(Quanlynhanuoc.vn) – Việc tăng cường phối hợp giữa quân đội với chính quyền địa phương trong giữ gìn bảo vệ văn hoá dân tộc của đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng Tây bắc Việt Nam nhằm góp phần làm sâu sắc thêm chức năng, nhiệm vụ của Quân đội nhân dân Việt Nam đối với chính quyền địa phương và đồng bào, tô thắm thêm phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời bình.
Đặt vấn đề
Tại Hội nghị Văn hoá toàn quốc ngày 24/11/2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “Văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước; phát triển văn hoá đồng bộ, hài hoà với tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội là một định hướng căn bản của quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, thể hiện tính ưu việt của chế độ ta”. Cụ thể hoá quan điểm, tư tưởng của Tổng Bí thư, thời gian qua các bộ, ngành từ Trung ương đến địa phương có nhiều hình thức, biện pháp tổ chức thực hiện các hoạt động giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc (BSVHDT) nói chung và dân tộc thiểu số (DTTS) nói riêng; trong đó việc tăng cường phối hợp giữa chính quyền địa phương các cấp, nhất là cấp xã, phường, thị trấn với lực lượng quân đội đứng chân trên địa bàn vùng Tây Bắc Việt Nam (TBVN) là rất quan trọng, góp phần đưa Nghị quyết của Đảng về xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc vào thực tiễn cuộc sống, khơi dậy mạnh mẽ ý chí, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc của cả dân tộc.
Vai trò phối hợp giữa chính quyền địa phương và quân đội trong giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc thiểu số ở vùng Tây Bắc Việt Nam
Quân đội nhân dân Việt Nam với chức năng, nhiệm vụ đội quân chiến đấu, công tác và lao động sản xuất, dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, Quân đội ta không ngừng lớn mạnh, trưởng thành về số lượng, chất lượng; thật sự là công cụ bạo lực sắc bén của Đảng, Nhà nước, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”1. Quân đội ta là Quân đội của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, mọi hoạt động của Quân đội đều gắn liền với cuộc sống của Nhân dân.
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Quân với dân như cá với nước, đoàn kết một lòng, học hỏi, giúp đỡ lẫn nhau”2. Vì thế, bất luận trong mọi điều kiện, hoàn cảnh nào quân đội luôn kề vai, sát cánh cùng Nhân dân, giúp đỡ Nhân dân vượt qua khó khăn, gian khổ đem lại cuộc sống bình yên cho Nhân dân; ở đâu Nhân dân cần sự giúp đỡ là ở đó có sự xuất hiện của quân đội rất kịp thời, hiệu quả.
Từ chức năng, nhiệm vụ của quân đội, khái quát vai trò tăng cường phối hợp giữa quân đội và chính quyền địa phương trong giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS ở vùng TBVN ở một số khía cạnh sau:
Một là, quân đội và chính quyền địa phương lực lượng trực tiếp tham gia phổ biến, tuyên truyền quan điểm, đường lối của Đảng về giữ gìn BSVHDT gắn với phát triển kinh tế – xã hội, xoá đói giảm nghèo cho đồng bào DTTS ở vùng TBVN. Thông qua hoạt động dân vận quân đội và chính quyền địa phương thường xuyên phổ biến, tuyên truyền cho đồng bào DTTS những quan điểm, đường lối đúng đắn của Đảng, Nhà nước về giữ gìn và phát huy BSVHDT trong tình hình mới; đặc biệt là những chương trình, dự án của Quốc hội, Chính phủ về xoá đói giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần xoá bỏ hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan cho đồng bào DTTS; vạch trần âm mưu, thủ đoạn của các thế lực xấu lợi dụng trình độ dân trí, đời sống còn thấp của một số hộ gia đình để xuyên tạc chính sách dân tộc, chia rẽ mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa đồng bào DTTS với Đảng; trong quá trình tổ chức thực hiện cán bộ quân đội đứng chân ở địa bàn đóng quân kết hợp rất chặt chẽ, nhuần nhuyễn trong các khâu, các bước với cấp uỷ chính quyền địa phương bảo đảm sự vận hành nhịp nhàng, đồng bộ ăn khớp trong mỗi lời nói và hành động khi đến gặp gỡ trao đổi, nói chuyện với đồng bào DTTS.
