(Quanlynhanuoc.vn) – Giáo dục và đào tạo luôn là nhân tố hàng đầu quyết định năng lực, trí tuệ và sự sáng tạo của mỗi con người, là động lực quan trọng để thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế, thực hiện thắng lợi mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Những năm qua, Đảng bộ quận Hà Đông đã quán triệt và thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng và Đảng bộ thành phố Hà Nội về phát triển giáo dục và đào tạo trên địa bàn quận. Trên cơ sở đó, từng bước nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của quận nói riêng và thành phố Hà Nội nói chung trong tình hình mới.
Đặt vấn đề
Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã tạo ra những thời cơ và thách thức rất lớn cho tất cả các quốc gia, dân tộc, nhất là vấn đề phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, vì vậy, việc đầu tư cho phát triển giáo dục lại càng trở nên cấp thiết và có vai trò quan trọng. Nghị quyết Trung ương 2 (khóa VIII) của Đảng đã khẳng định: “Phát triển giáo dục và đào tạo là nền tảng, động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay”1. Qua các kỳ Đại hội Đảng, giáo dục và đào tạo ngày càng tiếp tục được khẳng định vị trí, vai trò, tầm quan trọng đối với sự phát triển đất nước.
Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng tiếp tục nhấn mạnh: “Thực hiện có hiệu quả chủ trương giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt để phát triển đất nước”2. Hiện nay, đất nước ta đang bước vào giai đoạn đổi mới giáo dục phổ thông, chất lượng và hiệu quả giáo dục và đào tạo vừa là mục tiêu phấn đấu vừa là cơ sở để đánh giá kết quả hoạt động đổi mới giáo dục. Một trong những nội dung quan trọng đó là tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng hiệu quả công tác giáo dục và đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục nói chung và Chương trình giáo dục phổ thông 2018 nói riêng.
Tình hình giáo dục và đào tạo trên địa bàn quận Hà Đông
Những năm qua, Đảng bộ quận Hà Đông luôn quán triệt và vận dụng đúng đắn sáng tạo đường lối, chủ trương của Đảng và Đảng bộ thành phố Hà Nội về phát triển giáo dục và đào tạo. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVII đã xác định: “Phát huy tối đa các nguồn lực để xây dựng Thủ đô thực sự là một trung tâm lớn, tiêu biểu của cả nước về giáo dục và đào tạo chất lượng cao và hội nhập quốc tế”3. Văn kiện Đại hội Đảng bộ quận Hà Đông lần thứ XXI nhiệm kỳ (2020 – 2025) xác định: Đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy – học theo hướng rèn luyện phát huy sáng tạo và khả năng tư duy của học sinh phù hợp với từng cấp học, coi trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống cách mạng, phẩm chất đạo đức, văn hóa ứng xử, kỹ năng sống cho học sinh; nâng cao chất lượng giáo dục đại trà, chất lượng học sinh giỏi các cấp… Phấn đấu đến năm 2025 có 100% học sinh tiểu học và 20% học sinh trung học cơ sở được học 2 buổi/ngày4. Phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội để thực hiện tốt công tác giáo dục thanh thiếu niên và nhi đồng được phát triển toàn diện về sức khỏe, tri thức, nhân cách, đạo đức, lối sống văn hóa.
Cụ thể hóa chủ trương trên, Quận ủy Hà Đông đã ban hành Đề án số 03-ĐA/QU ngày 09/11/2020 về nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo và hướng nghiệp dạy nghề quận Hà Đông giai đoạn 2020 – 2025 năm 2022. Đề án nhấn mạnh: “Xây dựng và phát triển bền vững hệ thống giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên trên địa bàn quận Hà Đông đồng bộ về quy mô, số lượng và chất lượng, tiếp cận nền giáo dục tiên tiến trong khu vực và quốc tế, góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài và tạo cơ hội học tập suốt đời cho tất cả mọi người, tạo tiền đề cho phát triển kinh tế tri thức, thiết thực phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa Thủ đô và đất nước trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư”5. Qua đó, phát triển giáo dục và đào tạo của quận có nhiều chuyển biến tích cực, đạt được nhiều thành tựu. Quy mô mạng lưới trường, lớp ngày càng phát triển, cơ sở vật chất trường học được tăng cường đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho việc nâng cao chất lượng dạy và học. Hệ thống trường ngoài công lập phát triển đã cùng chia sẻ gánh nặng với hệ thống trường công lập trong thực hiện nhiệm vụ phổ cập giáo dục trên địa bàn quận.
