp cho các chi bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu thấy được những hạn chế, khuyết điểm để kịp thời chấn chỉnh, khắc phục, sửa chữa, đồng thời, phát hiện những cách làm hay, sáng tạo để nhân rộng. Đảng bộ Học viện không có trường hợp cán bộ, đảng viên nào vi phạm kỷ luật Đảng, pháp luật của Nhà nước.
Hằng năm, Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy Học viện tiến hành giám sát chuyên đề đối với 3 chi bộ trực thuộc. Nội dung tập trung vào: (1) Thực hiện quy chế làm việc của cấp ủy. (2) Thực hiện Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XIII) về đẩy mạnh xây dựng chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện“tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. (3) Thực hiện Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với việc thực hiện các quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp.
Giám sát thường xuyên 100% tổ chức đảng việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, nghị quyết của cấp ủy thông qua các buổi làm việc, các hội nghị sơ, tổng kết và qua nghiên cứu tài liệu, báo cáo.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác kiểm tra, giám sát của Đảng ủy Học viện Tài chính còn nhiều hạn chế, bất cập. Theo đó, một số chi bộ, chi ủy chưa nắm chắc nghiệp vụ công tác Đảng, do đó việc triển khai thực hiện chỉ thị, nghị quyết còn lúng túng, công tác tự kiểm tra, giám sát của chi ủy còn mang tính hình thức, công tác sơ kết, tổng kết hoạt động của chi bộ chưa thật sâu sắc. Cán bộ làm công tác kiểm tra, giám sát hầu hết là cán bộ kiêm nhiệm, thiếu cán bộ chuyên trách, do đó, nghiệp vụ kiểm tra, giám sát còn hạn chế. Kiểm tra, giám sát theo chuyên đề thực hiện chưa nhiều.
Một là, tiếp tục tăng cường và nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát của Đảng.
Tiếp tục thực hiện tốt Kết luận số 162 -KL/ĐUK ngày 26/12/2017 của Ban Thường vụ Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương về tiếp tục tăng cường và nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát của Đảng trong Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương. Chỉ đạo Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy và các bộ phận liên quan thực hiện hiệu quả, kịp thời, đúng tiến độ Chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát hằng năm của Đảng ủy; trong đó chú trọng kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với tổ chức và cá nhân; tăng cường kiểm tra việc thực hiện tự kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng; giám sát tổ chức và đảng viên trong việc chấp hành Điều lệ Đảng, các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, thực hiện những quy định đảng viên không được làm.
Tăng cường công tác bồi dưỡng, tập huấn, cập nhật kiến thức về công tác kiểm tra, giám sát cho cấp ủy, Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy và đội ngũ giúp việc cho Đảng ủy. Chỉ đạo các chi ủy tăng cường công tác tự kiểm tra, giám sát và thực hiện chế độ chế độ báo cáo đều đặn. Thường xuyên đổi mới công tác kiểm tra, giám sát để nâng cao hiệu quả, hiệu lực của công tác. Phối hợp tốt với các bộ phận liên quan trong và ngoài Học viện để giải quyết dứt điểm, kịp thời các khiếu nại, tố cáo liên quan đến tổ chức, cá nhân trong Đảng bộ Học viện.
Hai là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên về công tác kiểm tra, giám sát.
Đảng ủy Học viện Tài chính tập trung quán triệt cho các cấp ủy, tổ chức đảng, đội ngũ đảng viên nắm vững mục tiêu, quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp công tác kiểm tra, giám sát. Chú trọng quán triệt cho mọi cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên nắm chắc các nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế của Đảng, của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng; liên hệ thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo công tác kiểm tra, giám sát của từng cấp ủy, tổ chức đảng và trách nhiệm đội ngũ đảng viên. Phát huy vai trò trách nhiệm của cấp ủy, bí thư cấp ủy và đội ngũ cán bộ, đảng viên trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác kiểm tra giám sát và nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát.
Cấp ủy các chi bộ, tổ chức đảng cần nhận thức đúng vai trò, tầm quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát đối với việc xây dựng đảng bộ trong sạch vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên và thúc đẩy viêc thực hiện nhiệm vụ chính trị. Chủ động phòng ngừa, ngăn chặn những sai lầm, khuyết điểm từ lúc mới manh nha, động viên, giáo dục cán bộ, đảng viên phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu trong thực hiện nhiệm vụ, tự giác học tập, tu dưỡng không ngừng nâng cao phẩm chất, năng lực, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Kịp thời khắc phục những tư tưởng, nhận thức lệch lạc, sai trái về công tác kiểm tra, giám sát, sợ kiểm tra, đối phó với kiểm tra hoặc buông lỏng công tác kiểm tra, giám sát.