Hai là, quân đội và chính quyền địa phương lực lượng quan trọng, chủ yếu hướng dẫn và tổ chức cách thức, phương pháp cho đồng bào DTTS giữ gìn BSVHDT. Hiện nay, trong thời bình với chức năng, nhiệm vụ chủ yếu là huấn luyện sẵn sàng chiến đấu, quân đội còn tích cực, chủ động phối hợp với chính quyền địa phương tham gia phòng, chống những thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống, như: dịch bệnh, thiên tai, hạn hán, lũ lụt, xoá đói giảm nghèo, xây dựng đời sống văn hoá mới…
Đồng bào DTTS ở vùng TBVN còn nhiều khó khăn, thiếu thốn về kinh tế, đời sống sinh hoạt ở một số khu vực còn thấp, địa hình đi lại phức tạp. Với ý chí, quyết tâm cao trong thực hiện nhiệm vụ, cán bộ, chiến sĩ đứng chân ở những tỉnh thuộc vùng TBVN, như: Điện Biên, Sơn La, Lai Châu… cùng với chính quyền địa phương xuống tận bản làng, hộ gia đình hướng dẫn đồng bào cách thức, biện pháp phát triển kinh tế – xã hội, xoá bỏ tình trạng du canh, du cư, đốt nương làm rẫy, chặt phá rừng, xoá đói giảm nghèo, cùng với bà con tham gia xây dựng nông thôn mới, xoá bỏ hủ tục lạc hậu, trái với thuần phong mỹ tục của dân tộc, như: cướp vợ, tảo hôn, hôn nhân cận huyết, đẻ nhiều con… giữ gìn, phát huy lề lối, tập tục tốt, như: kinh nghiệm trong trồng trọt, chăn nuôi, nghi thức tổ chức lễ hội truyền thống, truyền thống thờ cúng tổ tiên, các làn điệu dân ca của từng tộc người…
Ba là, quân đội và chính quyền địa phương cùng với đồng bào DTTS tham gia vào các hoạt động giữ gìn BSVHDT ở vùng TBVN. Đồng bào DTTS ở vùng TBVN có nền văn hoá rất phong phú, đa dạng, mỗi dân tộc là sắc thái, nét đẹp văn hoá riêng biểu hiện qua tính cách, trang phục, âm nhạc, món ăn… Vì vậy, quân đội và chính quyền địa phương tích cực, chủ động hơn nữa trong tuyên truyền, vận động đồng bào DTTS thực hiện nghiêm túc những chủ trương, biện pháp về phát triển kinh tế – xã hội vùng DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030; thực hiện nếp sống văn minh, tiến bộ, không nghe, không tin âm mưu, thủ đoạn của các thế lực xấu, phản động; tuyệt đối tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước. Có như vậy, vai trò của quân đội và chính quyền địa phương vừa được phát huy vừa góp phần tham gia xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân ở địa phương.
Tình hình thực hiện phối hợp giữa quân đội và chính quyền địa phương trong giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc vùng Tây bắc Việt Nam
Thời gian qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, đặc biệt quan điểm, tư tưởng chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hoá toàn quốc ngày 24/11/2021, các cấp, các ngành, các địa phương vào cuộc quyết liệt triển khai công việc; đặc biệt là hoạt động giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS được triển khai rộng khắp, toàn diện, đồng bộ, đưa văn hoá ngang tầm với kinh tế, chính trị, vừa là mục tiêu, động lực của sự nghiệp phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, hùng cường, thịnh vượng.
