(QLNN) – Mục đích của hoạt động bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước chương trình chuyên viên là nhằm giúp đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cập nhật những kiến thức cần thiết về quản lý nhà nước, cải cách hành chính và kỹ năng thực thi công việc. Thông qua đó, giúp họ nâng cao năng lực công tác trong thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm được giao, đồng thời, hoàn thiện các tiêu chuẩn của ngạch và của từng vị trí chức danh.
Cơ sở pháp lý về bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước chương trình chuyên viên
Bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước (QLNN) chương trình chuyên viên là một trong những hình thức bồi dưỡng theo ngạch. Đối tượng của chương trình bồi dưỡng này, gồm: cán bộ, công chức (CBCC), viên chức ở ngạch cán sự và tương đương đang làm việc trong các cơ quan nhà nước, các tổ chức Đảng, đoàn thể và doanh nghiệp nhà nước có thời gian giữ ngạch tối thiểu 3 năm; hoặc là các CBCC, viên chức đang trong thời gian tập sự chuyên viên có nhu cầu tham dự khóa học.
Với vai trò là người trực tiếp hoặc gián tiếp trong các hoạt động quản lý của Nhà nước hoặc doanh nghiệp, chuyên viên có trách nhiệm theo dõi, tham mưu về các lĩnh vực được giao; theo dõi thi hành văn bản quy phạm pháp luật; thực hiện những nhiệm vụ công tác khác theo sự phân công của lãnh đạo cơ quan, đơn vị. Chuyên viên có những quyền hạn chung nhất định, như: đề xuất với lãnh đạo cấp trên các biện pháp nhằm bảo đảm thực hiện tốt công việc được giao; được quyền liên hệ với các cơ quan, đơn vị để phối hợp thực hiện các công việc liên quan đến công tác chuyên môn; được tham gia các lớp tập huấn về chuyên môn nghiệp vụ.
Ngoài ra, họ còn có trách nhiệm trực tiếp thực thi công vụ, giải quyết các công việc của cơ quan, đơn vị liên quan đến công dân và tổ chức theo quy định của pháp luật. Do đó, để chuyên viên hoàn thành được chức trách và nhiệm vụ của mình, họ cần phải được đào tạo, bồi dưỡng (ĐTBD) một cách bài bản, được trang bị những kiến thức cơ bản về lý luận chính trị, QLNN về ngành, lĩnh vực; được trang bị các kỹ năng thực thi công vụ, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng phân tích và xử lý các tình huống.
Trong những năm qua, công tác bồi dưỡng kiến thức QLNN ngạch chuyên viên ngày càng được chú trọng, Chính phủ và Bộ Nội vụ đã ban hành nhiều văn bản nhằm thể chế hóa quan điểm của Đảng và Nhà nước về công tác ĐTBD CBCC nói chung và công tác bồi dưỡng QLNN ngạch chuyên viên nói riêng. Trong đó, phải kể đến các văn bản, như:
Nghị định số 18/2010/NĐ-CP ngày 05/3/2010 của Chính phủ về ĐTBD công chức, trong đó tại Điều 7 quy định rõ về nội dung bồi dưỡng chuyên viên; Thông tư số 03/2011/TT-BNV ngày 25/01/2011 của Bộ Nội vụ về việc hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định số 18/2010/NĐ-CP, trong đó quy định cụ thể về việc thực hiện biên soạn chương trình, tài liệu ĐTBD theo tiêu chuẩn ngạch công chức; theo tiêu chuẩn chức vụ lãnh đạo, quản lý và kiến thức, kỹ năng chuyên ngành (Điều 3); thẩm định chương trình, tài liệu (Điều 4); tổ chức và thực hiện ĐTBD (Điều 12) và quản lý chứng chỉ và cấp chứng chỉ ĐTBD (Điều 13); Thông tư số 139/2010/TT-BTC ngày 21/9/2010 của Bộ Tài chính quy định việc lập dự toán, quản lý và sử dụng kinh phí từ ngân sách nhà nước dành cho công tác ĐTBD CBCC, trong đó có quy định cụ thể về kinh phí đào tạo dành cho chương trình chuyên viên.
