(Quanlynhanuoc.vn) – Văn hoá công vụ là yếu tố quan trọng góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước, giúp cho hoạt động quản lý của cơ quan được thông suốt, phân công, phân nhiệm rõ ràng, trụ sở cảnh quan môi trường làm việc văn minh, hiện đại. Chính vì vậy, xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình bồi dưỡng văn hoá công vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức hiện nay là rất cần thiết.
Quan điểm, mục tiêu xây dựng văn hoá công vụ
Văn hóa công vụ (VHCV) có vai trò rất quan trọng trong tổ chức, hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước (CQHCNN) và việc thực thi công vụ của cán bộ, công chức, viên chức (CBCCVC). Xây dựng VHCV góp phần giúp CBCCVC nhận thức đúng về chức trách, nhiệm vụ của mình đối với xã hội, đối với Nhân dân; hình thành thái độ, lòng yêu nghề, niềm tự hào về nghề nghiệp, từ đó có ý thức làm việc tốt, tận tụy với công việc, có hành vi ứng xử, giao tiếp đúng mực với Nhân dân, với đồng nghiệp. VHCV cũng là yếu tố quan trọng góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của CQHCNN, giúp cho hoạt động quản lý của cơ quan được thông suốt, phân công, phân nhiệm rõ ràng, trụ sở, cảnh quan môi trường làm việc văn minh, hiện đại. Xây dựng và phát triển VHCV, văn hóa lãnh đạo, quản lý được xem là một trong những nội dung quan trọng nhằm xây dựng nền hành chính dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, phục vụ Nhân dân.
Văn kiện Đại hội lần thứ XII của Đảng tiếp tục nhất quán quan điểm, mục tiêu chung xây dựng nền văn hóa Việt Nam, đồng thời bước đầu đã đề cập, định hướng đến vấn đề xây dựng văn hóa chính trị, văn hóa trong các cơ quan nhà nước: “Xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân – thiện – mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, tạo điều kiện để xây dựng con người Việt Nam đẹp về nhân cách, đạo đức, tâm hồn; cao về trí tuệ, năng lực, kỹ năng sáng tạo; khỏe về thể chất; nâng cao trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, ý thức tôn trọng, tuân thủ pháp luật. Chú trọng chăm lo xây dựng văn hóa trong Đảng, trong các cơ quan nhà nước và các đoàn thể; coi đây là nhân tố quan trọng để xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh”1.
Lần đầu tiên trong Văn kiện Đại hội của Đảng đã có định hướng cụ thể về “Xây dựng và thực hiện chuẩn mực văn hóa trong lãnh đạo, quản lý. Chú trọng đạo đức công vụ, xây dựng môi trường văn hoá công vụ trong sạch, dân chủ, đoàn kết, nhân văn”.
Thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quy định nhằm xây dựng văn hóa trong tổ chức, hoạt động của các cơ quan nhà nước, trong hoạt động thực thi công vụ của CBCCVC. Luật Cán bộ, công chức năm 2008 đã quy định tại Điều 16 về Văn hóa giao tiếp nơi công sở và Điều 17 Văn hóa giao tiếp với Nhân dân. Ngày 02/8/2007, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 129/2007/QĐ -TTg về Quy chế văn hóa công sở tại các cơ quan hành chính nhà nước quy định về trang phục, giao tiếp và ứng xử của CBCCVC khi thi hành nhiệm vụ, bài trí công sở tại các CQHCNN.
Ngày 27/12/2018, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1847/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án VHCV với các nội dung trọng tâm của VHCV gồm: tinh thần, thái độ làm việc; chuẩn mực giao tiếp, ứng xử; chuẩn mực về đạo đức, lối sống và trang phục của CBCCVC. Đồng thời, Đề án đã đưa ra các giải pháp có tính hệ thống, đồng bộ để triển khai thực hiện VHCV. Một trong những giải pháp mới cần quan tâm và khẩn trương thực hiện – đó là biên soạn tài liệu bồi dưỡng về VHCV và tổ chức bồi dưỡng về VHCV cho đội ngũ CBCCVC.