Cán bộ, chiến sĩ của các Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh thuộc Quân khu 2 và cán bộ Biên phòng giáp danh biên giới đã phối hợp chặt chẽ với cấp uỷ, chính quyền địa phương làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục đồng bào DTTS chấp hành nghiêm đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước; giúp đỡ bà con ở vùng sâu, vùng xa dựng nhà, dọn dẹp nhà cửa, hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi trồng trọt, hỡ trợ đỡ đầu các cháu nhỏ có hoàn cảnh khó khăn; tổ chức những buổi quyên góp, ủng hộ xây nhà, làm đường giao thông giữa Quân đội với chính quyền xã.
Cán bộ, chiến sĩ các đồn Biên phòng với lực lượng dân quân tự vệ ở cấp xã thường xuyên tuần tra, canh gác phát hiện, xử lý nghiêm theo đúng quy định pháp luật với những đối tượng sử dụng, mua bán trái phép chất ma tuý đưa vào đồng bào DTTS; đối với hoạt động văn hoá, quân đội đã phát huy tốt vai trò, thế mạnh của mình vừa là người lính, vừa là người chiến sĩ trên mặt trận văn hoá, tư tưởng.
Cán bộ, chiến sĩ quân đội đã phối hợp chặt chẽ với già làng, trưởng bản, người có uy tín cùng tham gia vào hoạt động giữ gìn BSVHDT, tổ chức những phong trào giao lưu văn hoá – văn nghệ, thể dục, thể thao; thực hiện sinh đẻ có kế hoạch, khám chữa bệnh miễn phí cho bà con; thực hiện cùng ăn, cùng ở, cùng sinh hoạt, cùng với đồng bào DTTS
Ngoài những kết quả đạt được, công tác phối hợp giữa quân đội và chính quyền địa phương trong tham gia giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS còn có những hạn chế, như: sự phối hợp có thời điểm, giai đoạn chưa nhịp nhàng, đồng bộ, chưa bảo đảm cho các chương trình, kế hoạch được triển khai kịp thời, hiệu quả. Chưa có kế hoạch phối hợp mang tính tổng thể lâu dài giữa Quân đội và chính quyền địa phương, trong đó xác định giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS là một nhiệm vụ cần có sự tham gia thường xuyên của quân đội; việc tổ chức triển khai thực hiện những kết luận của trung ương về giữ gìn BSVHDT cho đồng bào DTTS của quân đội và chính quyền địa phương còn chậm đối với khu vực, địa bàn biên giới.
Trong những năm tới, dự báo tình hình thế giới, khu vực có nhiều diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường, thời cơ, vận hội đen xen với nguy cơ, thách thưc. Kinh tế thế giới vẫn lâm vào suy thoái, khủng hoảng bởi tác động của dịch bệnh; các thách thức an ninh truyền thống, phi truyền thống mang tính toàn cầu ngày càng nguy hiểm. Mặc dù, tình hình trong nước về cơ bản là ổn định, phát triển, song còn tiềm ẩn nhiều nhân tố gây mất ổn định; tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, tiêu cực, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ ở một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ có chức, có quyền ngày càng tinh vi; chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch, phản động lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền để chống phá cách mạng Việt Nam, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, xuyên tạc, phủ nhận những việc mà Đảng ta đã làm được cho đồng bào DTTS… Thực tế đó, tác động trực tiếp sâu sắc đến quá trình thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, trong đó có hoạt động tham gia giữ gìn BSVH của đồng bào DTTS giữa quân đội với chính quyền địa phương ở vùng TBVN hiện nay.
Một số biện pháp tăng cường phối hợp giữa quân đội và chính quyền địa phương trong giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc vùng Tây bắc Việt Nam
Một là, cán bộ, chiến sĩ quân đội và chính quyền địa phương nhận thức sâu sắc vai trò tăng cường phối hợp trong giữ gìn BSVH các DTTS.
