TS. Tạ Thị Minh Phú
Học viện Chính trị khu vực I
(Quanlynhanuoc.vn) – Xây dựng Đảng về đạo đức là một nội dung quan trọng trong công tác xây dựng Đảng. Thời gian qua, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn quan tâm công tác xây dựng Đảng về đạo đức, tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác xây dựng Đảng về đạo đức vẫn còn những hạn chế, khuyết điểm. Vì vậy, trong thời gian tới, cần tiếp tục thực hiện nhiều giải pháp để tiếp tục đẩy mạnh xây dựng Đảng về đạo đức, góp phần phòng chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong mỗi cơ quan, đơn vị, tổ chức, cán bộ, đảng viên.
Đặt vấn đề
Xây dựng Đảng về đạo đức là một nội dung quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, đồng thời là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn trong phòng chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng, làm cho Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh, xứng đáng với sự tin cậy của Nhân dân. Thông qua việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng, mỗi cán bộ, đảng viên thấm nhuần các giá trị đạo đức, từ đó góp phần tạo nên sức mạnh của Đảng, lãnh đạo Nhân dân thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ cách mạng đã đề ra. Cốt lõi trong xây dựng Đảng về đạo đức là xây dựng hệ giá trị đạo đức cách mạng làm chuẩn mực cho nhận thức và hành động của mỗi đảng viên trong toàn Đảng.
Yêu cầu cấp bách của việc thực hiện công tác xây dựng Đảng về đạo đức trong tình hình hiện nay
Xây dựng Đảng về đạo đức là vấn đề luôn được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng hết sức coi trọng. Người coi đạo đức là gốc của cây, là ngọn nguồn của sông, của suối: “Cũng như sông có nguồn thì mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi đến mấy cũng không lãnh đạo được Nhân dân. Vì muốn giải phóng cho dân tộc, cho loài người là công việc to tát, mà tự mình không có đạo đức, không có căn bản, tự mình đã hủ hóa, xấu xa thì còn làm nổi việc gì”1. Như vậy, đạo đức trở thành nhân tố quyết định đến sự thành bại trong mọi công việc, đánh giá phẩm chất của mỗi người.
Học tập theo tư tưởng, đạo đức của Người, vấn đề xây dựng Đảng về đạo đức luôn là nhiệm vụ then chốt hàng đầu tại mỗi kỳ Đại hội, như: Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng khẳng định: “Chú trọng trẻ hóa và nâng cao trình độ của đảng viên; lấy đạo đức làm gốc, đồng thời bồi dưỡng về kiến thức, trí tuệ, năng lực để làm tròn nhiệm vụ người lãnh đạo”2; Đại hội đại biểu lần thứ XII của Đảng nhấn mạnh nhiệm vụ “Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức” đưa công tác xây dựng Đảng về đạo đức ngang tầm với xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức3. Đại hội XIII khẳng định, xây dựng Đảng về đạo đức là một trong 5 nội dung quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, phải tập trung xây dựng Đảng về đạo đức, coi đây là gốc, là nền tảng để xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng4; nêu cao tinh thần tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên”5. Điều đó có nghĩa là, xây dựng Đảng về đạo đức phải được bắt đầu từ việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho từng cán bộ, đảng viên của Đảng. Vì vậy, sự tự tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng của mỗi cán bộ, đảng viên là vô cùng quan trọng.
Hiện nay, mặt trái của kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế đã tác động mạnh mẽ, sâu sắc đến các chuẩn mực, hành vi đạo đức; một bộ phận cán bộ, đảng viên còn có những biểu hiện tiêu cực, suy thoái về đạo đức, lối sống, chạy theo lối sống vật chất tầm thường, say mê hưởng thụ, xa rời đạo đức cách mạng. Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) của Đảng đã nghiêm túc kiểm điểm, chỉ rõ: “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi, có mặt, có bộ phận còn diễn biến tinh vi, phức tạp hơn”6; Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng tiếp tục chỉ rõ: “Một bộ phận cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ngại khó, ngại khổ, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”7; Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng cũng nhấn mạnh: “một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa nêu cao tinh thần trách nhiệm, thiếu gương mẫu, phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, sa vào chủ nghĩa cá nhân, nói chưa đi đôi với làm, vi phạm kỷ luật đảng, vi phạm pháp luật”8.
Trước tình trạng đó, việc đề cao trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, đặc biệt là của người đứng đầu cơ quan, đơn vị về xây dựng đạo đức lại càng có tầm quan trọng đặc biệt. Thực tế cho thấy, nếu không thực hiện tốt công tác đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi các biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” sẽ làm giảm sút vai trò lãnh đạo của Đảng; làm suy giảm niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, là một nguy cơ trực tiếp đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ9. Vì vậy, suốt thời gian qua, Đảng đã quyết liệt chống tham nhũng, chống tự diễn biến, tự chuyển hóa trong đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đảng đã nghiêm túc nhìn thẳng vào sự thật, quyết tâm và chấp nhận loại bỏ đối với những cá nhân không xứng đáng nhằm bảo vệ sự trong sạch, vững mạnh của Đảng.
Có thể khẳng định, chưa bao giờ công tác xây dựng Đảng, đặc biệt là yêu cầu ngăn chặn, đẩy lùi những hiện tượng tiêu cực trong cán bộ, đảng viên lại được Đảng đặt ra cấp bách và khẩn thiết như thế, để thấy, đạo đức là một vấn đề cơ bản của công tác xây dựng Đảng, nguồn gốc tạo nên sức mạnh của Đảng, là nhân tố rất quan trọng để Đảng ta xứng đáng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, của Nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam.