Về chương trình, tài liệu bồi dưỡng văn hoá công vụ
Thực hiện nhiệm vụ được Bộ Nội vụ giao, Học viện Hành chính Quốc gia đã tổ chức nghiên cứu xây dựng và đã ban hành chương trình, tài liệu bồi dưỡng VHCV. Mục tiêu chung của chương trình là trang bị, cập nhật, nâng cao kiến thức về VHCV, góp phần hình thành phong cách ứng xử, lề lối làm việc chuẩn mực của đội ngũ CBCCVC; bảo đảm tính chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng động, minh bạch, hiệu quả trong hoạt động thực thi công vụ, đáp ứng yêu cầu phục vụ Nhân dân và xã hội.
Chương trình có thời lượng 3 ngày gồm 5 chuyên đề:
Chuyên đề 1: Những vấn đề chung về VHCV.
Chuyên đề này cung cấp những hiểu biết chung về đặc điểm và giá trị của hoạt động công vụ, từ đó, xác định các giá trị VHCV, những thành tố của VHCV, trách nhiệm của người đứng đầu trong xây dựng và phát triển VHCV tại cơ quan, đơn vị.
Trên cơ sở vấn đề chung về VHCV nêu trên, từng chuyên đề tiếp sau đi sâu vào những nội dung cụ thể, trọng tâm của VHCV và cũng là những vấn đề cần tăng cường nâng cao nhận thức, cung cấp kiến thức, kỹ năng cho CBCCVC trong bối cảnh hiện nay.
Chuyên đề 2: Đạo đức công vụ và phòng, chống tham nhũng.
Chuyên đề cung cấp cho học viên những chuẩn mực, giá trị của đạo đức công vụ; tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; đạo đức công vụ gắn với mục tiêu phòng, chống tham nhũng cũng như phòng, chống lạm dụng quyền lực trong công vụ. Đây là nội dung hết sức cần thiết hiện nay và cũng là bảo đảm yêu cầu lồng ghép các vấn đề phòng, chống tham nhũng trong các chương trình bồi dưỡng CBCCVC.
Chuyên đề 3: Trách nhiệm công vụ và kỷ luật, kỷ cương hành chính.
Chuyên đề này làm rõ nội dung trách nhiệm công vụ, nhận diện các biểu hiện của kỷ luật, kỷ cương hành chính; những dấu hiệu vi phạm trách nhiệm và kỷ luật, kỷ cương hành chính; các biện pháp tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính; tổ chức hoạt động kiểm soát việc duy trì kỷ luật, kỷ cương hành chính và đánh giá việc thực hiện trách nhiệm công vụ.
Chuyên đề 4: Giao tiếp công vụ.
Chuyên đề trang bị, cập nhật cho học viên kiến thức và định hướng trọng tâm vào kỹ năng thực hành các chuẩn mực giao tiếp, ứng xử của CBCCVC trong công vụ, góp phần nâng cao kỹ năng giao tiếp với người dân, đồng nghiệp, cấp trên, cấp dưới; kỹ năng nghe, nói, kỹ năng điện thoại trong giao tiếp công vụ.
Chuyên đề 5: Lễ tân công vụ.
Chuyên đề trang bị, cập nhật kiến thức về lễ tân công vụ, kỹ năng thực hiện các hoạt động lễ tân công vụ theo đúng quy định của Nhà nước và chuẩn mực ứng xử gồm sử dụng các biểu tượng quốc gia trong thực hiện nghi thức nhà nước (quốc kỳ, quốc huy, quốc ca), kỹ năng thực hiện nghi thức xã giao công vụ (trang phục, bắt tay, xưng hô, giới thiệu, trao danh thiếp, tặng quà, nhận quà tặng) và lễ tân văn phòng (đón tiếp khách, tổ chức tiếp công dân; bố trí, sắp xếp nơi làm việc).
Một số lưu ý khi xây dựng bộ tài liệu và triển khai thực hiện giảng dạy chương trình văn hoá công vụ
Thứ nhất, bám sát quan điểm xây dựng VHCV, đó là: (1) Nâng cao VHCV góp phần xây dựng nền hành chính chuyên nghiệp, trách nhiệm, minh bạch, hiệu quả, vì Nhân dân phục vụ. (2) Kế thừa, phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc, đồng thời đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. (3) Nâng cao đạo đức công vụ của cán bộ, công chức, đạo đức nghề nghiệp của viên chức; tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính; phòng, chống tham nhũng. (4) Đề cao trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức trong thực hiện VHCV.