Thường xuyên giáo dục cho đội ngũ đảng viên, nhất là ủy viên và đảng viên được cấp ủy phân công làm công tác kiểm tra, giám sát nắm vững nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban Kiểm tra, tổ (đoàn) kiểm tra, giám sát, tư cách tiêu chuẩn đảng viên, tiêu chuẩn cấp ủy viên, các quy định của Bộ Chính trị về những điều đảng viên không được làm; các chỉ thị, quy định của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, về thẩm quyền thi hành kỷ luật đảng, kỷ luật cấp ủy, tổ chức đảng… Khắc phục những biểu hiện né tránh, ngại va chạm, tự phê bình và phê bình, thiếu hợp tác trong kiểm tra, giám sát.
Ba là, quán triệt quan điểm, nguyên tắc, tư tưởng chỉ đạo trong công tác kiểm tra, giám sát của Đảngđến từng chi bộ, đơn vị.
Phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, các lực lượng, các ban, khoa, trung tâm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra. giám sát của đảng ủy. Trong quá trình kiểm tra, giám sát phải kiên quyết làm rõ đúng, sai; nếu có vi phạm thì làm rõ nội dung, tính chất, mức độ, tác hại, nguyên nhân của vi phạm để bảo vệ cái đúng, cái tốt, khắc phục cái sai, cái xấu. Công tác kiểm tra, giám sát phải nhằm mục đích thúc đẩy và giáo dục đảng viên và cán bộ làm tròn nhiệm vụ đối với Đảng, đối với Nhà nước, làm gương tốt cho Nhân dân chứ không phải để “vạch lá tìm sâu” để xử phạt.
Phương pháp tiến hành công tác kiểm tra, giám sát là phát huy tính tự giác của tổ chức đảng và đảng viên. Kiểm tra, giám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng nhằm nâng cao sức chiến đấu và năng lực lãnh đạo của tổ chức đảng và đảng viên. Dựa vào tổ chức đảng, phát huy tinh thần tự giác của tổ chức đảng và đảng viên; phát huy trách nhiệm xây dựng đảng của quần chúng; làm tốt công tác thẩm tra, xác minh; kết hợp công tác kiểm tra, giám sát của các đoàn thể và phối hợp với các đơn vị chức năng.
Việc xây dựng chương trình kế hoạch kiểm tra, giám sát của cấp ủy phải căn cứ vào nghị quyết, chỉ thị, quy định, hướng dẫn và chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát của Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương và Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy Bộ Tài chính, phù hợp với nhiệm vụ chính trị và thực tế đội ngũ đảng viên của từng chi bộ.
Thực hiện đúng quy trình, các bước kiểm tra, giám sát theo quy định. Cụ thể, đối với quy trình kiểm tra cần nắm rõ 3 bước: chuẩn bị kiểm tra; tiến hành kiểm tra; kết thúc kiểm tra. Đối với quy trình giám sát: Đảng ủy trực tiếp giám sát theo dõi, xem xét, đánh giá các hoạt động của cấp ủy chi bộ, tổ chức đảng, đảng viên trong quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ.
Đối với giám sát theo chuyên đề, lập kế hoạch giám sát cụ thể theo chuyên đề đối với từng đối tượng; quyết định thành lập tổ giám sát, phân công cụ thể cho từng thành viên của tổ giám sát; có văn bản yêu cầu đối tượng được giám sát chuẩn bị gửi báo cáo, tài liệu có liên quan phục vụ cho giám sát; họp tổ giám sát; nghe báo cáo giải trình; các thành viên dự họp trao đổi, thảo luận nội dung báo cáo. Tổ giám sát trao đổi, yêu cầu cấp ủy, tổ chức đảng đảng viên được giám sát giải trình những vấn đề cần thiết. Tổ giám sát báo cáo bằng văn bản cho đảng ủy về kết quả giám sát, về ưu điểm, thiếu sót, khuyết điểm (nếu có) và những yêu cầu cần thiết.
Bốn là, kết hợp chặt chẽ công tác kiểm tra, giám sát của Đảng ủy với duy trì chấp hành nghiêm kỷ luật Đảng ở các chi bộ.
Kết hợp chặt chẽ công tác kiểm tra, giám sát của Đảng ủy với duy trì chấp hành nghiêm kỷ luật Đảng, bảo đảm cho đường lối, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng được chấp hành triệt để và phòng ngừa, ngăn chặn đảng viên vi phạm kỷ luật Đảng. Thông qua duy trì chấp hành nghiêm kỷ luật, các chế độ quy định, giúp cho cấp ủy, tổ chức đảng phát hiện những ưu điểm, hạn chế, khuyết điểm của đảng viên trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Kịp thời định hướng, uốn nắn những nhận thức, hành vi chưa đúng của cán bộ, đảng viên theo những chuẩn mực đạo đức trong điều lệ Đảng, bảo đảm cho nghị quyết của đảng ủy và các nghị quyết, chỉ thị, quy định của cấp trên được chấp hành một cách chính xác và triệt để nhất.