Năm học 2020 – 2021, hệ thống giáo dục mầm non, tiểu học, trung học cơ sở trên địa bàn quận Hà Đông có 134 trường (trong đó có 96 trường công lập, 38 trường tư thục) với 2.642 nhóm lớp, 102.692 học sinh; ngoài ra, còn có trên 270 cơ sở giáo dục mầm non tư thục; giáo dục trung học phổ thông có 10 trường (trong đó, có 5 trường công lập, 5 trường tư thục) với 292 lớp và trên 11.000 học sinh; 1 trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – giáo dục thường xuyên đang đào tạo trên 500 học sinh học chương trình giáo dục thường xuyên cấp trung học phổ thông kết hợp với học nghề. Ngoài ra, 17 trung tâm học tập cộng đồng tại các phường trên địa bàn quận đang duy trì hoạt động6.
Cơ sở vật chất của các nhà trường ngày một khang trang, hiện đại, cảnh quan môi trường sư phạm ngày càng được cải thiện. Trang thiết bị trường học đã được đầu tư, đáp ứng yêu cầu giảng dạy và học tập, rèn luyện tư duy, thể chất cho giáo viên và học sinh. Học sinh được hưởng thụ môi trường giáo dục lành mạnh, thân thiện, phát huy khả năng tư duy sáng tạo, tích cực chủ động và phát triển nhân cách toàn diện; 100% các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở có phòng học kiên cố, đạt chuẩn về chiếu sáng, nhà vệ sinh; 100% các trường tiểu học và trung học cơ sở có thư viện, y tế đạt chuẩn. Thực hiện Đề án quy hoạch mạng lưới trường học trên địa bàn quận, trong 5 năm (2015 – 2020) đã đầu tư cho lĩnh vực giáo dục và đào tạo 1.306 tỷ 738 triệu đồng; đầu tư xây mới được 25 trường học công lập (15 trường mầm non, 6 trường tiểu học, 4 trường trung học cơ sở) và nhiều đơn nguyên phòng học; triển khai thực hiện 1 trường công lập chất lượng cao (trung học cơ sở Lê Lợi); có thêm 15 trường công lập đạt chuẩn quốc gia, nâng tỷ lệ trường công lập đạt chuẩn quốc gia hiện nay là 68/96 trường (đạt 70,83%)7.
Đội ngũ giáo viên các cấp học thường xuyên được bổ sung về số lượng, chuẩn hóa về trình độ đào tạo, đồng bộ về cơ cấu, đáp ứng yêu cầu đổi mới dạy học. Công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên được quan tâm, thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng nâng cao năng lực, chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, kỹ năng công nghệ thông tin cho đội ngũ giáo viên, nhân viên tham gia học tập.
Chất lượng giáo dục toàn diện của học sinh được nâng lên rõ rệt, công tác bồi dưỡng học sinh giỏi luôn được duy trì và giữ vững. Các trường luôn coi trọng việc giáo dục toàn diện cho học sinh, nề nếp học tập, sinh hoạt tập thể, sinh hoạt Đoàn, Đội được coi trọng. Tỷ lệ học sinh tham gia vào các hoạt động xã hội có chiều hướng tăng lên. Công tác giáo dục môi trường, phòng chống, tệ nạn xã hội và thực hiện an toàn giao thông trong nhà trường được quan tâm. Chất lượng giáo dục hằng năm đạt và vượt chỉ tiêu đề ra.