Quyết định số 1374/QĐ-TTg ngày 12/8/2011 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt kế hoạch về ĐTBD CBCC giai đoạn 2011 – 2015 với quy định cụ thể về nội dung ĐTBD là kiến thức, kỹ năng QLNN cho ngạch chuyên viên; Quyết định số 900/QĐ-BNV ngày 06/8/2013 của Bộ Nội vụ về việc ban hành tài liệu bồi dưỡng ngạch chuyên viên,…
Thực trạng công tác bồi dưỡng quản lý nhà nước ngạch chuyên viên trong thời gian qua
Nhằm hiện thực hóa các văn bản quy định về ĐTBD CBCC nói chung và bồi dưỡng kiến thức QLNN ngạch chuyên viên nói riêng, thời gian qua, công tác bồi dưỡng QLNN ngạch chuyên viên đã được các bộ, ngành, địa phương trong cả nước đặc biệt quan tâm. Học viện Hành chính Quốc gia, Trường Đào tạo, bồi dưỡng CBCC của Bộ Nội vụ, Trường Đại học Nội vụ cùng các cơ sở đào tạo khác đã phối hợp với các tỉnh, thành phố trong cả nước tích cực mở các lớp bồi dưỡng cho đội ngũ CBCC, viên chức ở ngạch cán sự và tương đương.
Theo thống kê của Vụ Đào tạo, bồi dưỡng CBCC thuộc Bộ Nội vụ, từ năm 2011 – 2013, kết quả ĐTBD CBCC, viên chức của các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là 2.362.656 lượt người, trong đó bồi dưỡng ngạch chuyên viên là 4.318 lượt người. Chỉ tính riêng năm 2013, đã bồi dưỡng được 779.610 lượt người, trong đó, ngạch chuyên viên là 1.739 lượt người.
Thông qua các khóa bồi dưỡng, trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ CBCC ở các địa phương trong cả nước ngày càng được nâng cao, từng bước đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ công tác QLNN trong tình hình mới. Học viên được bồi dưỡng đã làm tốt hơn nhiệm vụ tham mưu, đề xuất thuộc ngành, lĩnh vực được phân công quản lý.
Về cơ bản, các kiến thức về chuyên môn – kỹ thuật, khoa học quản lý, chính trị, pháp luật, tâm lý xã hội, đạo đức nghề nghiệp, đạo đức công vụ, môi trường, hội nhập… cùng các kỹ năng quản lý chung, như: kỹ năng xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng thực thi công vụ, kỹ năng phân tích và xử lý các tình huống… ngày càng được nâng cao đối với đội ngũ này.
Như vậy, thông qua công tác bồi dưỡng ngạch chuyên viên, đội ngũ CBCC, viên chức ngày càng được nâng cao về năng lực, hoàn thành tốt công việc được giao, có kỹ năng làm việc khoa học, có bản lĩnh vững vàng, dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm trong thực thi công vụ.
Bên cạnh kết quả đã đạt được, công tác bồi dưỡng QLNN ngạch chuyên viên trong thời gian qua còn một số hạn chế đó là:
Hoạt động bồi dưỡng QLNN ngạch chuyên viên chưa gắn với kế hoạch, quy hoạch của cơ quan, đơn vị. Trên thực tế, thời gian qua, nhiều cơ quan, đơn vị cử cán bộ đi học không gắn với công tác quy hoạch, kế hoạch. Nhiều CBCC, viên chức đi bồi dưỡng để hoàn thiện bằng cấp và điều kiện tiêu chuẩn hoặc “trả nợ” bằng cấp trước đó đã được bổ nhiệm.
Cơ sở vật chất trang bị cho các cơ sở đào tạo còn hạn chế, một số cơ sở đào tạo còn thiếu lớp học, chật hẹp, không phù hợp cho việc trang bị, cập nhật kiến thức, kỹ năng và phương pháp làm việc.
Đội ngũ giảng viên của một số cơ sở bồi dưỡng còn trẻ, năng lực hạn chế, nhất là về kiến thức, kinh nghiệm QLNN và phương pháp giảng dạy. Đội ngũ giảng viên kiêm chức tuy đã được chú trọng xây dựng, song chưa được bồi dưỡng thường xuyên về nghiệp vụ sư phạm, phương pháp giảng dạy cho người lớn.
Chương trình, tài liệu bồi dưỡng QLNN ngạch chuyên viên thường xuyên được đổi mới và cập nhật, đáp ứng yêu cầu trong thời kỳ hội nhập, tuy nhiên còn chưa gắn kết được nhiều so với thực tế. Nội dung bồi dưỡng có dung lượng lý thuyết còn nhiều, số tiết về kỹ năng thực hành và tổng kết thực tiễn vẫn còn ít.
Chất lượng, hiệu quả bồi dưỡng chưa cao, nguyên nhân là do hoạt động bồi dưỡng QLNN ngạch chuyên viên trong thời gian qua mới chỉ tập trung vào việc trang bị kiến thức theo tiêu chuẩn trình độ mà chưa tập trung vào việc trang bị kỹ năng và phương pháp làm việc.