Năm là, nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng, tự phê bình và phê bình, thực hiện nghiêm quy chế dân chủ trong công tác kiểm tra, giám sát của Đảng ủy.
Tự phê bình và phê bình là quy luật phát triển của Đảng, là biện pháp căn bản để củng cố, tăng cường sự đoàn kết thống nhất trong Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng, là thước đo trình độ sinh hoạt dân chủ trong Đảng và trách nhiệm của Đảng đối với Nhân dân. Thực hiện tốt nguyên tắc, chế độ tự phê bình và phê bình còn là nội dung, biện pháp quan trọng để phát huy dân chủ, nâng cao chất lượng sinh hoạt của các tổ chức cơ sở đảng. Chất lượng sinh hoạt đảng là thước đo đánh giá thực hành dân chủ của đảng viên và năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của chi bộ, đó là biểu hiện sự thống nhất cao về ý chí và hành động của tổ chức và đảng viên.
Thực tiễn cho thấy, trong sinh hoạt chi bộ tính chiến đấu tự phê bình và phê bình của không ít cán bộ, đảng viên còn hạn chế, thấy sai không dám đấu tranh, ngại va chạm, né tránh phê bình cấp trên… là nguyên nhân ảnh hưởng tới chất lượng kiểm tra, giám sát trong Đảng. Vì vậy, muốn nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát cần chú trọng cải tiến nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, đề cao ý thức tự phê bình, phê bình và vai trò tiên phong gương mẫu, tính chiến đấu của cán bộ, đảng viên trong sinh hoạt đảng, thực hiện nghiêm quy chế dân chủ cơ sở.
Sáu là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương, sự chỉ đạo, hướng dẫn của Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy, Bộ Tài chính.
Cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương, sự chỉ đạo, hướng dẫn của Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy, Bộ Tài chính trong nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát của Đảng ủy. Bên cạnh đó, tăng cường bồi dưỡng nâng cao kiến thức, năng lực lãnh đạo của cấp ủy, bí thư cấp ủy.
4. Kết luận
Để nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát của Đảng ủy Học viện Tài chính, cần thực hiện tốt các giải pháp cơ bản nêu trên. Mỗi giải pháp có vị trí, vai trò và nội dung cụ thể khác nhau nhưng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và cùng hướng vào mục tiêu chung, đặc biệt là giải pháp nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng và mọi cán bộ, đảng viên đối với công tác kiểm tra, giám sát; chủ động phát hiện những thiếu sót, khuyết điểm, kịp thời ngăn ngừa hiện tượng suy thoái, vi phạm kỷ luật, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các chi bộ trực thuộc. Vấn đề quan trọng có ý nghĩa then chốt hiện nay là các cấp ủy, bí thư cấp ủy và đội ngũ cán bộ, đảng viên phải bám sát nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng đảng bộ, chi bộ để xác định những chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo phù hợp, hiệu quả.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Chấp hành Trung ương (2006). Quyết định số 25-QĐ/TW ngày 24/11/2006 ban hành hướng dẫn thực hiện các quy định về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng.
2. Ban Chấp hành Trung ương (2006). Quy định số 23-QĐ/TW ngày 31/10/2006 về hướng dẫn thi hành Điều lệ Đảng.
3. Bộ Chính trị (1998). Chỉ thị số 29-CT/TW ngày 14/02/1998 về tăng cường công tác kiểm tra của Đảng.
4. Bộ Chính trị (2007). Quyết định số 58-QĐ/TW ngày 07/5/2007 ban hành quy chế về chế độ kiểm tra, giám sát công tác cán bộ.
5. Bộ Chính trị (2007). Quy định số 94-QĐ/TW ngày 15/10/2007 về xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm.
6. Bộ Chính trị (2007). Quyết định số 158-QĐ/TƯ ngày 07/12/2007 ban hành Quy chế chất vấn trong Đảng.
7. Bộ Chính trị (2007). Quy định số 115-QĐ/TW ngày 07/12/2007 về những điều đảng viên không được làm.
8. Ủy ban Kiểm tra Trung ương (2007). Hướng dẫn số 03-06-HD/KTTW ngày 25/7/2007 về thực hiện công tác giám sát của các ban, các cấp ủy các cấp.