Thứ hai, chương trình, tài liệu đã tiếp cận, phát triển các nội dung của VHCV trên bình diện mang tính toàn diện hơn, bao gồm các yếu tố thuộc giá trị cốt lõi bên trong (lý tưởng, niềm tin, triết lý,tinh thần, ý thức,các giá trị đạo đức, các giá trị văn hóa truyền thống) và các yếu tố vật chất, hữu hình, biểu hiện bên ngoài, thể hiện trong cách giao tiếp ứng xử, tác phong, lề lối làm việc, thực hiện lễ tân công vụ, bài trí công sở bảo đảm tính chuyên nghiệp, hiện đại, đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính và hội nhập quốc tế.
Tài liệu và nội dung giảng dạy được xây dựng trên cơ sở bám sát các nội dung trong Đề án VHCV, trong đó cần tổng hợp, cập nhật các quy định từ các văn bản pháp lý khác nhau về VHCV; có gắn kết với tổng kết, đánh giá thực tiễn; gắn với việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và quán triệt các quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên; về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; về kiểm soát quyền lực, chống chạy chức, chạy quyền. Đồng thời, trong quá trình giảng dạy cũng cần chú ý giải thích, luận giải sâu hơn về những nội dung mà Đề án VHCV đặt ra, nhất là những vấn đề mới như tư duy nhiệm kỳ, hiện tượng trung bình chủ nghĩa, lợi ích nhóm, kỷ luật phát ngôn, chuẩn mực giao tiếp, ứng xử trên mạng xã hội, với báo chí truyền thông…
Thứ ba, chương trình và tài liệu hướng tới đối tượng rộng CBCCVC của các CQHCNN các cấp từ trung ương đến địa phương, vì vậy, không tập trung quá sâu vào lý thuyết cơ bản mà mang tính thực tiễn cao, sinh động, thiết thực. Nội dung chương trình cần dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện, tập trung rèn luyện những kỹ năng cần thiết về xây dựng VHCV, làm việc theo chuẩn mực VHCV; góp phần nâng cao ý thức coi trọng vai trò, giá trị của VHCV, hình thành phong cách ứng xử, lề lối làm việc chuẩn mực của đội ngũ CBCCVC.
Thứ tư, tổ chức bồi dưỡng về VHCV có thể được thực hiện với các hình thức đa dạng, (tập trung, từ xa, trực tuyến); phương pháp giảng dạy linh hoạt, chú trọng sự trao đổi, thảo luận giữa các học viên, gắn lý luận và liên hệ thực tế. Tùy theo đối tượng học viên là CBCCVC tại mỗi bộ, ngành, địa phương mà có thể thiết kế bài giảng, tình huống, ví dụ gắn với chuẩn mực, quy tắc ứng xử, đạo đức nghề nghiệp có tính đặc thù riêng, giá trị văn hóa riêng phù hợp với từng nhóm đối tượng và ở mỗi địa phương cụ thể.
Giảng viên, báo cáo viên là những người am hiểu sâu sắc về VHCV, có kinh nghiệm trong bồi dưỡng CBCCVC và trước hết, bản thân giảng viên phải làm hình mẫu, là sự nêu gương của việc thể hiện VHCV trong quá trình giảng dạy.
Thứ năm, cần tiếp tục có những nghiên cứu lý luận và thực tiễn chuyên sâu về VHCV để có những đề xuất các biện pháp, kế hoạch cụ thể để các giá trị văn hóa được xây dựng và phát triển thẩm thấu vào hoạt động công vụ tại mỗi cơ quan, đơn vị, cũng như đề tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật về VHCV và thể chế về đào tạo, bồi dưỡng VHCV cho CBCCVC.
Chú thích:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII. H. Văn phòng Trung ương Đảng, 2016.
Tài liệu tham khảo:
1. Quyết định số 1847/QĐ-TTg ngày 27/12/2018 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án Văn hóa công vụ.
2. Quyết định số 5608/QĐ-HCQG ngày 31/12/2019 của Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia về việc ban hành Tài liệu bồi dưỡng về văn hóa công vụ.
PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Vân
Học viện Hành chính Quốc gia