Một số giải pháp nâng cao chất lượng bồi dưỡng quản lý nhà nước ngạch chuyên viên
Một là, các cơ quan, tổ chức cử cán bộ tham gia bồi dưỡng cần phải làm tốt công tác thống kê, quy hoạch CBCC để từ đó xây dựng kế hoạch bồi dưỡng sao cho hợp lý, đúng thời điểm, đúng chủ trương. Thực tiễn cho thấy, một số cơ quan, tổ chức trong thời gian qua chưa chú trọng công tác này, dẫn đến việc tham gia bồi dưỡng QLNN ngạch chuyên viên của các học viên mang tính tự phát, chưa phù hợp với kế hoạch và chủ trương của đơn vị. Nhiều CBCC đã được bổ nhiệm vào các vị trí lãnh đạo nhưng lại đang “nợ” bằng cấp, nhiều CBCC mặc dù đã được bồi dưỡng nhưng lại không được bổ nhiệm, làm mai một đi các kiến thức và kỹ năng mà CBCC đó được bồi dưỡng.
Hai là, đội ngũ CBCC phải có trình độ, năng lực, có kỹ năng và thái độ làm việc tốt. Đây là yêu cầu cơ bản, quan trọng của CBCC trong mọi thời kỳ. Có trình độ chuyên môn tốt mới bảo đảm cho CBCC hoàn thành công việc được giao. Có thái độ làm việc tốt mới tạo được niềm tin của công dân, tổ chức vào hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước. Chính vì vậy, công tác bồi dưỡng QLNN ngạch chuyên viên cần phải xác định rõ mục tiêu là nhằm trang bị kiến thức QLNN về ngành, lĩnh vực, kỹ năng, thái độ cần thiết cho CBCC để thực thi công vụ.
Cần tập trung vào việc trang bị những kiến thức cơ bản, như: lý luận chính trị, kiến thức về pháp luật, chuyên môn, nghiệp vụ, kiến thức về khoa học quản lý… Đặc biệt là các kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo, kiểm tra, giám sát và một số kỹ năng mềm khác, như: kỹ năng lãnh đạo, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng đàm phán và thương lượng, kỹ năng thuyết trình, kỹ năng thực hành, kỹ năng đặt câu hỏi, kỹ năng hòa giải…
Ba là, cần rà soát lại các cơ sở ĐTBD QLNN ngạch chuyên viên, bởi hiện nay, nhiều cơ sở ĐTBD không được cấp phép nhưng vẫn hoạt động dưới nhiều hình thức như đi thuê, mượn danh nghĩa của một số cơ sở có thẩm quyền để liên kết ĐTBD, mà thực chất quá trình ĐTBD đó không do giảng viên của chính cơ sở được cấp phép giảng dạy nên hiệu quả bồi dưỡng không cao.
Bốn là, cần kiểm tra, rà soát lại chương trình, nội dung, phương thức bồi dưỡng QLNN theo ngạch chuyên viên. Nếu chương trình cần đổi mới, sửa đổi thì phải điều chỉnh cho phù hợp với thực tế. Cần xây dựng nội dung, chương trình đào tạo bám sát chủ trương, đường lối, quan điểm đổi mới đất nước của Đảng; bám sát yêu cầu, nhiệm vụ chính trị và thực tiễn phát triển kinh tế – xã hội của đất nước cũng như của địa phương, đáp ứng yêu cầu chức năng, nhiệm vụ, cũng như yêu cầu bổ sung, cập nhật kiến thức, kỹ năng nhằm nâng cao năng lực hoạt động thực tiễn của học viên.
Việc đổi mới nội dung chương trình bồi dưỡng cần phải bắt đầu từ việc điều tra, khảo sát nhu cầu của học viên, từ vị trí công việc, trên cơ sở đó lựa chọn những nội dung kiến thức, kỹ năng cần thiết để tổ chức biên soạn chương trình làm tài liệu bồi dưỡng QLNN ngạch chuyên viên./.
Tài liệu tham khảo:
1. Luật Cán bộ, công chức năm 2008.
2. Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 08/11/ 2011 của Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020.
3. Bộ Nội vụ. Tổng hợp kết quả đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức của các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương giai đoạn 2011-2013. đang đảm nhận. Thời gian qua, hoạt động này đã được thực hiện tương đối tốt, song bên cạnh đó vẫn còn không ít những hạn chế cần được tiếp tục đổi mới nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng đối với đội ngũ công chức ở ngạch chuyên viên.
ThS. Tô Trọng Mạnh
Trường Đại học Nội vụ