Cấp uỷ, tổ chức đảng, cơ quan chính trị các cấp của quân đội và chính quyền địa phương cần phối hợp chặt chẽ với nhau, đề ra phương hướng, biện pháp tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả những quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS; cụ thể hoá, thể chế hoá thành những công việc, nhiệm vụ ở mỗi khu vực, địa bàn phân công, giao nhiệm vụ cho từng đồng chí phụ trách, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, hành động. Sự ổn định, phát triển của địa phương, tạo điều kiện thuận lợi cho đơn vị quân đội an tâm huấn luyện, giúp đỡ nhân dân phát triển kinh tế – xã hội và ngược lại, đơn vị quân đội vững mạnh toàn diện về mọi mặt thì sự tham gia vào hoạt động giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS càng hiệu quả.
Lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong quân đội và cấp uỷ, chính quyền địa phương tập trung thảo luận, đánh giá những khâu yếu, mặt yếu trong giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS, từ đó đề ra biện pháp sát hợp, đúng, trúng, đưa nghị quyết của Đảng đến gần với đồng bào DTTS; kịp thời tham mưu, đề xuất hỗ trợ, giúp đỡ về vật chất, tinh thần cho quân đội, chính quyền địa phương để tăng thêm điều kiện giúp đỡ đồng bào DTTS; xoá bỏ những hủ tục lạc hậu trái với thuần phong mỹ tục của dân tộc; tạo điều kiện để đồng bào DTTS có điều kiện, năng lực phát triển kinh tế – xã hội bền vững.
Hai là, phát huy vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu đơn vị quân đội và chính quyền địa phương trong tham gia giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS ở vùng TBVN.
Để hoạt động phối kết hợp giữa quân đội và chính quyền địa phương đạt mục đích, yêu cầu đề ra, đòi hỏi vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu rất quan trọng. Theo đó, người đứng đầu đơn vị quân đội và chính quyền địa phương có năng lực, phẩm chất đạo đức, lối sống, nắm được kế hoạch, chủ trương, biện pháp của cấp trên, từ đó gặp gỡ, trao đổi, thảo luận, góp ý về cách thức, phương pháp tổ chức thực hiện thật sự thiết thực, hiệu quả. Phát huy dân chủ, trí tuệ của tập thể trong tổ chức triển khai thực hiện các nội dung của Đảng, Nhà nước về giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS, nhất là cách thức, phương pháp phổ biến, tuyên truyền, hướng dẫn đồng bào DTTS giữ gìn và phát huy BSVH của dân tộc mình.
Người đứng đầu đơn vị quân đội và địa phương phải sâu sát, cụ thể, tỉ mỉ, chi tiết trong từng nhiệm vụ, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho cán bộ, chiến sĩ, lực lượng liên quan khi tham gia thực hiện nhiệm vụ dân vận; đề cao tinh thần, trách nhiệm trước Đảng, trước tổ chức và Nhân dân, không ngại khó, khại khổ, nói đi đôi với làm; xây dựng tinh thần đoàn kết, thống nhất cao trong nội bộ. Người đứng đầu đơn vị quân đội và chính quyền địa phương phải là những người năng động, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu đựng khó khăn, gian khổ, dám đổi mới, sáng tạo và dám chịu trách nhiệm trước tổ chức về những quyết định của mình; hết lòng, hết sức vì sự nghiệp cách mạng chung của Đảng, đem lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho đồng bào DTTS ở vùng TBVN.
Ba là, quân đội và chính quyền địa phương có chiến lược xây dựng kế hoạch phối hợp với nhau lâu dài, toàn diện các mặt hoạt động công tác, trong đó có hoạt động giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS.
Đây nội dung rất quan trọng đặt ra cho quân đội và chính quyền địa phương các cấp cần nghiên cứu xây dựng kế hoạch mang tầm chiến lược lâu dài, toàn diện về các mặt hoạt động, trong đó trọng tâm là hoạt động giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS. Xây dựng kế hoạch phối hợp mang tầm chiến lược đó phải đặt trong tổng thể với quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước, không chỉ giải quyết được nhu cầu trước mắt, mà còn bảo đảm sinh kế lâu dài của đồng bào DTTS. Bởi trong quá trình triển khai tổ chức thực hiện, đồng bào DTTS chỉ thấy lợi ích trước mắt mà không thấy được lợi ích lâu dài của vấn đề. Đó là cùng với chính quyền địa phương, đồng bào DTTS nghiên cứu, phát triển những mô hình trang trại theo hộ gia đình, khu vực nào, địa bàn nào là thế mạnh tập trung nguồn lực vào đầu tư phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho đồng bào được tiếp cận vốn, những chính sách ưu đãi của Đảng, Nhà nước.