Trong giai đoạn mới, việc phát triển giáo dục và đào tạo càng trở nên cấp thiết, yêu cầu đối với giáo dục và đào tạo của quận Hà Đông phải đáp ứng nhu cầu phát triển quy mô trường, lớp, học sinh trong những năm tiếp theo tiếp tục tăng mạnh do các khu đô thị, khu dân cư được hoàn thiện đưa vào sử dụng, dân số sẽ tăng mạnh (tăng cơ học). Giáo dục và đào tạo phải thực sự nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Thủ đô nói chung, nhân lực quận Hà Đông nói riêng đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội của quận và thành phố. Giáo dục và đào tạo phải đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông, trong xây dựng “chính phủ điện tử” theo chủ trương của Chính phủ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và chất lượng giáo dục và đào tạo. Giáo dục và đào tạo phải chú trọng nâng cao chất lượng đại trà, giáo dục kỹ năng sống, giáo dục trải nghiệm, giáo dục hướng nghiệp góp phần phân luồng sau trung học cơ sở, định hướng nghề nghiệp ở trung học phổ thông nhằm đáp ứng đổi mới giáo dục trong giai đoạn mới đáp ứng nhu cầu dịch vụ giáo dục chất lượng cao cho học sinh.
Một số giải pháp phát triển giáo dục và đào tạo ở quận Hà Đông
Một là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng bộ quận đối với sự phát triển giáo dục và đào tạo.
Chú trọng đầu tư, phát triển nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo theo tinh thần Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ quận Hà Đông lần thứ XXI, nhiệm kỳ 2020 – 2025. Đặc biệt là chú trọng xây dựng cơ sở vật chất bảo đảm đủ trường học, phòng học. Phối hợp các lực lượng giáo dục ở địa phương chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho đội ngũ giáo viên, tạo môi trường giáo dục lành mạnh, an toàn cho phát triển giáo dục – đào tạo.
Tổ chức các đợt sinh hoạt chính trị trong các cấp ủy Đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị – xã hội, nhất là trong toàn ngành Giáo dục và đào tạo quận nhằm tiếp tục quán triệt Chương trình hành động số 27-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội, Chương trình hành động số 25-CTr/QU của Quận ủy Hà Đông về triển khai thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa, trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Qua đó, tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành và toàn xã hội về nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển kinh tế – xã hội.
Hai là, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới trong chương trình giáo dục phổ thông 2018.
(1) Đối với cán bộ quản lý giáo dục, tạo điều kiện để đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục được bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị và chuyên môn, bảo đảm 100% cán bộ, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo có trình độ trung cấp về lý luận chính trị và trình độ chuyên môn từ đại học trở lên; khuyến khích cán bộ, chuyên viên có trình độ thạc sỹ về quản lý giáo dục, quản lý nhà nước về công tác tại Phòng Giáo dục và Đào tạo. Hằng năm, tiến hành đánh giá cán bộ theo các tiêu chuẩn về phẩm chất, năng lực theo quy định nhằm thực hiện công tác quy hoạch, phát triển cán bộ tại chỗ và luân chuyển. Kiện toàn đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục qua việc bổ nhiệm các cán bộ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ về làm cán bộ quản lý tại các trường học
(2) Đối với đội ngũ giáo viên, phát triển đội ngũ nhà giáo bảo đảm đủ về số lượng, chất lượng, cơ cấu môn dạy đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Quản lý chặt chẽ công tác quy hoạch và dự báo để chủ động trong công tác tuyển dụng, tiếp nhận, sắp xếp đội ngũ giáo viên tại các trường.
Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng nâng cáo trình độ lý luận chính trị hằng năm; ứng dụng công nghệ thông tin trong xây dựng và triển khai tập huấn, bồi dưỡng trình độ chuyên môn, nghiệp vụ hằng năm, bảo đảm 100% giáo viên thực hiện đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh trong thời đại công nghệ số.
Ba là, tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị dạy học bảo đảm thực hiện đầy đủ, hiệu quả chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Thực hiện công tác đánh giá kết quả triển khai thực hiện Đề án về quy hoạch mạng lưới trường học quận Hà Đông đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 nhằm kịp thời điều chỉnh, đề xuất bổ sung quỹ đất xây dựng trường học đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành Giáo dục và sự phát triển chung của quận.
Căn cứ lộ trình, yêu cầu của việc triển khai thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018, chủ động cải tạo, xây dựng mới hệ thống trường, lớp, cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị dạy học đồng bộ phục vụ dạy và học theo chương trình và sách giáo khoa mới. Bảo đảm vừa đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh trên địa bàn, vừa đáp ứng tiêu chuẩn về sĩ số học sinh/lớp nhằm thực hiện nội dung và phương pháp dạy học mới. Phấn đấu không để sĩ số học sinh/lớp vượt quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo khi triển khai chương trình sách giáo khoa mới.