Tình hình công tác xây dựng Đảng về đạo đức hiện nay
Giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên được xem là khâu then chốt để làm cho Đảng luôn xứng đáng với niềm tin của toàn dân. Tình hình công tác xây dựng Đảng về đạo đức đã có những chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của đội ngũ cán bộ, đảng viên, như: vận dụng chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh một cách phù hợp vào điều kiện xây dựng đất nước; cán bộ, đảng viên hành động thiết thực, tích cực trong tu dưỡng, rèn luyện hoàn thiện bản thân, thực hiện tốt chức trách nhiệm vụ được giao; thực hiện tốt trách nhiệm nêu gương; các quy định chuẩn mực về đạo đức của cán bộ, đảng viên phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng lĩnh vực, ngành cụ thể làm cơ sở để cán bộ, đảng viên không ngừng tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu trong công tác; tinh thần đấu tranh tự phê bình và phê bình đã có nhiều chuyển biến tích cực, đa số cán bộ, đảng viên đã mạnh dạn, thẳng thắn trong kiểm điểm tự phê bình và phê bình, qua đó khắc phục tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm trong đấu tranh tự phê bình và phê bình.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác xây dựng Đảng về đạo đức vẫn còn hạn chế: việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa thường xuyên, một số suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống10; còn tình trạng quan liêu, tham nhũng, lãng phí, cá nhân chủ nghĩa, cơ hội, thực dụng, bè phái, gây mất đoàn kết nội bộ; nhiều cán bộ vi phạm đến mức phải kỷ luật, xử lý hình sự, trong đó có cả ủy viên Bộ Chính trị, ủy viên Ban Chấp hành Trung ương. Cụ thể:
(1) Trong 6 tháng đầu năm 2023, cấp ủy, Ủy ban Kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật 218 đảng viên do tham nhũng, 10 đảng viên vi phạm về kê khai tài sản, thu nhập. Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã thi hành kỷ luật 13 cán bộ diện Trung ương quản lý; kiến nghị xử lý trách nhiệm 784 tập thể, 2.912 cá nhân, chuyển hơn 320 vụ việc có dấu hiệu tội phạm sang cơ quan điều tra để điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật11.
(2) Trong 6 tháng đầu năm 2023, đã phát hiện, xử lý trên 120 trường hợp cán bộ, đảng viên trong các cơ quan chống tham nhũng, tiêu cực có sai phạm do tham nhũng, tiêu cực, trong đó xử lý hình sự hơn 60 trường hợp12.
(3) Trung ương đã xem xét cho thôi giữ chức vụ, nghỉ công tác, bố trí công tác khác đối với 15 cán bộ diện Trung ương quản lý. Các địa phương đã cho từ chức, miễn nhiệm, nghỉ công tác, bố trí công tác khác gần 150 trường hợp sau khi bị kỷ luật, trong đó có 4 cán bộ diện Trung ương quản lý, 65 cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ tỉnh ủy, thành ủy quản lý13.
Như vậy, xây dựng Đảng về đạo đức là phương châm, nhiệm vụ và cũng là giải pháp hiệu quả trong khắc phục tình trạng suy thoái đạo đức của một bộ phận cán bộ, đảng viên trong Đảng. Xây dựng Đảng về đạo đức đã tập trung vào xây dựng đạo đức của tổ chức đảng và từng cán bộ, đảng viên, là sự kết hợp giữa “xây” và “chống”; “xây” là nhiệm vụ cơ bản, chiến lược, lâu dài; “chống” là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách. Từ đó, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động thực tiễn, thực hiện thắng lợi các chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng.
Một số giải pháp xây dựng Đảng về đạo đức góp phần phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”
Thứ nhất, mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng cần tiếp tục gương mẫu, đi đầu trong tu dưỡng rèn luyện đạo đức cách mạng, bởi xây dựng Đảng về đạo đức là xây dựng Đảng từ gốc, là xây dựng sức mạnh nội sinh cho cách mạng. Bên cạnh đó, cần giám sát việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống và trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu trong hệ thống chính trị.
Thứ hai, nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát quyền lực và thực hiện các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng. Làm mạnh hơn nữa các công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát, kiểm toán, điều tra, khởi tố, truy tố, xét xử nghiêm cán bộ, đảng viên vi phạm; nâng cao sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng. Từ đó, đưa công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng đi vào chiều sâu, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động thực tiễn các chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng.
Thứ ba, Đảng cần thường xuyên tổng kết lý luận và thực tiễn, rút ra bài học kinh nghiệm trong xây dựng Đảng về đạo đức. Từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp, hiệu quả nhằm đẩy mạnh xây dựng Đảng về đạo đức trong thời gian tới.
Thứ tư, cần đổi mới nội dung, nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, tăng cường tự phê bình và phê bình trong Đảng; kịp thời phát hiện và kiên quyết đấu tranh ngăn chặn biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; đề cao trách nhiệm nêu gương, ý thức tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý và người đứng đầu các cấp; tiến hành đồng thời việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Xác định đây là nhiệm vụ thường xuyên của mỗi cấp ủy, tổ chức đảng, của hệ thống chính trị và mỗi cán bộ, đảng viên.
Thứ năm, tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược và người đứng đầu gắn với đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Quán triệt sâu sắc vai trò của công tác cán bộ là “then chốt của then chốt”, có ý nghĩa quyết định mọi thành công của cách mạng nước ta cả trước mắt và lâu dài.
Thứ sáu, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp; giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị – xã hội; của báo chí. Đồng thời, tiếp tục hoàn thiện cơ chế Nhân dân tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, tạo điều kiện thuận lợi cho Nhân dân trực tiếp phản ánh, góp ý với cấp ủy đảng về công tác cán bộ. Hoàn thiện pháp luật về dân chủ ở cơ sở để thực hiện có hiệu quả phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.