Hướng dẫn bà con phương thức canh tác, sản xuất, tiêu thụ sản phẩm khi đến mùa thu hoạch; kêu gọi sự giúp đỡ, ủng hộ của các doanh nghiệp vừa và nhỏ đứng chân trên địa bàn tỉnh; phối hợp với Sở Văn hoá của tỉnh, Phòng Văn hoá của huyện tuyên truyền, quảng bá di sản văn hoá vật thể và phi vật thể của đồng bào DTTS, thu hút khách du lịch đến thăm quan, thưởng thức, qua đó, giới thiệu đặc sản, ưu thế nổi trội của địa phương mình, tạo cơ hội mới cho các nhà đầu tư đến tìm kiếm kinh doanh phát triển kinh tế du lịch; cắt cử, phân công giao nhiệm vụ cho bộ phận, lực lượng thường xuyên phối hợp với dân quân tự vệ của chính quyền địa phương tuần tra, canh gác ở những khu vực, địa bàn xung yếu, điểm nóng, kẻ địch hay kích động, tiêm nhiễm văn hóa độc hại để ngăn chặn và xử lý kịp thời. Xây dựng thế trận lòng dân gắn với thế trận an ninh nhân dân vững chắc trong toàn xã hội, thật sự là chỗ dựa vững chắc cho chính quyền địa phương và đồng bào DTTS trong thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, mở rộng quan hệ giao lưu hợp tác với bên ngoài.
Bốn là, định kỳ tổ chức hội nghị sơ kết, tổng kết về công tác tăng cường phối hợp giữa quân đội và chính quyền địa phương trong giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS ở vùng TBVN.
Thông qua sơ kết, tổng kết về công tác tăng cường phối hợp giữa quân đội và chính quyền địa phương trong giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS nhằm đánh giá những điểm đã làm được, chưa làm được, chỉ ra nguyên nhân của những ưu điểm, khuyết điểm, hạn chế, trách nhiệm thuộc về bộ phận, lực lượng nào, chỉ ra những bài học kinh nghiệm và đề xuất phương hướng, biện pháp tăng cường phối hợp giữa hai lực lượng được tốt hơn trong thời gian tới. Thành phần, lực lượng tham gia hội nghị sơ kết, tổng kết về hoạt động này cần phong phú, đa dạng, nhất là đại diện đồng bào DTTS đến tham dự, lắng nghe những tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của bà con; thẳng thắn, khách quan trong quá trình thảo luận, góp ý vào báo cáo trung tâm do quân đội hoặc chính quyền địa phương phụ trách, không biến hội nghị thành nơi ca tụng, tán dương, toàn nói ưu điểm, rất ít nói đến hạn chế, khuyết điểm của mỗi đơn vị mình.
Cán bộ chủ trì hội nghị phải luôn tôn trọng, lắng nghe ý kiến trong hội nghị, những ý kiến tâm huyết, trách nhiệm thường nói thẳng, nói thật phải lưu tâm để ý; kết luận những nội dung đã thảo luận phải mang tính khách quan, toàn diện, lịch sử, cụ thể, ghi nhận đánh giá đúng đóng góp của tăng cường phối hợp giữa quân đội với chính quyền địa phương trong tham gia giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS ở vùng TBVN; làm tốt công tác biểu dương, khen thưởng đối với tập thể, cá nhân của hai lực lượng đã cùng phối hợp với nhau trong giữ gìn BSVHDT của đồng bào DTTS.