Đa dạng hóa các loại hình trường, lớp, mô hình học tập để đáp ứng nhu cầu và nguyện vọng học tập của Nhân dân, góp phần xây dựng xã hội học tập. Huy động các nguồn lực xã hội xây dựng các trường chất lượng cao; tạo điều kiện cho các trường ngoài công lập và các cơ sở giáo dục mầm non tư thục thành lập song song với việc tăng cường công tác quản lý nhà nước nhằm giảm áp lực cho hệ thống trường công lập, đáp ứng nhu cầu học tập trên địa bàn quận. Đẩy mạnh phân cấp quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo, xây dựng và triển khai thí điểm giao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn quận theo kế hoạch của thành phố.
Bốn là, đổi mới mạnh mẽ công tác quản lý giáo dục và đào tạo theo hướng hiện đại hóa và cải cách hành chính, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục.
Thực hiện tốt công tác quy hoạch và dự báo kế hoạch phát triển giáo dục trong việc đáp ứng nhu cầu phát triển giáo dục và đào tạo; quản lý và có chính sách phát triển hệ thống các trường tư thục; xây dựng và hoàn thiện cơ chế để quản lý đối với các trường chất lượng cao. Đổi mới mạnh mẽ công tác quản lý giáo dục, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chất lượng giáo dục, chất lượng đầu ra, công tác thi và tuyển sinh.
Đổi mới tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra giáo dục, nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra, kiểm tra nội bộ các cơ sở giáo dục, tăng cường thanh tra quản lý nhà nước về giáo dục, kiểm tra các hoạt động liên kết, đẩy mạnh hoạt động kiểm tra liên ngành đối với các trung tâm tin học, ngoại ngữ… Đẩy mạnh sử dụng dịch vụ công trực tuyến để giải quyết các thủ tục hành chính, tích cực cải cách thủ tục hành chính, tạo bước chuyển biến mạnh về kỷ luật, kỷ cương, ý thức và trách nhiệm và chất lượng phục vụ đối với Nhân dân.
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục nhằm đổi mới mạnh mẽ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý, điều hành, kiểm tra, giám sát. Nâng cao kỹ năng khai thác trang thiết bị dạy học của giáo viên, tạo điều kiện cho học sinh được tiếp cận, tương tác với trang thiết bị hiện đại giúp học sinh chủ động lĩnh hội kiến thức; trao đổi thông tin giữa nhà trường, gia đình và xã hội được thường xuyên và cập nhật.
Năm là, huy động các lực lượng xã hội tham gia xã hội hóa giáo dục góp phần nâng cao chât lượng giáo dục và đào tạo trên địa bàn.
Công tác xã hội hóa giáo dục hướng vào thực hiện cải thiện nâng cao chất lượng cơ sở vật chất nhằm giảm tải áp lực cho hệ thống trường công lập trên địa bàn quận. Khuyến khích giáo dục có yếu tố nước ngoài vào trong các trường và thành lập mới những trường có yếu tố nước ngoài nhằm tăng cường nâng cao chất lượng ngoại ngữ, hoạt động ngoại khóa và kỹ năng mềm cho học sinh. Tổ chức các hoạt động giáo dục hướng nghiệp, tư vấn hướng nghiệp phân luồng học sinh sau trung học cơ sở, trung học phổ thông.
Tăng cường công tác phối hợp giữa nhà trường – gia đình – xã hội nhằm quản lý, giáo dục học sinh không để xảy ra các hiện tượng đánh nhau, tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật trong và ngoài trường học.
Nâng cao chất lượng các đoàn thể, các hội, qua đó huy động mọi nguồn lực tham gia thành lập các quỹ học bổng, khuyến học, khuyến tài, giúp học sinh nghèo học giỏi, những hoàn cảnh khó khăn tại địa phương. Đồng thời, tôn vinh, khen thưởng các cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc trong đóng góp cho sự phát triển giáo dục và đào tạo.
